Liber Psalmorum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 2
  • Suscitans de pulvere egenum et de stercore erigens pauperem. ( S1, 2, 8) Pater videlicet de terrae pulvere Filium tam cito suscitavit, juxta quod ipseper Psalmistam postulat, dicens: Resuscita me et retribuameis, ut caro ejus non videret corruptionem, ( Ps, 40, 11) [mauvais référencement: Ps, 40] secundum quod per eumdem Psalmistam dicitur: Non derelinques animam meam in inferno, nec dabis Sanctum tuum videre corruptionem. ( Ps, 15, 10) [mauvais référencement: Ps, 4] Ipse etiam, sicut supra dictum est, cum pauper apparuisset, atque egenus incarne ut supra paupertate atque humilitate superaret diabolum superbum, qui rexdicitur super omnes filios superbiae, tamen majestas Dei Patris, de stercore eumsublimavit ineffabiliter, et hoc quare? Quaeris quare? Audi quare: Ut sedeat , inquit, cum principibus et solium gloriae teneat. ( S1, 2, 8) [mauvais référencement: Mt, 19] Principes, sancti apostoli intelliguntur, qui sedebunt cum Christo superduodecim sedes. SedDominus solium gloriae retinet non solum videlicet in aequalitate Patris,sedendo ad dexteram majestatis: juxta quod Apostolus dicit: Sedet ad dexteram majestatis in excelsis; ( He, 1) Tanto melior angelis effectus, quanto differentius prae illis nomenhaereditavit, verumetiam solium gloriae tenebit secundum quod ipse ait: Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. ( Jn, 5, 22) [mauvais référencement: Jn, 5] Ipse enim in gloria Patris sui venturus est ad judicium, cum angelis et archangelis, cum thronis et dominationibus, et sedebit in sede gloriae majestatis suae, judicans orbem in aequitate. ( Mt, 16, 27) [mauvais référencement: Mc, 8] Sedebunt etiam et principes super duodecim sedes, judicantes duodecim tribus Israel. ( Mt, 19, 28) [mauvais référencement: Mt, 19] Hinc Isaias dicit: Dominus ad judicium veniet cum senioribuspopuli sui. ( Es, 3) Hinc Salomon ait: Nobilis in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus. ( Pr, 31) Nobilis ergo erit Dominus, vir sanctae Ecclesiae, in portis suae civitatis, quividebatur ignobilis, ante tribunal praesidis. Quia etiam nunc a multis contemnendus putatur, quia ubi saeculi finis advenerit,ubi patriae coelestis ingressum aperuerit electis, jam cunctis parebit sublimis. Et solium gloriae tenebit sine fine, quia regni ejus non erit finis (voir: Lc, 1) . Nam sequitur: Quia ipse dominabitur a mari usque ad mare, ( Ps, 71, 8) [mauvais référencement: Ps, 71] etc. Domini enim sunt cardines terrae, et posuit super eos orbem. ( S1, 2, 8) Cardines terrae quatuor climata mundi intelliguntur, videlicet oriens,occidens, septentrio, atque meridies, super quae posuit orbem, quia videlicetubiquedilatavit Ecclesiam suam. Hinc Psalmista ait: Ab ortu solis usque ad occasum, laudabile nomen Domini. ( Ps, 112, 3) [mauvais référencement: Ps, 112] Hinc iterum scriptum est: A finibus terrae audivimus laudes justi. ( Es, 24) Et iterum de sanctis praedicatoribus: In omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum . ( Ps, 18, 5) [mauvais référencement: Ps, 28] Quanquam cardines terrae, ut quibusdam placet, ipsi praedicatoresintelligantur, super quorum fidem stabilita est Ecclesia. De quibus scriptum est: Sub quo curvantur, qui portant orbem ( Jb, 19) Ipsi quidem sunt qui alibi columnae dicuntur, sicut scriptum est: Columnae coeli contremiscunt et pavent ad nutum ejus, ( Jb, 26) videlicet sancti Ecclesiae praedicatores, super quos fabricae Ecclesiaestructuraconsurgit, sicut alia Scriptura testatur, dicens: Qui vicerit, faciam illum columnam in templo Dei mei. ( Ap, 3) Nam quisquis in Dei opere, recta intentione firmatur, columna in structurafabricae spiritalis erigitur, ut in hoc templo, quod est Ecclesia positus, etutilitate prosit, et decore. Unde de sanctorum praedicatione subinfertur:

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 2
  • Domini enim sunt cardines terrae, et posuit super eos orbem ( S1, 2, 8). Quia ipse dominatur a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrae ( Ps, 71, 8) [mauvais référencement: Ps, 72]. Domini , inquit, sunt cardines terrae ( S1, 2, 8), hoc est, quatuor plagae mundi, in quibus dilatavit orbem Ecclesiae suae, quae a solis ortu usque ad occasum laudat nomen ejus. Pedes sanctorum suorum servabit ( S1, 2, 9), hoc est, electorum suorum opera in viam justitiae diriget. Et impii in tenebris conticescent, quia mittentur in tenebras exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium; ( Mt, 22, 13) [mauvais référencement: Mt, 22] ubi conticescent, id est, ab arrogantia superbiae suae cessabunt. Quia non in fortitudine sua roborabitur vir ( S1, 2, 9), hoc est, non fortitudine propria, sed in virtute divina potens est vir, id est, populus credentium.
• Liber 3, Caput 4
  • Salomon autem erat in ditione sua habens omnia regna terrae Philisthiim: a flumine usque ad terminum Aegypti offerentium sibi munera, et servientium ei cunctis diebus vitae ejus. ( R3, 4, 21) Et quis in hoc melius significatur quam Pacificus noster, quem praefigurabat idem Salomon? Ipse enim omnia regna terrae a solis ortu usque ad occasum in ditione sua habet, Scriptura teste: A mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrae ( Ps, 71, 8) [mauvais référencement: Ps, 71] ipsi servient omnes populi, linguae et tribus, offerentes ei munera, scilicet rectae fidei et bonorum operum. Reges , inquit, Tharsis et insulae munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent, et adorabunt eum omnes reges terrae, omnes gentes servient ei. ( Ps, 71, 10 et Ps, 71, 11) [mauvais référencement: Ps, 71] Quod autem subditur: Cunctis diebus vitae ejus, ( R3, 4, 21) hoc est, in saeculum saeculi, quia ipse permanebit semper: ejusque potestas, potestas est aeterna, cujus anni non deficient, et regni ejus non erit finis. ( Da, 7, Ps, 101, 28 et Lc, 1, 33) [mauvais référencement: Ps, 101 et Lc, 1]

Auctor incertus

• Liber 2, Caput 5
  • Post haec, cum regi David multa prospera provenissent, cogitavit facere Deodomum, templum scilicet illud excellentissimum diffamatum, quod a rege Salomonefilio ejus postea fabricatum est. Hoc eo cogitante, factum est verbum Domini ad Nathan prophetam, quodperferret ad regem. Ubi cum dixisset Dominus quod non ab ipso David sibi aedificaretur domus,neque per tantum tempus se mandasse cuiquam in populo suo, ut sibi fieret domuscedrina: Et nunc , inquit, haec dices servo meo David: Haec dicit Dominus: Cum completi fuerint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum ejus; ipse aedificabit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni ejus usque in sempiternum; ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in filium ( S2, 7, 8, S2, 7, 12, S2, 7, 13 et S2, 7, 14). Hanc tam grandem promissionem qui putat in Salomone completam, multum errat,attendit enim quod dictum est: Hic aedificabit mihi domum, quoniamSalomon templum illud nobile struxit; et non attendit, Fidelis erit domus ejus, et regnum ejus usque in aeternum coram me. Attendat ergo, et aspiciat Salomonis domum plenam mulieribus alienigenis,colentibus deos falsos, et ipsum ab eis regem aliquando sapientem in eamdemidololatriam seductum atque dejectum; et non audeat existimare Deum vel hocpromisisse mendaciter, vel talem Salomonem domumque ejus futuram non potuissepraescire. Non hinc autem deberemus ambigere, nec, si non in Christo Jesu Domino nostro, qui factus est ex semine David secundum carnem ( Rm, 1, 3), jamvideremus ista compleri, ne vane atque inaniter hic alium aliquem requiramus,sicut carnales Judaei; nam et ipsi usque adeo filium quem loco isto regi Davidpromissum legunt, dicunt non fuisse Salomonem, ut eo qui promissus est tantajam manifestatione declarato, adhuc mirabili caecitate alium se speraredicant. Facta est quidem nonnulla imago rei futurae etiam in Salomone, in eo quodtemplum aedificavit, et pacem habuit secundum nomen suum: Salomon quippePacificus Latine: et in exordio regni sui mirabiliter laudabilis fuit; sedeadem sua persona per umbram futuri praenuntiabat etiam ipsum Christum Dominum,non exhibebat. Unde quaedam de illo ita scripta sunt, quasi de ipso ista praedicta sint, dumScriptura sancta etiam rebus gestis prophetissa, quodammodo in eo figuramdelineat futurorum; nam praeter libros divinae historiae, ubi regnassenarratur, psalmus etiam LXXI titulo nominis ejus inscriptus est; in quo tammulta dicuntur, quae omnino ei convenire non possunt, Domino autem Christoaptissima perspicuitate conveniunt, ut evidenter appareat quod in illo figuraqualiscumque adumbrata sit, in isto veritas praesentata; notum est enim quibusterminis regnum conclusum fuerat Salomonis, et tamen in eo psalmo legitur, utalia taceam: Dominabitur a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrae ( Ps, 71, 8), quod in Christo videmusimpleri. A flumine quippe dominandi sumpsit exordium, ubi baptizatus a Joanne, eodemmonstrante coepit agnosci a discipulis, qui eum non solum Magistrum, verumetiam Dominum appellaverunt. Nec ob aliud vivente adhuc patre suo David regnare Salomon coepit, quod nulliregum illorum contigit, nisi ut hinc quoque satis eluceat non esse ipsum quemprophetia praesignat, ista quae ad patrem ejus loquitur dicens: Et erit, cum completi fuerint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te, quod exiet de ventre tuo, et praeparabo regnum illius ( S2, 7, 12). Quomodo ergo propter id quod sequitur: Hic aedificabit mihi domum,iste Salomon putabitur prophetatus; et non potius, propter id quod praecedit: Cum completi fuerint dies tui, et dormies cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te ( S2, 7, 12), alius pacificus intelligitur esse promissus, quinon ante, sicut iste, sed post mortem David praenuntiatus est suscitandus? Cumenim longo interposito tempore Jesus Christus veniret, proculdubio post mortemregis David, cui sic est promissus, eum venire oportebat, qui aedificaret domumDeo, non de lignis et lapidibus, sed de hominibus, qualem illum aedificaregaudemus; huic enim domui dicit Apostolus, hoc est, fidelibus Christi: Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos ( 1Co, 3, 17). Propter quod in psalmo LXXXVIII, cujus titulus est: Intellectus ipsi Ethan Israelitae ( Ps, 88, 1), commemorantur promissiones Dei factae regi David, sicut et in hoc Regum libro positae sunt, ita et ibi similia dicuntur; sicut est illud: Juravi David servo meo, Usque in aeternum praeparabo semen tuum ( Ps, 88, 4 et Ps, 88, 5), etc. Illud vero quod dicit: Si quis inique aliquid gesserit, arguam eum in virga virorum et in plagis filiorum hominum; misericordiam autem meam non auferam ab eo, sicut abstuli a Saul, quem amovi a facie mea ( S2, 7, 14 et S2, 7, 15); non dixit, Ab eis, sed dixit Ab eo, non enim Christi ipsius, qui est caput Ecclesiae, possunt inveniri ulla peccata, quae opus esset humana correptioneservata misericordia divinitus coerceri, sed in ejus corpore ac membris, quodpopulus ejus est. Illud vero quod locutus est Deus per Nathan ad David nullo modo praeter mittendum est, ubi ait: Et ponam locum populo meo Israel, et plantabo illum, et inhabitabit seorsum, et non sollicitus erit ultra, et non apponet filius iniquitatis humiliare eum sicut ab initio, a diebus quibus constitui judices super populum meum Israel ( S2, 7, 10 et S2, 7, 11). Hoc tam magnum bonumquisquis in hoc saeculo et in hac terra sperat, insipienter facit. An quispiam putabit in pace regis Salomonis id esse completum? Pacem quippe illam Scripturain umbra futuri excellenti praedicatione commendat. Sed huic suspicioni vigilanter occursum est, cum, posteaquam dictum est: Et non apponet filius iniquitatis humiliare eum (voir: S2, 7, 10) , continuo subjunctum est, sicut ab initio a diebus quibus constitui judices super populum meum Israel (voir: S2, 7, 11) . Judices namque priusquam reges ibi esse coepissent, super populum illumfuerant constituti, ex quo terram promissionis accepit; et utique humiliabat eum filius iniquitatis, id est, hostis alienigena per intervalla temporum,quibus leguntur pacem alternasse cum bellis, et inveniuntur illic pacis tempora prolixiora, quam Salomon habuit, qui quadraginta regnavit annos; nam sub eojudice, qui est appellatus Aoth. octoginta pacis anni fuerunt. Absit ergo ut Salomonis tempora in hac promissione praedicta esse credantur,multo minus cujuslibet regis alterius; non enim quisquam eorum in tanta quantaille pace regnavit, nec umquam omnino gens illa regnum tenuit, ut sollicita nonfuerit ne hostibus subderetur, quia in tanta mutabilitate rerum humanarum nullialiquando populo concessa est tanta securitas, ut hujus vitae hostiles nonformidaret incursus. Locus ergo iste qui promittitur tam pacatae ac securae habitationis, aeternusest, aeternisque debetur in illa Hierusalem libera, ubi erit veraciter populusIsrael; hoc enim nomen interpretatur Videns Deum, cujus praemii desiderio piaper fidem vita in hac aerumnosa peregrinatione ducenda est. Nuntiante verba haec Nathan ad David: Ingressus est rex David, et sedit coram Domino ( S2, 7, 18). Quid in hac sessione intelligendum est, nisi quia sedit in conspectu Domini,sive ubi erat arca testamenti per quam jam secretior et commendatior praesentiaquaedam Domini accipi potest; sive quia oraturus sedit, quod non fit recte nisiin conspectu Dei, hoc est, in intimis cordis? Potest enim sic accipi quoddictum est. Ante Dominum, ubi nullus esset hominum qui audiret orantem. Sive ergo propter arcam testamenti, sive propter secretum remotis arbitris,sive propter intimum cordis, ubi erat orantis affectus, convenienter dictumest: Sedit ante Dominum, nisi forte quod sedens oravit, hoc monet, cumet sanctus Elias hoc fecerit, quando pluviam orando impetravit. Quibus admonemur exemplis non esse praescriptum quomodo corpus constituaturad orandum, dum animus Deo praesens peragat intentionem suam; nam et stantesoramus, sicut scriptum est: Publicanus autem de longe stabat (voir: Lc, 18, 13) . Et fixis genibus, sicut in Actibus Apostolorum legimus (voir: Ac, 20) . Et sedentes, ut ecce David et Elias. Nisi autem etiam jacentes oraremus, non scriptum esset in psalmis: Lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo ( Ps, 6, 7): cum enim quisque orationem quaerit, collocat membra, sicut eioccurrerit, pro tempore positi corporis ad movendum animum; cum autem nonquaerit, sed infertur appetitus orandi, et aliquid repente venit in mentem quosupplicandi moveatur affectus, gemitibus inenarrabilibus, quocumque modoinvenerit hominem, non est utique differenda oratio, ut quaeramus quosecedamus, aut ubi stemus, aut ubi prosternamur; gignit enim sibi mentisintentio solitudinem, et saepe etiam obliviscitur se, vel quam coeli partem,vel in qua positione corporis membra illud tempus invenerit. Fecit quoque David sibi nomen, cum reverteretur capta Syria in valle Salinarum, caesis centum viginti millia ( S2, 8, 13) [Vulg., decem et octo mill.]. Quid per percussam multitudinem a David in Salinarum valle signatur, nisiquia Redemptor noster suo videlicet discretionis examine, in his qui de illoprava sentiunt, stultitiam immoderati saporis exstinguit?

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 2, Caput 3
  • Attendat ergo et aspiciat Salomonis domum plenam mulieribus alienigenis colentibus Deos falsos, et ipsorum ab eis regem aliquando sapientem, in eamdem idololatriam seductum atque dejectum, et non audeat existimare Deum, vel hoc promisisse mendaciter, vel talem Salomonem domumque ejus futuram, non potuisse praescire. Non hinc autem deberemus ambigere, nec si non in Christo Domino nostro, qui factus (voir: Rm, 1, 3) est ex semine David secundum carnem, jam videremus ista compleri, ne vane atque inaniter hic aliquem requiramus, sicut carnales Judaei. Nam et ipsi usque adeo filium, quem loco isto regi David promissum legunt, intelligunt non fuisse Salomonem, ut eo qui promissus est, tanta jam manifestatione declarato, adhuc mirabili caecitate alium sperare se dicant. Facta est quidem nonnulla imago rei futurae etiam in Salomone, in eo quod templum aedificavit, et pacem habuit secundum nomen suum (Salomon quippe pacificus est Latine), et in exordio regni sui mirabiliter laudabilis fuit: sed eadem sua persona per umbram futuri, praenuntiabat etiam ipse Christum Dominum, non exhibebat. Unde quaedam de illo ita scripta sunt, quasi de ipso ista praedicta sint, dum Scriptura sancta etiam rebus gestis prophetans, quodam modo in eo figuram delineat futurorum. Nam praeter libros divinae historiae, ubi regnasse narratur, psalmus etiam septuagesimus primus titulo nominis ejus inscriptus est: in quo tam multa dicuntur, quae omnino ei convenire non possunt, Domino autem Christo aptissima perspicuitate conveniunt, ut evidenter appareat, quod in illo figura qualiscunque adumbrata sit; in isto ipsa veritas praesentata. Notum est enim quibus terminis regnum conclusum fuerit Salomonis: et tamen in eo psalmo legitur, ut alia taceam: Dominabitur a mari usque ad mare, et a flumine usque ad terminos orbis terrae ( Ps, 71, 8): quod in Christo videmus impleri. A flumine quippe dominandi sumpsit exordium, ubi baptizatus a Joanne, eodem monstrante coepit agnosci a discipulis, qui eum non solum Magistrum, verum etiam Dominum appellaverunt: nec ob aliud, vivente adhuc patre suo David, regnare Salomon coepit, quod nulli regum illorum contigit, nisi ut hinc quoque satis eluceat, non esse ipsum quem prophetia ista praesignat, quae ad ejus patrem loquitur, dicens: Et erit cum completi fuerint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te, qui exiet de ventre tuo, et praeparabo regnum illius ( S2, 7, 12). Quomodo ergo propter quod sequitur: aedificabit mihi domum ( S2, 7, 13), iste Salomon putabitur prophetatus, et non potius propter id quod procedit: cum completi fuerint dies tui, et dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te ( S2, 7, 12)? Alius pacificus intelligitur esse promissus, qui non ante, sicut iste, sed post mortem David praenuntiatus est suscitandus. Quolibet enim, longo interposito tempore, Jesus Christus veniret, procul dubio post mortem David regis, cui sic est promissus, eum venire oportebat, qui aedificaret domum Deo, non de lignis et lapidibus, sed de hominibus, qualem illum aedificare gaudemus: huic enim domui dicit Apostolus, hoc est fidelibus Christi: Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos ( 1Co, 3, 17). Propter quod in psalmo octuagesimo octavo, cujus titulus est: Intellectus ipsi Ethan Israelitae ( Ps, 88, 1), commemorantur promissiones Dei factae regi David, sicut et in hoc libro Regum positae sunt, ita et ibi quaedam similia dicuntur, sicut est illud: Juravi David servo meo, usque in aeternum praeparabo semen tuum ( Ps, 88, 4 et Ps, 88, 5), etc. Illud vero quod dicit: Qui, si inique aliquid gesserit, arguam eum in virga virorum et in plagis filiorum hominum; misericordiam autem meam non auferam ab eo, sicut abstuli a Saule, quem amovi a facie mea ( S2, 7, 14 et S2, 7, 15): non dixit ab eis, sed dixit ab eo. Non enim Christi ipsius, quod est caput Ecclesiae, possunt inveniri ulla peccata, quae opus esset humanibus correptionibus, servata misericordia divinitus coerceri, sed in ejus corpore ac membris, quod populus ejus est.