Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 3, Caput 4
  • Unde et is, qui in aerumna convertebatur, dum configeretur spina, in eodem psalmo omnipotentem Deum curationis suae auctorem laetanter alloquitur, dicens: Tu es mihi refugium a pressura, quae circumdedit me, exsultatio mea ( Ps, 31, 7) . Pressuram quippe vocat gravissimam valde manum Domini. De qua percussione gravissimae manus etiam Paulus loquitur, dicens: Ipse enim spiritus pro nobis postulat gemitibus inenarrabilibus ( Rm, 8, 26) . Qui ergo a pressura invenisse Domini refugium, et exsultationem insinuat, ab interni doloris percussione, gaudio divinae indulgentiae curatum se esse manifestat. Hinc item dolens adhuc confitetur, dicens: Tibi soli peccavi, et malum coram te feci ( Ps, 50, 6) . Sed quia de curatione praesumit, insinuans, ait: Auditui meo dabis gaudium et laetitiam, et exsultabunt ossa humiliata (voir: Ps, 50, 10) [mauvais référencement: Ps, 50, 7] . Debitum ergo arcae redditur pro peccato, cum peccatores ex Scripturae sacrae cognitione affliguntur, et cruciatu tergere culpas satagunt, quas carnis delectatione traxerunt. Curantur autem, quando jam expleta mensura afflictionis, ad fiduciam divinae indulgentiae per auxilium relevantur interni solatii. Unde et Psalmista loquitur, dicens: Cibabis nos pane lacrymarum, et potum dabis nobis in lacrymis in mensura ( Ps, 79, 6). Lacrymarum quippe potus ad mensuram dat: quia profecto peccator, etsi ex interna Dei aspiratione pro culpa compungitur, ex eadem compunctionis afflictione eodem consolante relevatur. Unde et per Moysen Dominus dicit: Ego occidam, et ego vivere faciam: percutiam, et ego sanabo ( Dt, 32, 39). Percutit namque, et sanat: quia quos per compunctionem sauciat, per indulgentiae securitatem curat. Bene itaque curatis jam dicitur: Et scietis, quare manus ejus non recedat a vobis. Nam antequam curet, quare manus Domini ab eis non recedat, scire non possunt: quia tunc poenitentiae bonum intelligunt, cum in purificato jam corde sancti Spiritus gratiam recognoscunt, et divinae indulgentiae dona concupiscunt, de quibus ineffabili exsultatione gratulantur. Nam curantis jam manus Domini causam, qua ab afflictione non recesserat, eos scisse conspexerat, qui percussorum exsultationes exprimit, Deo loquens et dicens: Repleti sumus mane misericordia tua, exsultavimus et delectati sumus pro diebus, quibus nos humiliasti, annis quibus vidimus mala ( Ps, 89, et ) [mauvais référencement: Ps, 89, 14] . Velut enim in nocte poenitentiae luctum exceperant, qui mane, videlicet divinae dignationis apparente claritate, se repletos misericordia congaudebant, qui se delectatos pro diebus, in quibus humiliati fuerant, asserunt: per donum curationis, gravitatem manus Domini, quare ab eis non recesserat, scire demonstrantur. Sed quia a principibus adhuc per consilium dicitur, ut quod debetur pro peccato arcae reddatur; et quid sit illud quod debetur, non exponitur, adjunctum est: Qui respondentes dixerunt: Quid est quod pro delicto reddere debeamus? Responderunt illi: Juxta numerum provinciarum Philisthiim quinque anos aureos facietis, et quinque mures: quia plaga una fuit vobis et satrapis vestris. Facietisque similitudines anorum vestrorum, et similitudines murium, qui demoliti sunt terram, et dabitis Deo Israel gloriam, si forte relevet manum suam a vobis, et a diis vestris, et a terra vestra ( S1, 6, 4 et S1, 6, 5).

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 6
  • Et convocaverunt Philisthiim sacerdotes et divinos, dicentes: Quid faciemus de arca Dei? Indicate nobis quomodo remittemus eam in locum suum? Qui dixerunt: Si remittitis arcam Dei Israel, nolite dimittere eam vacuam, sed quod debetis reddite ei pro peccato, et tunc curabimini, et scietis quare non recedat manus ejus a vobis. Qui dixerunt: Quid est quod pro delicto reddere debeamus ei? Responderuntque eis: Juxta numerum provinciarum Philisthiim quinque anos aureos facietis, et quinque mures aureos, quia plaga una fuit omnibus vobis et satrapis vestris. Facietisque similitudines anorum vestrorum, et similitudines murium qui demoliti sunt terram, et dabitis Deo Israel gloriam si forte elevet manum suam a vobis, et a diis vestris, et a terra vestra, ( S1, 6, 2, S1, 6, 3, S1, 6, 4 et S1, 6, 5) etc. Quinque ani aurei et quinque mures similiter aurei, quos fecerunt Philisthaei post plagam quam perpessi sunt, et attulerunt ad arcam Domini, significant quod quidam carnales quinque corporis sensibus dediti, et illecebras voluptatum sequentes, cum correpti fuerint a Domino, scelera sua cognoscentes, ipsas plagas juste se perpeti a Domino confitentur, et licet coacti, studium vitae suae meliorandi impendunt. Quod bene significant quinque civitates Philisthinorum, id est, Azotus, Gaza, Ascalon, Geth, Accaron, illos videlicet exprimentes qui exterioris hominis actus sequuntur. (voir: Hier, sl) Gaza civitas est Evaeorum, in qua habitavere Cappadoces, pristinis cultoribus interfectis. Apud veteres erat terminus Chananaeorum juxta Aegyptum, ceciditque in sortem tribus Judae, sed eam tenere non potuit, quia Enachim, id est, gigantes Allophylorum, fortissime restiterunt. Et est usque hodie insignis civitas Palaestinae. Quaeritur autem quomodo in quodam propheta (voir: So, 2) dicatur Gaza futura in tumulum sempiternum? Quod solvitur ita, antiquae civitatis locum vix fundamentorum praebere vestigia; haec autem, quae nunc cernitur, in alio loco pro illa aedificata. Ascalon autem urbs est nobilis Palaestinae, Quae et ipsa antiquitus una fuit de quinque satrapiis Allophylorum, separata quidem et per sortem tribui Judae decreta, nec tamen retenta ab ea, quia habitatores ejus superare non potuit. Geth, ad quem locum transtulerunt arcam testamenti de Azoto, nunc vicus grandis, vocatur Gechtham inter Antipatridem et Jamniam. Sed et alia villa appellatur Gechim. Accaron in tribu est Dan, sive (ut ego arbitror) in tribu Judae ad laevam Chananaeorum, urbs una de quinque olim satrapiis Palaestinae, et decreta est quidem tribui Judae, nec tamen tenta ab ea, quia habitatores pristinos nequivit expellere. Sed et usque hodie grandis vicus civium Judaeorum Accaron dicitur inter Azotum et Jamniam ad orientem respiciens. Quidam putant Accaron turrem Stratonis, postea Caesaream nuncupatam. Azotus (ut superius diximus) interpretatur ignis patris mei vel incendium Gaza interpretatur fortitudo. Ascalon, ignis infamis, aut ignis ignobilis. Geth, torcular. Accaron quoque interpretatur eruditio tristitiae vel sterilitatis. Omnis enim concupiscentia infamis atque ignobilis per diabolum inflammata, atque per contrarias fortitudines instigata, et quasi per torcular nequitiae expressa, vinum profundit amaritudinis in doctrina prava et in operatione perversa. Unde necesse est ut tendat ad mortem, ubi est tristitia vera et sterilitas perpetua.