Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 3, Caput 4
  • Cor namque, ut Aegyptus et Pharao, aggravat, qui jam cognitione sacri eloquii, vulnera peccatorum suorum intelligit, et tamen per meliorationem vitae, per amaritudinem poenitentiae, ad vera futurae vitae gaudia animum non intendit. Bene ergo Aegyptiis in gravitate cordis similatur. Aegyptus quippe tenebrae dicitur. Quid ergo Aegypti nomine accipitur, nisi a coelorum sedibus angelorum lapsa multitudo? Et quid in Pharaone Aegypti rege, nisi ipse tenebrarum auctor diabolus designatur? Bene ergo dissimulatores poenitentiae, Aegypto et Pharaoni in cordis aggravatione similantur. Reprobi quippe angeli semel a coelestibus lapsi, sicut amorem amissae beatitudinis non recipiunt, ita et poenitentiam agere de perpetrata superbia nunquam possunt. Dum ergo sancti praedicatores contra impudentes peccatores per acutam increpationem se invehunt, Aegypti et Pharaonis similitudinem ad medium ducunt; ut auditores eorum tanto facilius ad satisfactionem proruant, quanto per id, quod poenitentiam nolunt agere, damnatis angelis se esse similes non ignorant. Unde et instanter ad studium adimplendi consilii eos cogunt, dum subinferentes dicunt: Accipite ergo, et facite plaustrum novum unum, et duas vaccas fetas, quibus non est impositum jugum, jungite ad plaustrum, et claudite vitulos earum domi: tolletisque arcam Domini, et ponetis eam in plaustrum, et vasa aurea, quae exsolvistis ei pro delicto, ponetis in capsella ad latus ejus, et dimittite eam, ut vadat. Et aspicietis: et si quidem per viam confinium suorum ascenderit contra Bethsames, ipse fecit vobis grande malum hoc. Si autem minime, scietis quia nequaquam manus ejus tetigit nos, sed casu accidit ( S1, 6, 7, S1, 6, 8 et S1, 6, 9).

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Caput 1
  • (voir: S1, 6, 1, S1, 6, 2 et S1, 6, 3) Cum vero de terra Philistiim arca Domini ad terram Israelitarum rediret, (voir: S1, 6, 7, S1, 6, 8 et S1, 6, 9) plaustro superposita est, et vaccae plaustro subjunctae sunt, quae fetae fuisse memorantur; (voir: S1, 6, 10) quarum filios clauserunt domi, ut scriptum est. Ibant autem in directum vaccae per viam, quae ducit Bethsames: uno itinere gradiebantur pergentes, et mugientes, et non declinabant neque ad dexteram, neque ad sinistram. ( S1, 6, 12) Quid igitur vaccae, nisi fideles quosque in Ecclesia significant, qui dum sacri eloquii praecepta considerant, quasi superimpositam Domini arcam portant? de quibus hoc est etiam notandum, quod fuisse fetae memorantur: quia sunt plerique, qui in via Dei intrinsecus positi, foris carnalibus affectibus ligantur: sed non declinant a recto itinere qui arcam Dei portant in mente. Ecce enim vaccae Bethsamis pergunt. Bethsamis quippe dicitur Domus solis. Et propheta ait : Vobis autem, qui timetis Deum, orietur sol justitiae ( Ma, 4, 2). Si igitur ad aeterni solis habitationem tendimus, dignum profecto est, ut de Dei itinere pro carnalibus affectibus non declinemus. Tota enim virtute pensandum est, quod vaccae Dei plaustro suppositae pergunt, et dant ab intimis mugitus, et tamen de itinere non detorquent gressus: amorem quidem per compassionem sentiunt. Sed colla posterius non deflectunt. Sic nimirum praedicatores Dei, sic fideles quique intra sanctam Ecclesiam agere debent, ut et compatiantur proximis per charitatem, et tamen de via Dei non exorbitent per compassionem. Arca quippe superposita Bethsames pergere est, cum superna scientia ad internae lucis habitaculum propinquare: sed tunc vere Bethsames tendimus, cum viam rectitudinis gradientes, ad vicina erroris latera, nec pro affectu pignorum declinamus. Sic namque sic necesse est, ut incedere debeant, qui sacrilegiis suppositi jam per internam scientiam, Domini arcam portant, quatenus per hoc quod propinquorum necessitatibus condolent, accepto rectitudinis itinere non declinent. Quorum nimirum gratia mentem nostram tenere debet, sed reflectere non debet, ne haec eadem mens, aut si affectu non tangitur, dura sit, aut tacta, plus, si inflectitur, remissa.