V. 11 :
Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie,
Poètes
Commentaires
Auctor incertus
Liber 3, Caput 18
Texit
ergo Salomon
pavimentum domus auro intrinsecus et extrinsecus
(
R3, 6, 30), quia Rex noster pacificus et angelos atque animas justorumin
coelis perfecte ac plenarie dono dilectionis implevit, et peregrinantes
inhoc saeculo cives ejusdem patriae coelestis signaculo dilectionis a
caeterorummortalium vilitate segregavit:
In hoc cognoscent
, inquiens,
omnes, quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis
adinvicem
(
Jn, 13, 35).
Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis
olivarum, postesque angulorum quinque, et duo ostia de lignis
olivarum
(
R3, 6, 31 et
R3, 6, 32).
Quod primo dixerat,
Fecit ostiola de lignis olivarum
(
R3, 6, 31), hoc ipsumvidetur apertius explicare voluisse, cum adjunxit,
Et duo ostia de lignis olivarum
(
R3, 6, 32).
Unus quippe erat ingressus oraculi, sed idem ingressus duobus
ostiisclaudebatur, rursumque reseratis eisdem aperiebatur, sicut
templum, et sicutporticus ante templum.
Unum non amplius habebant introitum, certi utique causa mysterii: quia
unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus
Deus
(
EP, 4,
Ep, 4, 5 et
Ep, 4, 6), unusin Ecclesiam praesentem per baptismum, unus in regnum
coeleste per opera fideiest sperandus introitus: nam quod unus esset
introitus oraculi, testatur hocquod inferius de arca scriptum est:
Cumque eminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris
sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra
extrinsecus
(
R3, 8, 8); ubi patenter ostenditur, ni fallor, quod unus eratingressus
oraculi, et hic e regione factus arcae, quae in medio ejusdem
oraculifuit.
Cujus ingressus et ostiola per significationem multifarie possunt
accipi: namet angelicos spiritus, quorum ministerio in habitationem
coelestis patriaeintroducimur, aptissime designant, et apostolorum atque
virorum apostolicorumfiguram tenent.
Quibus claves regni coelorum sunt datae, qui accepta a Domino
potestateligandi atque solvendi, et dignos intra regni januam admittunt;
et contumaces,impuros ac superbos excommunicando vel anathematizando, ab
ingressu vitaeperennis eliminant.
Sed et opera justitiae quorum merito ad regnum coeleste pervenitur,
recte perostia, per quae in sancta sanctorum ingrediebatur, possunt
typice designari,juxta quod in libro Sapientiae scriptum est,
Custoditio autem legum, consummatio incorruptionis
est; incorruptio autem facit proximum Deo
(
Sg, 6, 18 et
Sg, 6, 19).
Concupiscentia itaque sapientiae deducit ad regnum perpetuum.
Quibus omnibus apte congruit, quia ipsa eadem ostiola de lignis
fiuntolivarum, quia nimirum et angeli et homines perfecti fructu
misericordiae etoperibus lucis sese in domo Dei gloriosos exhibent, immo
omnes electi per armalucis et pietatis aditum sibi patriae coelestis
aperiunt.
Duo sunt autem ostiola, sive quia Dominum et proximos diligunt angeli
ethomines sancti, neque januam vitae, nisi per geminam hanc dilectionem
poteritquis intrare; seu quia utriusque populi fidelibus, et Judaei
videlicet etGentilis, eadem vitae janua reseratur.
Postes sunt angulorum quinque, quia non solum animas electorum aula
coelirecipit, sed et corporibus immortali gloria praeditis, in judicio
suas foresaperit; quinque enim sunt sensus corporis nostri, ut supra
meminimus, visus,auditus, gustus, olfactus, tactus.
Certe vel postis uterque oraculi quinque factus est cubitorum, quia
solisillis supernae patriae aditus panditur, qui omnibus sui corporis et
cordissensibus Domino servire studuerunt: corporis videlicet, cum per
eosdem sensusaliquid pro illo agunt: cordis vero, cum sobrie et juste et
pie cogitant de eisquae per ipsos corporis sensus agere decernunt.
Sculpsitque in eis picturam Cherub et palmarum species, et
anaglypha valde prominentia, et texit ea auro, operuitque tam
Cherubin quam palmas et caetera auro
(
R3, 6, 32).
Anaglypha Graece, dicuntur Latine caelaturae.
Caelata sunt autem vasa aurea vel argentea, signis eminentioribus
extraintusque expressa.
Haec et alio nomine sculpta vocantur, anaglypha vasa dicta, quod
superiussunt sculpta: Graeci enim ana, sursum glyphen, sculpturam
dicunt, id est,sursum sculpta.
Cuncta autem haec supra eadem Cherubin in ornatu parietum templi
posita, procaptu nostro exposita sunt, nec laborandum in astruendo; quin
virtutum operibusquae per totum orbem Ecclesiae in suis sanctis ac
perfectis exercet, illipraecipue quibus fidelium cura commissa, et
claves regni coelorum sunt datae,omni debeant solertia insistere ut
quantum gradu praeminent caeteris, tantum etmerito praecellant bonae
actionis.
Habent namque in se picturam Cherubin insculptam, cum angelicam in
terrisvitam, quantum mortalibus possibile est, et mente imitantur et
opere.
Habent palmarum species, cum dona supernae retributionis fixa
semperintentione meditantur.
Palma namque manus victricis ornatus est.
Habent anaglypha valde prominentia, cum certissima bonorum operam
documenta,et quae nemo in sinistram partem interpretari valeat, cunctis
se intuentibusostendunt.
Et haec omnia opera sunt aureis laminis cooperta, cum, sicut saepe
dictum estet semper dicendum est, caeteris virtutum floribus specialius
in magnis Ecclesiae membris fulgor supereminet amoris.
His ostiolis est velum fuisse additum, Verba dierum narrant.
Fecit quoque velum, inquit, ex hyacintho, purpura, coccino
et bysso, et intexuit ei Cherubin; quod decoris quidem gratia
factum est,ut inter parietes deauratos et holosericum fulgeret, sed in
ejusdem mysteriisignificatione, cujus et ostiola, ante arcam atque
ingressum oraculi appensum,ut sicut ostiola congruis horis aperiebantur,
sic et velum revelaretur, quotiesadveniret qui in sancta sanctorum esset
ingressurus.
Hujus ergo veli sedula revelatio sedulam apertionem regni
coelestissignificat, quae nobis per incarnationem Domini et Salvatoris
nostri donataest; unde et baptizato eo, coeli aperti sunt, ut
ostenderetur quia per baptismaquod nobis ipse consecravit, januam
patriae coelestis deberemus ingredi; etmoriente illo in cruce, idem
velum scissum est medium a summo usque deorsum, utaperte doceret quia
figurae legales jam tunc ad finem venissent, ac veritasEvangelii
arcanaque coelestia, et ipse coeli ingressus, non adhuc prophetandusac
figuraliter significandus, sed jam jamque esset proxime omnibus
aperiendus,qui ab initio mundi usque ad id temporis in fide veritatis de
mundotransierunt; nam die post resurrectionem Domini quadragesimo
universi cum eocoelum petierunt, remotoque omni velamine multifarias in
domo Domini mansionespro suis quique meritis acceperunt; sed et nobis,
qui adhuc futuri eramus,eadem hora reseratus est supernae illius
civitatis ac domus Patrisingressus.
In quam profecto civitatem non nisi per interna aeternorum bonorum
desideria,per fidem et sacramenta Dominicae passionis, per verba
sincerae dilectionis,per mortificationem concupiscentiae carnalis, et
per quotidiana angelorumauxilia conscenditur.
Unde bene idem velum sub quo in oraculum intrabatur ex hyacintho,
purpura,coccino, et bysso factum est, eique Cherubin intexti esse
memorantur.
Hyacinthus quippe, qui coeli colorem imitatur, purpura quae
sanguineconchyliorum conficitur, et sanguineam ipsam profert speciem,
non immeritosacramentum signat Dominicae passionis, quod nos imitari
crucem nostramportando debemus.
Coccino, qui rubeo colore flammescit, congrue virtus exprimitur amoris,
dequa mirantes dixerunt, qui cum Domino ambulaverunt discipuli,
Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in
via, et aperiret nobis Scripturas ?
(
Lc, 24, 32) Byssus, quae de terra virenti germine nascitur,et longo artificum
exercitio nativum exuit virorem, atque ad albentem deduciturspeciem,
congrue castitatem nostrae carnis insinuat, cujus quasi humoremingenitum
exsiccari jubet Apostolus dicens,
Mortificate membra vestra, quae sunt super terram,
fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam et
avaritiam, quae est simulacrorum servitus
(
Col, 3, 5).
Ad quantam vero candoris gloriam hanc velit perduci, ostendit alias
dicens:
Obsecro vos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis
corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem,
rationabile obsequium vestrum
(
Rm, 12, 1).
Intexuit velo Cherubin, eademque quatuor coloribus eximiis
conficiuntur, cumin universis quae pie agimus, a venenatis daemonum
telis per angelica praesidiaDomino donante protegimur.
Item texuit velo Cherubin, cum in bonis quae agimus, multitudine
scientiaeindesinenter utimur, respicientes semper ad eloquia divina, et
ne forte avirtutum calle aberremus, horum intuitu continue vestigia
nostra regamus.
Fecitque in introitu templi postes quadrangulatos, et
duo ostia de lignis abiegnis intrinsecus, et utrumque ostium
duplex erat, et se invicem tenens aperiebatur
(
R3, 6, 33 et
R3, 6, 34).
Sicut ingressus oraculi, quo ad arcam Domini Cherubinque
perveniebatur,introitum regni coelestis significat, quo ad Conditoris
visionem nostrisupernorumque civium nos introduci speramus ac
desideramus; ita introitus intemplum primordia nostrae conversionis ad
Deum, quando in praesentem Ecclesiamingredimur, typice demonstrat.
Iste ingressum nostrum ad fidem, ille designat ad speciem: unde apte
posteshujus introitus quadrangulati sunt facti, propter quatuor sancti
Evangeliilibros, quorum doctrina in fide veritatis erudimur; seu propter
totidem quatuorvirtutes principales, prudentiam, fortitudinem,
temperantiam, justitiam, quarumveluti fundamini quodam firmissimo omnis
bonorum actuum structurainnititur.
Prudentia namque est qua discimus quid nos agere, qualiter
viveredeceat.
Fortitudo, per quam ea quae didicimus agenda implemus, quas uno
versiculovirtutes propheta breviter complectitur dicens:
Dominus illuminatio mea et salus mea
(
Ps, 26, 1).
Illuminatio videlicet, ut quae agere debeamus edoceat; salus vero, ut
nos adagenda confirmet; temperantia, qua discernimus ne plus aut minus
justoprudentiae sive fortitudini operam dare inveniamur.
Et quisquis prudentia, fortitudine, temperantia utitur, absque
ullacontradictione justus esse probabitur.
Virtus quarta post prudentiam, fortitudinem, temperantiam,
justitiasequitur.
Duo ostia, quae in hunc ingressum acta sunt, dilectio est Dei
etproximi.
Quae bene altrinsecus facta esse dicuntur, quia ad invicem respiciunt,
adeout una sine altera nequaquam possit haberi:
Omnis
enim
qui credit, quoniam Jesus est Christus, ex Deo natus est; et
omnis qui diligit eum qui genuit, diligit eum qui natus est ex
eo
(
1Jn, 5, 1).
Et sicut iterum dicitur:
Qui non diligit fratrem suum quem videt, Deum quem
non videt, quomodo potest diligere
(
1Jn, 4, 20) [mauvais référencement: Jn, 4]
? Unde recte ostiumexterius dilectio fraterna, interius est
dilectio intelligenda divina: quiailla prior tempore, haec dignitate
sublimior; et per illam ad hanc intratur,quia in amore proximi discitur
qualiter amari Conditor debeat.
Utrumque autem ostium duplex erat, et se invicem tenens aperiebatur,
quia inutraque dilectione duo sunt quae principaliter observare
debemus.
In dilectione etenim Dei fidem veritatis et puritatem necesse est ut
habeamusbonae operationis; sine fide enim impossibile est placere Deo,
et fides sineoperibus mortua est; in amore enim fraternitatis patientia
est et benignitasservanda, dicente Apostolo,
Charitas patiens est, benigna est
(
1Co, 13, 4); patiens videlicet ad tolerandas molestias injuriasque
proximorum; benigna, ad dimittendum ex corde, et benefaciendum
eisquorum injurias sustinet: qualem nos charitatem habere Dominus
voluit, cum ait, Dimittite, et dimittetur vobis.
Dimittite injurias laedentibus vos, date subsidia eis pietatis,
quibuslaxatis injurias: qualem nobis impendere dilectionem desiderat,
ipse qui nos inoratione dicere praecepit:
Panem nostrum quotidianum da nobie hodie, et dimitte
nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus
nostris
(
Mt, 6, 11 et
Mt, 6, 12).
Utrumque ergo ostium duplex erat, quia dilectio utraque gemino
ordineperficitur; utrumque se invicem tenens aperiebatur, quia junctae
sunt virtutes,neque ab invicem possunt dividi: namque fides sine
operibus, neque sine fideDeo possunt opera bona placere; neque item
injurias ferre sufficit, qui ei quemtolerat, etiam ea quae necesse
habet, cum possit ministrare, contemnit; nequeei qui substantiam mundi
habuerit, satis est de hac egenti proximo dare, si nonetiam eas quas
sibi forte irrogaverat injurias, sincero ex corde dimittit: quodenim de
utroque illo ostio dicitur, quia se invicem tenens aperiebatur, nonhaec
apertio separationem ab invicem spiritalium designat virtutum, sed
hocpotius indicat quod post harum conjunctionem ingressus nobis sanctae
Ecclesiaemagis magisque patescat; ut quo his amplius abundemus, eo
verius sanctorumcoetibus associemur: sicut etiam divisio Rubri maris,
per quam populus DeiAegyptum persequentem evasit, non divisionem unici
baptismatis, sed apertionempotius signavit qua, exstinctis peccatis
omnibus, ad littus ac solitudinemtranseamus virtutum.
Vel certe ostium quod invicem se tenet aperitur, cum post
ministeriumpraedicatoris discernitur quid proprie ad cognitionem fidei,
quid ad vivendicastitatem pertineat.
Quae tamen utraque a sua nequeunt connexione separari, quia non distat
interproximorum mala tolerare, et eis bona commodare, cum haec
certissime soleant inuno eodemque perfectorum indissolubilia
permanere.
Notandum sane quod in ingressu oraculi duo quidem ostia dicuntur, sed
haecduplicia fuisse non dicuntur; in templi vero, id est, domus prioris
introitu,ita erant duo ostia, ut duplex esset utrumque: quia nimirum in
praesentiEcclesia talem nos ingredi ac ducere vitam necesse est, in qua
dilectionem Deiet proximi per fidem et operationem, per patientiam et
benignitatemservemus.
In futura autem vita, ubi Dominum et proximos in luce internae
beatitudinisvidebimus, eadem utique gemina dilectione absque ullo
prorsus labore, immo inmagna multitudine divinae dulcedinis
perfruemur.
Unde apte introitus interioris domus duo quidem ostia, sed haec
simpliciahabebat: non enim fides ibi necessaria est, ubi ea quae nunc
credimus acsperamus, omnia manifesta luce videbimus.
Non est labor operum necessarius, ubi mercede perpetua eorum quae
hiclaboramus donabimur.
Non necessaria patientia, ubi nemo adversi aliquid irrogat.
Non munificentia benignitatis, ubi nemo indiget quod opus est.
Haec de ostiorum figura pro modulo nostro, sequentes Patrum
vestigia,disseruimus.
Verum, juxta formam operis, decoris gratia provisum est, ut in uno
eodemquetempli ingressu duo essent ostia; necesse etenim erat parietes
domus, quicentum et viginti cubitos habebant, nonnullas etiam
crassitudines habere; incujus nimirum crassitudinis extrema parte ostia
erant affixa, ita ut aequalipariete esset ostium utrumque, et sive
intus, sive foris templum quisquepositus ostium inspiceret, unus ei per
omnia paries esse videretur; similiteret cedrinus paries cum vicenorum
in longitudine et altitudine esset cubitorum,non parvam et ipse debuit
habere crassitudinem.
Quapropter et in hujus ingressu duo facta sunt ostia, ut videlicet ab
utroquelatere, hoc est, intus et foris aequali pariete ostium
pateret.
Et quoniam easdem picturas aequas ostium et paries habebat, ut
veraciter unusper omnia continuatim extentus paries videretur, unum
decoris gratiapraetendens, aliud mysterii dispensatione
praefigurans.
Quod vero descriptis templi ostiis sequitur:
Et sculpsit Cherubin et palmas, caelaturas valde eminentes,
operuitque omnia aureis laminis opere quadro ad regulam
(
R3, 6, 35), jam supra expositum est, quia in parietibus domus etin ostiis
interioribus eaedem picturae sive caelaturae sunt factae; patetqueratio
figurae, quare easdem ipsas picturas et caelaturas, eosdemque
Cherubimprima templi janua quos et interior recipiat: quia nimirum eadem
arcana fidei,spei et charitatis, quae sublimes quique ac perfecti
sublimiter capiunt,quaeque omnes electi in coelis plene in divina
visione percipiunt, etiamcatechizandis rudibus quibusque discenda et
confitenda traduntur, quatenussacris initiati mysteriis, quandoque etiam
ad capienda ea quae pie crediderunt,perveniant.
Quod autem nostra translatio habet,
Operuitque omnia laminis aureis opere quadro ad
regulam
(
R3, 6, 35), in Septuaginta habet, Expandit per eas bracteas, et
deauravit eas auro inducto per sculpturam.
Commentaires
Auctor incertus