Evangelium secundum Matthaeum

Gregorius I (540-604)

• Liber 1, Caput 3
  • Possunt autem pedes sanctorum fides et amor Redemptoris intelligi. Quibus profecto pedibus gradiuntur, cum eum quem per fidem fideles credunt amore consequuntur. Hos profecto pedes servari sibi a Domino postulabat, qui precabatur, dicens: Super excelsa statue me, ut vincam in claritate ipsius ( Ha, 3, 19). Super excelsa statuitur, cui Redemptoris divinitas revelatur. Et in claritate ejus vincit, quia dum ejus claritatis radiis illustratur, cuncta maligni spiritus tentamenta destruuntur. Statutos quidem in monte pedes tenet, qui veritatis contemplatione arduus est, et ejus quem credit summi Patris unigenitum amore succensus. Super excelsa quidem Petrus statutus erat, qui cum Domino confiteretur, dicens: Tu es Christus Filius Dei vivi, protinus audivit: Beatus es, Simon Barjona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus, qui est in coelis ( Mt, 16, 17) [mauvais référencement: Mt, 16, 16]. Fundatus enim fide, accensus charitate, eum quem amabat etiam praedicabat. Bene ergo de reprobis subjunctum est: Et impii tenebris conficescent. ( S1, 2, 9)
• Liber 6, Caput 3
  • Sed quid est, quod quaeri inter filios Isai jubetur, nisi quia et de veteri populo nasciturus erat, et aequalem nullum habiturus? Quaeri itaque praecipitur, ut ei rationabiliter credamus. Et quia per semetipsum dicit: Nemo venit ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum ( Jn, 6, 44), bene Samueli a patre dicitur: Unges quem monstravero tibi. ( S1, 16, 3) Quasi enim monstratum unxerat prius, qui ab eo, quem unxerat, audiebat: Beatus es Simon Bar-Jona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus, qui est in coelis. ( Mt, 16, 17) In Bethlehem ergo mittitur, quia cum secundum carnem quaeritur Christus, natus ex Judaeorum populo invenitur. Venit etiam in Bethlehem, quia ordo praedicatorum ante Judaeam convertere studuit, et postea gentibus Redemptoris finem [Legendum videtur fidem] praedicavit. Quid est autem, quod seniores civitatis mirantur, nisi quia, qui ad maturitatis sensum pervenerant, in tantae novitatis praedicatione stupebant? Sed admirantes ei occurrunt, quia praedicationem veritatis libenter audiunt. Occurrere quidem praedicatoribus, est verbum fidei quod praedicant desideranter audire. Quid de pacifico ingressu ejus interrogant? Quid est ingressus pacificus, nisi cum praesentia pacis venerit? Hanc item pacem ostendit, qui ait: Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum. ( Ep, 2, 14) Quid est ergo quod de pacifico ingressu interrogant, nisi quia patrum promissionem electorum Judaeorum corda desideranter exspectabant? Quasi nutantes, qui exspectabant, dicant: Nunquidnam venit pax, quae se venturam, tanto temporum spatio praecurrente, praedixit? Et quia novi doctores, quod antiqui patres promiserant, exhibitum narrant, dicunt: Pacificus. ( S1, 16, 5) Quasi dicat: Nos non futura promittimus, sed praesentia pacis dona monstramus. In ingressu nostro praesens est, in verbo nostro futura non est. Jam justus Simeon vidit, jam tenuit et adoravit, dicens: Nunc dimittis servum tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace. ( Lc, 2, 29) Jam pastoribus apparuit, jam missa de coelis diu exspectata pace, angelorum multitudo cantavit: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis. ( Lc, 2, 14) Et quia non solum praedicare pacem venerat, sed etiam persuadere, subdit, dicens: Ad immolandum veni. ( S1, 16, 2 et S1, 16, 5)

Auctor incertus

• Liber 1, Caput 11
  • Porro filii Samuel declinaverunt post avaritiam et accipiebant munera, et taminiqui judices exstiterunt, ut populus nequaquam ferens, regem sibi insimilitudinem gentium caeterarum postularet: quibus dedit Dominus Saul regem,cum quaereret asinas patris sui, et veniret ad Samuelem in Ramatha: intercaetera quae locuti sunt, simul praedicens ei signa Samuel, quae ventura erantei eo die, cum recederet ab eo; cumque ab eo recessisset, venit ad collemDomini, ubi erat statio Philistinorum; jam primum peractum, sicut locutusfuerat homo Dei. Hoc quidem non puto habere aliquid quaestionis: Spiritus enim ubi vult spirat ( Jn, 3, 8), et spiritum prophetiae nullarumanimarum potest maculare contactus; attingit enim ubique propter suammunditiam: afficit enim omnes non eodem modo, sed alios per informationemspiritus eorumdem hominum, ubi rerum demonstrantur imagines, alios per fructummentis ad intelligentiam, alios utraque inspiratione; alios etiam nescientesper informationem spiritus duobus modis: aut per somnia, sicut non solumplerique sancti, sed et Pharao et Nabuchodonosor rex vidit, quod nemo eorumintelligere valebat, sed tamen videre uterque poterant; aut demonstratione inecstasi, quod Latini nonnulli pavorem interpretantur, mirum si proprie, sedvicine; et tamen cum sit mentis alienatio a sensibus corporis, ut spiritushominis divino Spiritu assumptus capiendis atque intuendis imaginibus vacet,sicut Danieli demonstratum est, quod non intelligebat; et Petro illud vassubmissum est de coelo quatuor lineis (voir: Ac, 10) : nam et ipse quid illademonstratio figuraret postea cognovit. Per fructum autem mentis ad intelligentiam, uno modo cum haec ipsa quaedemonstrantur in imaginibus, quid significent, et quo pertineant, revelantur,quae certior prophetia est: nam magis ipsam vocat Apostolus prophetiam, sicutJoseph meruit intelligere, quod Pharao non nisi videre; et Daniel exponit regi,quod ille cernit et nescit. Cum vero mens ita afficitur ut non rerum imagines conjecturali examinationeintelligat, sed res ipsas intueatur, sicut intelligitur sapientia et justitia,omnisque incommutabilis et divina species ad prophetiam non pertinet, de quanunc agimus. Utroque autem munere prophetiae donantur, qui et rerum imagines in spirituvident, et quid valeant simul intelligunt; aut certe manifestis locutionibus inipsa demonstratione informantur, sicut in Apocalypsi quaedam exponuntur. Nescientes autem afficit prophetiae spiritus, sicut Caiphas cum essetpontifex prophetavit de Domino, quod expediret unum mori pro tota gente, cumaliud in verbis quae dicebat attenderet, quae non a se ipso dicerenesciebat. Abundant in sanctis libris exempla. Hoc autem verbo quod positum est, Insiluit in eum spiritus, tamquamex abdito divinitatis secreto, repentinus significatur afflatus. Horum igitur modorum quonam potius affectum esse intelligamus Saul, satisapparet ex eo quod ibi scriptum est, Convertit Deus in Saul cor aliud;sic enim aliam cordis affectionem significat, quam convertendo fecit Deus, utimaginum significantium et praefigurantium capax fieret ad propheticamdivinationem. Tantum autem distat inter prophetiam prophetarum, sicut Isaias, sicutJeremias, et caeteri hujusmodi fuerunt, atque istam transitoriam quae in Saulapparuit, quantum distat inter loquelam humanam, cum loquuntur homines, et cumeadem loquela propter necessarium prodigium asina locuta est, in qua sedebatBalaam propheta (voir: Nb, 23) : accepit enim hoc ad tempus illudjumentum, ut Deus quod statuerat demonstraret, non ut habitu perpetuo bestialoqueretur. Aut si hoc exemplum majore differentia remotum est, multo minus mirandum esthomini reprobo datam fuisse ad momentum temporis affectu transitorioprophetiam, quando ille dederat, qui et asinam, cum voluit, loqui fecit; magisenim distat pecus ab homine quam homo reprobus ab electis etiam hominibus: nonenim si quisquam dixerit aliquid quod ad sapientiam pertinet, continuo sapiensexistimandus est; sic nec quisquam, si aliquando prophetavit, jam interprophetas numerabitur, cum et Dominus in Evangelio dicat quosdam cum gaudioverbum excipere, et radicis altitudinem non habere, sed esse temporales. Ideoque sicut consequens indicat lectio, factum est in parabola, Et Saul inter prophetas ( S1, 10, 12). Hoc igitur mirari desinamus, cum in hominibus apparet divinitus aliquid,quorum vel meritum vel habitum excedit, cum forte vult Deus cujusdamsignificationis gratia tale aliquid demonstrari. Si autem hoc movet quod postea Saul malo spiritu invadente praefocabatur, quiprophetiae prius spiritum acceperat, neque hoc mirandum est: illud enim factumest ex dispensatione aliquid significandi, hoc ex merito vindicandi. Nec movere nos debent haec alternantia in animo humano, hoc est, in creaturamutabili, praesertim eodem tempore quo caro corruptibilis mortalisqueportatur. Aut non videmus in ipso Petro, quantum indicat Evangelium, exstitisse tantamconfessionem, ut audire meruerit: Beatus es, Simon Barjona, quia non tibi revelavit caro et sanguis, sed Pater meus qui in coelis est ( Mt, 16, 17); et paulo post tam carnaliter eum de Domini passione sensisse, utstatim audiret: Vade post me, Satanas, scandalum mihi es, non enim sapis quae Dei sunt, sed quae hominum ( Mt, 16, 23). Et fortasse aliquanto interius intelligentibus tantum valet ad illa visamentis haec differentia, qua Petrus intellexit, Deo Patre revelante, quodFilius Dei esset Christus, et postea ne moreretur extimuit, quantum valet addistinguenda visa quae in spiritu hominis alienata mente imaginarie fiunt,revelatio prophetiae, qua primo afflatus est Saul, et commixtio spiritus mali,quo postea premebatur.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Caput 1
  • Cumque ab illo recessisset, venit ad collem Domini, ubi erat statio Philistinorum. ( S1, 10, 5) Jam primum signum peractum, sicut locutus fuerat homo Dei: et ecce cuneus Prophetarum obvius ei; et insiluit super eum spiritus Dei, et prophetavit in medio eorum. Videntes autem omnes, qui noverant eum heri, et nudius tertius, quod esset cum prophetis, et prophetaret, dixerunt ad invicem: Quaenam res accidit filio Cis? Num et Saul in Prophetis? ( S1, 10, 10 et S1, 10, 11) Et hoc quidem non puto habere aliquid quaestionis: Spiritus enim, ubi vult, spirat. ( Jn, 3, 8) Et spiritum prophetiae nullarum animarum potest maculare contactus, attingit enim ubique propter suam munditiam; ( Sg, 7, 24) afficit autem omnes non eodem modo, sed alios per informationem spiritus eorumdem hominum, ubi rerum demonstrantur imagines; alios per fructum mentis ad intelligentiam, alios utraque inspiratione, alios autem nescientes. Per informationem spiritus, duobus modis, aut per somnia, sicut non solum plerique sancti, sed et (voir: Gn, 45, 2) Pharao, et (voir: Da, 2, 1 et Da, 4, 1) Nabuchodonosor rex vidit, quod nemo eorum intelligere valuit, sed tamen videre utique potuerant: aut demonstratione in extasi, quod Latini nonnulli pavorem interpretantur. Mirum si proprie, sed vicine: tamen cum fit mentis alienatio a sensibus, ut spiritus hominis divino spiritu assumptus, capiendis atque intuendis imaginibus vacet, sicut Danieli demonstratum est quod non intelligebat, et Petro illud vas summissum est de coelo quatuor lineis: nam et ipse, quid illa demonstratio figuraret, postea cognovit. Per fructum autem mentis ad intelligentiam uno modo cum haec ipsa, quae demonstrantur in imaginibus, quid significent, et quo pertineant, revelantur, quae certior prophetia est. Nam magis ipsam vocat Apostolus prophetiam ( 1Co, 3, 2), sicut Joseph meruit intelligere, quod Pharao nonnisi videre; et Daniel exponit regi, quod ille cernit et nescit. Cum vero ita mens afficitur, ut non rerum imagines conjecturali examinatione intelligat, sed res ipsas intueatur, sicut intelligitur sapientia, et justitia, omnisque incommutabilis, et divina species, ad prophetiam, de qua nunc agimus, non pertinet. Utroque autem munere prophetiae donantur ii, qui et rerum imagines in spiritu vident, et quid valeant, simul intelligunt, aut certe manifestis locutionibus in ipsa demonstratione informantur, sicut in Apocalypsi quaedam exponuntur. Nescientes autem afficit prophetiae spiritus, sicut Caiphas cum esset pontifex prophetavit ( Jn, 11, 49) de Domino, quod expediret unum mori pro tota gente, ( Jn, 11, 50) cum aliud in verbis quae dicebat, attenderet, quae non se a seipso dicere nesciebat. Abundant in sanctis libris exempla. Hoc autem verbo, quod positum est, insiluit in eum spiritus, tanquam ex abdito divinitatis secreto, repentinus significatur afflatus. Horum igitur modorum, quonam potius affectum esse intelligamus Saul, satis apparet ex eo quod ibi scriptum est: Convertit Deus in Saul cor aliud. ( S1, 10, 9) Sic enim aliam cordis significat affectionem, quam convertendo fecit Deus, ut imaginum significantium, et praefigurantium capax fieret ad propheticam divinationem. Quantum autem distat prophetia Saul a prophetis? tantum distat inter prophetiam prophetarum, sicut Isaias, sicut Jeremias, et caeteri hujusmodi fuerunt, atque istam transitoriam, quae in Saul apparuit, quantum distat inter loquelam humanam cum loquuntur homines, et cum eadem loquela propter necessarium prodigium asina locuta est, (voir: Nb, 20, 28) in qua sedebat Baalam propheta: accepit enim hoc ad tempus illud jumentum, ut Deus quod statuerat, demonstraret: unde non habitu perpetuo inter homines bestia loqueretur: aut si hoc exemplum majore differentia remotum est, multo minus mirandum est homini reprobo datam fuisse ad momentum temporis, affectu transitorio prophetiam, quoniam ille dederat, qui et asinam, cum voluit, loqui fecit. Magis enim distat pecus ab homine, quam homo reprobus ab electis etiam hominibus; non enim si quisquam dixerit aliquid, quod ad sapientiam pertinet, continuo sapiens existimandus est. Sic nec quisquam si aliquando prophetaverit, jam inter prophetas numerabitur, cum et Dominus (voir: Mt, 13, 20) in Evangelio dicat: quosdam cum gaudio verbum excipere, et radicis altitudinem non habere, sed esse temporales. Ideoque, sicut consequens indicat lectio, factum est in parabolam: et Saul inter prophetas ( S1, 10, 12). Hoc igitur mirari desinamus, cum in hominibus apparet divinitus aliquid, quorum vel meritum, vel habitum excedit, cum forte vult Deus cujusdam significationis gratia tale aliquid demonstrari. Si autem hoc movet, quod postea Saul malo spiritu invadente praefocabatur, (voir: S1, 16, 14) qui prophetiae spiritum prius acceperat, neque hoc mirandum est. Illud enim factum est ex dispensatione aliquid significandi, hoc est ex merito judicandi. Nec movere nos debent haec alternantia in animo humano, hoc est in creatura mutabili, praesertim eodem tempore, quo caro corruptibilis, mortalisque portatur. Aut non videmus in ipso Petro, quantum indicat Evangelium, exstitisse tantam confessionem, ut audire meruerit, Beatus es Simon Barjona, quia non tibi revelavit caro et sanguis, sed pater meus, qui in coelis est ( Mt, 16, 17)? Et paulo post tam carnaliter eum de Domini passione sensisse, ut statim audiret: Vade post me, Satana, scandalum mihi es, non enim sapis quae Dei sunt, sed quae hominum. ( Mt, 16, 23) Et fortasse aliquanto interius intelligentibus tantum valet ad visa illa mentis, haec differentia, qua Petrus primo intellexit, Deo patre revelante, quod filius Dei esset Christus, et postea, ne moreretur, extimuit, quantum valet ad distinguenda visa, quae in spiritu hominis alienata mente imaginarie fiunt, revelatio prophetiae, qua primo afflatus est Saul, et commixtio spiritus mali, quo postea premebatur.