Evangelium secundum Matthaeum

Gregorius I (540-604)

• Liber 1, Caput 1
  • Sequitur: Et obtulerunt puerum Heli ( S1, 1, 25). In Heli non solum personae doctorum veterum, sed etiam doctrinae figurantur. Quid est ergo quod puer Samuel Heli oblatus asseritur, nisi hoc, quod aperte cognoscitur, quia quisquis praedicando aliis prodesse nititur, non solum nova scribere debet, sed etiam vetera? Unde et Dominus in Evangelio per parabolam dicit: Ideo omnis scriba doctus in regno coelorum similis est homini patrifamilias qui profert de thesauro suo nova et vetera ( Mt, 13, 52). Samuel ergo Heli tunc offertur, cum mens bene proficientis subditi legis et prophetarum scientia eruditur, ut in libris antiquorum occidentem litteram legat, sed etiam secundum spiritum vivificantem intelligat; et sic quod foris sonat accipiat, ut praeter elementorum sonum, quod intus insonet spiritus recognoscat; et ad fidem nova habeat, sed, quoties necesse fuerit, ad Novi Testamenti confirmationem Scripturas veteres adducat. Tunc quippe defendere nova poterit, cum eorum rationem ex veteribus agnoscit. Aperte igitur Samuel Heli oblatus asseritur, quia solum sufficienter nova praedicat qui eam rationem qua intelligenda sunt vetera non ignorat. Et quia easdem Scripturas veteres intelligere sine praeceptore non possumus, et doctor nihil in nobis docendo proficit, si quod ipse foris loquitur in cordibus nostris per divinam gratiam non infundatur, mater non sola puerum obtulit, sed cum viro. Ei autem cui filium tradit se cum verbo praeconii Anna insinuavit, dicens: Obsecro, mi Domine, vivit anima tua, ego sum illa mulier, quae stetit coram te hic. ( S1, 1, 26)
• Liber 4, Caput 4
  • Tribuni sunt, cum incipiunt: centuriones, cum in spiritali magisterio perficiuntur. Etenim, ut superius diximus, a centenario numero dicitur centurio. Tribuni etiam intelligi possunt spirituales viri, scientia simplices, sed amore Dei et proximi inflammati. Qui licet alta et spiritualia loqui nesciant, tamen per exempla electorum, quae norunt, ad amorem Conditoris, quos praevalent, accendere conantur. Tribus quidem cognatio, sive curia dicitur. Si ergo tribuni dicuntur a tribu, qui ad profectum proximorum sanctorum exempla proferunt, tribuni nominantur. Ad rusticitatem quidem nostram destruendam, velut curia veniunt, quando nobis illa proponunt, per quae sancti viri omnipotenti Deo placuere. Et cum plurimorum sanctorum proprias virtutes exponunt, quasi spiritualium cognationum nobilitatem nobis aperiunt. Centuriones ergo intelligi viri perfectiores possunt, qui praedicatorum magisterio dum bene proficiunt, eorum auditores atque cooperatores fiunt. De quibus profecto in Evangelio Dominus ait: Omnis scriba doctus in regno coelorum, similis est homini patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera ( Mt, 13, 52) . Tales quippe non solum operatione praecipui sunt, sed etiam verbi Dei scientia eruditi. Unde et ad spiritalis militiae conflictum cohortari proximos tanto utilius possunt, quanto et alta, quae praedicare sciunt, in opere virtutis ostendunt. Habent in eruditione verba, habent ad exempla simplicium opera: ut alta quae loquuntur sapientes, intelligant; et qui verborum secreta non vident in intimis, imitentur opera, quae vident foris. Centuriones ergo constituuntur, quando perfectione virtutis, culmen obtinent dignitatis: ut sublimiter vivant, et quo altius vivunt, utilius doceant.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 4, Caput 4
  • Vir autem quidam venit de Baalsalisa, deferens viro Dei panes primitiarum, et viginti panes hordeaceos, et frumentum novum in pera sua ( R4, 4, 42), etc. Denique vir de Baalsalisa venire describitur, deferens viro Dei panes primitiarum, et viginti panes hordeaceos, et frumentum novum in pera sua. Quem autem melius virum istum accipere possimus, quam coetum sanctorum Patrum, qui virtute animi et bonorum operum pollent? Qui bene de Baalsalisa venisse dicitur. Baalsalisa enim habens tertium interpretatur. Recte ergo de Baalsalisa est qui ternarium numerum in credulitate et confessione sanctae Trinitatis servat. Hic vero vir viro Dei panes primitiarum offert, cum Redemptori nostro per gratiam ejus inspiratus offert libros de origine creaturarum compositos. Offert viginti panes hordeaceos, hoc est, Decalogum legis in Moysi et prophetarum scriptis comprehensum. Offert frumentum novum in pera sua, cum Novum Testamentum post Mediatoris nostri adventum in sancti Evangelii et apostolorum scriptis profe t. Jubet ergo Eliseus noster ministris suis, sanctis videlicet praedicatoribus, ut hanc oblationem populo fidelium dispensent, id est, ut, secundum illud Evangelii, de thesauro suo, velut scriba doctus, in regno coelorum proferant nova et vetera ( Mt, 13, 52) [mauvais référencement: Mt, 13], quatenus pabulo verbi divini reficiantur. Quod mysterium in Evangelio iteratum legimus, cum in fractione quinque panum, quinque millia hominum ( Mt, 16, 9) [mauvais référencement: Mt, 14], et item, septem panum, quatuor millia hominum ( Mt, 16, 10) [mauvais référencement: Mt, 15], satiata esse commemorantur, et satiatis turbis, cum collegerunt duodecim cophinos sive septem sportas fragmentorum, quia nullus est qui sacramenta Scripturae divinae per omnia capere possit, quin sibi satiato supererit juxta verbum Domini.