V. 19 :
percussit autem de viris bethsamitibus eo quod vidissent arcam Domini et percussit
de
populo septuaginta viros et quinquaginta milia plebis luxitque populus quod
percussisset Dominus plebem plaga magna
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 3, Caput 4
Quid haec omnia designent, late supra expositum est. Quid
est autem, quod cum reddi pro peccato debitum arcae praecipitur, quinque
ani aurei et quinque mures simul nominantur; cum vero jam redditum quod
debebatur asseritur, urbes singulae separatim unum reddidisse
referuntur? Sed simul supra nominantur: quia simul omnium
membrorum demonstrabatur ornatus, in commutatione bonorum operum; hic
autem cum redditum debitum arcae describitur, caute ostenditur: quia
urbes singulae anos aureos singulos et mures obtulerunt: ut profecto
peccatori converso insinuetur, ut semel peccata deserat, quae per
solitam pravitatem ulterius non requirat. Urbes quippe
singulae anos et mures singulos reddunt, cum conversi peccatores semel
tersa lacrymis poenitentiae peccata non repetunt. Unde et
sacra Scriptura admonet, dicens:
Non iteres verbum in oratione
(
Ec, 7, 15). Verbum quippe in oratione iterat, qui
precibus purgare peccata conatus est; sed tamen committere non omittit
alia, pro quibus oret. Qui profecto anum unum et murem Deo
pro delicto non offert: quia etsi poenitendo compungitur, foeditates
multiplicat, quas Deo confitens ei repraesentat. Cum ergo
anum unum et murem unum urbes Philisthiim sive provinciae singulae
reddidisse describuntur, quid aliud designat, nisi perfectionem verae
conversionis? Perfecte enim convertitur, qui cum semel quod
prave egerat plangit, quod rursum plangat ultra non repetit.
Igitur anum unum et murem unum pro peccato offert, qui sic commissa
luget praeterita, ut perfecte caveat futura. Et quia ista
forma conversionis tam sapientibus quam indoctis, tam fortibus quam
debilibus in sancta Ecclesia observanda est, bene ab urbe murata, usque
ad villam sine muro haec solutio debiti extensa perhibetur.
Nulli enim intra sanctam Ecclesiam constituto liberum est peccare, nulli
innoxium prava committere. Quare per prophetam Dominus
comminatur, dicens:
Anima quae peccaverit ipsa morietur
(
Ez, 18, 4)
. Muratae quippe urbes sunt mentes sanctarum
Scripturarum eruditione circumdatae. Villae autem absque muro
sunt mentes simplices. Unum ergo anum aureum non solum
singulae urbes reddunt, sed etiam villae; ut quicunque ad religiosam
vitam, Deo auctore, convertitur, ablutis jam fetoribus, ulterius non
foedetur. Et quia nemo tam sanctus est, qui in se non habeat
aliquid foeditatis quod plangat, solutio hujus debiti usque ad
Abelmagnum, super quem posuerant arcam Dei, pertenditur. Abel
quippe interpretatur luctus. Quo nimirum nomine lapis in quo
arcam Dei posuerant vocabatur. Sed hoc profecto Redemptori
nostro nomen congruit: quia, etsi propria quae fleret non habuit, nostra
tamen quotidianis precibus et fletibus peccata purgavit. Sunt
quoque in sancta Ecclesia viri perfecti, et illi summo lapidi charitatis
consummatione conjuncti. Huic namque unitus erat lapidi, qui
dicebat:
Nemo me separat a charitate Christi
(
Rm, 8, 35); qui an arcae debitum solvat, audiamus:
Primum
, inquit,
fui blasphemus, et persecutor
(
1Ti, 1, 13)
. Hinc iterum confitens, ait:
Non sum dignus vocari apostolus: quia persecutus sum
Ecclesiam Dei
(
1Co, 15, 9)
. Notandum etiam quod usque ad lapidem excurrisse arcae
debitum legitur, qui usque in die illo in agro Josue manere, et in quo
posita arca Dei memoratur. Qua in re quid aliud tenemus, nisi
quod in sancta Ecclesia cernimus: quia illi etiam Deo pro culpa
satisfaciunt, qui non solum a peccatis per Dei gratiam erepti, sed etiam
per magna sanctarum virtutum culmina, in ejus tabernaculum sunt
assumpti? Sequitur:
Percussit autem Dominus de viris Bethsamitibus, eo quod
vidissent arcam Domini, et percussit de populo septuaginta
viros, et quinquaginta millia plebis
(
S1, 6, 19).
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 6
Ab urbe murata usque ad villam quae erat absque muro et usque ad Abel magnum
super quem posuerunt arcam Domini.
(
S1, 6, 18) Abel magnum civitasest in termino Israel. Abel magnum
idcirco vocatur, cum antea Bethsamis vocata sit, sive propterluctum super viris
Bethsamitis ita factum, sive propter distinctionem civitatis AbelBethmacha, de qua
exclamavit mulier sapiens ad Joab, dicens:
Qui interrogant, interrogent in Abela.
(
S2, 16) Sic itaque intelligendum est, quod ab urbe murata usque ad villam quae
estabsque muro, et usque ad Abel magnum dederunt mures.
Super quem,
(
S1, 6, 18) id est, super luctum
posuerunt arcam Domini, quae erat usque in illam diem in agro Josue
Bethsamitis, et fuit ibi donec in Cariathiarim ducta est.
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia
plebis,
(
S1, 6, 18 et
S1, 6, 19) et reliqua usquequo ait:
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 1, Caput 6
Quod autem sequitur:
Et usque ad Abel magnum, super quem posuerunt arcam
Dei
(
S1, 6, 18). Abel magnum civitas est in termino Israel. Abel
magnum idcirco vocatur, cum antea Bethsamis vocitata sit, sive propter
luctum super viris Bethsamitibus ibi factum, sive propter distinctionem
civitates Abel Bethmatha, de qua exclamavit mulier sapiens ad Joad,
dicens:
Qui interrogant interrogent in Abela.
(
S2, 20) Sic itaque intelligendum est quod ab urbe murata usque ad villam
quae erat absque muro, et usque ad Abel magnum, dederint mures.
Super quem, id est, super luctum, posuerunt arcam Domini quae
erat usque in illam diem in agro Josue Bethsamitis. Fuit
igitur in agro illius donec in Cariathiarim ducta est. Quod
dictum est de eis qui videre arcam Domini, reversam de terra
Philisthinorum, ausi sunt, cum non essent de stirpe Levitica:
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta
millia plebis
(
S1, 6, 19). Populus et plebs pro una eademque re indifferenter accipitur:
nam ex uno Graeco, quod est λαός
solet utrumque transferri. Sed mihi videtur esse distantia
quod in priore commate versiculi additum est,
viros septuaginta
(
S1, 6, 19). Viros enim majores natu significat, ut sit sensus, quia de
optimatibus populi septuaginta sunt percussi; de ipsa autem turba
vulgari homines quinquaginta millia. Quod ne pateretur, in
Exodo
(voir:
Ex, 20)
, populus a longe stabat et orabat, solus Moyses ascendit ad
Dominum.
Hugo de Sancto Victore
-1141
Liber 1, Caput 1
Ab urbe murata usque ad villam, quae erat absque muro.
(
S1, 6, 18)
Quod dicit quinque civitates quinque mures dedisse, et quinque anos aureos,
et postea subjungit:
Ab urbe murata usque ad villam quae erat absque muro,
(
S1, 6, 18) ita intelligendum est, quod quinque provinciae quinque mures dederunt, et
quinque anos singulae singulos, quos, licet pro dignitate specialiter civitates quasi
capita provinciarum dedisse dicuntur, tamen pecunia non solum ab iis qui in
civitatibus erant, sed etiam a villis quae erant absque muro: hoc est tam a minimis
quam a maximis collecta est, ut sicut periculum erat omnium, ita oblatio esset
universorum. Sic igitur omnes dederunt per universam regionem a fine usque
ad finem, hoc est quod sequitur:
Et usque ad Abel magnum?
(
S1, 6, 18) lapidem dicit de quo superius dixerat:
Erat autem ibi lapis magnus, et ceciderunt ligna plaustri: vaccasque
imposuerunt super ea.
(
S1, 6, 14)
Hic ergo lapis quasi terminus erat terrae Philisthiim, et Israel usque ad
quem Philisthaei arcam Domini prosecuti sunt, ubi, et Bethsamitae, arca suscepta,
holocausta obtulerunt. Usque ad hunc igitur lapidem omnes tam villae, quae
erant absque muro, quam civitates muratae terrae Philisthiim ad debitum munus Domino
persolvendum pecuniam et impensam tribuerunt, hoc est quod dicitur:
Usque ad Abel magnum,
(
S1, 6, 18) usque ad lapidem magnum. Nam, et ipsum nomen lapidem sonat.
Abel enim Hebraice
lapis
(
S1, 6, 14) dicitur, ut proprium nomen ex communi vocabulo derivatum intelligatur.
Super quem lapidem posuerunt arcam Domini
(
S1, 6, 15) sicut superius dictum est:
Quae arca erat usque in illa die,
(
S1, 6, 18) quo scilicet percussit Dominus Bethsamitas, in agro Josue. In quo
etiam culpa eorum notari potest, quod non eam in domum introduxerunt, sed foris
dimiserunt, ubi ab omnibus irreverenter aspiceretur. Nam viri Cariathiarim
non sic fecerunt postea, propter quod nec percussi sunt illi.
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia
plebis.
(
S1, 6, 19)
Quidam per septuaginta viros majores et principes populi intelligendos
putant. Ut quod sequitur:
Quinquaginta millia plebis,
(
S1, 6, 19) sic accipiendum sit, quasi in morte horum tantum damnum sit factum, quantum
foret si quinquaginta millia de plebe prostrata fuissent. Saed in Hebraeo plebis non
habetur. Sic igitur accipiendum supradictum putant:
Percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia;
(
S1, 6, 19) ac si dixisset. Quinquaginta millia et septuaginta percussit de
populo, neque hos solum de Bethsamitis, ne forte non de populo, sed ipsum populum
prostravisse videatur; sed de tota provincia et regione circumjacente civitati
Bethsamis. Subdit causam, quare sint percussi, dicens:
Eo quod vidissent arcam Domini;
(
S1, 6, 19) scilicet non reverenter, neque cum timore, ut tantam rem decebat; sed audacter
irruentes respexissent arcam Domini. Dignum quippe fuerat, ut quia
Philisthaeos, qui digni non erant arcam Dei retinere, praesumentes pro sua temeritate
percussos audierant: ipsi quoque infirmitatis suae memores cum magna reverentia, et
timore ad illam respiciendam accederent. Quia igitur pro sua praesumptione
percussi sunt: innuit eosdem percussos nominans. Hinc est quod Oza in sequentibus,
cum
ad eamdem arcam sustentandam manum extenderet, percussus periit, quia inclinato
vehiculo, et ruinam minitanti auxilium laturus majestatem praesidentis non
cogitavit.
Beda (672-735)
Liber 1, Caput 3
Et percussit de populo LXX viros, et L millia plebis
(
S1, 6, 19).
Quod dictum est de eis qui videre arcam Domini reversam de terra
Philisthinorum ausi sunt, cum non essent de stirpe Levitica:
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia
plebis
(
S1, 6, 19).
Populus et plebs pro una eademque re indifferenter accipitur.
Nam et ex uno Graeco, quod est laos, solet utrumque transferri. Sed
in hoc videtur esse distantia, quod in priore commate versiculi additum est
viros.
Nam quod tuus Codex habet, septuaginta binos, omnino mendosum est; viros
enim majores natu significat, ut sit sensus quia de optimatibus populi
septuaginta sunt percussi, de ipsa autem turba vulgari hominum quinquaginta
millia; quod ne pateretur in Exodo,
populus a longe stabat, et orabat, solus Moyses ascendit ad
Dominum
(
Ex, 20, 21).
Auctor incertus
Liber 1, Caput 8
Populus et plebs pro una eademque re indifferenter accipitur: nam et ex
uno Graeco quod est λαὸς, solet
utrumque transferri.
De percussione Bethsamitarum.
Percussit autem de viris Bethsamitis, eo quod vidissent arcam
Domini, percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta
millia plebis
(
S1, 6, 19).
Populus et plebs pro una eademque re indifferenter accipitur: nam et ex
unoGraeco quod est λαὸς, solet
utrumquetransferri.
Sed in hoc videtur esse distantia, quod in priore commate versiculi
additumest viros, viros enim majores natu significat: ut sit sensus:
Quia deoptimatibus populi septuaginta sunt percussi, de ipsa autem turba
vulgarihominum quinquaginta millia.
Quod ne pateretur in Exodo populus a longe stabat et orabat, solusque
Moysesascendit ad Dominum.
Isti ob hoc a Deo percussi sunt, quia non solum appropinquaverunt, sed
etiam,ut alia translatio habet, despexerunt, quod rationi plus congruum
est.
Nam in Exodo, viderunt et audierunt, perspicua divinae potentiae
inspexerunt,nec perierunt: et ideo isti, non de visione, sed de
despectione et temeritatemultati sunt.
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)
Liber 1, Caput 4
Et percussit de populo septuaginta viros et quinquaginta millia
plebis
(
S1, 6, 19).
In Hebraeo ita habetur: Et percussit de populo septuaginta viros et
quinquaginta millia viros.
Hos septuaginta viros, Judices septuaginta Hebraei intelligunt.
Quorum merito et gloriae quinquaginta millia viri comparabantur, sicut et de
David dicitur: quia tu unus pro decem millibus computaris.
Theutmirus; Claudius Taurinensis
Proemium, Caput 2
1.
Et suscitabo mihi Sacerdotem fidelem.
(
S1, 2, 35)
2.
Et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram.
(
S1, 3, 19)
3.
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta plebis
(
S1, 6, 19) (Vulgatus tamen interpres habet:
quinquaginta millia plebis
.)
4.
Ex qua die mansit area
(
S1, 7, 2) (Vulgatus addit:
Domini
)
in Cariathiarim, multiplicati sunt dies ejus
(
S1, 7, 2) etc.
5. Quod ait Jonathan ad David:
Si vixero, facies mihi misericordiam
(
S1, 20, 14) etc.
6.
Fecit Salomon festivitatem celebrem et omnis Israel cum eo.
(
R3, 8, 65)
7.
In diebus ejus aedificavit de Achiel de Bethel Hierico.
(
R3, 16, 34) (At Vulgatus habet:
Hiel de Bethel.
)
8.
Haec faciant mihi dii, et haec addant, si suffecerit pulvis Samariae pugillo
universi populi, qui sequitur me.
(
R3, 20, 10) (Sed Vulgatus habet
pugillis.
)
9.
Tertia pars vestrum introeat Sabbato, et observet excubitum domus regis.
(
R4, 11, 6) (At in nostra versione legitur excubias.)
10. Quod ait Abigail ad David:
Si enim surrexerit homo aliquando persequens te,
(
S1, 25, 29) etc.
11.
Et praecepit, ut docerent filios Juda arcum.
(
S2, 1, 18)
12.
Et percussit Moab, et mensus est eos funiculo.
(
S2, 8, 2)
13.
Ipse esset quasi tenerrimus ligni vermiculus.
(
S2, 23, 8) (Vulgatus habet
est
.)
14.
Ipse descendit, et percussit leonem in media cisterna.
(
S2, 23, 20)
15. De templo,
quod habebat triginta cubitos in altitudinem.
(
R3, 6, 2) Et in libro Paralipomenon
habebat centum viginti
(
Ch2, 3, 4).
16.
Ostium medii lateris in parte erat domus dexterae
(
R3, 6, 8).
17.
Texitque domum laqueariis cedrinis
(
R3, 6, 9). (At in Vulgata habetur:
texit quoque.
).
18.
Cumque imminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris sanctuarium,
(
R3, 8, 8) etc. (At legendum
eminerent,
uti habet communis lectio.)
19.
Produxitque filium regis, et posuit super eum diadema, et testimonium.
(
R4, 11, 12).
20.
Et non fiebat ratio iis hominibus, qui accipiebant pecuniam.
(
R4, 12, 15).
21.
Ipse percussit Edom in valle Salinarum.
(
R4, 14, 7).
22.
Ipse restituet terminos Israel ab introitu Emath.
(
R4, 14, 25) .
23.
Et unaquaeque gens fabricata est deum suum.
(
R4, 17, 29) (Lectionem hanc proponit rectissime Vulgata, et sequitur clariss. Zacharias: at in
exemplari ad me misso legitur
domum suam
.)
24.
Ubi est deus Emath, et Arphath ! Ubi
(
R4, 18, 34) etc. (Vulgata
Arphad
.)
25.
Ascendit umbra decem lineis.
(
R4, 20, 9) (At legendum est cum Vulgata:
Vis, ut ascendat,
etc.
nisi vis
indicari versic. 11.
jam descenderat,
(
R4, 20, 11) etc.)
26.
Quae habitabat Jerusalem in secunda.
(
R4, 22, 14).
27.
Contaminavit quoque Topheth, quod est in valle filii Ennon.
(
R4, 23, 10).
28.
Abstulit quoque equos, quos dederant reges Juda Soli.
(
R4, 23, 11).
29.
Excelsa quoque, quae erant in Jerusalem, ad dexteram partem montis
offensionis,
(
R4, 23, 13) [mauvais référencement: R4, 23, 15]
etc.
30.
Et transtulit omnem Jerusalem, et universos principes
(
R4, 24, 14) etc.
Liber 1, Caput 1
Percussit autem de viris Bethsamitibus, eo quod vidissent arcam Domini: percussit
autem de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia plebis
(
S1, 6, 19). Populus, et plebs pro una eademque re indifferenter accipitur. Nam ex uno Graeco
quod
est λαὸς solet utrumque transferri. Sed in hoc videtur
esse distantia, quod in priore commate versiculi additum est viros. Viros enim
majores natu significat, ut sit sensus, quia de optimatibus populi septuaginta sunt
percussi,
de ipsa turba vulgari homines quinquaginta millia. Quod ne pateretur, in Exodo populus
a longe
stabat, et orabat, solusque Moises ascendit ad Dominum
(voir:
Ex, 20) [mauvais référencement: Ex, 2]
. Isti ab hoc percussi, quia non solum appropinquaverunt, sed etiam (ut alia refert
translatio) despexerunt, quod rationi plus congruum est: nam in Exodo viderunt, et
audierunt, et perspicua divinae potentiae inspexerunt, nec perierunt. Et ideo isti
non de
visione, sed de despectione, et temeritate mulctati sunt.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Hugo de Sancto Victore -1141
Beda (672-735)
Auctor incertus
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)
Theutmirus; Claudius Taurinensis