V. 19 :
Ecce dedi vobis potestatem calcandi supra serpentes, et scorpiones, et
super omnem virtutem inimici: et nihil vobis nocebit.
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 1, Caput 3
Quid est cornu Annae, nisi potestas sanctae Ecclesiae? Quod
profecto cornu tunc mirabiliter se extulit, cum Dei Filius per assumptam
humanitatem naturae nostrae participem se fecit. In eo igitur
cornu sanctae Ecclesiae exaltatum est, in quo humana natura jam splendet
supra angelos elevata. Sed in hoc quod hunc Deum suum et
salutarem sancta Ecclesia singulariter asserit, Synagogae repulsionem
latenter ostendit. In Deo igitur salutari nostro exaltatum
est cornu nostrum, quia sublimitas Ecclesiasticae potestatis in
humanitate nobis erecta est Redemptoris. Unde et de eodem
Redemptore per Zachariam dicitur:
Erexit cornu salutis nobis, in domo David pueri sui,
sicut locutus est per os sanctorum prophetarum suorum
(
Lc, 1, 69 et
Lc, 1, 70), quia exaltatum cornu suum refert, latenter indicat, quia ante
cornu habuerat quod exaltatum non erat. Sancta quippe
Ecclesia ante Redemptoris adventum cornu habuit, quia in patriarchis et
prophetis tam recte vivendi ordinem quam delinquentes corrigendi
potestatem divinitus accepit. Sed tamen cornu exaltatum non
habuit, quia etsi vivere juste poterat, tamen ad Paradisi gaudia sine
Redemptoris praesentia redire non poterat. Nunc autem sanctae
Ecclesiae cornu exaltatum est, qui jam mundi Redemptorem venientem
recepimus, per cujus gratiam non solum recte possumus vivere, sed et ad
paradisi gaudia transire, quia ille jam pro nobis mortuus resurrexit, in
cujus morte mors obiit, et paradisus se ejus fidelibus
reseravit. Exaltatum est ergo cornu nostrum in Deo nostro,
quia, effusa jam gratia sancti Spiritus in electorum multitudinem
impressam Redemptoris imaginem videmus, dum qui terrena omnia despiciunt
carnis voluptates fugiunt, propria derelinquunt, tanto altiori potestate
radiant, quanto haec tanta virtutis insignia in veterum multitudine
sancta Ecclesia non habebat. Exaltatum est cornu nostrum in
Deo salutari nostro, quia quotquot eum recipimus, dedit nobis potestatem
filios Dei fieri
(voir:
Jn, 1, 12)
. Hoc cornu exaltare volebat Salutaris noster, cum
dicebat:
Ecce dedi vobis potestatem calcandi super serpentes, et
scorpiones, et omnem virtutem inimici
(
Lc, 10, 19). Hinc item asserens ait:
Quodcunque ligaveris super terram erit ligatum et in
coelis
(
Mt, 16, 19). Hinc iterum repromittit, dicens:
Sedebitis super sedes judicantes duodecim tribus
Israel
(
Mt, 19, 28). Dicat ergo Anna:
Exaltatum est cornu meum in Deo meo
(
S1, 2, 1), ut videlicet sanctae Ecclesiae gloria designetur, quae
singulare culmen potestatis obtinet de praesentia
Redemptoris. Et quia jam in toto mundo distenditur, quae
quondam intra Judaeam persecutionibus angebatur, sequitur:
Dilatatum est os meum super inimicos meos.
(
S1, 2, 1)
Liber 3, Caput 5
Bene autem, qui Philisthaeos caedunt, de Masphath egressi
perhibentur. In Masphath etenim, quae speculatio dicitur,
morantur, qui in divinarum rerum contemplatione persistunt.
Sed ad caedendos Philisthaeos exeunt, cum ex arcano internae
meditationis consulti venientes, comprimunt vires adversae
dominationis. Intus enim latenter ordinant, qualiter foris in
apparato opere, hostium cuneos irrumpant. Tanto quidem
graviores pugnas eis procedentes exhibent, quanto, dum interna cogitant,
apud se quietiores latent. Et quia maligni spiritus ab
electis Dei semper comprimendi sunt, usque ad locum subter Bethchar
Philisthiim percussi fuisse memorantur. Bethchar quippe,
domus agni interpretatur. Hunc agnum nobis Isaias insinuans,
ait:
Tanquam agnus ad occisionem ducetur, et tanquam ovis
coram tondente se, sine voce
(
Es, 53, 7). Quae igitur fuit domus agni, nisi illa
sublimis, et singulariter munita conversatio Redemptoris, quae dum culpa
caruit, cunctis nequam spiritibus inaccessibilis exstitit? Ad
Bethchar, id est domum agni pervenire nemo potest: quia quisquis multum
proficit, sanctitate Redemptoris inferior est. Unde et
praedicator egregius ejusdem Redemptoris laudibus insistens, dicit:
Talis decebat, ut nobis esset pontifex sanctus,
innocens, impollutus, segregatus a peccatoribus, et
excelsior coelis factus, qui non habet necessitatem, sicut
sacerdotes, prius pro suis delictis hostias offerre
(
He, 7, 26 et
He, 7, 27)
. Quis est ergo locus subter Bethchar, ad quem usque
Philisthiim caedere, et persequi debemus? Sed si Bethchar
perfectionem signat Dominicae conversationis, locum subter Bethchar,
communem Sanctorum summam exprimit sanctitatis. Qui et eidem
Redemptori se obediendo humiliant, et ejus gloriae per studium vitae
innocentis appropinquant. Locus enim, qui subter Bethchar
situs ostenditur, eidem loco cui subest, et inferior esse cognoscitur,
et vicinus: quia sancti viri, quo Deo per vitae altitudinem vicini sunt,
eo et humiliori cogitatione subjecti. Dum ergo novitiorum
fidelium triumphus sub Israelitarum gestis ostenditur, usque ad locum
sub domo agni caesi alienigenae dicuntur: quia profecto per indesinentem
conatum certaminis, contendere debemus ad arcem perfectionis: ubi jam
tanto simus hostibus nostris terribiliores, quanto Redemptori nostro
viciniores. Ibi enim jam quaedam securitas est, quae
perturbari hostium pavore non potest. Talibus namque
concessae virtutis dona insinuans Dominus, ait:
Ecce dedi vobis potestatem calcandi super serpentes, et
scorpiones, et omnem virtutem inimici
(
Lc, 10, 19). Unde et is, qui ad locum domui agni vicinum
pervenerat, dicit:
Quis nos separabit a charitate Christi, tribulatio, an
augustia, an fames
(
Rm, 8, 35)
, an caetera talia? Potest etiam domus agni coelestem
patriam designare. Unde et Joannes dicit:
Vidi supra montem Sion agnum stantem, et cum eo centum
quadraginta quatuor millia, habentia nomen ejus, et nomen
patris ejus scriptum in frontibus suis
(
Ap, 14, 1). Quis est igitur locus, qui est sub domo
agni, nisi terminus temporalis vitae, ex quo ad supernae patriae gaudia
assumuntur electi? Qui enim usque ad statutum nobis terminum
ducimur, quem praeterire vivendo non possumus, velut ad locum venimus,
unde alio transferamur. Sed terminus vitae electi viri sub
domo agni situs ostenditur: quia unde per angustias mortalitatis
demergitur, inde ad vitae indeficientis gaudia sublevatur.
Nam et agnus ipse, qui in citharoedorum citharizantium et cantantium
domum suam laetus inhabitat, antequam ad hujus domus laetitiam
duceretur, sub domo fuit. Hinc namque est, quod immolationis
suae tempore dicit:
Tristis est anima mea usque ad mortem
(
Mt, 26, 38 et
Mc, 14, 34). Electi ergo uniuscujusque finis dum loco
ostenditur, subter Bethchar, id est domo agni esse memoratur; quia
sancti viri cum per mortis poenam temporalia deserunt, de vicino
praeeminentem sibi supernam patriam conscendunt. Nam Paulus,
confidenter asserens, dicit:
Scimus, quia si terrestris domus nostra dissolvatur,
habemus habitaculum ex Deo, non manufactum in coelo
(
2Co, 5, 1)
. Igitur usque ad locum, qui est subter domo agni,
Philisthaeos caedimus, si quandiu in hac vita sumus, de malignis
spiritibus triumphamus. Sequitur:
Tulit autem Samuel lapidem unum, et posuit eum inter
Masphath et Sen; et vocavit nomen ejus Lapis Adjutorii,
dixitque; Hucusque auxiliatus est nobis Dominus
(
S1, 7, 12).
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 2, Caput 5
Idcirco dicitur in proverbio: Caecus et claudus non intrabunt templum,
(
S2, 5, 8) id est, non intrabit quilibet domum claudorum et caecorum, quandiu caecus
etclaudus intro fuerit.
Proposuerat enim David in die illa praemium, qui percussisset Jebusaeum,
tetigisset domatum fistulas; et caecos et claudos odientes animam David.
(
S2, 5, 8) In Hebraeo ita habetur: « Et dixit David in die illa. Qui
percusserit Jebusaeum, et tetigerit fistulas domus, erit primus. » Et inParalipomenon:
Omnis qui percusserit Jebusaeum in primis erit princeps et dux,
(
Ch1, 11) id est, qui tantae fuerit audaciae, et fortitudinis, ut ad murum civitatisusque
veniat, et hasta sua fistulam quae in muro est tangat, ipse princeps.
Ascendit igitur primus Joab filius Sarviae, et factus est princeps. Hinc
Josephus aperte describit: Exsurgens, inquit, David cum omnibus, venit inHierosolymam,
Jebusaeis habitantibus civitatem (qui erant ex genere Chananaeorum), etclaudentibus
eis portas et caecos aspectu et claudos, omnesque leprosos, ad derisionemregis
constituentibus super murum dicentibus, quia prohiberenteum caeci ingredi incivitatem,
quae tamen agebant despicientes eum pro maxima munitione murorum. Iratus
rex Hierosolymam obsidere coepit, et multo studio et labore conari ut eamcaperet,
quatenus in ipso principatus initio suam fortitudinem demonstraret.
Interminatus itaque et ipsis et alii (si qui forte haberent adversus eumresistendi
conamen) inferiorem civitatem, magna virtute cepit. Cumque adhuc arcem
obtinere non posset, coepit, honores et munera promittendo, rexpronus ad opus belli
commilitones provocare, ut quicunque per subtus colles in arcemconscenderet, eamque
caperet, principatum militiae totius populi possideret. Cunctis itaque
conscendere festinantibus, et nullo labore pro muneris retributionetardantibus,
Sarviae filius Joab praevenit universos.Et ascendens in cacumine, clamavit
ad regem, exigens militiae principatum. Expulsis itaque rex de summa arce
Jebusaeis, et reaedificans civitatemHierosolymam nuncupavit, et omni tempore in ea
sui
habitavit imperii. Sed quia in hoc volumine, hic primum Hierusalem civitas
Jebusaeorum legitur, quaein Genesi Salem (ut tradunt Hebraei) et in volumine Judicum
Jebus legitur, et inmultis scripturis, maxime in Novo Testamento, Hierosolymam
appellatur, requirendum estquare Hierusalem legatur. Sed dicamus quid in
dictis doctorum invenimus. Judaei, inquiunt, asserunt Sem filium Noe (quem
dicunt Melchisedech) primum ipsamcivitatem inhabitasse, dictamque in temporis Salem,
quam postea tenuerunt Jebusaei, equibus et sortita est vocabulum Jebus.
Sicque duobusnominibus copulatis Jebus et Salem, vocata est Hierusalem, quaepostea
a
Salomone Hierosolyma quasi Hierosalomonis, hoc est aedes Salomonis
dictaest. Haec et corrupte a poetis Solyma nuncupatur. Unde per
tropum qui a grammaticis tmesis appellatur, disjunctim a poeta in
poemateponitur. Hiero, quem genuit Solymis Davidica proles, hoc est
Hierosolymis. Qui postea ab Aelio Hadriano vocata est Aelia. Sed
nobis videtur quod binis nominibus vocata sit sicut nonnullae civitates quodin libro
Judicum ostenditur, ubi legitur: Qui pergebat in montem Ephraim, venitque,inquit
Scriptura, contra Jebus quae alio nomine dicebatur Hierusalem. De cujus
nomine, plenius in libello quem nuper in Genesim edidimus,disputavimus. His
enim praelibatis, ad allegoricam significationemstylum vertamus. David
arcem Sion cepit, ablatis prius caecis et claudis odientibus animamDavid.
Sic nimirum Dominus Jesus Christus post reprobationem Scribarum atquePharisaeorum,
qui
vere caeci et claudi sunt appellati, odientes animam ejusdem DominiJesu Christi, id
est vitam ejus auferre conantes, principatum in Ecclesia, quam exgentibus acquisivit,
obtinuit. Domatum vero fistulae falsam scientiam hujus mundi, seu
haereticorum dogmatafigurasse non dubium est. Quae omnia Dominus Jesus
Christus, per praedicatores suos, velut per Joabpercussit atque destruxit, et
destruere in Ecclesia sua non desinit. Jebusaeus vero, qui interpretatur
conculcans, populum significatgentium,qui priusquam crederet, divina
praecepta parvipendens conculcabat. Dicamus et aliter: In hoc quod David
Jebusaeum habitatorem terrae de Hierusalemejecit, et suam civitatem fecit,
significabatur Dominum venturum verum David, quicontrarias potestates de cordibus
fidelium expelleret, et sic in eis suam mansionemconstitueret. Unde per
prophetam dicit:
Et inhabitabo et inambulabo in illis, et ero eorum Deus, et ipsi erunt
mihi populus.
(
Lv, 26 et
2Co, 6) Jebusaeus enim, juxta hanc intelligentiam, non immerito potest
interpretaricalcatus. Etenim David etiam Joab qui arcem cepit, principem et
ducem constituit, quiaDominus redemptor noster, non solum per mysterium crucis omnem
principatum diabolidestruxit, et sibimet victoriam gloriaeacquisivit; verum etiam
fidelibus suis, superomnem diaboli potestatem virtutem tribuit, sicut ipse in
Evangelio discipulis suisait:
Ecce dedi vobis potestatem calcandi super scorpiones, et omnem virtutem
inimici.
(
Lc, 10, 19) [mauvais référencement: Lc, 10] Bene ergo dictum est quod David, ejectis caecis et claudis, qui odiebant
animamDavid, ceperit arcem Sion, suamque civitatem eam vocaverit, quia Salvator
nostermalignos spiritus cum turba vitiorum de anima qualibet expulerit, sibique eam
perilluminationem sapientiae usurpaverit, merito arx Sion, id est speculatio et
visiopacis, ipsa vocabitur. Atque de ea recte per Psalmistam dicitur:
Notus in Judaea Deus, in Israel magnum nomen ejus.
Et factus est in pace locus ejus, et habitatio ejus in Sion.
Ibi confregit cornua, arcum, scutum,gladium, et bellum. »
(
Ps, 75)
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 2, Caput 5
Et abiit rex et omnes viri qui erant cum eo in
Jerusalem ad Jebusaeum habitatorem terrae.
Dictumque est ad David ab eis: Non ingredieris
huc nisi abstuleris caecos et claudos, dicentes: Non
egredietur David huc. Cepit autem David arcem
Sion. Haec est autem civitas David.
Proposuerat enim David in die illa praemium, qui
percussisset Jebusaeum, et tetigisset domatum fistulas et
abstulisset claudos et caecos odientes animam David.
Idcirco dicitur in proverbio: Caecus et claudus
non intrabunt in templum. Habitavit autem David
in arce, et vocavit eam civitatem David. Et
aedificavit per gyrum a Mello et intrinsecus. Et
ingrediebatur proficiens atque succrescens, et Dominus Deus
exercituum erat cum eo,
(
S2, 5, 6,
S2, 5, 7,
S2, 5, 8,
S2, 5, 9 et
S2, 5, 10) etc. Haec Josephus ille narrat: « Exsurgens David cum omnibus
venit in Jerosolymam Jubusaeis habitantibus civitatem, qui erant ex
genere Chananaeorum, et claudentibus ei portas, et caecos aspectu, et
claudos omnesque leprosos ad derisionem regis constituentibus super
murum, et dicentibus: quia prohiberent eum caeci ingredi civitatem.
Quae tamen agebant despicientes eum proxima munitione
murorum. Iratus rex Jerosolymam obsidere coepit, et multo
studio et labore conari, ut eam caperet, quatenus in ipso principatus
initio suam fortitudinem demonstraret. Interminatus itaque et
ipsis et aliis, si qui forte haberent adversus eum resistendi conatum,
inferiorem civitatem magna virtute cepit. Cumque adhuc arcem
obtinere non posset, coepit honores et munera promittendo rex pronus ad
opus bellicum milites provocare, ut quicunque per subjectos colles in
arcem conscenderet, eamque caperet, principatum militiae totius populi
possideret. Cunctis itaque conscendere festinantibus, et
nullo labore pro muneris promissi retributione tardantibus, Sarviae
filius Joab praevenit universos, et ascendens in cacumine clamavit ad
regem, exigens militiae principatum. Expulsis itaque rex de
summa arce Jebusaeis, et reaedificans civitatem, eam Jerosolymam
nuncupavit, et omni tempore in ea sui habitavit imperii. » Mystice autem
David Jebusaeum habitatorem terrae de Jerusalem ejiciens significat
Redemptorem nostrum contrarias potestates de cordibus fidelium
expellere, sic ibidem suam mansionem constituere. Jebusaeus
enim interpretatur calcatus; Jerusalem, visio pacis:
non solum enim Dominus noster per mysterium crucis omnem principatum
diaboli destruendo sibimet tropaeum gloriae acquisivit, imo fidelibus
suis super omnem virtutem diaboli potestatem tribuit. Unde in
Evangelio discipulis suis ait:
Ecce dedi vobis potestatem calcandi super serpentes, et super
scorpiones, et super omnem virtutem inimici.
(
Lc, 10, 19) [mauvais référencement: Lc, 10] Bene ergo dictum est quod David, ejectis caecis et claudis, qui
odiebant animam David, ceperit arcem Sion, suamque civitatem eam
vocaverit, quia cum Salvator noster malignos spiritus cum turba vitiorum
de anima qualibet expulerit, sibique eam per illuminationem sapientiae
usurpaverit, merito arx Sion, id est, speculationis,
et visio pacis ipsa tunc vocabitur, atque de ea tunc recte per
Psalmistam dicetur: « Notus in Judaea Deus, in Israel magnum nomen ejus,
et factus est in pace locus ejus, et habitatio ejus in Sion.
Ibi confregit cornua arcuum, scutum, gladium et bellum. »
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)