Evangelium secundum Lucam

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 2
  • Dominum formidabunt adversarii ejus, et super ipsos in coelis tonabit. ( S1, 2, 10) Domini namque adversarii, idem Judaei intelliguntur, qui dixerunt: Mittamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viventium, et nomen ejus non memoretur amplius. ( Es, 11) Inde est quod postea clamaverunt, dicentes: Crucifige, crucifige eum. ( Jn, 19, 6) [mauvais référencement: Jn, 19] Super hos enim (ut quibusdam videtur) adversarios, de coelisDominus tonavit,quando per apostolos perfida eorum corda terruit. Coelorum igitur nomine, ipsi apostoli intelliguntur, de quibus per Psalmistamdicitur: Coeli enarrant gloriam Dei. ( Ps, 18) Per tonitrua vero, comminationes miraculorum, et terrores signorum accipiuntur,quae expleta sunt quando apostoli coeperunt in die Pentecostes variis linguis loquimagnalia Dei, quando Spiritus sanctus in ignis visione super eos apparuit. Et Petro praedicante, Judaei tanquam tonitru perculsi, compuncti dixerunt: Viri fratres, quid faciemus? ( Ac, 2) Tunc Petrus apostolus ait: Poenitemini igitur, et baptizetur unusquisque vestrum, et deleantur vestra peccata. ( Ac, 2) Hinc in Apocalypsi scriptum est: Et de throno procedebant fulgura et voces et tonitrua; ( Ap, 4) hoc est quod Marcus ait: Illi autem profecti praedicaverunt ubique Domino cooperante, et sermonem confirmante, sequentibus signis. ( Mc, 16, 20) [mauvais référencement: Mc, 16] Quibus scilicet tonantibus exterriti sunt inimici, ex quibus multi conversisunt ad fidem: juxta quod Lucas ait: Et multa turba sacerdotum obediebat fidei; ( Ac, 6) per hos etenim coelos imo per nubes, quas Spiritu sancto replevit, cumascendisset in coelum, super adversarios intonuit: quanquam de futuro judicio nonnullivelint intelligi, ubi infideles Judaei qui suam hic voluerunt statuere justitiam,gloriantes de observantia legis, sine fide Christi, justitiae ejus noluerunt essesubjecti: judicandi sunt, non solum a Domino quem contempserunt, verum etiam abApostolis qui coeli nomine intelliguntur,damnandi sunt sicut Dominus ait: Sedebitis super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel. ( Mt, 19, 28) [mauvais référencement: Mt, 19] Hinc ad eosdem Judaeos Dominus dicit: Si ego in principe daemoniorum ejicio daemonia, filii vestri in quo ejiciunt? ideo judices vestri erunt. ( Mt, 9, 34 et Mt, 12, 27) [mauvais référencement: Mt, 12] Hinc etiam per prophetam dicitur: Vocabit Dominus judicium ad ignem et devorabit abyssum multam, et comedet partem domus. ( Am, 7) Judicium quippe ad ignem vocabitur, cum in judicio justitiae sententia adpoenam jam aeternae concremationis ostenditur; et abyssum devorabit, quia iniquasatque incomprehensibiles hominum mentes concremabit, quae nunc se hominibus etiam subsignorum miraculis occultant, qui in judicio dicturi sunt: Domine, Domine,nonne in nomine tuo prophetavimus? ( Mt, 7, 22) [mauvais référencement: Mt, 7] et reliqua. Sed tunc audient a Domino: Discedite a me, operarii iniquitatis, nescio qui estis. ( Lc, 13, 27) [mauvais référencement: Lc, 13] Cum his etiam pars domus comedetur, quia Judaeos gloriantes de suae caeremoniislegis atque de electorum numero se esse jactantes, unde et dixerunt. Nos patrem habemus Abraham, ( Jn, 8, 39) [mauvais référencement: Jn, 8]qui olim domus Dei dicti sunt, tunc gehennae flamma concremabit. Unde non immerito de utrisque sequitur: Dominus judicabit fines terrae. ( S1, 2, 10) Quod quamvis juxta historiam possit intelligi, quia ipse judicat omnes finesterrae. Juxta quod per Psalmistam dicitur: Quia in manu ejus omnes fines terrae, ( Ps, 94, 4) [mauvais référencement: Ps, 94] videlicet sua potestate cuncta decernens, tamen de futuro, utdiximus, accipiturjudicio ubi juxta retributio futura est a Domino super filios. Adae, ubi juxta Apostolum: Omnes oportet praesentari ante tribunal ipsius, ut reddat unusquisque rationem prout gessit se ( 2Co, 5) Unde et Psalmista: Reddet unicuique secundum opera sua. ( Ps, 61, 13) [mauvais référencement: Ps, 61] Tunc scilicet quando congregabuntur ante eum omnes gentes et segregabit omnesab invicem, tanquam segregat pastor oves ab haedis (voir: Mt, 25) . Hinc per Prophetam dicitur: Paravit in judicio thronum suum, et ipse judicabit orbem terrae in aequitate, judicabit populos in justitia. ( Ps, 9, 8 et Ps, 9, 9) [mauvais référencement: Ps, 9] Ipsem utique Dominus Christus qui adversarios suos, ac eorum injustitia, hicpatiendo pertulit, ibi impiis veraciter dicitur demonstrare justitiam. Orbem terrae, sanctos virosdebemus accipere, qui de universali Ecclesia quasi decoronae circulo congregantur. Isti in aequitate judicandi sunt, quibus propter fidei et humilitatis suae bonum,misericordia copiosa praestabitur, qui audituri sunt: Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum, ( Mt, 25, 34) [mauvais référencement: Mt, 25] etc. Populi autem debent accipi peccatores, qui operibus diabolicis nonvidentur exuti; isti cum justitia judicandi sunt, quia pro factorum suorum sceleredamnabuntur, quibus dicendum est: Ite, maledicti, in ignem aeternum. ( Mt, 25, 41) [mauvais référencement: Mt, 25] Sic duobus nominibus aequitatis et justitiae, qualitatem illam judicii,mirabili brevitate descripsit. In quo judicio, ut diximus, iniqui Judaei acrius damnabuntur, quia Dominusjudicabit fines terrae. Caeterum quantum ad moralem pertinet intelligentiam, finesterrae extrema hominumatque intentiones designantur, quae Dominus judicare dicitur. Ipse quidem pius Conditor noster, facturam suam non deserens, mala hominum et persuam patientiam tolerat, et per eorum quandoque conversionem relaxat. Cum duras atque insensibiles mentes respicit, modo eas minis, modo verberibus,modo revelationibus terret, ut quae pessima securitate duruerant, salubri timoremollesCant. Scit enim Dominus, quia extrema vitae nostrae, plus judicat: et idcircoelectos suos in fine sollicitius purgat. Hinc est quod hic scriptum est: Dominus judicabit fines terrae, ( S1, 2, 10) quia tanto ultimis nostris invigilat, quanto in ipsis initia sequentispensat. Et quia nostra opera atque intentiones diversis modis, sicut dictum est, inextremitate examinat,bene dictum est, Dominus judicabit fines terrae; ( S1, 2, 10) est extrema hominis, quoniam non inde judicabuntur, quae in melius vel indeterius medio tempore commutantur, sed in quibus extremis inventus fuerit quijudicabitur. Sequitur: Et dabit imperium regi suo. ( S1, 2, 10) Dominus dat imperium regi suo, quia Deus Pater ubique potestatem deditunigenito Filio suo: juxta quod Daniel in visione sua loquitur, dicens: Aspiciebam in visione noctis, et ecce cum nubibus coeli, quasi filius hominis venit, et usque ad Antiquum dierum pervenit et in conspectu ejus obtulerunt eum, et dedit ei potestatem et honorem et regnum, et omnes populi, tribus et linguae, ipsi servient. Potestas ejus potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum ejus regnum sempiternum, quod non corrumpetur. ( Da, 7) Hoc est quod Apostolus ait: , Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo, sed semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo humiliavit semetipsum, factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis: Propter quod et Deus illum exaltavit, et donavit illi nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectatur, ( Ph, 2) et reliqua. Hinc Isaias ait: Multiplicabitur ejus imperium, et pacis non erit finis. ( Es, 9) Super solium David, et super regnum ejus sedebit. ( Lc, 1, 32) [mauvais référencement: Lc, 1] Hinc Angelus ad Mariam ait: Dabit illiDominus Deus sedem David patris sui, et regnabit in domo Jacob in aeternum, et regni ejus non erit finis. ( Mi, 4) De quo etiam bene ait et dabit imperium regi suo, ( S1, 2, 10) ipsi videlicet Christo, cui tradidit Pater! Pater omnia in manus; seu dabitregi suo imperium, hoc est populo Christiano. Dat eis virtutem, quia super carnem, sicut reges, regnant: et in illo, qui proptereos fudit sanguinem suum, mundum vincunt. Et sublimabit cornu Christi sui. ( S1, 2, 10) Quid per cornu Christi, nisi firmissimam ac celsam potentiam suam debemusintelligere, quae cuncta supereminet de ipso: namque Zacharias loquitur, dicens: Erexit cornu salutis nobis. ( Lc, 1, 69) [mauvais référencement: Lc, 1] Ossa siquidem omnia, carne involuta sunt; cornu excedit carnem, et ideo cornusalutis regnum SalvatorisChristi vocatur, quod cuncta gaudia hujus saeculi superat, incujus significatione, David vel Salomon, cornu olei sunt in regni gloriamconsecrati. Verum, ut quibusdam placet, per imperium quod a Patre Filius accepit, specialiterEcclesia tantummodo designatur. De quo per Psalmistam Pater loquitur, dicens: Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam et possessionem tuam terminos terrae. ( Ps, 2, 8) [mauvais référencement: Ps, 2] Cujus terminos indicat, sicut superius dictum est: Dominus judicabit fines terrae. ( S1, 2, 10) -- Pater non judicat quemquam, inquit in Evangelio, sed omne judicium dedit Filio. ( Jn, 5, 22) [mauvais référencement: Jn, 5] Et illud: Potestatem dedit ei facere judicium, quia Filius hominis est. ( Jn, 5, 27) [mauvais référencement: Ps, 2] De quo etiam alibi ipse Filius dicit: Ego autem constitutus sum rex ab eosuper Sion montem sanctum ejus. ( Ps, 2, 6) [mauvais référencement: Ps, 2] De quo etiam imperio annectit, dicens: Et sublimabit cornu Christi sui. ( S1, 2, 10) Hoc ad corpus ejus, quod est Ecclesia, referri volunt. Omnes quippe unctos ejus chrismate recte christos possumus dicere, quod tamentotum cum suo capite, corpus, unus est Christus. Cujus Christi regnum, id est corporis sui, ipse Filius sublimavit, quantum ubiquedilatavit, et in fide firmiter stabilivit, et regna mundi confregit, et superari eafecit. Juxta quid per Psalmistam ait: Et omnia cornua peccatorum confringam, id est regna, et exaltabuntur cornua justi. ( Ps, 74, 11) [mauvais référencement: Ps, 74] Cornua justi, regnum est populi electi. His (quanquam impolite, ut intelligere potuimus, et mihi traditafuerant,inculcavimus qualiter Anna de Christo, atque de Ecclesia gentium, et repulsioneSynagogae prophetaverat) expletis, Domino favente, ad alia tandem stylum vertereconamur.
• Liber 1, Caput 18
  • Et exspoliavit se etiam ipse vestimentis suis, et prophetavit cum caeteris coram Samuel, et cecinit nudus tota die illa et nocte. Unde exivit proverbium: Num et Saul inter prophetas? ( S1, 19, 24) Quaestio magna hic oritur, cum in praecedentibus legatur: Et non vidit SamuelSaulem, usque in diem mortis suae, et hic prophetasse coram Samuele dicatur. Quam quaestionem duobus modis Hebraei solvunt: Aut non vidit eum, quia quandojunctus est Saul cuneo prophetarum, abscondit se Samuel ne videretur ab eo: aut nonvidit indutus habitu regio, quoindutus erat, ideoque dictum est: Non vidit eum usquein diem mortis suae, subauditur, indutus habitu regio. Exspoliasse vero se non omnibus vestimentis, sed regalibus tantum intelligendumest. Idem quaeritur quomodo et illi qui missi essent ad tenendum hominem et ad necemducendum, tales Dei Spiritu effici digni meruerunt. Et Saul ipse qui miserat, veniens et ipse sanguinem innocentem quaerens effundere,accipere meruit spiritum illum et prophetare. Quantum enim ad litteram attinet, non est mirum hominem reprobum ad momentatransitoria prophetasse, dum etiam multi similes prophetiae donum legantur habuisse:sicut Balaam ille reprobus, quem non tacet Scriptura judicio divino esse damnatum, sedtamen prophetiam habebat.Nec illa verba parum attestantur huic sententiae, quae in Evangelio scripta suntmultos dicturos in illa die, Domine, Domine, in tuo nomine manducavimus et bibimus, etin nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo virtutes multas fecimus. Quibus dicturus est: Non novi vos, discedite a me, operarii iniquitatis. ( Lc, 13, 27) [mauvais référencement: Lc, 13] Mystice autem exemplum hujus Saul nuntiorumque ejus, in hac sententia quiprophetare coeperunt, qui ad persequendum David missi sunt, quid aliud significabant,nisi quosdam haereticos, qui aliquid boni de munere Spiritus sancti habent, sicuttestamenta legis et Evangelii, sicut baptismi sacramentum, sed Christum in membrissuis persequuntur? Qui enim ad Ecclesiam catholicam veniunt, non est in eis ullomodoviolandum, aut quasi non habeant tradendum, sed tamen eos non ideo debere salutemconfidere, quia non improbamus quod illos accepisse credimus, sed oportet noscognoscere unitatem et societatem vinculo charitatis, sine qua omnino quidquidhabuerint, quamvis sanctum atque venerandum, ipsi tamen nihil sunt. Qui tanto indigniores effecti praemio vitae aeternae, quanto illis donis non beneusi sunt, quae in vita quae transitoria est, acceperunt. Possunt etiam in hoc loco Judaeorum non incongrue gestare personam, qui dumadversa cupiunt Christo, habent in ore sacramenta legis, et prophetarum ad testimoniumChristi, et cum Ecclesia, quasi cum prophetis de Scripturis disputant, sicut illi cumprophetis vaticinabantur. Quem, Saulpersequens et prophetans, praefiguravit, nisi Scribas et PharisaeosJudaeorum, qui sacramenta legis et prophetarum, quae de Christo sunt pronuntiata, adtestimonium ejus in ore portantes, cum ecclesiasticis viris de Scripturis sanctisdisputant? Quod autem Saul se spolians, nudus vaticinatus esse dicitur, hocpraefigurasse non est ambiguum, quod populus Judaeorum, cujus personam idem Saulgestavit, ab indumento fidei atque sacerdotii dignitate nudatus, et gloria regnispoliatus, verba legis et prophetarum, quae de Christo testimonium perhibent, in oreportans, eumdem Christum Dominum, de quo non intelligens prophetat, malitiae suaelivore excaecatus persequitur.

Auctor incertus

• Liber 1, Caput 21
  • Igitur David regiae manus ictum evitans ejusque persecutionem declinans,fugit, venitque ad Samuelem; et misit Saul nuntios qui apprehenderent David (voir: S1, 19, 15) . Samuel autem erat inter prophetas et coetus prophetarum qui illo temporeprophetabant. Nuntii autem qui missi sunt, accepto ejusdem spiritu, prophetaverunt,missisque aliis hoc contigit, et tertiis nihilominus. Postea vero cum et ipse Saul venisset, factus est super eum Spiritus Domini, et ambulabat ingrediens, et prophetabat ( S1, 19, 23). Non enim potest hic nisi Spiritus bonus intelligi, per quem sancti prophetaefuturarum rerum imagines et visa cernebant, non ex eo tantum quia dictum est, et prophetabat ( S1, 19, 23): nam in exemplaribus quae sunt ex Hebraeo hoc quoqueinvenitur de spiritu malo dictum ita: Post diem autem alterum invasit Spiritus Dei malus Saul, et prophetabat in medio domus suae. Et in aliis Scripturarum locis saepe invenitur, quod prophetia non tantumbona, sed et mala dicitur, et prophetae dicti sunt Baalim, et exprobratum estquibusdam qui prophetabant in Baal. Non ergo propterea necesse est intelligi bonus Spiritus, qui factus estpostea super Saul, quia dictum est, et ambulabat ingrediens et prophetabat ( S1, 19, 23); sed quia sine additamento positum est, et factus est Dei Spiritus super eum; non enim sicut in illo loco dictum erat supraDei spiritus malus, ut ex hoc posset et in consequentibus subaudiri, quinimmosuperiora magis magisque attestantur, illum Spiritum Dei bonum fuisse et verepropheticum. David enim erat cum Samuele, et misit Saul nuntios qui apprehenderent David (voir: S1, 19, 15) . Quomodo autem Samuel erat inter prophetas et coetus prophetarum, qui illotempore prophetabant, et nuntii qui missi sum, accepto ab eodem spirituprophetaverunt, missisque aliis hoc contigit, et tertiis nihilominus? Postea cum et ipse Saul venisset, factus est super eum Spiritus Dei, et ambulabat ingrediens, et prophetabat; cum enim dicitur, Factus est et super ipsos Spiritus Domini, et prophetabant et ipsi; idem utiquespiritus erat qui erat in prophetis; inter quos et Samuel inventus est; et exhoc utique necesse est intelligi illum spiritum bonum; atque ideo quaestiodiligenter discutienda est, quomodo et illi cum missi essent ad tenendumhominem, et ad necem ducendum, tali spiritu affici meruerunt; et Saul ipse, quimiserat, veniens et ipse, et sanguinem innocentem quaerens effundere, acciperemeruit spiritum illum, et prophetare? Hic nimirum illud occurrit, quodapostolus Paulus exponit, supereminentem viam demonstrans: Si linguis hominum , inquit, loquar et angelorum, charitatem autem non habeam, factus sum velut aeramentum sonans, aut cymbalum tinniens. Et si habuero prophetiam, et sciero omnia sacramenta, et omnem scientiam, et si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, charitatem autem non habeam, nihil sum; et si distribuero omnem substantiam meam, et si tradidero corpus meum ut ardeam, charitatem autem non habeam, nihil mihi prodest ( 1Co, 13, 1, 1Co, 13, 2 et 1Co, 13, 3). Quo in loco manifestum est eum munera illa commemorasse, quae sancti Spiritusdivisionibus dantur, sicut superius dicit: Unicuique autem datur manifestatio Spiritus, ad utilitatem. Alii autem datur per Spiritum sermo scientiae, alii sermo sapientiae, secundum eumdem Spiritum, alteri autem fides in eodem Spiritu, alii donatio curationum in uno Spiritu, alii operatio virtutum, alii prophetia, alii dijudicatio spirituum, alii genera linguarum. Omnia autem haec operatur unus atque idem Spiritus, dividens propria unicuique prout vult ( 1Co, 12, 7, 1Co, 12, 8, 1Co, 12, 9, 1Co, 12, 10 et 1Co, 12, 11). Satis igitur apparet inter dona Spiritus sancti esse prophetiam, quam tamensi quis habeat et charitatem non habeat, nihil est. Ex quo intelligitur fieri posse ut quidam etiam indigni vita aeterna regnoquecoelorum aspergantur quibusdam Spiritus sancti muneribus, non habentescharitatem, sine qua illa munera nonnihil sunt, sed illis nihil prosunt. Prophetia quippe sine charitate, sicut jam demonstratum est, non perducit adregnum Dei. Charitas vero sine prophetia utique perducit: cum enim loquens de membrisChristi ait, Numquid omnes apostoli, numquid omnes prophetae ( 1Co, 12, 29) ,indubitanter ostendit, etiam eum qui prophetiam non habet, posse in membrisChristi numerari, ubi quem locum haberet sine charitate, sine qua homo nihilest, si non habet? Nullo modo autem ita diceret, quando de membris agebat,quibus corpus Christi impletur, Numquid omnes habent charitatem quemadmodumdicit, Numquid omnes apostoli, numquid omnes prophetae, numquid omnes virtutes, numquid omnes dona habent curationum? ( 1Co, 12, 29 et 1Co, 12, 30) Et caeterahujusmodi. Sed dicet aliquis posse quidem fieri, ut prophetiam quisque non habeat. Nihilest homo habens prophetiam sine charitate. Ita fortasse quemadmodum possumus dicere, nihil esse hominem habentem animamsine mente: non quia potest inveniri homo qui mentem non habeat, habens animam;sed quia nihil esset si inveniri posset. Sic etiam dici potest corpus, si figuram habeat, colorem non habeat, viderinon potest, non quia est corpus, cui desit color, sed quia, si deesset, cerninon posset. Ita fortasse dictum est, quod si quisque habeat prophetiam, et charitatem nonhabeat, nihil est: non quia potest in quoquam esse prophetia sine charitate,sed quia, si esset, prodesse non potest. Opus igitur est ad solvendum istam quaestionem ut ostendamus aliquem reprobumhoc donum habuisse prophetiae. Quod si neminem inveniremus, hoc iste ipse Saul satis ostenderet. Sed tamenet ille Balaam reprobus apparet; non enim eum tacet Scriptura divino judicioesse damnatum, et tamen prophetiam habebat, quia ei charitas deerat, ineratvoluntas maledicendi populo Israelitico, quam hostis pretio comparaverat, quieum ad maledicendum mercede conduxerat. Dono tamen ille prophetizandi, quo aspergebatur, benedicebat invitus: necilla verba parum attestantur huic sententiae, quae in Evangelio scripta sunt,multos dicturos in illa die, Domine, Domine, in nomine tuo manducavimus et bibimus, et in nomine tuo prophetavimus: in nomine tuo multas virtutes fecimus. Quibus tamen dicturus est, Non novi vos, recedite a me, operarii iniquitatis (voir: Mt, 7, 23 et Lc, 13, 27) ; non enim eos mentientes putabimusista dicturos in illo judicio, ubi nullus erit fallendi locus; aut ullam vocemtalium legimus dicentium, Dileximus te. Poterunt ergo dicere, In nomine tuo prophetavimus, cum sint improbiet reprobi, non autem poterunt dicere, dilectionem quam mandasti,tenuimus. Nam si dicent, tunc eis respondebitur, Non novi vos. In hoc enim cognoscitur, inquit, quia discipuli mei estis, si vos invicem diligatis (voir: Jn, 13) . Exemplum itaque hujus Saul resistit superbis nonnullis haereticis, qui velaliquid boni de muneribus sancti Spiritus negant posse dari eis qui ad sortemsanctorum non pertinent, cum eis dicimus habere posse illos baptismisacramentum, quod, cum ad Ecclesiam catholicam veniunt, non est in eis ullomodo violandum, aut, quasi non habeant, tradendum: sed tamen eos non ideosaluti debere confidere, quia non improbamus quod illos accepisse concedimus,sed oportere cognoscere unitatis societatem vinculo charitatis ineundam, sinequa omnino quidquid habere potuerunt, quamvis per se sanctum atque venerandum,ipsi tamen nihil sunt, tanto indigniores effecti praemio vitae aeternae, quantoillis donis non bene usi sunt, quae in hac vita, quae transitura est,acceperunt. Non autem bene utitur nisi charitas: et charitas omnia tolerat, atque ideonon scindit unitatem, cujus ipsa est fortissimum vinculum; non enim et servusille non accepit talentum, aut aliquid aliud intelligitur talentum, quam munusutique aliquod divinum. Sed qui habet dabitur ei, qui autem non habet, et quod habet auferetur ab eo (voir: Lc, 8, 18) . Quod non habet, auferri non potest, sed aliud non habet, ut merito auferaturquod habet. Non habet charitatem utendi, ut auferatur quidquid aliud habet, quod sinecharitate non prodest. Non igitur mirum, regem Saul et eo tempore, quo primum unctus est, accepissespiritum prophetandi, et postea cum esset propter inobedientiam reprobatus,recedente ab eo spiritu Dei, arreptum esse maligno spiritu a Domino: qui etiamipse spiritus Domini appellatus est propter ministerium, quia omnibus etspiritibus malis bene utitur Dominus, vel ad damnationem quorumdam, vel adprobationem; et quamvis non sit malignitas a Deo, non est tamen potestas nisi aDeo. Dictum est etiam sopor Domini, qui occupaverat ejusdem Saul milites, cumDavid hastam et scyphum abstulisset a capite dormientis: non quia tunc sopor inDomino erat, ut ipse dormiret, sed quia ille sopor qui tunc hominesapprehenderat, nutu Dei erat infusus, ne David et servi ejus in eo locopraesentia sentiretur. Neque illud mirum est, rursus eumdem Saul accepisse spiritum prophetiae cumpersequeretur justum, et eum comprehensurus et necaturus venisset in locum ubierat congregatio prophetarum; sic enim satis demonstratum est, neminem de talimunere securum esse debere, tamquam sit acceptissimus Deo, si non habeatcharitatem, quandoquidem illud donum, et Sauli dari potuit, propter arcanumquidem alicujus sacramenti, sed tamen dari potuit reprobato, et invido, etingrato, et reddenti mala pro bonis, et ne post ipsam quidem acceptionemspiritus correcto in melius et mutato.