Evangelium secundum Matthaeum

Gregorius I (540-604)

• Liber 1, Caput 2
  • Sed quia haec ultima ad historiam diximus, non ab re agimus si in his sacrae historiae verbis eruditionem nostram paulo subtilius requiramus. Si ergo rerum ordo requiritur, prius manducavit, et bibit, dehinc amarum animum habuit, oravit Dominum flens largiter, postea votum vovit, et preces multiplicavit. Quid multiplicatio precum Annae, nisi illam electorum perfectionem significat, ad quam nos Doctor egregius hortatur, dicens: Sine intermissione orate ( 1Th, 5, 17)? Sine intermissione namque orare nisi perfectus vir potest; orare enim sine intermissione est per affectum supplicationis conditori semper assistere. Qui autem imperfectionis adhuc infirmitate deprimitur, eo sine intermissione Dominum non obsecrat, quod in ipso etiam orationis tempore a conspectu ejus mentis elabitur vagatione. Bene autem ante precum multiplicationem votum vovisse sancta mulier dicitur, quia nisi quis se totum coelitem per propositi rigorem exhibeat, eo saepius ab affectu supplicationis educitur, quo mobilitate mentis in gyrum mundanae intentionis vertitur, et in conspectu Domini per fortem custodiam non tenetur. Sed spiritali proposito sese vovere electi mens coelestibus gaudiis poterit, si largiter flere jam novit, si fletuum largitate supernae dulcedinis saporem gustare jam didicit, atque, in illius internae refectionis suae gaudio occupata, respicere terrena fastidit. Aperte igitur ante votum suum flevisse largiter Anna describitur, quia totum sese quis exhibere sic coelitem, terrena obliviscendo, non poterit, nisi, magnis accensus fletibus, in mortuae jam mundo mentis solatio delectationis intimae recipere suavitatem novit. Et quia in gaudio animae hoc lacrymarum solatium non recipitur, si se prius non afficit per amaritudinem compunctionis, et quidquid in se de labenti vivit laetitia salubris tristitiae pugione transfigit. Anna amaro animo ante flevisse relata est, et sic largiter flere potuisse. Quod bene Salomon insinuat, dicens: Cor, quod novit amaritudinem animae suae, in gaudio ejus non miscetur extraneus ( Pr, 14, 10). Extraneus quippe est qui adhuc de bonis exterioribus intentionem delectationis habet. Qui certe in gaudio amaricati cordis non recipitur, quia non potest experiri quae sit interna laetitia, nisi qui perfecte contemnere exteriorem curat. Sed notandum adhuc quia ante ista omnia surrexisse relata est et antequam surgeret, comedisse et bibisse. Quis est cibus electae animae, nisi juxta veritatis vocem: Omne verbum quod procedit de ore Dei ( Mt, 4, 4)? et quid est ei surgere, nisi se ad statum supernae intentionis erigere? Ante ergo surrexisse, quam amaro animo fuisse dicitur, et antequam surgeret manducasse et bibisse, quia electa anima de aerumna vitae praesentis dolere non poterit, si sese ad illa quae in coelestibus perdidit non extendit; et se ad illa summa non elevat, si a Scripturae sacrae pabulo jejunat. Ut surgamus ergo, manducamus et bibimus, quia tum ad altitudinem superni amoris erigimur, cum Scripturae sacrae profundis et planioribus sensibus roboramur. Dehinc si surgamus, amaritudinem cordis acquirimus, quia dum in superna per amorem ferimur, quae in imo sunt non nobis praebent blandimenta gaudii, sed asperitatem afflictionis. Sed jam ab amaro animo ad fletuum fluenta conscendimus, quia cum jugi validaque compunctione transfigimur, ea mala quae in hac valle lacrymarum incurrimus, et futura quae timemus, et aeterna bona quae amisimus, flere copiosius valemus. Hinc vero ad vovendorum votorum secreta procedimus, quia dum ab omni quod foris libet fletuum nos largitas sepelit, velut totos effectos coelites supernis obtutibus ostendit, et vota vovemus quibus sic aeterna bona placent, ut mens nostra per nulla terrena atque carnalia se inquinet. Dehinc profectus nostros precum multiplicatio sequitur, quia eo jam libentius, saepius et instantius aeterna orando quaerimus, quo in solo futurorum bonorum solatio respiramus. Mane autem adorant, et in civitatem suam revertuntur.
• Liber 4, Caput 4
  • Quid est dicere: Ego sum Videns ( S1, 9, 19): nisi se, sicut in oculis videbatur, humilem demonstrare? Quasi dicat: Tu in aestimatione tua magnum habes, quem quaeris, sed parvus est ille, quem vides. Hoc namque in verbo, Videns ( S1, 9, 19), non praedicatur, sed ego. Quasi dicat: Videns ille, est, ego: non quod aestimas, sed quod cernis. Sed qui humiliare se novit, novit dare dona non humilis, sed sublimis. Quare et in excelsum ante se ascendere eum, ut secum comedat, praecipit. In excelsum ascendit, qui ad scienda altiora mentem erigit. In excelsum quidem ascendere, est cor ad altiora intelligenda praeparare. Unde et Petrus in monte assumitur, ut gloriam transformati Redemptoris videre mereatur (voir: Mt, 17, 1) . In illo etenim ascensu montis, sublimis praeparatio mentis exprimitur: quia alta videre non poterit, qui per intentionem animum in sublimibus non ponit. Quia ergo sublimia praeparati melius intelligimus, ante Samuelem Saul in excelsum ascendere jubetur. Quasi enim ante praedicatorem in excelsum ascendimus, quando nos prius ad alta scienda animum intendimus, et ipsi nobis ea, ad quae intendimus, postmodum loquuntur. Quid vero est, quod ait: Ut comedas mecum hodie ( S1, 9, 19)? Sed quando praedicatores sancti coelestia loquuntur, electorum suorum auditorum corda reficiunt: testante etenim veritate, quia cibus animae est verbum Dei, Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei ( Mt, 4, 4) . Panis namque alimentum corporis est, verbum mentis. Qui vero corpus sine mente reficiunt, mente mortui sunt, carne vivi. Quare et de delicata vidua Paulus ait: Vivens mortua est ( 1Ti, 5, 6) . Nam per ciborum delicias non moreretur vidua, si animam verbi Dei cibo satiaret, cum ipse Paulus dicat: Nihil esse immundum, quod cum gratiarum actione percipitur (voir: 1Ti, 4, 4) . Sed vivens vidua moritur, quando cibo corpus nutrit, animam fame interficit (voir: Mt, 4) . In solo ergo pane homo non vivit: quia cum ex anima et corpore constet homo, sicut aliter per corpus vivit, ita et necesse est ut alimentis diversis singula nutriantur. Ut comedamus itaque, cum propheta ascendimus, quando ad alta divini verbi mentem erigimus, ut ejus coelesti sapore per devotionem satiemur.