V. 9 :
pedes sanctorum suorum servabit et impii in tenebris conticescent quia non in
fortitudine roborabitur vir
Poètes
Petrus Riga
liber 1 , v. 102. 103. : Actus sanctorum seruabit, tradet iniquos
Nocti, non poterunt uerba superba loqui.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 1, Caput 3
Cardines terrae sunt extrema terrae. Nomine autem cardinum
ipsos praedicatores electos de gentibus voluit designari.
Extrema quidem terrae dicuntur, quia de vili quodammodo et abjecta
gentilitate producuntur. Qui profecto cardines Domini esse
dicuntur pro mortificatione propriae voluntatis. Domini
quidem sunt, quia non sua quaerunt, sed quae Jesu Christi.
Sed dum Domini esse dicuntur, singularis quaedam in eis sanctitas
designatur. Qui vero Domini sunt, videant quia super eos
orbis ponitur, non sub eis. Quid enim orbis nomine nisi
sanctae Ecclesiae subjecta designatur plenitudo fidelium?
Super cardines quidem terrae Deus orbem posuit, quia praedicatores ad
hoc sanctae Ecclesiae praeponuntur, ut eorum infirmitatem relevent, et
debiles quoque ad coelestem patriam, velut superimpositum onus
portent. Non igitur se semper praelatos debent aspicere, sed
quandoque subjectos, ut disciplina cohibendis vitiis praesint, sed
aestimatione et obedientia ministerii saepe subsint eis quibus
praeeminent cura praelationis. Et quia magna sunt onera quae
praedicatores sustinent, subdit atque ait:
Pedes sanctorum suorum servabit,
(
S1, 2, 9)
Liber 1, Caput 3
Quasi dicat: Inter onera tam immensa corruerent, si eorum pedes Dominus
non servaret. Pedes quidem sanctorum suorum sunt affectus
mentium. Qui profecto a Domino servantur, quia ab ipsis
gratia mirae devotionis infunditur, qua onus tantum gratanter
ferunt. Servare quidem pedes sanctorum Dominus dicitur, quia
tanti ponderis molem fugerent, si hoc intolerabiliter grave, non eis
infusa desuper charitas levigaret. Possunt etiam et status
fortitudinis pedum appellatione signari. Pedes vero sanctorum
suorum Dominus servat, quando eos mira fortitudine roborat, ut inter tam
immensa onera nequaquam cadant. Et quia non pedem, sed pedes
servare dicitur, quid in utroque pede sanctorum intelligimus, nisi
fortitudinem et humilitatem? Ne enim ruamus, in utroque pede
consistimus. Quicunque enim fidelibus gregibus praesunt, in
via, qua ad supernam patriam tendunt, modo prospera, modo adversa
inveniunt. Ipsa enim prospera, quia elationem menti excitant,
eam ad casum valde impugnant; verumtamen ne electa mons cadat, hinc
subsistere nititur pede fortitudinis, inde consistit pede
humilitatis. Firmum quippe statum inter utramque tentationem
retineret, si tam solida humilitate consisteret, ut nulla hanc
prosperitas elevaret, adversitas nulla dejiceret. Quid est
ergo quod dicitur:
Pedes sanctorum suorum servabit,
(
S1, 2, 9) nisi quia debilis est omnis virtus hominis sine auxilio
conditoris? Infirma quippe humilitas nostra, dum
prosperitatis favore mulcetur, ab ineptae laetitiae impulsu
prosternitur. Infirma fortitudo nostra, dum adversitate
impingitur, leviter superatur. Sed tristibus elidimur, laetis
enervamur, cum nos nobis omnipotens Deus deserit, non cum auxilium suae
protectionis impendit. Dicit ergo:
Pedes sanctorum suorum servabit
(
S1, 2, 9), quia omnipotens Deus infirmitatem nostram in ferendis
subditorum nostrorum oneribus adjuvat, ut nos nec adversa atterant, nec
laeta seducant. Tunc quidem a Domino pedes nostri servantur,
cum, divino auxilio roborati, obviantia mundi laeta contemnimus, adversa
nulla formidamus, cum stabili patientia gratanter mala ferimus et
inconcussa humilitate sublimem animum a vana delectatione
refrenamus.
Liber 1, Caput 3
Possunt autem pedes sanctorum fides et amor Redemptoris
intelligi. Quibus profecto pedibus gradiuntur, cum eum quem
per fidem fideles credunt amore consequuntur. Hos profecto
pedes servari sibi a Domino postulabat, qui precabatur, dicens:
Super excelsa statue me, ut vincam in claritate
ipsius
(
Ha, 3, 19). Super excelsa statuitur, cui Redemptoris divinitas
revelatur. Et in claritate ejus vincit, quia dum ejus
claritatis radiis illustratur, cuncta maligni spiritus tentamenta
destruuntur. Statutos quidem in monte pedes tenet, qui
veritatis contemplatione arduus est, et ejus quem credit summi Patris
unigenitum amore succensus. Super excelsa quidem Petrus
statutus erat, qui cum Domino confiteretur, dicens: Tu es
Christus Filius Dei vivi, protinus audivit:
Beatus es, Simon Barjona, quia caro et sanguis non
revelavit tibi, sed Pater meus, qui est in coelis
(
Mt, 16, 17) [mauvais référencement: Mt, 16, 16]. Fundatus enim fide, accensus charitate, eum quem
amabat etiam praedicabat. Bene ergo de reprobis subjunctum
est:
Et impii tenebris conficescent.
(
S1, 2, 9)
Liber 1, Caput 3
Qui enim impii hoc in loco, nisi Judaei intelliguntur, qui a pietate
verae fidei sunt extranei, et Redemptoris morte cruenti? De
quibus recte dicitur:
In tenebris conticescent
(
S1, 2, 9), quia sancti super excelsa statuti Redemptorem mundi,
quem in divinae majestatis claritate conspiciunt, aeternis laudibus
confitentur. In tenebris ergo tacent impii, quia Judaei ideo
Redemptorem non praedicant, quod ineffabilis eos illa claritas
divinitatis non illustrat. Scriptum quippe est:
Tollatur impius, ne videat gloriam Domini
(
Es, 26, 10). His quippe tenebris damnatos eos intuens, Joannes
ait:
Lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non
comprehenderunt
(
Jn, 1, 5). Hinc David non optans, sed prophetans, dicit:
Obscurentur oculi eorum, ne videant, et deorsum eorum semper
incurva
(
Ps, 68, 24). In tenebris ergo tacent impii, quia etsi Judaei
divinae Scripturae verba in Dei laudibus proferunt, dum Filium negant,
Deo Patri nulla vocum obsequia consecrant. Deo enim silet,
qui, Patrem laudans, Unigeniti laudem tacet. Sed quem
crucifixum despiciunt, quando judex venerit expavescent. Unde
etiam subditur:
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir, Dominum
formidabunt adversarii ejus.
(
S1, 2, 9 et
S1, 2, 10)
Liber 2, Caput 1
Quia terrae nomine peccatores in sacro eloquio designantur, cardines
terrae hi accipi convenienter possunt in quibus per inepta desideria
saeculum circuit, et de alio ad alium ducit. Cum igitur
conversos peccatores aspicimus, in laudem Creatoris his Annae verbis
erumpamus. Quasi enim aliis verbis tunc dicimus: Jam Domini
esse per ejus gratiam coeperunt, qui diu in rota rerum transeuntium per
mundi concupiscentiam tenti sunt. Et cum, jam derelictis
vitae saecularis blandimentis, fortia tentamenta fortiter tolerant,
dicamus:
Posuit super eos orbem
(
S1, 2, 8). Orbem quippe super eos posuit, qui,
antequam eis imponeretur, sub eis fuit. Nam eum jam in onere
tentationum habent, qui eis blandiendo velut subjectus serviebat, cum in
eo delicias et voluptates sequendo recumberent. Et quia
magnas ex eo tentationes habent, qui magna in illo oblectamenta
habuerunt, adjungitur:
Pedes sanctorum suorum servabit.
(
S1, 2, 9)
Liber 2, Caput 1
Quibus profecto verbis sic auxilium divinae protectionis
propitiationisque ostenditur, ut pericula tentationum gravia
designentur. Quasi etenim dicat: Tam grandia de eo cui
adhaeserant saeculo tentamenta sustinent, ut solus ad adjuvandum ille
sufficiat qui deesse fidelibus suis in tribulatione non
potest. Pedes namque sanctorum suorum servare, est concussos
in tentatione affectus electorum, ne corruant, per gratiam
roborare. Unde et qui ad casum nutaverat, et tamen a Domino
conservatus erat, propheta dixit:
Mei autem pene moti sunt pedes, pene effusi sunt gressus
mei
(
Ps, 72, 2). Hinc iterum:
Pulsus sum; et eversus sum ut caderem, et Dominus
suscepit me. Fortitudo mea, et laudatio mea
Dominus, et factus est mihi in salutem
(
Ps, 117, 13 et
Ps, 117, 14). Et de hostium infirmitate subjunxit, dicens:
Et impii in tenebris conticescent.
(
S1, 2, 9)
Liber 2, Caput 1
Quid est autem quod cum servare sanctorum pedes Dominus dicitur,
silentium memoratur impiorum, nisi quia ad peccati lapsum nequaquam
impellimur, nisi cum perversa nobis malignorum spirituum tentamenta
suggeruntur? Cum ergo pedes nostros Dominus servat, in
tenebris tacent impii, quia dum gratia divina protegimur, vocem qua nos
praecipitent dare nobis immundi spiritus nequaquam possunt.
In tenebris quippe tacent, quia caliginosa reproborum corda possident, a
quorum ad nos progredi obscuritate non audent. Quare autem
sanctorum pedes servet exponit, dicens:
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir.
(
S1, 2, 9)
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 2
Pedes sanctorum suorum servabit, et impii in tenebris conticescent, quia non
in fortitudine sua roborabitur vir.
(
S1, 2, 9) Licet pedes ipsi doctores designentur, sicut per Moysem dicitur:
Qui appropinquant pedibus suis accipiunt de doctrina illius quos Dominus
inter scandala persecutorum servavit.
(
Dt, 32) Verumtamen pedes sanctorum incessusactionis et ipsum opus
praedicationis,accipere possumus, quod Dominus in viam justitiae dirigit.
De quibus Dominus ipsis praedicatoribus ait:
In quamcunque domum vel civitatem intraveritis, et non receperint
vos, exeuntes de civitate, excutite pulverem de pedibus vestris.
(
Mt, 10, 14,
Mc, 6, 10 et
Mc, 6, 11) [mauvais référencement: Mt, 10 et Mc, 6]
Pulvis enim levitas est terrenae cogitationis, a quo ipsi etiam
summipraedicatores immunes esse nequeunt, cum pro auditoribus suis solliciti
salubribuscuris incessanter intendunt, et quasi per itinera mundi imo vix calcaneo
terraepulverem lingant, sed hunc pulverem levitatis quotidie per effusionem doctores
abluerefestinant lacrymarum. Hinc est quod in Canticis canticorum cum
Ecclesia ad officium praedicationissurgere praeciperetur, sponsorespondit, dicens:
Exspoliavi me tunica mea, quomodo induar illa? Lavi pedes meos, quomodo
inquinabo illos?
(
Ct, 6) Ac si aperte dicat: Deserui negotia saecularia tui causa, quomodo repetam
illa?Etiam secreta compunctionibus, fletibus ablui, quidquid in incessu
praedicationis, etin cogitationibus terrenis reliqui, quomodo immundis sordibus iterum
polluar? Sedlicet hoc pertimescant electi, pedes eorum a Deo servantur, ut in nulla
faecehaereticae pravitatis foedentur neque ad pravum aliquod opus dilabantur unde
sanctisanimabus per Ezechielem dicitur:
Pedes eorum pedes recti.
(
Ez, 1) Pedes sanctorum pedes recti dicuntur, quia eorum opera ad sequendam
iniquitatemnon sunt retorta; quia inter fluctus hujus saeculi servantur a
Domino.Sed dum illi servantur, impii e contrario qui eorum praedicationibus
contrariifuerunt, in tenebris conticescent, scilicet: Judaei, qui tenebris
infidelitati etignorantiae involvuntur, et lumen veritatis contemplari non merentur,
dum sine divinoadjutorio sibi posse sufficere crediderunt, unde et
sequitur.
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir.
(
S1, 2, 9) Videlicet propria, sed virtute divina potens est vir, id est gentilis
populus;vel potest generaliter intelligi, quia nullus suis viribus bona operari valet,
necdiabolo resistere, imo si se contra Dominum erigere tentaverit, bonum si quod
haberevidetur amittit, quod in ipso primo angelo, et postea in homine
demonstratumest. Scriptum namque est:
Non glorietur prudens in prudentia sua, nec sapiens in sapientiasua, nec
dives in divitiis suis: sed qui gloriatur, in Domino glorietur.
(
Jr, 9) Hinc iterum alibi dicitur:
Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo.
(
1Co, 1) Quod evidentissime ostensum est in Judaeis, de quibus subditur:
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 1, Caput 2
Domini enim sunt cardines terrae, et posuit super eos
orbem
(
S1, 2, 8). Quia ipse
dominatur a mari usque ad mare, et a flumine usque ad
terminos orbis terrae
(
Ps, 71, 8) [mauvais référencement: Ps, 72].
Domini
, inquit,
sunt cardines terrae
(
S1, 2, 8), hoc est, quatuor plagae mundi, in quibus dilatavit orbem
Ecclesiae suae, quae a solis ortu usque ad occasum laudat nomen ejus.
Pedes sanctorum suorum servabit
(
S1, 2, 9), hoc est, electorum suorum opera in viam justitiae diriget.
Et impii in tenebris conticescent, quia mittentur in tenebras
exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium;
(
Mt, 22, 13) [mauvais référencement: Mt, 22] ubi conticescent, id est, ab arrogantia superbiae suae cessabunt.
Quia non in fortitudine sua roborabitur vir
(
S1, 2, 9), hoc est, non fortitudine propria, sed in virtute divina potens
est vir, id est, populus credentium.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)