V. 10 :
Dominum formidabunt adversarii eius super ipsos in caelis tonabit Dominus iudicabit
fines terrae et dabit imperium regi suo et sublimabit cornu christi sui
Poètes
Petrus Riga
liber 1 , v. 112. 113. 114. : Dominus iudicabit fines terre
Est terre finis hominis pars ultima, penam
Cuilibet aut regni premia finis emet.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 1, Caput 3
Qui enim impii hoc in loco, nisi Judaei intelliguntur, qui a pietate
verae fidei sunt extranei, et Redemptoris morte cruenti? De
quibus recte dicitur:
In tenebris conticescent
(
S1, 2, 9), quia sancti super excelsa statuti Redemptorem mundi,
quem in divinae majestatis claritate conspiciunt, aeternis laudibus
confitentur. In tenebris ergo tacent impii, quia Judaei ideo
Redemptorem non praedicant, quod ineffabilis eos illa claritas
divinitatis non illustrat. Scriptum quippe est:
Tollatur impius, ne videat gloriam Domini
(
Es, 26, 10). His quippe tenebris damnatos eos intuens, Joannes
ait:
Lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non
comprehenderunt
(
Jn, 1, 5). Hinc David non optans, sed prophetans, dicit:
Obscurentur oculi eorum, ne videant, et deorsum eorum semper
incurva
(
Ps, 68, 24). In tenebris ergo tacent impii, quia etsi Judaei
divinae Scripturae verba in Dei laudibus proferunt, dum Filium negant,
Deo Patri nulla vocum obsequia consecrant. Deo enim silet,
qui, Patrem laudans, Unigeniti laudem tacet. Sed quem
crucifixum despiciunt, quando judex venerit expavescent. Unde
etiam subditur:
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir, Dominum
formidabunt adversarii ejus.
(
S1, 2, 9 et
S1, 2, 10)
Liber 1, Caput 3
Nunc autem durus in infidelitate, fortis in errore est, et quem credere
Deum contemnit, audacter blasphemare non metuit. Velut vir
siquidem nunc vinci non potest, sed tunc sicut vir nequaquam
roborabitur, cum is qui eorum insidiis crucifixus est, in sua majestate
conspicietur. Tunc formidabunt ejus adversarii, quando
crucifixi virtute omnia moveri conspexerint, cum ejus judicio universa
submitti, cum per excelsos coelos tonantia judicia audierint aeternae
suae damnationis. Unde et subditur:
Et super ipsos in coelis tonabit.
(
S1, 2, 10)
Liber 1, Caput 3
Qui enim coelorum nomine hoc loco, nisi sancti apostoli
designantur? Quibus profecto coelis sublimitatis suae gloriam
Dominus repromittens, ait:
Sedebitis super sedes judicantes duodecim tribus
Israel
(
Mt, 19, 28). Horum profecto coelorum tonitrua Judaeis Dominus
insinuans, ait:
Ipsi judices vestri erunt
(
Lc, 11, 19). Super Judaeos igitur impios tunc in coelis tonabit,
quia a sanctis apostolis tunc terribilia judicia suae damnationis
audient, ut eorum examine sententiam aeternae mortis accipiant, quos
praedicantes humiliter vitae aeternae bona persecutionibus
affligebant. Quia vero de extremo judicio ista intelligi
debeant, sequitur:
Dominus judicabit fines terrae.
(
S1, 2, 10)
Liber 1, Caput 3
Qui sunt fines terrae, nisi ultima hujus mundi? Fines vero
terrae Dominus judicat, ut aequitatis ejus sententia impunita aut
irremunerata nulla derelinquat, quia dum in judicio extrema concludit,
aliqua discutienda non deserit.
Tunc sublimabit cornu Christi sui.
(
S1, 2, 10)
Liber 1, Caput 3
Quando omnes electos in aeterna contemplatione sui Unigeniti recipiet,
ut eis aeterna illa et ineffabili Majestate praesideat, qui dum in
praesentis vitae peregrinatione viverent secum non erant.
Tunc sublimabit cornu Christi sui
(
S1, 2, 10), quando in celsitudine sua respicietur sublimitas
Redemptoris. De hac sublimitate per Joannem dicitur:
Videbimus eum sicuti est
(
1Jn, 3, 2). Nam potestas sive regnum Domini nostri Jesu Christi
semper aequale est; sed tunc sublimari dicitur, quando tales erimus ut
ejus sublimitatem intueri valeamus; quidquid enim nunc de illa
sublimitate humana mens sibi potest fingere, omnino nihil est in illius
gloriae comparatione. Nam scriptum est de illa:
Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor
hominis ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus se
(
Es, 64, 4 et
1Co, 2, 9). Prius ergo Christo datur imperium, deinde cornu ejus
sublimabitur, quia tunc sublimitatis ejus celsitudo respicitur, cum
nostra quoque natura a corruptionis suae imo sublevatur, cum
renovationis suae integritatem resurgendo suscipit, qua praecelsum lumen
contemplari valeat Redemptoris.
Liber 2, Caput 1
Quasi dicat: Idcirco tenet, quia sine ipso stare non
possent. Nam etsi vir virtutis agnoscitur, in fortitudine sua
timorem lapsus habet, statum robur non habet, et toties illicita
concupiscendo labitur, quoties interna ejus vestigia a Domino tenente
deseruntur. An vero non vir erat cui in juvencularum choro
cantabatur:
Saul percussit mille, et David decem millia
(
S1, 18, 7)? Qui nimirum cum inter onera fortitudini
suae relinquitur, in carnis suae culpam impulsus corruit, atque in se
expertus est quia vir in se non habeat statum roboris, sed lapsum
infirmitatis. Unde et relabi metuens, eum a quo teneri ad
statum debeat exposcit, dicens:
Non me derelinquas usquequaque
(
Ps, 118, 8). Nemo ergo se fallat, quasi in se robur
standi inveniat, quia etsi magna saepe occultorum hostium bella
superamus, si digne eos in suis suasionibus reprobando velut in fugam
versos insequimur, non nos tunc refugi spiritus, sed eum quem in nobis
aspiciunt expavescunt. Vel certe si nos etiam timent, idcirco
profecto timent, quia in divinae gratiae robur assumptos
vident. Apte ergo subjungitur:
Dominum formidabunt adversarii ejus, et super ipsos in
coelis tonabit.
(
S1, 2, 10)
Liber 2, Caput 1
Coeli namque tunc sumus, cum in altitudinem divinae gratiae
praesidentis nobis sublevamur. Et tonitrua contra ejus
adversarios habemus, cum validis sanctorum desideriorum vocibus omne
quod nobis de eorum suggestione spirat elidimus. Quidquid
enim tonitruum ferit, interficit. Tonitrua ergo coelorum sunt
perfecta desideria electorum. Nam velut a coelorum altitudine
terribiliter sonando prodeunt, cum ab eo mentis culmine malignos
spiritus feriunt, cui omnipotens Deus sic praesidet, ut amore
praesidentis facile superet omne quod ad pugnam moveri poterat hostis
audacia mala suggerentis. Sed praemonente Redemptore novimus
quia
qui perseveraverit usque in finem, hic salvus
erit
(
Mt, 10, 22). Eodem quoque Domino promittente, didicimus
quia quacunque hora peccator convertitur, salvus
erit
(
Ez, 18, 21). In extremo itaque sui cantici addat Anna,
et dicat unde peccantem terreat, dicat quo justum cautiorem
reddat.
Dominus, inquit, judicabit fines terrae.
(
S1, 2, 10)
Liber 2, Caput 1
Non ait terram, sed fines terrae. Fines quippe terrae sunt,
qui vitae sua ultima cum culpae perpetratione clauserunt. Nam
qui peccat, et corrigit quod delinquit, terra est per peccatum, et finis
terrae non est, quia delinquendo redemptionis suae alta deposuit, sed ab
imo depositionis suae ante judicium resurrexit. Flevit namque
quod fecit, et venturum judicem eo laetius sustinet, quo in damnatione
terrenitatis per poenitentiam ipse in se flagella ultionis
tenet. Quia ergo fines terrae Dominus judicat, conversus
peccator ad Dominum priora, sive media, non expavescat. Quia
item fines terrae Dominus judicat, justus, inchoata justitia, non
praesumat. Nam si hunc ab ea qua cadere potest adhuc
aequitate labentem subita mors intercipit, quia in suis extremis culpa
clauditur, finium terrae lege judicatur. Sequitur:
Et dabit imperium regi suo, et sublimabit cornu Christi
sui.
(
S1, 2, 10)
Liber 6, Caput 3
Potest per cornu, regni ejus videlicet, sanctae Ecclesiae sublimitas
designari, quae magna est, sed austera et superba non est. De
quo nimirum cornu superius per Annam Samuelis matrem dicitur:
Sublimabit cornu Christi sui.
(
S1, 2, 10) Hinc namque per Zachariam dicitur:
Erexit cornu salutis nobis, in domo David pueri sui.
(
Lc, 1, 69) Cornu quidem salutis quid est, nisi sublimitas
ecclesiasticae potestatis? Nam quod antiquis nusquam dicitur,
modo universali Ecclesiae dicitur:
Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in
coelis; et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in
coelis.
(
Mt, 16, 19) Quod profecto cornu erectum et oleo plenum dicitur,
quia sancta Ecclesia, cum sublimitate potestatis, extendit viscera
miserationis. Et quia per damnatae humanitatis vitium,
facilius in auctoritatem potestatis extolli possumus quam flecti ad
mollitiem pietatis; bene non cornu, sed praeparare oleum
jubetur. Qui enim,
imple cornu tuum oleo,
(
S1, 16, 1) dicit, cornu sine oleo esse signavit. Quid est hoc,
nisi quia irasci et arguere etiam inconsulti possumus, sed flecti ad
misericordiam, nisi ex magna meditatione, non possumus? Quasi
dicat: Zelum, quem naturaliter habes, imple oleo, quod si non habes ex
te, habere potes ex virtute. Quod certe ei dicitur, qui
ungere Redemptorem mittitur; ut qui in officio praedicationis ponitur,
dives esse misericordia semper conetur.
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 2
Dominum formidabunt adversarii ejus, et super ipsos in coelis
tonabit.
(
S1, 2, 10) Domini namque adversarii, idem Judaei intelliguntur, qui dixerunt:
Mittamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viventium, et nomen
ejus non memoretur amplius.
(
Es, 11) Inde est quod postea clamaverunt, dicentes:
Crucifige, crucifige eum.
(
Jn, 19, 6) [mauvais référencement: Jn, 19] Super hos enim (ut quibusdam videtur) adversarios, de coelisDominus
tonavit,quando per apostolos perfida eorum corda terruit. Coelorum igitur
nomine, ipsi apostoli intelliguntur, de quibus per Psalmistamdicitur:
Coeli enarrant gloriam Dei.
(
Ps, 18) Per tonitrua vero, comminationes miraculorum, et terrores signorum
accipiuntur,quae expleta sunt quando apostoli coeperunt in die Pentecostes variis
linguis loquimagnalia Dei, quando Spiritus sanctus in ignis visione super eos
apparuit. Et Petro praedicante, Judaei tanquam tonitru perculsi, compuncti
dixerunt:
Viri fratres, quid faciemus?
(
Ac, 2) Tunc Petrus apostolus ait:
Poenitemini igitur, et baptizetur unusquisque vestrum, et deleantur vestra
peccata.
(
Ac, 2) Hinc in Apocalypsi scriptum est:
Et de throno procedebant fulgura et voces et tonitrua;
(
Ap, 4) hoc est quod Marcus ait:
Illi autem profecti praedicaverunt ubique Domino cooperante, et sermonem
confirmante, sequentibus signis.
(
Mc, 16, 20) [mauvais référencement: Mc, 16] Quibus scilicet tonantibus exterriti sunt inimici, ex quibus multi conversisunt
ad fidem: juxta quod Lucas ait:
Et multa turba sacerdotum obediebat fidei;
(
Ac, 6) per hos etenim coelos imo per nubes, quas Spiritu sancto replevit,
cumascendisset in coelum, super adversarios intonuit: quanquam de futuro judicio
nonnullivelint intelligi, ubi infideles Judaei qui suam hic voluerunt statuere
justitiam,gloriantes de observantia legis, sine fide Christi, justitiae ejus noluerunt
essesubjecti: judicandi sunt, non solum a Domino quem contempserunt, verum etiam
abApostolis qui coeli nomine intelliguntur,damnandi sunt sicut Dominus ait:
Sedebitis super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus
Israel.
(
Mt, 19, 28) [mauvais référencement: Mt, 19]
Hinc ad eosdem Judaeos Dominus dicit:
Si ego in principe daemoniorum ejicio daemonia, filii vestri in quo
ejiciunt? ideo judices vestri erunt.
(
Mt, 9, 34 et
Mt, 12, 27) [mauvais référencement: Mt, 12]
Hinc etiam per prophetam dicitur:
Vocabit Dominus judicium ad ignem et devorabit abyssum multam, et comedet
partem domus.
(
Am, 7) Judicium quippe ad ignem vocabitur, cum in judicio justitiae sententia adpoenam
jam aeternae concremationis ostenditur; et abyssum devorabit, quia iniquasatque
incomprehensibiles hominum mentes concremabit, quae nunc se hominibus etiam
subsignorum miraculis occultant, qui in judicio dicturi sunt:
Domine, Domine,nonne in nomine tuo prophetavimus?
(
Mt, 7, 22) [mauvais référencement: Mt, 7]
et reliqua. Sed tunc audient a Domino:
Discedite a me, operarii iniquitatis, nescio qui estis.
(
Lc, 13, 27) [mauvais référencement: Lc, 13] Cum his etiam pars domus comedetur, quia Judaeos gloriantes de suae
caeremoniislegis atque de electorum numero se esse jactantes, unde et
dixerunt.
Nos patrem habemus Abraham,
(
Jn, 8, 39) [mauvais référencement: Jn, 8]qui olim domus Dei dicti sunt, tunc gehennae flamma concremabit. Unde
non immerito de utrisque sequitur:
Dominus judicabit fines terrae.
(
S1, 2, 10) Quod quamvis juxta historiam possit intelligi, quia ipse judicat omnes
finesterrae. Juxta quod per Psalmistam dicitur:
Quia in manu ejus omnes fines terrae,
(
Ps, 94, 4) [mauvais référencement: Ps, 94] videlicet sua potestate cuncta decernens, tamen de futuro, utdiximus,
accipiturjudicio ubi juxta retributio futura est a Domino super filios.
Adae, ubi juxta Apostolum:
Omnes oportet praesentari ante tribunal ipsius, ut reddat unusquisque
rationem prout gessit se
(
2Co, 5) Unde et Psalmista:
Reddet unicuique secundum opera sua.
(
Ps, 61, 13) [mauvais référencement: Ps, 61] Tunc scilicet quando congregabuntur ante eum omnes gentes et segregabit omnesab
invicem, tanquam segregat pastor oves ab haedis
(voir:
Mt, 25)
. Hinc per Prophetam dicitur:
Paravit in judicio thronum suum, et ipse judicabit orbem terrae in aequitate,
judicabit populos in justitia.
(
Ps, 9, 8 et
Ps, 9, 9) [mauvais référencement: Ps, 9] Ipsem utique Dominus Christus qui adversarios suos, ac eorum injustitia,
hicpatiendo pertulit, ibi impiis veraciter dicitur demonstrare justitiam.
Orbem terrae, sanctos virosdebemus accipere, qui de universali Ecclesia quasi
decoronae circulo congregantur. Isti in aequitate judicandi sunt, quibus
propter fidei et humilitatis suae bonum,misericordia copiosa praestabitur, qui
audituri sunt:
Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum,
(
Mt, 25, 34) [mauvais référencement: Mt, 25]
etc. Populi autem debent accipi peccatores, qui operibus diabolicis
nonvidentur exuti; isti cum justitia judicandi sunt, quia pro factorum suorum
sceleredamnabuntur, quibus dicendum est:
Ite, maledicti, in ignem aeternum.
(
Mt, 25, 41) [mauvais référencement: Mt, 25]
Sic duobus nominibus aequitatis et justitiae, qualitatem illam
judicii,mirabili brevitate descripsit. In quo judicio, ut diximus, iniqui
Judaei acrius damnabuntur, quia Dominusjudicabit fines terrae. Caeterum
quantum ad moralem pertinet intelligentiam, finesterrae extrema hominumatque
intentiones designantur, quae Dominus judicare dicitur. Ipse quidem pius
Conditor noster, facturam suam non deserens, mala hominum et persuam patientiam
tolerat, et per eorum quandoque conversionem relaxat. Cum duras atque
insensibiles mentes respicit, modo eas minis, modo verberibus,modo revelationibus
terret, ut quae pessima securitate duruerant, salubri timoremollesCant. Scit enim
Dominus, quia extrema vitae nostrae, plus judicat: et idcircoelectos suos in fine
sollicitius purgat. Hinc est quod hic scriptum est:
Dominus judicabit fines terrae,
(
S1, 2, 10) quia tanto ultimis nostris invigilat, quanto in ipsis initia
sequentispensat. Et quia nostra opera atque intentiones diversis modis,
sicut dictum est, inextremitate examinat,bene dictum est,
Dominus judicabit fines terrae;
(
S1, 2, 10) est extrema hominis, quoniam non inde judicabuntur, quae in melius vel
indeterius medio tempore commutantur, sed in quibus extremis inventus fuerit
quijudicabitur. Sequitur:
Et dabit imperium regi suo.
(
S1, 2, 10) Dominus dat imperium regi suo, quia Deus Pater ubique potestatem deditunigenito
Filio suo: juxta quod Daniel in visione sua loquitur, dicens:
Aspiciebam in visione noctis, et ecce cum nubibus coeli, quasi filius
hominis venit, et usque ad Antiquum dierum pervenit et in conspectu ejus
obtulerunt eum, et dedit ei potestatem et honorem et regnum, et omnes populi,
tribus et linguae, ipsi servient.
Potestas ejus potestas aeterna, quae non auferetur, et regnum ejus regnum
sempiternum, quod non corrumpetur.
(
Da, 7) Hoc est quod Apostolus ait:
, Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem
Deo, sed semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum
factus, et habitu inventus ut homo humiliavit semetipsum, factus est obediens
usque ad mortem, mortem autem crucis: Propter quod et Deus illum exaltavit, et
donavit illi nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu
flectatur,
(
Ph, 2) et reliqua. Hinc Isaias ait:
Multiplicabitur ejus imperium, et pacis non erit finis.
(
Es, 9)
Super solium David, et super regnum ejus sedebit.
(
Lc, 1, 32) [mauvais référencement: Lc, 1] Hinc Angelus ad Mariam ait:
Dabit illiDominus Deus sedem David patris sui, et regnabit in domo Jacob in
aeternum, et regni ejus non erit finis.
(
Mi, 4) De quo etiam bene ait
et dabit imperium regi suo,
(
S1, 2, 10) ipsi videlicet Christo, cui tradidit Pater! Pater omnia in manus; seu dabitregi
suo imperium, hoc est populo Christiano. Dat eis virtutem, quia super
carnem, sicut reges, regnant: et in illo, qui proptereos fudit sanguinem suum, mundum
vincunt.
Et sublimabit cornu Christi sui.
(
S1, 2, 10) Quid per cornu Christi, nisi firmissimam ac celsam potentiam suam
debemusintelligere, quae cuncta supereminet de ipso: namque Zacharias loquitur,
dicens:
Erexit cornu salutis nobis.
(
Lc, 1, 69) [mauvais référencement: Lc, 1] Ossa siquidem omnia, carne involuta sunt; cornu excedit carnem, et ideo
cornusalutis regnum SalvatorisChristi vocatur, quod cuncta gaudia hujus saeculi
superat, incujus significatione, David vel Salomon, cornu olei sunt in regni
gloriamconsecrati. Verum, ut quibusdam placet, per imperium quod a Patre
Filius accepit, specialiterEcclesia tantummodo designatur. De quo per
Psalmistam Pater loquitur, dicens:
Postula a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam et possessionem tuam
terminos terrae.
(
Ps, 2, 8) [mauvais référencement: Ps, 2] Cujus terminos indicat, sicut superius dictum est:
Dominus judicabit fines terrae.
(
S1, 2, 10) --
Pater non judicat quemquam, inquit in Evangelio, sed omne judicium dedit
Filio.
(
Jn, 5, 22) [mauvais référencement: Jn, 5] Et illud:
Potestatem dedit ei facere judicium, quia Filius hominis est.
(
Jn, 5, 27) [mauvais référencement: Ps, 2] De quo etiam alibi ipse Filius dicit:
Ego autem constitutus sum rex ab eosuper Sion montem sanctum ejus.
(
Ps, 2, 6) [mauvais référencement: Ps, 2] De quo etiam imperio annectit, dicens:
Et sublimabit cornu Christi sui.
(
S1, 2, 10) Hoc ad corpus ejus, quod est Ecclesia, referri volunt. Omnes quippe
unctos ejus chrismate recte christos possumus dicere, quod tamentotum cum suo capite,
corpus, unus est Christus. Cujus Christi regnum, id est corporis sui, ipse
Filius sublimavit, quantum ubiquedilatavit, et in fide firmiter stabilivit, et regna
mundi confregit, et superari eafecit. Juxta quid per Psalmistam ait:
Et omnia cornua peccatorum confringam,
id est regna,
et exaltabuntur cornua justi.
(
Ps, 74, 11) [mauvais référencement: Ps, 74] Cornua justi, regnum est populi electi. His (quanquam impolite, ut
intelligere potuimus, et mihi traditafuerant,inculcavimus qualiter Anna de Christo,
atque de Ecclesia gentium, et repulsioneSynagogae prophetaverat) expletis, Domino
favente, ad alia tandem stylum vertereconamur.
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 1, Caput 2
Dominum formidabunt adversarii ejus
(
S1, 2, 10), quia Dominus infirmum faciet adversarium ejus. Potest ex ambiguo
Graeco intelligi, « et adversarium suum. » Cum enim Dominus possidere
nos coeperit, profecto adversarius, qui noster fuerat ipsius fit, et
vincetur a nobis, non viribus nostris, quia non in virtute propria
potens est vir. Dominus ergo infirmum faciet adversarium
suum. Dominus sanctus ut vincatur a sanctis, quos Dominus
sanctus sanctorum efficit sanctos (?). Ac per hoc:
Non glorietur potens in sua potentia, et non glorietur
prudens in sua prudentia, nec dives in divitiis suis; sed in hoc
glorietur, qui gloriatur, intelligere et scire Dominum, et
facere judicium et justitiam in medio terrae.
(
Jr, 9) Non parva ex parte intelligit et scit Dominum, qui intelligit, et
scit etiam hoc sibi a Domino dari, ut intelligat et sciat DomiNum. Sed
quia retributio justa in die judicii futura est a Domino super filios
Adae, inde sequitur: « Dominus ascendit, inquit, coelos et tonuit; ipse
judicabit extremum terrae, quia justus est. » Prorsus ordinem tenuit
confessionis fidelium haec prophetissa. Ascendit in coelum
Dominus Christus, et inde venturus est ad judicandum vivos et mortuos.
« Nam quis ascendit, sicut dicit Apostolus, nisi et qui
descendit in inferiores partes terrae: qui descendit, ipse est qui
ascendit super omnes coelos, ut adimpleret omnia
(voir:
Ep, 4)
. « Per nubes ergo suas tonuit, quas Spiritu sancto,
cum ascendisset, impLevit. De quibus carnali Jerusalem, hoc est,
ingratae vineae, comminatus est apud Isaiam prophetam,
ne pluant super eam imbrem.
(
Es, 5) [mauvais référencement: Es, 6]
Sic autem dictum est:
Dominus judicabit fines terrae
(
S1, 2, 10), ac si diceretur: Dominus judicabit extrema hominis, quoniam non
judicabuntur quae in melius vel in deterius medio tempore commutantur,
sed in quibus extremis inventus fuerit qui judicabitur.
Et dabit imperium regi suo
(
S1, 2, 10), hoc est, populo Christiano; dat eis virtutem qua carnem, sicut
reges, regant, et in illo qui propter eos fudit sanguinem suum mundum
vincant. Sequitur:
Et sublimabit cornu Christi sui
(
S1, 2, 10). Quomodo exaltabit Christus cornu Christi sui? Omnes quippe
unctos ejus chrismate recte christos possumus dicere, quod tamen totum
cum suo capite corpus unus est Christus. Haec Anna
prophetavit, mater Samuel sancti viri, multumque laudati, in quo quidem
tunc figurata est mutatio veteris sacerdotii, et nunc impleta, quando
infirmata est quae multa erat in filiis, ut novum haberet in Christo
sacerdotium sterilis quae peperit septem. Interea Samuel erat ministrans
in templo Domini, accinctus ephod rar, hoc est, superhumerali lineo,
quod distat ab illo ephod quo induebatur pontifex, quia istud tantummodo
lineum fuit, et concessum minoribus gradibus ad utendum; illud autem
quod vestiebat pontificem, ex quatuor coloribus, id est, hyacintho,
bysso, cocco, purpura, et ex auro habebatur contextum.
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)
Liber 1, Caput 2
Dominum formidabunt adversarii ejus: et super ipsos in coelis
tonabit
(
S1, 2, 10).
Super adversarios suos Dominus in coelis tonabit: sicut est illud in Libro
Josue:
Cumque fugerent a facie Israel, et essent in descensu Bethoron,
Dominus misit super eos lapides magnos de coelo usque Azecha: et mortui
sunt multo plures lapidibus grandinis, quam quos gladio percusserant
filii Israel
(
Js, 10, 11).
Theutmirus; Claudius Taurinensis
Proemium, Caput 3
Exultavit cor meum in Domino,
(
S1, 2, 1) usque dum dicit:
Dominus judicabit finem terrae, et dabit imperium regi suo, et sublimabit cornu
Christi sui.
(
S1, 2, 10).
Liber 1, Caput 1
Porro qui rebus ipsis, quae jam coeperant etiam in hac peregrinatione compleri, convenienter
movetur, nonne intendit, et aspicit, et cognoscit per hanc mulierem, cujus etiam nomen
(id est
Anna ) gratia ejus interpretatur, ipsam religionem christianam, ipsam civitatem Dei,
cujus rex est, et conditor Christus, ipsam postremo Dei gratiam, cujus prophetico
spiritu sic
locuta est? a qua superbi alienantur, ut cadant; qua humiles implentur, ut surgant,
quod
maxime hymnus iste personat. Nisi quisquam forte dicturus est, nihil istam prophetasse
mulierem, sed Deum tantummodo propter filium, quem precata impetravit, exsultanti
praedicatione laudasse. Quid ergo sibi vult quod ait?
Arcum potentium fecit infirmum, et infirmi praecincti sunt virtute. Pleni panibus
minorati sunt, et esurientes transierunt terram, quia sterilis peperit septem, et
multa in
filiis infirmata est.
(
S1, 2, 4 et
S1, 2, 5) Nunquid septem ipsa pepererat, quamvis sterilis fuerit? Unicum habebat, cum
ista dicebat: sed nec postea septem peperit, sive sex, ex quibus septimus esset ipse
Samuel, sed tres mares, et duas feminas. Demum illa in populo, cum adhuc nemo regnaret,
quod
in extremo posuit, dat
virtutem regibus nostris, et exaltavit cornu Christi sui.
(
S1, 2, 10) Unde dicebat, si non prophetabat? Dicat ergo Ecclesia Christi, Civitas Regis magni,
gratia plena, prole fecunda. Dicat quod tanto ante de se prophetatum per os hujus
piae matris
agnoscit.
Confirmatum est cor meum in Domino, et exaltatum est cornu meum in Deo meo.
(
S1, 2, 1) Vere confirmatum est cor, et cornu exaltatum, quia non in se, sed in Domino Deo suo.
Dilatatum est super inimicos meos et meum:
(
S1, 2, 1) quia et in angustiis pressurarum
sermo Dei non est alligatus. Laetata sum,
inquit,
in salutari tuo.
(
S1, 2, 1) Christus est iste Jesus, quem Simeon ille, sicut in Evangelio legitur, senex amplectens
parvum, agnoscens magnum:
nunc dimittis,
inquit,
servum tuum in pace, quoniam viderunt oculi mei salutare tuum.
(
Lc, 2, 29) Dicat itaque Ecclesia:
Laetata sum in salutari tuo.
(
S1, 2, 1)
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)
Theutmirus; Claudius Taurinensis