Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 3, Caput 5
  • In Masphath quippe sacerdos judicat, cum non humanum arbitrium sequitur, sed divinum; cum in omni quod disponendum est se in alta contemplatione sublevat, et hoc in subditorum judicio disponit: quod aequum esse in superna visione cognoscit. Hinc namque est, quod in omni fere negotio Moyses in tabernaculo foederis Dominum consulit (voir: Ex, 33, 8) : quia nimirum praedicator sanctae Ecclesiae in intima debet veritatis contemplatione conspicere, ut subditorum vitam foris irreprehensibiliter valeat ordinare. Tunc enim et tenere peccata, et dimittere verius potest, cum in arcano speculationis, Domino loquente, audit quod loquitur. Unde et resurgens à mortuis Dominus prius in discipulorum faciem insufflavit, et postea dimittendi retinendique peccata auctoritatem tribuit (voir: Jn, 20, 21, Jn, 20, 22 et Jn, 20, 23) : ut profecto monstraret, quia qui illam mentis speculationem non habet, judex animarum esse non debet. In electorum quippe praedicatorum faciem Dominum insufflare, est intimas secretasque vias spiritalis examinis eis per Spiritum sanctum revelare. Hinc Paulus ait: Spiritalis judicat omnia ( 1Co, 2, 15) . Hinc item divinae gratiae largitatem commendans, ait: Nos spiritum hujus mundi non habemus, sed spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quae a Deo donata sunt nobis ( 1Co, 2, 12). Qui autem hujus mundi spiritum habet, in Masphath, id est in speculatione subditos judicare non potest: quia dum per spiritum interiora non penetrat, in causis examinis quas exquirit, mundano spiritu foris errat. Bene igitur Samuel filios Israel in Masphath judicasse dicitur: quia nimirum praedicatores sancti, in subditorum judiciis aliud extra nequaquam definiunt, nisi quod intus eis divina inspiratione revelatur. Sed dum boni subditi majorum judicio semetipsos subjiciunt, spiritalium hostium iras contra se validius accendunt. Unde et subditur: Et ascenderunt satrapae Philisthinorum ad Israel ( S1, 7, 7).
• Liber 3, Caput 5
  • Ablatis namque diis alienis, peracto jejunio, exhibita a praedicatore censura examinis, ad Israel Philisthinorum principes ascendunt: quia cum altiori vita proficimus, maligni spiritus, qui semper bene agentibus invident, nobis infestiores sunt. Et quia de innocentis vitae sublimitate nos deponere appetunt, ascendere dicuntur. Ascendere quippe malignis spiritibus, est se ad expugnanda alta per coeleste desiderium corda sublevare. Quia etiam contra perfectiores Christi milites non quorumlibet malorum spirituum, sed fortiorum daemonum praelia excitantur; non Philisthiim contra Israel ascendere, sed Philisthinorum satrapae perhibentur. Principes quoque pluribus praesunt. Per hoc ergo, quod contra Israel satrapae ascendere dicuntur, potest rationabiliter colligi quia ad probandam electorum patientiam, nec unus spiritus malus electorum singulis, sed innumeri deputantur; ut de consecuta eorum victoria, tanto sit copiosior fidelium gloria, quanto eis irrogata fuerint praelia graviora. Tamen inter eadem praelia nuper conversi vehementer pavere solent: repente etenim inveniunt se in campo laboris, praeter experimentum consuetudinis. Armata hinc contra se aspiciunt desideria, quae sibi dudum pacata serviebant: illinc supernus amor invitat, ut coepta bona non deserant. Hinc spiritus mentem elevat, illinc caro gravat; ac dum finis sui modum scire non possunt, de electionis suae incertitudine vehementer expavescunt. Unde et hic apte subditur: Quod audientes filii Israel, timuerunt a facie Philisthinorum ( S1, 7, 7).
• Liber 3, Caput 5
  • A facie enim Philisthinorum timent, ut eorum posteriora non timeant. Quae est enim malorum spirituum facies, nisi concupiscentia saecularis? In hac enim specie quicunque componitur eorum imagini conformatur. Quia vero non Philisthinorum faciem, sed ab eorum facie timuisse Israel dicitur; sic electorum mentes insinuat, ut etiam reproborum stultitiam latenti ratione reprehendat. Non enim faciem, sed a facie timuerunt: quia videlicet sancti viri, aliud est quod foris aspiciunt, aliud quod intus expavescunt. Nam etsi aliquando florentem mundum humana ratione considerant, repente mentis oculos ad ea mala quae mundi gaudia sequuntur retractantes levant, et velut a facie trepidant, qui poenis sequentibus contingere praesentes delectationes vitant. At contra reprobi, qui hanc Philisthinorum faciem nequaquam metuunt, sequentes ferocitatis eorum impetus non evadunt. Dum enim vana mundi gaudia tota virtute suscipiunt, afflictiones perpetuas, daemonum virtute, capiunt. Quibus nimirum Veritas comminatur, dicens: Vae vobis, divites, quia recepistis consolationem in vita vestra ( Lc, 6, 24) . Hinc item denuntians, ait: Vae vobis qui ridetis, quia flebitis ( Lc, 6, 25) . Quasi aliter dicat: Quia a Philisthinorum facie nequaquam pertimescitis, cum sequentes eorum vires irruunt, salutis invenire refugium non potestis. Tunc quidem timor adest, sed qui adjuvet non adest. Vindicta datur flagitii sine spe liberationis; et quam sint Philisthinorum horribilia posteriora sentiunt, qui faciei eorum blandimenta in mundi amore voluerunt. Bene igitur de Israelitis, in electorum typo dicitur: Timuerunt a facie Philisthinorum ( S1, 7, 7): quia nimirum dum conversandi modum sibi solerter ordinant, non disponunt metuere aeterna mala, cum veniunt; sed a temporali concupiscentia trepidant, cujus merito irrogantur. Et quia non tam suis meritis quam majorum hoc intercessione posse obtinere credunt, sequitur: Dixeruntque ad Samuelem: Ne cesses clamare pro nobis ad Dominum Deum Israel, ut salvet vos de manu Philisthiim ( S1, 7, 8).

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 7
  • Et ascenderunt satrapae Philisthinorum ad Israel. Quod cum audissent filii Israel, timuerunt a facie Philisthinorum, dixeruntque ad Samuelem: Ne cesses pro nobis clamare ad Dominum Deum nostrum, ut salvet nos de manu Philisthinorum. Tulit autem Samuel agnum lactentem unum, et obtulitillum holocaustum integrum Domino. ( S1, 7, 7, S1, 7, 8 et S1, 7, 9) Agnus hic in typo oblatus populo Dei victoriam praestitit, quia videlicet perpassionem Christi immundis spiritibus superatis, pax reddita est fidelibus. Unde et in sacra historia subjungitur:

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Caput 1
  • Samuel autem post mortem Heli regebat Israelem. (voir: S1, 7) Congregato autem omni populo exclamavit ad Dominum pro Israel, et exaudivit eum, (voir: et S1, 7, 7) (voir: S1, 7, seq) et cum offeret holocaustum; accedentibus alienigenis ad pugnam contra populum Dei, intonuit Dominus super eos, et confusi sunt. Et ceciderunt coram Israel, atque superati sunt. Tunc assumpsit Samuel lapidem unum, et posuit eum inter Masphat et Siceleg ( S1, 7, 12). Et ut interpretes septuaginta transtulerunt: inter Masphat novam et veterem. Vocavitque nomen ejus, lapis adjutorii, et dixit: usque adhuc auxiliatus est nobis Deus ( S1, 7, 12). Masphat interpretatur intentio: Lapis ille adjutorii, medietas est Salvatoris; per (quem) quam transeundum est a Masphat vetere ad novam, id est ab intentione, quae exspectabatur in carnali regno, quod erat beatitudo falsa, ad intentionem, quae per novum testamentum exspectatur in regno coelorum, ubi est beatitudo verissima: quia (qua), quoniam nihil est melius, usque huc auxiliatur Deus (voir: S1, 12, S1, 17 et S1, 18) . Iste Samuel invocavit nomen Domini, et exaudivit eum Deus, et in tempore messis pluviam impetravit. Pluvia enim in sanctis Scripturis verba sunt Evangelii, sive legis, sicut Moises dicit: Exspectetur sicut pluvia eloquium meum; et descendant sicut ros verba mea. ( Dt, 32, 2) Hanc igitur pluviam dedit mundo Christus in tempore messis, id est quando gentes colligi oportebat: (ut) unde (voir: Mt, 3, 12) sicut frumentum in horreis, sic inter Ecclesiae sinum congregentur.