V. 32 :
Et duo ostia de lignis olivarum: et sculpsit in eis picturam cherubim, et palmarum
species, et anaglypha valde prominentia: et texit ea auro, et operuit tam cherubim
quam palmas, et cetera, auro.
Poètes
Commentaires
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 3, Caput 6
Texit quoque cherubim auro, et omnes parietes templi per circuitum sculpsit
variis caelaturiset torno.
Et fecit in eis cherubim, et palmas, et picturas varias, quasi prominentes
de pariete et egredientes; sed et pavimentum domus texit auro intrinsecus et
extrinsecus.
Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis olivarum, postesque angulorum
quinque, et duo ostia de lignis olivarum.
Et sculpsit in eis picturam cherubim et palmarum species, et anaglypha valde
prominentia, et texit ea auro, et operuit tam cherubim quam palmas et caetera
auro.
Fecitque in introitu templi postes de lignis olivarum quadrangulatos, et duo
ostia de lignis abiegnis altrinsecus, et utrumque ostium duplex erat, et se
invicem tenens aperiebatur.
Et sculpsit cherubim, et palmas, et caelaturas valde eminentes, operuitque
omnia laminis aureis operequadro ad regulam.
(
R3, 6, 28,
R3, 6, 29,
R3, 6, 30,
R3, 6, 31,
R3, 6, 32,
R3, 6, 33,
R3, 6, 34 et
R3, 6, 35) Et reliqua.
Texit, inquam, cherubim auro,
(
R3, 6, 28) quia et naturam eorum Conditor immortali claritate sublimavit, et mentem
veradilectionis atque humilitatis luce replevit. Notandum sane quod Moyses,
dum tabernaculum faceret, fecit et duos cherubim aureosquos posuit in propitiatorio
quod erat super arcam. Salomon autem addidit alios duos multo majores quos
in templo poneret, sub quorumalis arcam in medio poneret, cum propitiatorio et
cherubim prioribus. Sicque factum est, ut in tabernaculo quidem essent
cherubim duo, in templo autemquatuor: ad unam vero eamdemque significationem utrique
pertinent. Sed repetitum est ut typice doceretur, quia multiplicata post
incarnationemdominicam Ecclesia, latius esset degentibus sublimitas coeli civium
pandenda: qui sicConditorem decollato sibi munere beatitudinis collaudant, ut de
nostra quoqueereptione ad eamdem beatitudinem introductione congaudeant.
Extendunt enim alas adinvicem super arcam, cum ad laudem Domini Salvatorisreferunt
bonum omne quod acceperunt. Extendunt alteras alas ad parietes oraculi, cum
sanctos etiam homines secum viderelaetantur, eosque quo volunt alarum suarum
summitatibus tangunt, quos consortes atqueimitatores fuisse in hac vita suae puritatis
exsultant. Duos autem aeque parietes alis suis tangunt, quia fideles
utriusque populi, Judaeiscilicet et gentilis, possessores secum habent aulae
coelestis: non quod in illapatria distinctio localis inter utrumque populum, sedquia
major fiat festivitasinternae beatitudinis, de consortio adunatae in Deo
fraternitatis. Extendunt ergo cherubim ad utrumque parietem oraculi alas
suas, quia laetantes incoelesti patria justos utriusque plebis, visione quoque suae
gloriae ad laudem suiCreatoris excitant. Non solum de illorum quos secum
intus habent hominum justorum felicitate laetanturagmina coelestia, verum etiam nostri
qui foris adhuc positi de profundis ad Dominumclamamus, curam gerunt
sedulam. Unde bene de eisdem cherubim in libro Paralipomenon scriptum
est:
Ipsi autem stabant erectis pedibus et facies eorum versae erant ad
exteriorem domum.
(
Ch2, 3) Quia nos ab hujus aerumna peregrinationis ereptos, ad suum desiderant
pervenireconsortium. Sic ergo pedibus stant erectis: sic alas suas auro
tectas ad oraculi parietesextendunt, ut facies habeant ad domum versas exteriorem,
quia sicut angeli suamperpetuo innocentiam conservant, sic de animarum sanctarum in
coelis beatitudinecongaudent, ut eis quoque quos in terris adhuc peregrinari
conspiciunt electis opemferre non desinant: donec et illos ad coelestem patriam
introduCant. Omnes enim suntadministratorii spiritus in ministerium missi, propter
eos
qui haereditatem capiuntsalutis. Possunt etiam per duo cherubim duo
Testamenta figurari. Qui nimirum cherubim in oraculo sunt facti; quia in
consilio divinae provisionisnobis utique inaccessibili atque incomprehensibili, ante
saecula dispositum estquandoet qualiter, quibusve auctoribus, sacrae Scripturae
conderentur. De lignis olivarum sunt facti, quia lucem nobis scientiae
tribuunt, juvante flammacharitatis Dei, qui per Spiritum sanctum diffunditur in
cordibus nostris. Decem cubitis sunt alti, quia per observantiam decalogi
legis Deo serviendumpraedicant, quia Deo fideliter servientes, denario remunerandos
esse regniperpetuitate ostendunt. Geminas habent alas, quia Testamentis sui
Conditoris per aspera aeque ut prosperaindefesso suis auditoribus animo gradiendum
esse demonstrant. Quinque cubitorum ala cherub una, et quinque cubitorum
ala cherub altera, quia inomni labentium rerum varietate, sancti universos sui
corporis sensus, in obsequium suiConditoris extendunt. Et unum opus erat
induobus cherubim, quia utriusque Testamenti scriptores, unaeademque castitate operis
et charitatis devotione Domino serviebant, una et consonaDomini voce ac fide
praediCant. Alae igitur cherubim interiores super arcam se invicemconstringebant,
quia
Testamenta pari de Domino attestatione consentiunt. Item alis exterioribus
iste unum parietem, ille alterum contingebant, quia VetusTestamentum proprie antiquo
Dei populo scriptum erat. Novum vero nobis, qui post incarnationem
dominicam ad fidem venimus. Et secundo parieti, hoc est septentrionali
recte comparamur, quibus post frigoraac tenebras idololatriae, lucem veritatis
agnoscere datum. Versas habent facies cherubim ad exteriorem domum, quia
nostri gratia qui adhucforis stamus,neque reipsa, sed spe salvi facti sumus (divini
sunt libri conditi. quia scriptores eorum jam regnantes cum Deo, illum
collaudant in coelis, curamnostrae gerunt salutis, proque nostris erratibus apud ejus
pietateminterpellant).
Et omnes parietes templi per circuitum sculpsit variis caelaturis et
torno.
(
R3, 6, 29) Omnes parietes templi per circuitum, omnes sanctae Ecclesiae populi
sunt, quibussuper fundamentum Christi locatis, totius ambitum orbis
replevit. Coeptumque fidei aedificium, quotidie nova membrorum suorum
progenie, quasilapidum pretiosorum appositione, superaugmentare non desisTit. Qui
nimirum parietesvariis caelaturis sculpuntur, cum alii datur per Spiritum sermo
sapientiae, alii sermoscientiae secundumeumdem Spiritum, alteri fides in eodem
spiritu, alii gratiacurationum in uno spiritu, alii operatio virtutum, alii prophetia,
alii discretiospirituum, alii genera linguarum, alii interpretatio sermonum
(voir:
1Co, 12)
. Et ut ad illas veniamus, quas omnes habere valemus virtutes,
charitas, gaudium, pax, longanimitas, patientia, benignitas, bonitas, fides,
modestia, continentia
(
Ga, 5) et caeteri fructus spiritus, quid nisi caelaturae sunt parietum templi?
quiaornatus sunt mentium populi Dei. Sculpuntur iidem parietes et ad
patiendum, cunctaque promittunt, dicentes ex animoper singula quae occurrunt:
Benedicam Dominum in omni tempore;
(
Ps, 33, 2) [mauvais référencement: Ps, 33] et:
Paratum cor nostrum, Deus, paratum cor meum, cantabo et psallamin gloria mea
Domino.
(
Ps, 107, 2) [mauvais référencement: Ps, 107] Sculpuntur torno, cum intantum virtutibus operam impendunt, ut ab harum
tramitenullis circumstantium rerum contrarietatibus, nullis possint
blandimentisaverti. Quia enim tornatura caeteris artibus velocitate
praecellit, et ipsa sibi regulamqua sine errore opus perficiat servat: apte per hanc
pia sanctorum vita signatur, quaeet parata est semper ad obsequium divinae voluntatis:
et hoc absque diverticuloerrandi complere, longo virtutum didicit usu
exercitata.
Et fecit cherubim in eis et palmas, et picturas varias, quasi prominentes de
pariete et egredientes.
(
R3, 6, 29) Cherubim namque in parietibus templi fecit Salomon, cum electos suos Dominus
adregulam Scripturarum sanctarum (in quibus est multitudo scientiae) vitam suam
dirigeredonat. Cherubim facit, cum eos in hoc mundo castitatem angelicae
conversationis, promodulo suo docet imitari: quod maxime vigiliis ac laudibus divinis,
dilectione sinceraConditoris et proximi geritur. Palmas facit, cum memoriam
aeternae retributionis eorum mentibus infigit: ut eominus ab arce justitiae labi
queant, quo mercedem justitiae semper ante oculoshabeant. Facit picturas
varias quasi prominentes de pariete et egredientes, cum multifariasvirtutum
operationes fidelibus tribuit. Verbi gratia, viscera misericordiae,
benignitatem, humilitatem, patientiam,modestiam.
Sed et pavimentum domus texit auro intrinsecus et extrinsecus.
(
R3, 6, 30) Intrinsecus et extrinsecus, in oraculo et in ipso templo significat.
Texit ergo Salomonpavimentum domus auro intrinsecus et extrinsecus, quia rexnoster
pacificus et angelos atque animas justorum in coelis perfecte ac plenarie
donodilectionis, a caeterorum mortalium visione secrevit.
Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis olivarum, postesque
angulorum quinque, et duo ostia de lignis olivarum. » Quod primo dixerat, fecit
ostiola de lignis olivarum, hoc ipsum videtur apertius explicare voluisse cum
adjunxit: et duo ostia de lignis olivarum.
(
R3, 6, 31 et
R3, 6, 32) Unus quippe erat ingressus oraculi, sed idem ingressus duobus
ostiisclaudebatur. Rursumque reseratis eisdem aperiebatur, sicut etiam
templum. Sicut porticus ante templum, unum non amplius habebat
introitum. Certi utique causa mysterii, quia
unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus.
(
Ep, 4) Unus in saeculum praesens per baptisma, unus in regnum coeleste per opera
fideiest sperandus introitus. Nam quod unus esset ingressus oraculi,
testatur hoc inferius de arca scriptum:
Cumque eminerent vectes, et apparerent summitates eorum, foris
sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra extrinsecus, qui et fuerunt ibi
usque in praesentem diem.
In arca autem non erat aliud, nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in
ea Moyses in Horeb, quando pepigit Dominus foedus cum filiis Israel cum
egrederentur de terra Aegypti
(
R3, 8), etc. Ubi patenter (ni fallor) ostenditur quod unus erat ingressus oraculi:
ethic e regione factus arcae, quae in medio ejusdem stabat oraculi.Cujus
ingressus ostiola per significationem multifarie possunt accipi. Nam et
angelicos spiritus quorum ministerio inhabitationem patriae coelestisintroducimur,
aptissime designant. Et apostolorum aeque, apostolicorumque virorum, quibus
claves regni coelorum suntdatae, tenent figuram: qui accepta a Domino potestate
ligandi atque solvendi, etdignos intra regni januam admittunt, et contumaces, impuros
ac superbos,excommunicando, sive anathematizando, ab ingressu vitae perennis
climinant. Sed et opera justitiae, quorum merito ad regum coeleste
pervenitur, recte perostia (per quae in Sancta sanctorum pontifex ingrediebatur)
possunt typice designari:juxta hoc quod in libro Sapientiae scriptum est:
Custoditio autem legum consummatio incorruptionisest: incorruptio autem
facit esse proximum Deo.
Concupiscentia itaque sapientiae deducet ad regnum perpetuum.
(
Sg, 6) Quibus omnibus apte congruit, quod eadem ostiola de lignis fiunt olivarum,
quianimirum et angeli et homines perfecti, fructu misericordiae et operibus lucis,
sese indomo Dei gloriosos exhibent: imo omnes electi per arma lucis et pietatis aditum
sibipatriae coelestis aperiunt. Duo autem sunt ostiola, sive quia Deum ac
proximos diligunt et angeli et omnessancti, neque ullus januam vitae, nisi per geminam
hanc dilectionem poterit intrare:sed utriusque populi fidelibus, et Judaei scilicet
et
gentilis, eadem vitae januareseratur. Postes angulorum quinque, quia non
solum animas electorum aula coeli recipit, sedet corporibus immortaligloria praeditis,
in judicio suas fores aperit.
Et sculpsit in eis picturam cherubim et palmarum species et anaglypha valde
prominentia, et texit ea auro, et operuit tam cherubim quam palmas et caetera
auro.
(
R3, 6, 32) Anaglypha Graece, quae Latine dicuntur caelaturae: quia virtutum operibus
(quaeper totum orbem Ecclesia in sanctis suis ac perfectis exercet) illi praecipue,
quibusfidelium cura commissa, et claves regni coelorum sunt datae, omni debeant
solertiainsistere, ut quantum gradu praeeminent caeteris, tantum et merito praecellant
bonaeactionis. Habent namque in se picturam cherubim sculptam, cum
angelicam in terris vitam(quantum mortalibus possibile est) et mente imitantur et
opere. Habent palmarumspecies, cum dona supernae retributionis fixa semper
intensionemeditantur. Palma namque manus victricis ornatus est.
Habent anaglypha valde prominentia, cum certissima bonorum operum documenta, etquae
nemo in sinistram partem interpretari ullatenus valeat, cunctis sese
intuentibusostendunt. Et haec omnia sunt auri laminis operta, cum (sicut
saepe dictum et semper dicendumest) caeteris virtutem floribus specialius in magnis
Ecclesiae membris, fulgorsupereminet amoris. His ostiolis etiam velum
fuisse additum Verba dierum narrant:
Fecit quoque velum, inquit, ex hyacintho, purpura, cocco et bysso, et
intexuit ei cherubim,
(
Ch2, 3) quod decoris quidem gratia factum est, ut inter parietes deauratos
etiamholosericum fulgeret. Sed inejusdem mysterii, cujus et ostiola,
congrua significatione, ante arcam atqueingressum oraculi appensum, ut sicut ostiola
congruis horis aperiebantur, licet velumrevelaretur quoties advenirent, quibus in
Sancta sanctorum esset ingrediendum. Hujus ergo veli sedula revelatio,
secundum legem apertionem significat regnicoelestis, quae nobis per incarnationem
Domini et Salvatoris nostri donata est. Unde et baptizato eo, coeli aperti
sunt, ut ostenderetur quia per baptisma quodnobis ipse consecravit, januam patriae
coelestis deberemus ingredi. Et moriente illo in cruce, idem velum scissum
est medium, a summo usque deorsum,ut aperte doceretur, quia figurae legales jam tunc
ad fidem venissent, ac veritasEvangelii arcanaque coelestia et ipse coeli ingressus,
non adhucprophetandus acfiguraliter significandus: sed jamjamque esset proxime omnibus
aperiendus, qui abinitio mundi usque ad id temporis in fide veritatis de mundo
transierunt. Bene idem velum, sub quo in oraculum intrabatur, ex hyacintho,
purpura, cocco etbysso factum esse, ei quoque Cherubim intexti esse
memorantur. Hyacinthus quippe qui coeli colorem imitatur, supernorum
desideriis aptecomparatur. Purpura, quae sanguine conchiliorum conficitur,
et sanguineam ipsam praefertspeciem, non immerito sacramentum Dominicae significat
passionis: quod nos intuericrucem nostram portando debemus. Cocco, quod
rubeo colore flammescit, congrue virtus exprimitur amoris. De quo mirantes
dixere qui cum Domino ambulaverant discipuli,
Nonne cor nostrumardens erat in nobis, dum loqueretur in via, et aperiret
nobis scripturas?
(
Lc, 24, 32) [mauvais référencement: Lc, 24] Byssus quae de terra virenti germine nascitur, et longo artificum
exercitionativum exuit virorem, atque ad albentem perducitur speciem, congrue
castigationemcarnis nostrae insinuat: cujus quasi humorem ingentem exsiccari jubet
Apostolus,dicens:
Mortificate membra vestra quae sunt super terram, fornicationem,
immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam, et avaritiam, quae est simulacrorum
servitus.
(
Col, 3) Ad quantam vero candoris gratiam hanc velit perduci, alias ostendit, dicens:
Obsecro vos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora vestra,
hostiam viventem, sanctam, Deo placentem: rationabile obsequium vestrum.
(
Rm, 12) Intexuntur cherubim eidem, quod quatuor eximiis coloribus conficitur,
cumuniversa quae pie agimus, a venenatis daemonum telis, per angelica praesidia,
Dominodonante, protegimus. Intexuntur vero cherubim, cum in bonis quae
agimus, multitudine scientiaeindesinenter utimur, respicientes semper ad eloquia
divina: et ne forte a virtutumcalle aberremus, horum intuitu continuo vestigia nostra
regimus.
Fecitque in introitu templi postes de lignis olivarum quadrangulatos,
et duo ostia de lignis abiegnis altrinsecus, et utrumque ostium duplex erat, et se
invicem tenens aperiebatur.
(
R3, 6, 33 et
R3, 6, 34) Sicut ingressus oraculi quo ad arcam Domini cherubimque perveniebatur,introitum
significat regni coelestis, quo ad visionem nostri Conditorissupernorumquecivium nos
introduci speramus ac desideramus: ita introitus in templum, primordianostrae
structurae ad Deum conversionis, quando in praesentem Ecclesiam ingredimur,typice
demonstrat. Iste ingressum nostrum ad fidem, ille designat ad
speciem. Unde apte postes hujus introitus quadrangulati sunt facti, sive
propter quatuorsancti Evangelii libros, quorum doctrina in fide veritatis erudimur,
seu proptertotidem virtutes principales, prudentiam, fortitudinem, temperantiam,
justitiam,quarum veluti fundamine quodam firmissimo, omnis bonorum actuum
structurainnititur. Prudentia est namque qua discimus quid nos agere,
qualiter vivere deceat. Fortitudo, per quam ea quae agenda didicimus,
implemus. Quas uno versiculo virtutes Prophetabreviter complectitur,
dicens:
Dominus illuminatio mea et salus mea.
(
Ps, 26, 1) [mauvais référencement: Ps, 26] Illuminatio videlicet, ut quae agere debeamus, doceat; salus vero, ut ad
haecnos peragenda confirmet. Temperantia est qua discernimus, ne plus aut
minus justo, prudentiae sivefortitudini operam dare inveniamur; et quia quisquis
prudentia ac fortitudinetemperanter utitur, absque ulla contradictione justus esse
probabitur. VIrtus quartapost prudentiam, fortitudinem, et temperantiam, justitia
sequitur. Duo ostia quae in hoc ingressu facta sunt, dilectio est Dei et
proximi. Quae bene altrinsecus facta esse dicitur, quia ad invicem
respiciunt, adeo ut unasine altera nequaquam possit haberi.
Omnis enim qui credit quoniam Jesus est Christus, ex Deo natus
est.
Et omnis qui diligiteum qui genuit, diligit eum qui natus est ex
eo.
(
1Jn, 5) Et sicut iterum dicitur:
Qui non diligit fratrem suum quem videt, Deum quem non videt quomodo potest
diligere?
(
1Jn, 4) Unde recte ostium exterius dilectio fraterna, interius est dilectiointelligenda
divina, quia illa prior tempore, haec divinitate sublimior. Et per illam ad
hanc intratur, quia in amore proximi dicitur, qualiter amariConditor
debeat. Notandum sane quod in ingressu oraculi, duo quidem fuisse ostia
dicuntur; sed haecduplicia fuisse non dicuntur. In templi vero, id est
domus prioris introitu, ita erant duo ostia, ut duplexesset utrumque. Quia
nimirum in praesenti Ecclesia, talem nos ingredi ac ducere vitam necesseest,in qua
dilectionem Dei et proximi per fidem et operationem, per patientiam etbenignitatem
servemus. In futura autem vita ubi Deum et proximos in lucae aeternae
beatitudinisvidebimus, eamdem utique dilectionem gemina, absque ullo prorsus labore,
imo in magnamultitudine divinae dulcedinis fruemur. Unde apte introitus
interioris domus, duo quidem ostia: sed haec simpliciahabebat. Non enim ibi
fides necessaria est, ubi ea quae nunc credimus ac speramus omniamanifesta luce
videbimus. Non labor operum necessarius, ubi mercede perpetua eorum quae
hic laboramusdonabimur. Non necessaria patientia, ubi nemo adversi aliquid
irroget. Non munificentia benignitatis, ubi nemo indiget, opus
est. Haec de ostiorum figura pro modulo nostro, sequentespatrum
vestigiadisseruimus. Verum juxta formam ipsius operis, decori gratia
provisum est, ut in uno eodemquetempli ingressu, duo essent ostia. Necesse
etenim erat parietes domus, quae centum viginti cubitos habebant inaltitudine,
nonnullos etiam grossitudinis cubitos habere, in cujus nimirumgrossitudinis extrema
parte ostia erant affixa, ita ut aequale parieti esset ostiumutrumque, et sive intus,
sive foris templum quisque positus ostium inspiceret, unus eiper omnia paries esse
videretur. Similiter et cedrinus paries cum vicenorum in longitudine et
altitudine essetcubitorum, non parvam et ipse debuit habere grossitudinem.
Quapropter et hujus ingressu duo facta sunt ostia, ut videlicet ab utroque latere,hoc
est, et intus et foris aequale parieti ostium pateret:et quo per easdem
picturasostiorum quas et paries habebat, veraciter unus per omnia et continuatim
extentusparies videretur: unum decoris gratia praetendens, aliud ministerii,
dispensationempraefigurans. Quod vero de scriptis templi ostiis
sequitur,
Et sculpsit cherubim et palmas et caelaturas valde eminentes, operuitque
omnia laminis aureis, opere quadro ad regulam:
(
R3, 6, 35) quia nimirum eadem arcana fidei, spei et charitatis, quae sublimes quique
acperfecti sublimiter capiunt, quaeque omnes electi plene divina visione
percipiunt,etiam catechizandis rudibus pro suo cuique captu discenda et confitenda
traduntur:quatenus sacris initiati mysteriis, quandoque etiam ad capienda ea quae
pie
credidere,perveniant.
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 3, Caput 6
Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis
olivarum, postesque angulorum quinque, et duo ostia de lignis
olivarum.
(
R3, 6, 31 et
R3, 6, 32) Quod primo dixerat,
fecit ostiola de lignis olivarum,
(
R3, 6, 31) hoc ipsum videtur apertius explicare voluisse, cum adjunxit:
et duo ostia de lignis olivarum.
(
R3, 6, 32) Unus quippe erat ingressus oraculi, sed idem ingressus duobus
ostiis claudebatur, rursumque reseratis eisdem aperiebatur, sicut etiam
templum, sicut porticus ante templum unum non amplius habebant
introitum, certi utique causa mysterii, quia
Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus.
(
Ep, 4) Unus in Ecclesiam praesentem per baptisma, unus in regnum
coeleste per opera fidei est sperandus introitus. Nam quod
unus esset ingressus oraculi, testatur hoc quod inferius de arca
scriptum est: « Cumque eminerent vectes, et apparerent summitates eorum
foris sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra extrinsecus. » Ubi
patenter, ni fallor, ostenditur quod erat unus ingressus oraculi, et hic
e regione factus arcae quae in medio ejusdem stabat oraculi, cujus
ingressus ostiola per significationem multifarie possunt accipi.
Nam et angelicos spiritus, quorum ministerio in habitationem
patriae coelestis introducimur, aptissime designant, et apostolorum
aeque, apostolicorumque virorum, quibus claves regni coelorum sunt datae
(voir:
Lc, 16)
, tenent figuram; qui, accepta a Domino potestate ligandi atque
solvendi, et dignos intra regni januam admittunt, et contumaces, impuros
ac superbos, excommunicando sive anathematizando ab ingressu vitae
perennis eliminant.
Liber 3, Caput 6
Et sculpsit in eis picturam cherubim, et palmarum species, et
anaglypha valde prominentia, et texit ea auro
(
R3, 6, 32), etc. Anaglypha Graece, quae Latine dicuntur caelaturae, quia
virtutum operibus quibus per totum orbem Ecclesia in sanctis suis ac
perfectis exercetur, illi praecipue, quibus fidelium cura commissa, et
claves regni coelorum sunt datae, omni debent solertia insistere, ut
quantum gradu praeeminent caeteris, tantum merito praecellant bonae
actionis. Habent namque in se picturam cherubim
sculptam, cum angelicam in terris vitam quantum mortalibus
possibile est, et mente imitantur et opere. Habent
palmarum species, cum dona supernae retributionis fixa semper
intentione meditantur. Palma namque manus victoris ornatus est.
Habent anaglypha valde prominentia, cum
certissima bonorum operum documenta, et quae nemo in sinistram partem
interpretari ullatenus valeat, cunctis sese intuentibus ostendunt.
Et haec omnia sunt auri laminis operta, cum
(sicut saepe dictum et semper dicendum est) caeteris virtutum floribus
specialibus in magnis Ecclesiae membris fulgor supereminet amoris.
His ostiolis etiam velum fuisse additum Verba Dierum narrant.
Fecit quoque velum, inquit ex hyacintho, purpura, coccino, et
bysso, et intexuit ei cherubim.
(
Ch1, 3) Quod decoris quidem gratia factum est, ut inter parietes
deauratos etiam holosericum fulgeret, sed in ejusdem mysterii, cujus et
ostiola, congrua significatione ante arcam atque ingressum oraculi
appensum, ut sicut ostiola congruis horis aperiebantur, et velum
revelaretur quoties advenirent quibus in sancta sanctorum esset
ingrediendum.
Auctor incertus
Liber 3, Caput 18
Texit
ergo Salomon
pavimentum domus auro intrinsecus et extrinsecus
(
R3, 6, 30), quia Rex noster pacificus et angelos atque animas justorumin
coelis perfecte ac plenarie dono dilectionis implevit, et peregrinantes
inhoc saeculo cives ejusdem patriae coelestis signaculo dilectionis a
caeterorummortalium vilitate segregavit:
In hoc cognoscent
, inquiens,
omnes, quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis
adinvicem
(
Jn, 13, 35).
Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lignis
olivarum, postesque angulorum quinque, et duo ostia de lignis
olivarum
(
R3, 6, 31 et
R3, 6, 32).
Quod primo dixerat,
Fecit ostiola de lignis olivarum
(
R3, 6, 31), hoc ipsumvidetur apertius explicare voluisse, cum adjunxit,
Et duo ostia de lignis olivarum
(
R3, 6, 32).
Unus quippe erat ingressus oraculi, sed idem ingressus duobus
ostiisclaudebatur, rursumque reseratis eisdem aperiebatur, sicut
templum, et sicutporticus ante templum.
Unum non amplius habebant introitum, certi utique causa mysterii: quia
unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus
Deus
(
EP, 4,
Ep, 4, 5 et
Ep, 4, 6), unusin Ecclesiam praesentem per baptismum, unus in regnum
coeleste per opera fideiest sperandus introitus: nam quod unus esset
introitus oraculi, testatur hocquod inferius de arca scriptum est:
Cumque eminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris
sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra
extrinsecus
(
R3, 8, 8); ubi patenter ostenditur, ni fallor, quod unus eratingressus
oraculi, et hic e regione factus arcae, quae in medio ejusdem
oraculifuit.
Cujus ingressus et ostiola per significationem multifarie possunt
accipi: namet angelicos spiritus, quorum ministerio in habitationem
coelestis patriaeintroducimur, aptissime designant, et apostolorum atque
virorum apostolicorumfiguram tenent.
Quibus claves regni coelorum sunt datae, qui accepta a Domino
potestateligandi atque solvendi, et dignos intra regni januam admittunt;
et contumaces,impuros ac superbos excommunicando vel anathematizando, ab
ingressu vitaeperennis eliminant.
Sed et opera justitiae quorum merito ad regnum coeleste pervenitur,
recte perostia, per quae in sancta sanctorum ingrediebatur, possunt
typice designari,juxta quod in libro Sapientiae scriptum est,
Custoditio autem legum, consummatio incorruptionis
est; incorruptio autem facit proximum Deo
(
Sg, 6, 18 et
Sg, 6, 19).
Concupiscentia itaque sapientiae deducit ad regnum perpetuum.
Quibus omnibus apte congruit, quia ipsa eadem ostiola de lignis
fiuntolivarum, quia nimirum et angeli et homines perfecti fructu
misericordiae etoperibus lucis sese in domo Dei gloriosos exhibent, immo
omnes electi per armalucis et pietatis aditum sibi patriae coelestis
aperiunt.
Duo sunt autem ostiola, sive quia Dominum et proximos diligunt angeli
ethomines sancti, neque januam vitae, nisi per geminam hanc dilectionem
poteritquis intrare; seu quia utriusque populi fidelibus, et Judaei
videlicet etGentilis, eadem vitae janua reseratur.
Postes sunt angulorum quinque, quia non solum animas electorum aula
coelirecipit, sed et corporibus immortali gloria praeditis, in judicio
suas foresaperit; quinque enim sunt sensus corporis nostri, ut supra
meminimus, visus,auditus, gustus, olfactus, tactus.
Certe vel postis uterque oraculi quinque factus est cubitorum, quia
solisillis supernae patriae aditus panditur, qui omnibus sui corporis et
cordissensibus Domino servire studuerunt: corporis videlicet, cum per
eosdem sensusaliquid pro illo agunt: cordis vero, cum sobrie et juste et
pie cogitant de eisquae per ipsos corporis sensus agere decernunt.
Sculpsitque in eis picturam Cherub et palmarum species, et
anaglypha valde prominentia, et texit ea auro, operuitque tam
Cherubin quam palmas et caetera auro
(
R3, 6, 32).
Anaglypha Graece, dicuntur Latine caelaturae.
Caelata sunt autem vasa aurea vel argentea, signis eminentioribus
extraintusque expressa.
Haec et alio nomine sculpta vocantur, anaglypha vasa dicta, quod
superiussunt sculpta: Graeci enim ana, sursum glyphen, sculpturam
dicunt, id est,sursum sculpta.
Cuncta autem haec supra eadem Cherubin in ornatu parietum templi
posita, procaptu nostro exposita sunt, nec laborandum in astruendo; quin
virtutum operibusquae per totum orbem Ecclesiae in suis sanctis ac
perfectis exercet, illipraecipue quibus fidelium cura commissa, et
claves regni coelorum sunt datae,omni debeant solertia insistere ut
quantum gradu praeminent caeteris, tantum etmerito praecellant bonae
actionis.
Habent namque in se picturam Cherubin insculptam, cum angelicam in
terrisvitam, quantum mortalibus possibile est, et mente imitantur et
opere.
Habent palmarum species, cum dona supernae retributionis fixa
semperintentione meditantur.
Palma namque manus victricis ornatus est.
Habent anaglypha valde prominentia, cum certissima bonorum operam
documenta,et quae nemo in sinistram partem interpretari valeat, cunctis
se intuentibusostendunt.
Et haec omnia opera sunt aureis laminis cooperta, cum, sicut saepe
dictum estet semper dicendum est, caeteris virtutum floribus specialius
in magnis Ecclesiae membris fulgor supereminet amoris.
His ostiolis est velum fuisse additum, Verba dierum narrant.
Fecit quoque velum, inquit, ex hyacintho, purpura, coccino
et bysso, et intexuit ei Cherubin; quod decoris quidem gratia
factum est,ut inter parietes deauratos et holosericum fulgeret, sed in
ejusdem mysteriisignificatione, cujus et ostiola, ante arcam atque
ingressum oraculi appensum,ut sicut ostiola congruis horis aperiebantur,
sic et velum revelaretur, quotiesadveniret qui in sancta sanctorum esset
ingressurus.
Hujus ergo veli sedula revelatio sedulam apertionem regni
coelestissignificat, quae nobis per incarnationem Domini et Salvatoris
nostri donataest; unde et baptizato eo, coeli aperti sunt, ut
ostenderetur quia per baptismaquod nobis ipse consecravit, januam
patriae coelestis deberemus ingredi; etmoriente illo in cruce, idem
velum scissum est medium a summo usque deorsum, utaperte doceret quia
figurae legales jam tunc ad finem venissent, ac veritasEvangelii
arcanaque coelestia, et ipse coeli ingressus, non adhuc prophetandusac
figuraliter significandus, sed jam jamque esset proxime omnibus
aperiendus,qui ab initio mundi usque ad id temporis in fide veritatis de
mundotransierunt; nam die post resurrectionem Domini quadragesimo
universi cum eocoelum petierunt, remotoque omni velamine multifarias in
domo Domini mansionespro suis quique meritis acceperunt; sed et nobis,
qui adhuc futuri eramus,eadem hora reseratus est supernae illius
civitatis ac domus Patrisingressus.
In quam profecto civitatem non nisi per interna aeternorum bonorum
desideria,per fidem et sacramenta Dominicae passionis, per verba
sincerae dilectionis,per mortificationem concupiscentiae carnalis, et
per quotidiana angelorumauxilia conscenditur.
Unde bene idem velum sub quo in oraculum intrabatur ex hyacintho,
purpura,coccino, et bysso factum est, eique Cherubin intexti esse
memorantur.
Hyacinthus quippe, qui coeli colorem imitatur, purpura quae
sanguineconchyliorum conficitur, et sanguineam ipsam profert speciem,
non immeritosacramentum signat Dominicae passionis, quod nos imitari
crucem nostramportando debemus.
Coccino, qui rubeo colore flammescit, congrue virtus exprimitur amoris,
dequa mirantes dixerunt, qui cum Domino ambulaverunt discipuli,
Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in
via, et aperiret nobis Scripturas ?
(
Lc, 24, 32) Byssus, quae de terra virenti germine nascitur,et longo artificum
exercitio nativum exuit virorem, atque ad albentem deduciturspeciem,
congrue castitatem nostrae carnis insinuat, cujus quasi humoremingenitum
exsiccari jubet Apostolus dicens,
Mortificate membra vestra, quae sunt super terram,
fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam et
avaritiam, quae est simulacrorum servitus
(
Col, 3, 5).
Ad quantam vero candoris gloriam hanc velit perduci, ostendit alias
dicens:
Obsecro vos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis
corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem,
rationabile obsequium vestrum
(
Rm, 12, 1).
Intexuit velo Cherubin, eademque quatuor coloribus eximiis
conficiuntur, cumin universis quae pie agimus, a venenatis daemonum
telis per angelica praesidiaDomino donante protegimur.
Item texuit velo Cherubin, cum in bonis quae agimus, multitudine
scientiaeindesinenter utimur, respicientes semper ad eloquia divina, et
ne forte avirtutum calle aberremus, horum intuitu continue vestigia
nostra regamus.
Fecitque in introitu templi postes quadrangulatos, et
duo ostia de lignis abiegnis intrinsecus, et utrumque ostium
duplex erat, et se invicem tenens aperiebatur
(
R3, 6, 33 et
R3, 6, 34).
Sicut ingressus oraculi, quo ad arcam Domini Cherubinque
perveniebatur,introitum regni coelestis significat, quo ad Conditoris
visionem nostrisupernorumque civium nos introduci speramus ac
desideramus; ita introitus intemplum primordia nostrae conversionis ad
Deum, quando in praesentem Ecclesiamingredimur, typice demonstrat.
Iste ingressum nostrum ad fidem, ille designat ad speciem: unde apte
posteshujus introitus quadrangulati sunt facti, propter quatuor sancti
Evangeliilibros, quorum doctrina in fide veritatis erudimur; seu propter
totidem quatuorvirtutes principales, prudentiam, fortitudinem,
temperantiam, justitiam, quarumveluti fundamini quodam firmissimo omnis
bonorum actuum structurainnititur.
Prudentia namque est qua discimus quid nos agere, qualiter
viveredeceat.
Fortitudo, per quam ea quae didicimus agenda implemus, quas uno
versiculovirtutes propheta breviter complectitur dicens:
Dominus illuminatio mea et salus mea
(
Ps, 26, 1).
Illuminatio videlicet, ut quae agere debeamus edoceat; salus vero, ut
nos adagenda confirmet; temperantia, qua discernimus ne plus aut minus
justoprudentiae sive fortitudini operam dare inveniamur.
Et quisquis prudentia, fortitudine, temperantia utitur, absque
ullacontradictione justus esse probabitur.
Virtus quarta post prudentiam, fortitudinem, temperantiam,
justitiasequitur.
Duo ostia, quae in hunc ingressum acta sunt, dilectio est Dei
etproximi.
Quae bene altrinsecus facta esse dicuntur, quia ad invicem respiciunt,
adeout una sine altera nequaquam possit haberi:
Omnis
enim
qui credit, quoniam Jesus est Christus, ex Deo natus est; et
omnis qui diligit eum qui genuit, diligit eum qui natus est ex
eo
(
1Jn, 5, 1).
Et sicut iterum dicitur:
Qui non diligit fratrem suum quem videt, Deum quem
non videt, quomodo potest diligere
(
1Jn, 4, 20) [mauvais référencement: Jn, 4]
? Unde recte ostiumexterius dilectio fraterna, interius est
dilectio intelligenda divina: quiailla prior tempore, haec dignitate
sublimior; et per illam ad hanc intratur,quia in amore proximi discitur
qualiter amari Conditor debeat.
Utrumque autem ostium duplex erat, et se invicem tenens aperiebatur,
quia inutraque dilectione duo sunt quae principaliter observare
debemus.
In dilectione etenim Dei fidem veritatis et puritatem necesse est ut
habeamusbonae operationis; sine fide enim impossibile est placere Deo,
et fides sineoperibus mortua est; in amore enim fraternitatis patientia
est et benignitasservanda, dicente Apostolo,
Charitas patiens est, benigna est
(
1Co, 13, 4); patiens videlicet ad tolerandas molestias injuriasque
proximorum; benigna, ad dimittendum ex corde, et benefaciendum
eisquorum injurias sustinet: qualem nos charitatem habere Dominus
voluit, cum ait, Dimittite, et dimittetur vobis.
Dimittite injurias laedentibus vos, date subsidia eis pietatis,
quibuslaxatis injurias: qualem nobis impendere dilectionem desiderat,
ipse qui nos inoratione dicere praecepit:
Panem nostrum quotidianum da nobie hodie, et dimitte
nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus
nostris
(
Mt, 6, 11 et
Mt, 6, 12).
Utrumque ergo ostium duplex erat, quia dilectio utraque gemino
ordineperficitur; utrumque se invicem tenens aperiebatur, quia junctae
sunt virtutes,neque ab invicem possunt dividi: namque fides sine
operibus, neque sine fideDeo possunt opera bona placere; neque item
injurias ferre sufficit, qui ei quemtolerat, etiam ea quae necesse
habet, cum possit ministrare, contemnit; nequeei qui substantiam mundi
habuerit, satis est de hac egenti proximo dare, si nonetiam eas quas
sibi forte irrogaverat injurias, sincero ex corde dimittit: quodenim de
utroque illo ostio dicitur, quia se invicem tenens aperiebatur, nonhaec
apertio separationem ab invicem spiritalium designat virtutum, sed
hocpotius indicat quod post harum conjunctionem ingressus nobis sanctae
Ecclesiaemagis magisque patescat; ut quo his amplius abundemus, eo
verius sanctorumcoetibus associemur: sicut etiam divisio Rubri maris,
per quam populus DeiAegyptum persequentem evasit, non divisionem unici
baptismatis, sed apertionempotius signavit qua, exstinctis peccatis
omnibus, ad littus ac solitudinemtranseamus virtutum.
Vel certe ostium quod invicem se tenet aperitur, cum post
ministeriumpraedicatoris discernitur quid proprie ad cognitionem fidei,
quid ad vivendicastitatem pertineat.
Quae tamen utraque a sua nequeunt connexione separari, quia non distat
interproximorum mala tolerare, et eis bona commodare, cum haec
certissime soleant inuno eodemque perfectorum indissolubilia
permanere.
Notandum sane quod in ingressu oraculi duo quidem ostia dicuntur, sed
haecduplicia fuisse non dicuntur; in templi vero, id est, domus prioris
introitu,ita erant duo ostia, ut duplex esset utrumque: quia nimirum in
praesentiEcclesia talem nos ingredi ac ducere vitam necesse est, in qua
dilectionem Deiet proximi per fidem et operationem, per patientiam et
benignitatemservemus.
In futura autem vita, ubi Dominum et proximos in luce internae
beatitudinisvidebimus, eadem utique gemina dilectione absque ullo
prorsus labore, immo inmagna multitudine divinae dulcedinis
perfruemur.
Unde apte introitus interioris domus duo quidem ostia, sed haec
simpliciahabebat: non enim fides ibi necessaria est, ubi ea quae nunc
credimus acsperamus, omnia manifesta luce videbimus.
Non est labor operum necessarius, ubi mercede perpetua eorum quae
hiclaboramus donabimur.
Non necessaria patientia, ubi nemo adversi aliquid irrogat.
Non munificentia benignitatis, ubi nemo indiget quod opus est.
Haec de ostiorum figura pro modulo nostro, sequentes Patrum
vestigia,disseruimus.
Verum, juxta formam operis, decoris gratia provisum est, ut in uno
eodemquetempli ingressu duo essent ostia; necesse etenim erat parietes
domus, quicentum et viginti cubitos habebant, nonnullas etiam
crassitudines habere; incujus nimirum crassitudinis extrema parte ostia
erant affixa, ita ut aequalipariete esset ostium utrumque, et sive
intus, sive foris templum quisquepositus ostium inspiceret, unus ei per
omnia paries esse videretur; similiteret cedrinus paries cum vicenorum
in longitudine et altitudine esset cubitorum,non parvam et ipse debuit
habere crassitudinem.
Quapropter et in hujus ingressu duo facta sunt ostia, ut videlicet ab
utroquelatere, hoc est, intus et foris aequali pariete ostium
pateret.
Et quoniam easdem picturas aequas ostium et paries habebat, ut
veraciter unusper omnia continuatim extentus paries videretur, unum
decoris gratiapraetendens, aliud mysterii dispensatione
praefigurans.
Quod vero descriptis templi ostiis sequitur:
Et sculpsit Cherubin et palmas, caelaturas valde eminentes,
operuitque omnia aureis laminis opere quadro ad regulam
(
R3, 6, 35), jam supra expositum est, quia in parietibus domus etin ostiis
interioribus eaedem picturae sive caelaturae sunt factae; patetqueratio
figurae, quare easdem ipsas picturas et caelaturas, eosdemque
Cherubimprima templi janua quos et interior recipiat: quia nimirum eadem
arcana fidei,spei et charitatis, quae sublimes quique ac perfecti
sublimiter capiunt,quaeque omnes electi in coelis plene in divina
visione percipiunt, etiamcatechizandis rudibus quibusque discenda et
confitenda traduntur, quatenussacris initiati mysteriis, quandoque etiam
ad capienda ea quae pie crediderunt,perveniant.
Quod autem nostra translatio habet,
Operuitque omnia laminis aureis opere quadro ad
regulam
(
R3, 6, 35), in Septuaginta habet, Expandit per eas bracteas, et
deauravit eas auro inducto per sculpturam.
Commentaires
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Auctor incertus