V. 8 :
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae: et per cochleam ascendebant in
medium coenaculum, et a medio in tertium.
Poètes
Commentaires
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 3, Caput 6
Ostium lateris medii in pariete erat domus dextrae, et per cochleas
ascendebant in medium coenaculum,et a medio in tertium.
(
R3, 6, 8) Quidam hunc locum male intelligentes, putant ostium templi a meridie fuisse,non
attendentes, quia si hoc significare voluisset, Scriptura non ita diceret:
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae;
(
R3, 6, 8) sed ita potius simpliciter: Et habebat domus ostium ad meridiem.
Nunc autem longe aliud significat: Pars namque domus dextrae latus templimeridianum
dicitur, in cujus parte orientale ostium erat in ipso angulo factum juxtaterram, in
quod introeuntes, statim ad altiora gradatim ascendebant, habentes viamascensus per
ipsa parietis interiora, donec ascenderent ad medium coenaculum, et amedio pervenirent
ad tertium. Nec dubitandum, quamvis hoc Scriptura non dicat quia sic
ascendentescreberrimashabebant a meridie fenestras, quarum luce per omnia et sine
offensione iter agerent:qui nimirum locus, proprie ad corpus Dominicum quod de virgine
sumpsit,respicit. Ostium namque lateris medii in parte erat domus dextrae,
quia defuncto in cruceDomino, unus militum lancea latus ejus aperuit. Et
bene in parte domus dextrae, quia ad dextrum ejus, latus a milite apertumsancta credit
Ecclesia. Ubi apto etiam verbo usus est Evangelista
(voir:
Jn, 19)
, ut non diceret, « percussit latus ejus, » aut « vulneravit, » sed « aperuit,
»videlicet quasi ostium lateris medii, per quod nobis iter ad
coelestiapanderetur. Denique ita subjunxit: « Et continuo exivit sanguis et
aqua. » Aquascilicet, qua abluimurin baptismo, et sanguis quo
consecramur in calicesancto. Per hoc namque ostium nobis est ascensus in
medium coenaculum, et a medio intertium, quia per fidem et mysteria nostri
Redemptoris, de praesenti Ecclesiaeconversatione, ad requiem animarum post mortem
ascendimus, rursumque de requieanimarum (adveniente die judicii) ad immortalitatem
quoque corporum, quasi in tertiumcoenaculum, sublimiori profectu penetrabimus, ex
quo
in magna amborum, et corporisvidelicet et animae beatitudine, perpetuo
vivamus. Quo quidem iter invisibiliter agebatur, ita ut soli hoc qui
intraverant nossent,quamvis ipsum ostium etiam foris positi viderent: quia nimirum
actus in hoc saeculo,et celebrationes sacramentorum, etiam reprobi possuntintueri,
verum arcana fideiintimae gratiam dilectionis, nullus (nisi qui per haec Domino duce
ad coelestiascandit) agnoscit.
Qui enim dicit se nosse Deum, et mandata ejus non custodit, mendax
est.
(
1Jn, 2, 4) [mauvais référencement: Jn, 2] Notandum sane quod triginta cubiti altitudinis, de quibus supra legitur,
usquead medium coenaculum addebantur, quousque porticus quae erat circa templum ab
austro,et aquilone, et occasu, tectum perveniebat, ut Josepho narrante
didicimus. Denique usque ad supremum templi tectum, alii sexaginta cubiti
numerabantur, etsic tota altitudo domus juxta librum Paralipomenon
(voir:
Ch2, 3)
in centum viginti cubitos consummata est. Porticus quoque quae erat
ante frontem templi ad orientem, juxta fidem praefativoluminis, eamdem cubitorumsummam
in altitudine habebat: qui videlicet liber, illas dequibus praediximus porticus circa
templum, cellaria vocat et cubicula.
Dedit autem, inquit, David Salomoni filio suo descriptionem porticus templi,
et cellariorum, et coenaculi, et cubiculorum in abditis, et domus
propitiationis.
(
Ch1, 28) Ubi etiam exteriorum domorum, quae erant extra atrium sacerdotum in
circuitutempli, fecit mentionem, cum protinus adjunxit: Necnon et omnium quae
cogitaverat,atriorum et exedrarum per circuitum, in thesauris domus Domini, et in
thesaurissanctorum. Quod autem omnis altitudo templi centum viginti fuit
cubitorum, ad idemsacramentum respicit. Quod ex primitiva Hierosolymis
Ecclesia, post passionem, resurrectionem,etascensionem Domini in coelos, in hoc numero
virorum, gratiam Spiritus sanctiaccepit. Quindecim namque, quae ex septem
et octo constant, solent nonnunquam adsignificationem referri vitae, quae nunc in
sacro baptismo geritur animarum fidelium:perficietur autem in fine saeculi,
resurrectione corporum immortalium. Ipsa autem quindecim, in trigonum
ducta, id est cum omnibus suis partibusannumerata, centum viginti efficiunt:
quapropter apte numero e centenario etvicenario, magna electorum beatitudo in futura
vita designatur. Apte etiam in hoc tertium domus Domini coenaculum
consummatur: quia postpraesentes fidelium labores, post acceptam in futuro requiem
animarum, plena totiusEcclesiaefelicitas in resurrectionis gloria
complebitur
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 3, Caput 6
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae, et per
cochleam ascendebant in medium coenaculum, et a medio in
tertium,
(
R3, 6, 8) etc. Quidam, hunc locum male intelligentes, putant ostium templi
a meridie fuisse, non attendentes quia si hoc significare voluisset
Scriptura, non ita diceret:
ostium lateris medii in parte erat domus dextrae,
(
R3, 6, 8) sed ita potius simpliciter: « et habebat domus ostium ad
meridiem. » Nunc autem longe aliud significat. Partem namque domus
dextrae latus templi meridianum dicit, in cujus parte Orientali ostium
erat in ipso angulo factum juxta terram: in quod introeuntes statim ad
altiora gradatim ascendebant, habentes viam ascensus per ipsa parietis
interiora, donec tali itinere ad medium coenaculum et a medio
perveniretur ad tertium. Nec dubitandum, quamlibet hoc
Scriptura non dicat, quia sic ascendentes creberrimas habebant a Meridie
fenestras, quarum luce certum per omnia et sine offensione iter agerent.
Qui nimirum locus proprie ad corpus Dominicum, quod de
Virgine sumpsit, respicit. Ostium namque lateris medii in
parte erat domus dextrae, quia, defuncto in cruce Domino,
unus militum lancea latus ejus aperuit.
(
Jn, 19, 34) [mauvais référencement: Jn, 19] Et bene, « in parte domus dextrae, » quia dextrum ei latus a
milite apertum, sancta credit Ecclesia. Ubi apto etiam verbo
usus est evangelista, ut non diceret: « Percussit latus ejus, » aut: «
Vulneravit, » sed: « Aperuit, » videlicet, quasi
ostium lateris medii
(
R3, 6, 8), per quod nobis iter ad coelestia panderetur. Denique
ita subjunxit:
Et continuo exivit sanguis et aqua.
(
Jn, 19, 34) [mauvais référencement: Jn, 19] Aqua scilicet, qua abluimur in baptismo, et sanguis, quo
consecramur in calice sancto. Per hoc namque ostium nobis est
ascensus in medium coenaculum, et a medio in tertium, quia per fidem et
mysteria nostri Redemptoris de praesenti Ecclesiae conversatione ad
requiem animarum post mortem ascendimus; rursumque de requie animarum,
adveniente die judicii, ad immortalitatem quoque corporum, quasi in
tertium coenaculum, sublimiore profectu penetrabimus, ex quo in magna
amborum, et corporis videlicet et animae, beatitudine perpetuo
vivamus.
Beda (672-735)
Liber 1, Caput 12
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae
(
R3, 6, 8).
Quod dicitur:
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae
(
R3, 6, 8), non, ut quidam putant, hoc indicat quod ostium quo intraretur in
templum ab Australi parte, hoc est, in latere medio parietis meridiani fuerit
factum. Alioquin simpliciter diceret Scriptura: Ostium domus erat positum
contra Austrum.
Nunc vero ostium quidem, quo ad quotidiana templi ministeria ingrediebatur,
erat ad Orientem, ut Josephus refert; et porticus ante faciem illius, et ipsa
patens ad Orientem, ita ut exoriens sol aequinoctialis sine ullo obstaculo
radios suos per ostia templi et oraculi in ipsam arcam, quae erat in sanctis
sanctorum, mitteret.
Porro ascensus qui in domum superiorem, et a superiore ducebat in tertiam,
in Australi erat templi latere (hoc est enim dextra pars domus) abscondite
factus, habens ostium permodicum inferius ab Oriente in ipso angulo dextri
parietis.
Unde consequenter adjungitur:
Et per cochleam ascendebant in medium coenaculum, et a medio in
tertium
(
R3, 6, 8).
Cujus dispositio ascensus mysterium nobis multum memorabile commendat;
claret namque quod templum hoc quod Salomon fecit corpus pacifici regis
Christi, non solum illud quod est ejus Ecclesia tota, verum etiam ipsum quod
sacrosanctum de Virgine, ut esset caput Ecclesiae, suscepit, figurate
insinuat.
Erat autem
ostium lateris medii in parte domus dextrae
(
R3, 6, 8), de quo occulte ab inferioribus in medium coenaculum, et a medio
ascenderetur in tertium.
Quod, passo in cruce Domino, unus militum lancea latus ejus dextrum
aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua, qui est sanguis nostrae
redemptionis, et aqua nostrae ablutionis, quibus emundati et consecrati
mysteriis, de hac quam in terris agimus vita ad requiem spiritus in futuro,
quasi ad superiorem domum, tendimus.
Et ubi carne soluti ad requiem spiritus ascenderimus, carnis etiam nostrae
receptione in die resurrectionis quasi supremi coenaculi exspectamus
ascensum.
Auctor incertus
Liber 3, Caput 11
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae, et per
cochleam ascendebatur in medium coenaculum, et a medio in
tertium
(
R3, 6, 8).
Quidam hunc locum male intelligentes, putant ostium templi a meridie
fuisse,non attendentes quod si hoc significare voluisset Scriptura, non
ita diceret,
Ostium lateris medii in parte erat domus dextrae
(
R3, 6, 8), sed ita potiussimpliciter.
Et habebat domus ostium ad meridiem.
Nunc autem longe aliud significat.
Partem namque domus dextrae latus templi meridianum dicit, in cujus
parteorientali ostium erat in ipso angulo factum juxta terram, in quod
introeuntesstatim ad altiora gradatim ascendebant, habentes viam et
ascensum per ipsaparietis interiora.
Unde consequenter adjungitur,
Et per cochleam ascendebant in medium coenaculum, et a medio
in tertium
(
R3, 6, 8).
Nec dubitandum quamlibet Scriptura non dicat, quia sic
ascendentescreberrimas habebant a meridie fenestras, quarum luce certum
per omnia, et sineoffensione iter agerent.
Ostium vero, quo ad quotidiana templi ministeria, ingrediebantur, erat
adorientem, sicut jam meminimus, ut Josephus refert; et porticus ante
faciemillius, et ipsa patens ad orientem: ita ut exoriens sol
aequinoctialis sineullo obstaculo radios suos per ostia templi et
oraculi in ipsam arcam, quaeerat in sanctis sanctorum, mitteret.
Porro ascensus qui in domum superiorem, et a superiore ducebat in
tertium, inaustrali erat templi latere; cujus dispositio ascensus
mysterium nobis multummemorabile commendat.
Claret namque quia templum hoc, quod Salomon fecit, corpus pacifici
regisChristi non solum illud quod est Ecclesia ejus tota, verum etiam
ipsum quodsacrosanctum de Virgine, ut esset caput Ecclesiae, suscepit,
figurateinsinuat.
Erat autem ostium lateris medii in pariete domus dextrae
(voir:
Jn, 19)
.
De quo occulte ab inferioribus in medium coenaculum, et a medio
ascendereturin tertium, quia passo in cruce Domino
unus militum lancea latus ejus aperuit
(
Jn, 19, 34).
Et bene in parte domus dextrae, quia dextrum ei latus a milite apertum
sanctacredit Ecclesia.
Ubi et apto verbo usus evangelista est, ut non diceret, Percussit latus
ejus aut vulneravit, sed aperuit, videlicet quasi ostium lateris medii,
per quodnobis iter ad coelestia panderetur.
Denique ita subjunxit,
Et continuo exivit sanguis et aqua
(
Jn, 19, 34), aquascilicet qua abluimur in baptismo, et sanguis quo
consecramur in calicesancto.
Per hoc namque ostium nobis est ascensus in medium coenaculum, et a
medioinde in tertium; quia per fidem et mysteria nostri Redemptoris, de
praesentiEcclesiae conversatione ad requiem animarum post mortem
ascendimus, rursumquede requie animarum adveniente die judicii, ad
immortalitatem quoque corporumquasi in tertium coenaculum sublimiore
profectu penetrabimus, ex quo et magnaamborum corporis videlicet et
animae beatitudine perpetuo vivamus.
Quod quidem iter invisibiliter agebatur, ita ut soli hoc, qui
intraverant,nossent, quamvis ipsum ostium etiam foris positi viderent,
quia nimirum actusfidelium in hoc saeculo, et celebrationes
sacramentorum etiam reprobi possuntintueri; verum arcana fidei et
intimae gratiam dilectionis nullus, nisi qui perhaec Domino duce ad
coelestia ducitur, agnoscit.
Qui enim se dicit nosse Deum, et mandata ejus non custodit, mendax est
(voir:
Jn, 2)
.
Notandum sane quod triginta cubiti altitudinis, de quibus supra
legitur,usque ad medium coenaculum pertingebant; deinde alii triginta
cubiti usque adtertium coenaculum addebantur, quousque porticus quae
erant circa templum, abaustro, et aquilone, et occasu ad tectum
perveniebant, ut Josepho narrantedidicimus.
Deinde usque ad supremum templi tectum alii sexaginta cubiti
numerabantur, etsic tota altitudo domus juxta librum Paralipomenon in
centum viginti cubitosconsummata est.
Porticus quoque, quae erat ante frontem templi ad orientem juxta
fidempraefati voluminis, eamdem cubitorum summam in altitudine habebat,
quividelicet illas, de quibus supra diximus, porticus circa templum
cellariavocat, et cubicula.
Dedit
, inquit,
David Salomoni filio suo descriptionem porticus, et templi,
et cellariorum et coenaculi et cubiculorum in abditis et domus
propitiationis
(
Ch1, 28, 11). Ubi etiam exteriorum domorum, quaeerant extra atrium
sacerdotum in circuitu templi, fecit mentionem, cum protinus adjunxit,
Nec non et omnium, quae cogitaverat, atriorum, exedrarum per circuitum
in thesauris sanctorum
(voir:
Ch1, 28, 12)
.
Quod autem omnis altitudo templi centum viginti cubitorum, ad
idemsacramentum respicit, quo et primitiva in Hierosolymis Ecclesia post
passionemet resurrectionem et ascensionem Domini in coelos, et in hoc
numero virorumgratiam Spiritus sancti accepit; quindecim namque quae ex
septem et octoconstant, solent nonnumquam ad significationem referri
vitae, quae nunc insabbatismo geritur animarum fidelium; perficietur
autem in fine saeculiresurrectione corporum immortalium.
Ipsa autem quindecim in trigonum ducta, id est, cum omnibus suis
partibusannumerata, centum viginti efficiunt.
Quapropter apte numero centenario et vicenario, magna electorum
beatitudo infutura vita designatur.
Apte in hoc tertium domus Domini coenaculum consummatur, quia per
praesentesfidelium labores, post acceptam in futuro requiem animarum
plena totiusEcclesiae felicitas in resurrectionis gloria
complebitur.
Ad quod mysterium aeque pertinet, ut diximus, quod resurgens a
mortuisDominus atque ad coelos ascendens, huic numero virorum Spiritum
sanctum inlinguis igneis misit, qui eos diversitate linguarum ad invicem
cognitioneloquelarum communem in laude fecit habere sermonem.
Nam et Ecclesia suo tempore resurgens a morte, atque ad coelos in
carneincorruptibili ascendens, plene ac perfecte dono Spiritus sancti
illustratur,quando juxta promissum Apostoli, erit Deus omnia in
omnibus.
Tunc erit plena adunatio linguarum in omnibus, ad praedicanda magnalia
Dei,quia consona mente ac voce omnes gloriam divinae majestatis, quia
praesentemvident, collaudant.
Theutmirus; Claudius Taurinensis
Proemium, Caput 2
1.
Et suscitabo mihi Sacerdotem fidelem.
(
S1, 2, 35)
2.
Et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram.
(
S1, 3, 19)
3.
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta plebis
(
S1, 6, 19) (Vulgatus tamen interpres habet:
quinquaginta millia plebis
.)
4.
Ex qua die mansit area
(
S1, 7, 2) (Vulgatus addit:
Domini
)
in Cariathiarim, multiplicati sunt dies ejus
(
S1, 7, 2) etc.
5. Quod ait Jonathan ad David:
Si vixero, facies mihi misericordiam
(
S1, 20, 14) etc.
6.
Fecit Salomon festivitatem celebrem et omnis Israel cum eo.
(
R3, 8, 65)
7.
In diebus ejus aedificavit de Achiel de Bethel Hierico.
(
R3, 16, 34) (At Vulgatus habet:
Hiel de Bethel.
)
8.
Haec faciant mihi dii, et haec addant, si suffecerit pulvis Samariae pugillo
universi populi, qui sequitur me.
(
R3, 20, 10) (Sed Vulgatus habet
pugillis.
)
9.
Tertia pars vestrum introeat Sabbato, et observet excubitum domus regis.
(
R4, 11, 6) (At in nostra versione legitur excubias.)
10. Quod ait Abigail ad David:
Si enim surrexerit homo aliquando persequens te,
(
S1, 25, 29) etc.
11.
Et praecepit, ut docerent filios Juda arcum.
(
S2, 1, 18)
12.
Et percussit Moab, et mensus est eos funiculo.
(
S2, 8, 2)
13.
Ipse esset quasi tenerrimus ligni vermiculus.
(
S2, 23, 8) (Vulgatus habet
est
.)
14.
Ipse descendit, et percussit leonem in media cisterna.
(
S2, 23, 20)
15. De templo,
quod habebat triginta cubitos in altitudinem.
(
R3, 6, 2) Et in libro Paralipomenon
habebat centum viginti
(
Ch2, 3, 4).
16.
Ostium medii lateris in parte erat domus dexterae
(
R3, 6, 8).
17.
Texitque domum laqueariis cedrinis
(
R3, 6, 9). (At in Vulgata habetur:
texit quoque.
).
18.
Cumque imminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris sanctuarium,
(
R3, 8, 8) etc. (At legendum
eminerent,
uti habet communis lectio.)
19.
Produxitque filium regis, et posuit super eum diadema, et testimonium.
(
R4, 11, 12).
20.
Et non fiebat ratio iis hominibus, qui accipiebant pecuniam.
(
R4, 12, 15).
21.
Ipse percussit Edom in valle Salinarum.
(
R4, 14, 7).
22.
Ipse restituet terminos Israel ab introitu Emath.
(
R4, 14, 25) .
23.
Et unaquaeque gens fabricata est deum suum.
(
R4, 17, 29) (Lectionem hanc proponit rectissime Vulgata, et sequitur clariss. Zacharias: at in
exemplari ad me misso legitur
domum suam
.)
24.
Ubi est deus Emath, et Arphath ! Ubi
(
R4, 18, 34) etc. (Vulgata
Arphad
.)
25.
Ascendit umbra decem lineis.
(
R4, 20, 9) (At legendum est cum Vulgata:
Vis, ut ascendat,
etc.
nisi vis
indicari versic. 11.
jam descenderat,
(
R4, 20, 11) etc.)
26.
Quae habitabat Jerusalem in secunda.
(
R4, 22, 14).
27.
Contaminavit quoque Topheth, quod est in valle filii Ennon.
(
R4, 23, 10).
28.
Abstulit quoque equos, quos dederant reges Juda Soli.
(
R4, 23, 11).
29.
Excelsa quoque, quae erant in Jerusalem, ad dexteram partem montis
offensionis,
(
R4, 23, 13) [mauvais référencement: R4, 23, 15]
etc.
30.
Et transtulit omnem Jerusalem, et universos principes
(
R4, 24, 14) etc.
Commentaires
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Beda (672-735)
Auctor incertus
Theutmirus; Claudius Taurinensis