V. 12 :
tulit autem Samuhel lapidem unum et posuit eum inter Masphat et inter Sen et vocavit
nomen eius lapis Adiutorii dixitque hucusque auxiliatus est nobis Dominus
Poètes
Petrus Riga
liber 1 , v. 241. 242. 243. 244. : Tunc Samuel inter Masphath ueteremque nouamque
Auxilii lapidem ponit aitque suis:
"Contulit auxilium nobis hucusque Creator,
Qui non abiecit deseruitue suos."
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 1, Caput 1
Samuel interpretatur, nomen ejus Deus. Quem ergo nobis
Samuel convenientius insinuat, quam praedicatorum ordinem, qui ad fidem
vocatus est ex gentilitate? Quia enim fortis conversatione
est, potestate sublimis, et dum in eo speciale signum gratiae divinae
conspicitur, ad venerationem praedicationis ejus devotae auditorum
turbae deducuntur, recte nomen ejus nuncupatione declaratur.
Hinc est quod ad Moysen a Domino dicitur:
Posui te in deum Pharaonis
(
Ex, 7, 1). Hinc item in lege prohibens, ait:
Diis non detrahes
(
Ex, 22, 28). Et notandum quia cujus nomen deus dicitur, filius,
non filia fuit, quia certe pastoralis dignitas, cum infirma
conversatione deprimitur, splendore tam celsi nominis non
ornatur. Quia igitur ordo doctorum ad evangelizandi
ministerium ex gentilitate promotus excellentiae dignitatis suae
meritorum gratia impar non fuit, recte nunc dicitur:
Vocavit nomen ejus Samuel, eo quod a Domino postulasset
eum
(
S1, 7, 12). Et notandum quia hoc loco postulare dicitur
quod postulando promeruit. Apertis ergo verbis ostenditur cur
Annae primogenitus tanto nomine censeatur. Quod tale est ac
si dicat: Idcirco ei tantum nomen imposuit, quia is qui superno munere
nascitur meritorum gratia magnus fuit. Sed ut ostendatur quo
studio eum provida mater foveat, sequitur:
Ascendit autem vir ejus Helcana, et omnis domus,
ut immolaret hostiam solemnem, et votum suum; et Anna non
ascendit. Dixit enim viro suo: Non vadam, donec
ablactetur infans.
(
S1, 1, 21 et
S1, 1, 22)
Liber 3, Caput 5
Bene autem, qui Philisthaeos caedunt, de Masphath egressi
perhibentur. In Masphath etenim, quae speculatio dicitur,
morantur, qui in divinarum rerum contemplatione persistunt.
Sed ad caedendos Philisthaeos exeunt, cum ex arcano internae
meditationis consulti venientes, comprimunt vires adversae
dominationis. Intus enim latenter ordinant, qualiter foris in
apparato opere, hostium cuneos irrumpant. Tanto quidem
graviores pugnas eis procedentes exhibent, quanto, dum interna cogitant,
apud se quietiores latent. Et quia maligni spiritus ab
electis Dei semper comprimendi sunt, usque ad locum subter Bethchar
Philisthiim percussi fuisse memorantur. Bethchar quippe,
domus agni interpretatur. Hunc agnum nobis Isaias insinuans,
ait:
Tanquam agnus ad occisionem ducetur, et tanquam ovis
coram tondente se, sine voce
(
Es, 53, 7). Quae igitur fuit domus agni, nisi illa
sublimis, et singulariter munita conversatio Redemptoris, quae dum culpa
caruit, cunctis nequam spiritibus inaccessibilis exstitit? Ad
Bethchar, id est domum agni pervenire nemo potest: quia quisquis multum
proficit, sanctitate Redemptoris inferior est. Unde et
praedicator egregius ejusdem Redemptoris laudibus insistens, dicit:
Talis decebat, ut nobis esset pontifex sanctus,
innocens, impollutus, segregatus a peccatoribus, et
excelsior coelis factus, qui non habet necessitatem, sicut
sacerdotes, prius pro suis delictis hostias offerre
(
He, 7, 26 et
He, 7, 27)
. Quis est ergo locus subter Bethchar, ad quem usque
Philisthiim caedere, et persequi debemus? Sed si Bethchar
perfectionem signat Dominicae conversationis, locum subter Bethchar,
communem Sanctorum summam exprimit sanctitatis. Qui et eidem
Redemptori se obediendo humiliant, et ejus gloriae per studium vitae
innocentis appropinquant. Locus enim, qui subter Bethchar
situs ostenditur, eidem loco cui subest, et inferior esse cognoscitur,
et vicinus: quia sancti viri, quo Deo per vitae altitudinem vicini sunt,
eo et humiliori cogitatione subjecti. Dum ergo novitiorum
fidelium triumphus sub Israelitarum gestis ostenditur, usque ad locum
sub domo agni caesi alienigenae dicuntur: quia profecto per indesinentem
conatum certaminis, contendere debemus ad arcem perfectionis: ubi jam
tanto simus hostibus nostris terribiliores, quanto Redemptori nostro
viciniores. Ibi enim jam quaedam securitas est, quae
perturbari hostium pavore non potest. Talibus namque
concessae virtutis dona insinuans Dominus, ait:
Ecce dedi vobis potestatem calcandi super serpentes, et
scorpiones, et omnem virtutem inimici
(
Lc, 10, 19). Unde et is, qui ad locum domui agni vicinum
pervenerat, dicit:
Quis nos separabit a charitate Christi, tribulatio, an
augustia, an fames
(
Rm, 8, 35)
, an caetera talia? Potest etiam domus agni coelestem
patriam designare. Unde et Joannes dicit:
Vidi supra montem Sion agnum stantem, et cum eo centum
quadraginta quatuor millia, habentia nomen ejus, et nomen
patris ejus scriptum in frontibus suis
(
Ap, 14, 1). Quis est igitur locus, qui est sub domo
agni, nisi terminus temporalis vitae, ex quo ad supernae patriae gaudia
assumuntur electi? Qui enim usque ad statutum nobis terminum
ducimur, quem praeterire vivendo non possumus, velut ad locum venimus,
unde alio transferamur. Sed terminus vitae electi viri sub
domo agni situs ostenditur: quia unde per angustias mortalitatis
demergitur, inde ad vitae indeficientis gaudia sublevatur.
Nam et agnus ipse, qui in citharoedorum citharizantium et cantantium
domum suam laetus inhabitat, antequam ad hujus domus laetitiam
duceretur, sub domo fuit. Hinc namque est, quod immolationis
suae tempore dicit:
Tristis est anima mea usque ad mortem
(
Mt, 26, 38 et
Mc, 14, 34). Electi ergo uniuscujusque finis dum loco
ostenditur, subter Bethchar, id est domo agni esse memoratur; quia
sancti viri cum per mortis poenam temporalia deserunt, de vicino
praeeminentem sibi supernam patriam conscendunt. Nam Paulus,
confidenter asserens, dicit:
Scimus, quia si terrestris domus nostra dissolvatur,
habemus habitaculum ex Deo, non manufactum in coelo
(
2Co, 5, 1)
. Igitur usque ad locum, qui est subter domo agni,
Philisthaeos caedimus, si quandiu in hac vita sumus, de malignis
spiritibus triumphamus. Sequitur:
Tulit autem Samuel lapidem unum, et posuit eum inter
Masphath et Sen; et vocavit nomen ejus Lapis Adjutorii,
dixitque; Hucusque auxiliatus est nobis Dominus
(
S1, 7, 12).
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 7
Tulit autem Samuel lapidem unum, et posuit eum inter Masphath et inter Sen;
et vocavit nomenejus: Lapis adjutorii,
(
S1, 7, 12) et reliqua. Lapis enim iste, quem Samuel inter Masphath, quae
interpretatur intentio:et Sen, quod dicitur dentium, ob signum
victoriae posuit, quem alium nisiDominum nostrum Jesum Christum praefiguravit? qui
secundum dicta prophetarum interinventionem Veteris Testamenti, et Evangelii
praedicationem positus, fidelibus suiscontra adversarias potestates dimicantibus
auxilium praestat. Ipse enim praefigurabatur in lapide, propter firmitatem:
ipse significabatur inagno, propter innocentiam: sive, quia pro nobis est
immolatus. Quod autem ait:
Hucusque auxiliatus est nobis Dominus,
(
S1, 7, 12) ostendit quia quicunque hos terminos transcendunt, sicut haeretici, auxiliumDei
non merentur. Quod autem ait:
Erat pax inter Israel et Amorrhaeum,
(
S1, 7, 14) hoc in futuro intelligere dabatur, quia postquam per passionem Domini
aereaepotestates victae cesserunt, usque populus ex circumcisione videlicet et
praeputiocredens, in civitate fidei sibi concordavit. Amorrhaeus
interpretatur amarus, vel loquens. Et Apostolus ait:
Vos qui eratis longe, facti estis prope in sanguine Christi.
Ipse est enim pax nostra, qui fecit utraque unum,
(
Ep, 2) et reliqua. Iste est Samuel qui invocavit Deum, sicut in sequentibus
legitur, exaudivit eumDeus, et in tempore messis pluviam impetravit. Pluvia
enim in sanctis Scripturis verba sunt Evangelii, sive legis. Sicut et
Moyses dicit:
Exspectetur sicut pluvia eloquium meum, et descendant sicut ros verba mea.
(
Dt, 32) Hanc igitur pluviam dedit mundo Christus in tempore messis, id est quandogentes
colligi oportebat, ut sicut frumentum horreis, sic intra Ecclesiae
sinumcongregarentur.
Hugo de Sancto Victore
-1141
Liber 1, Caput 1
Et factum est ex qua die mansit arca Domini in Cariathiarim, multiplicati
sunt dies (erat quippe jam annus vicesimus).
(
S1, 7, 2)
Ab eo scilicet tempore, quando ingressa est in Cariathiarim usque ad hoc
tempus, quando ait Samuel ad universam domum Israel, quod sequitur:
Vocavit nomen illius, lapis adjutorii.
(
S1, 7, 12)
Quod igitur superius Israel juxta lapidem adjutorii castra posuisse dicitur,
per anticipationem dictum est, id est in loco ubi postea hic lapis positus est sic
appellatus.
Auctor incertus
Liber 1, Caput 10
Congregato autem omni populo exclamavit ad Dominum pro Israel, et
exaudiviteum.
Et cum offerret holocaustum accedentibus alienigenis ad pugnam contra
populumDei, intonuit Dominus super eos, et confusi sunt, et offenderunt
coram Israel,atque superati sunt.
Tunc assumpsit
Samuel lapidem unum et posuit eum inter Masphat et
Sicelech
(
S1, 7, 12); et ut interpretes Septuaginta transtulerunt, inter Masphat
novam et veterem et vocavit nomen ejus, Lapis adjutorii, et dixit,
Usque adhuc auxiliatus est nobis Deus.
Masphat interpretatur intentio.
Lapis ille adjutorii, medietas est Salvatoris, per quem transeundum est
aMasphat vetere ad novam, id est, ab intentione quae exspectabatur in
carnaleregnum, quod erat beatitudo falsa, ad intentionem quae per novum
Testamentumexspectaretur in regnum coelorum, ubi est beatitudo verissima
spiritualis: quaquoniam nihil est melius, hucusque auxiliatur
Deus.
Iste Samuel invocato nomine Domini exaudivit eum Deus, et in tempore
messispluviam impetravit: pluvia enim in sanctis Scripturis, verba sunt
Evangeliisive legis, sicut et Moyses dicit: Exspectetur sicut pluvia
eloquium meum, et descendant sicut ros verba mea
(voir:
Dt, 32)
.
Hanc igitur pluviam dedit mundo Christus in tempore messis, id est,
quandogentes colligi oportebat, ut sicut frumentum in horreis, sic intra
Ecclesiaesinum congregentur.
Judicavit autem Samuel Israel omnibus diebus vitae suae,
fueruntqueusque ad eum judices et principes super Israel.
Auctor incertus (Beda ?)
Liber 1, Caput 4
Samuel autem post mortem Heli regebat Israel.
Congregato autem omni populo, exclamavit ad Dominum pro Israel, et
exaudivit eum; et cum offerret holocaustum, accedentibus alienigenis ad
pugnam contra populum Dei, intonuit Dominus super eos, et confusi sunt, et
offenderunt coram Israel, atque superati sunt.
Tunc assumpsit Samuel lapidem unum et posuit eum inter Masphat et
Sicelech;
et ut Interpretes LXX transtulerunt,
inter Masphat novam et veterem, et vocavit nomen ejus Lapis
adjutorii, et dixit: Usque huc auxiliatus est nobis Deus
(
S1, 7, 12).
Masphat interpretatur intentio.
Lapis ille adjutorii majestas est Salvatoris, per quem transeundum est a
Masphat vetere ad novam, id est, ab intentione quae exspectabatur in carnali
regno, quod erat beatitudo falsa carnalis, ad intentionem quae per novum
testamentum exspectabatur in regno coelorum, ubi est beatitudo verissima
spiritualis, qua nihil est melius.
Huc usque auxiliatur Deus.
Iste Samuel invocavit nomen Domini, et exaudivit eum Deus, et in tempore
messis pluviam impetravit.
Pluvia enim in sanctis Scripturis verba sunt Evangelii, sive legis, sicut et
Moyses dicit: Exspectetur sicut pluvia eloquium meum, et descendant sicut ros
verba mea
(voir:
Dt, 32, 2)
.
Hanc igitur pluviam dedit mundo Christus in tempore messis, id est, quando
gentes colligi oportebat: « ut sicut frumentum in horreis, sic intra Ecclesiae
sinum congregarentur.
Judicavit autem Samuel Israel omnibus diebus vitae suae, fueruntque usque ad
eum judices et principes super Israel.
Porro filii Samuel declinaverunt post avaritiam, et accipiebant munera, et
tam iniqui judices exstiterunt, ut populus nequaquam ferens, regem sibi in
similitudinem caeterarum gentium postularet. »
Theutmirus; Claudius Taurinensis
Liber 1, Caput 1
Samuel autem post mortem Heli regebat Israelem.
(voir:
S1, 7)
Congregato autem omni populo exclamavit ad Dominum pro Israel, et exaudivit eum,
(voir: et
S1, 7, 7)
(voir:
S1, 7, seq)
et cum offeret holocaustum; accedentibus alienigenis ad pugnam contra populum Dei,
intonuit Dominus super eos, et confusi sunt. Et ceciderunt coram Israel, atque superati
sunt.
Tunc assumpsit Samuel lapidem unum, et posuit eum inter Masphat et Siceleg
(
S1, 7, 12). Et ut interpretes septuaginta transtulerunt:
inter Masphat novam et veterem. Vocavitque nomen ejus, lapis adjutorii, et dixit:
usque adhuc auxiliatus est nobis Deus
(
S1, 7, 12). Masphat interpretatur intentio: Lapis ille adjutorii, medietas est
Salvatoris; per (quem) quam transeundum est a Masphat vetere ad novam, id est ab
intentione, quae exspectabatur in carnali regno, quod erat beatitudo falsa, ad intentionem,
quae per novum testamentum exspectatur in regno coelorum, ubi est beatitudo verissima:
quia
(qua), quoniam nihil est melius, usque huc auxiliatur Deus
(voir:
S1, 12,
S1, 17 et
S1, 18)
. Iste Samuel invocavit nomen Domini, et exaudivit eum Deus, et in tempore messis
pluviam impetravit. Pluvia enim in sanctis Scripturis verba sunt Evangelii, sive legis,
sicut
Moises dicit:
Exspectetur sicut pluvia eloquium meum; et descendant sicut ros verba mea.
(
Dt, 32, 2) Hanc igitur pluviam dedit mundo Christus in tempore messis, id est quando gentes
colligi oportebat: (ut) unde
(voir:
Mt, 3, 12)
sicut frumentum in horreis, sic inter Ecclesiae sinum congregentur.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Hugo de Sancto Victore -1141
Auctor incertus
Auctor incertus (Beda ?)
Theutmirus; Claudius Taurinensis