V. 14 :
et plaustrum venit in agrum Iosue Bethsamitae et stetit ibi erat autem ibi lapis
magnus et conciderunt ligna plaustri vaccasque inposuerunt super ea holocaustum
Domino
Poètes
Hildebertus Cenomanensis 1056-1133
liber 1 , v. 37. 38. : Utraque vacca rudis mugit vitulo remanente, Iunctaque fert arcam Bethsamis absque duce.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 3, Caput 4
Oculos quippe elevant: quia dum de se alta non sentiunt, aestimatione
sua velut in plano sunt. Oculos elevant: quia eos, quos
divina gratia dignos aspiciunt, in alto positos meritorum culmine
contemplantur. Sed elevantes oculos arcam vident: quia quo se
humilius per aestimationem dejiciunt, proximorum bona cognoscere melius
possunt. Ea etenim veritas, quae superborum corda per
semetipsam deserit, illa eis etiam dona, quae confert humilibus,
abscondit; ut velut obcaecati penitus, nec in terra diffusum jam solem
videant, qui ejus claritatis radios videre in coelo
desierunt. Sed quia regressionem arcae Dei ad propositum
contemplativae vitae retulimus, elevatio etiam oculorum ad studium
discernendorum spirituum non inconvenienter referri potest.
Bethsamitae quippe oculos levant, cum vitae secretioris proposito
confluentium ad se dona, subtili inspectione considerant; cum intenta
mente discutiunt, an vitae altioris propositum, quod accedendo expetunt,
recta validaque intentione prosequantur. Levare igitur oculos
eis est novitiorum spiritum altius considerare. Sed levantes
oculos arcam Dei respiciunt: quia dum subtilius ejus conversiones
discutiunt, quia virtutum spiritualium gratia fulgeant,
deprehendunt. Et quia per affectum dilectionis, de cognitis
eorum bonis hilarescunt, apte subjungitur:
Et gavisi sunt, cum venissent
(
S1, 6, 13). Sequitur:
Et venit plaustrum in agrum Josue Bethsamitae, et stetit
ibi
(
S1, 6, 14).
Liber 3, Caput 4
Sed habet vita secretior delicias in amoenitate visionis, habet
ingentem laborem in strenuitate certaminis; quia nimirum divina praemia
sicut ex triumpho consequimur, ita et strenue dimicando
custodimus. Bene ergo de veniente in agrum Jesu plaustro
subjungitur: Et stetit ibi. Stare quippe
ad praelii custodiam pertinet, non ad pacis quietem. Stetit
quippe plaustrum in agro; quia etsi mens, amoena jam illius supernae, et
semper virentis patriae videndo atque amando inhabitat; tamen quod
amorem visionis delectabiliter possidet, sine incessantis curae
sollicitudine nequaquam servat. Sed nimirum in tanto agone
posita mens humana deficeret, si ille, qui humanam infirmitatem in sua
divinitate roboravit, ei praesentiae suae auxilium non
praeberet. Quare et causam exponens, qua stare in agro
plaustrum potuerit, addidit, dicens:
Erat enim ibi lapis magnus
(
S1, 6, 14).
Liber 3, Caput 4
Lapis quippe magnus Redemptor intelligitur generis humani.
De quo lapide per Psalmistam dicitur:
Lapidem hic quem reprobaverunt aedificantes, factus est
in caput anguli
(
Ps, 117, 22)
. Hinc doctor egregius collaudans, ait:
Superaedificati supra fundamentum apostolorum et
prophetarum, ipso summo angulari lapide Christo Jesu
(
Ep, 2, 20)
,
in quo et vos tanquam lapides vivi
superaedificamini
(
1P, 2, 5)
. Et magnus quidem lapis dicitur: quia incomparabili
fortitudine praedicatur. Cum ergo venisse et stetisse in agro
plaustrum dicitur, additum est: Erat ibi lapis
magnus: ut latentibus mysteriis designaret: quia
contemplativae vitae dediti, servare dona tam ingentia ideo possunt,
quia juxta eum per gratiam sunt, a quo eadem dona
perceperunt. Sequitur:
Et conciderunt ligna plaustri, vaccasque imposuerunt
super ea in holocaustum Domino
(
S1, 6, 14).
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 6
Sed et satrapae Philisthinorum sequebantur usque ad terminos
Bethsames.
Porro Bethsamitae metebant triticum in valle.
Et elevantes oculos suos, viderunt arcam, et gavisi sunt cum
vidissent.
Et plaustrum venit in agrum Josue Bethsamitae, et stetit ibi.
Erat autem ibi lapis magnus.
Et conciderunt ligna plaustri,
(
S1, 6, 12,
S1, 6, 13 et
S1, 6, 14) et reliqua. Jam enim superius dictum est, quod Bethsamis domus
solisinterpretaretur. Sed nunc quae alia potest in hoc loco esse
domus solis, nisi sancta Ecclesia, aSole justitiae illustrata? Et quid est Bethsamitas
invalle frumenta metere, nisidoctores Ecclesiae annonam verbi Dei in humilitate
tractare? Quis est lapis in agroJosue, nisi Christus Dominus in Ecclesia sua? Ligna
vero illa plaustri, ipsius Christipraefigurasse crucis mysterium non dubium
est. Vaccas vero super lapidem immolare, est conversos sanctos a saeculo in
Christiimitatione mortificare.
Hugo de Sancto Victore
-1141
Liber 1, Caput 1
Ab urbe murata usque ad villam, quae erat absque muro.
(
S1, 6, 18)
Quod dicit quinque civitates quinque mures dedisse, et quinque anos aureos,
et postea subjungit:
Ab urbe murata usque ad villam quae erat absque muro,
(
S1, 6, 18) ita intelligendum est, quod quinque provinciae quinque mures dederunt, et
quinque anos singulae singulos, quos, licet pro dignitate specialiter civitates quasi
capita provinciarum dedisse dicuntur, tamen pecunia non solum ab iis qui in
civitatibus erant, sed etiam a villis quae erant absque muro: hoc est tam a minimis
quam a maximis collecta est, ut sicut periculum erat omnium, ita oblatio esset
universorum. Sic igitur omnes dederunt per universam regionem a fine usque
ad finem, hoc est quod sequitur:
Et usque ad Abel magnum?
(
S1, 6, 18) lapidem dicit de quo superius dixerat:
Erat autem ibi lapis magnus, et ceciderunt ligna plaustri: vaccasque
imposuerunt super ea.
(
S1, 6, 14)
Hic ergo lapis quasi terminus erat terrae Philisthiim, et Israel usque ad
quem Philisthaei arcam Domini prosecuti sunt, ubi, et Bethsamitae, arca suscepta,
holocausta obtulerunt. Usque ad hunc igitur lapidem omnes tam villae, quae
erant absque muro, quam civitates muratae terrae Philisthiim ad debitum munus Domino
persolvendum pecuniam et impensam tribuerunt, hoc est quod dicitur:
Usque ad Abel magnum,
(
S1, 6, 18) usque ad lapidem magnum. Nam, et ipsum nomen lapidem sonat.
Abel enim Hebraice
lapis
(
S1, 6, 14) dicitur, ut proprium nomen ex communi vocabulo derivatum intelligatur.
Super quem lapidem posuerunt arcam Domini
(
S1, 6, 15) sicut superius dictum est:
Quae arca erat usque in illa die,
(
S1, 6, 18) quo scilicet percussit Dominus Bethsamitas, in agro Josue. In quo
etiam culpa eorum notari potest, quod non eam in domum introduxerunt, sed foris
dimiserunt, ubi ab omnibus irreverenter aspiceretur. Nam viri Cariathiarim
non sic fecerunt postea, propter quod nec percussi sunt illi.
Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia
plebis.
(
S1, 6, 19)
Quidam per septuaginta viros majores et principes populi intelligendos
putant. Ut quod sequitur:
Quinquaginta millia plebis,
(
S1, 6, 19) sic accipiendum sit, quasi in morte horum tantum damnum sit factum, quantum
foret si quinquaginta millia de plebe prostrata fuissent. Saed in Hebraeo plebis non
habetur. Sic igitur accipiendum supradictum putant:
Percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta millia;
(
S1, 6, 19) ac si dixisset. Quinquaginta millia et septuaginta percussit de
populo, neque hos solum de Bethsamitis, ne forte non de populo, sed ipsum populum
prostravisse videatur; sed de tota provincia et regione circumjacente civitati
Bethsamis. Subdit causam, quare sint percussi, dicens:
Eo quod vidissent arcam Domini;
(
S1, 6, 19) scilicet non reverenter, neque cum timore, ut tantam rem decebat; sed audacter
irruentes respexissent arcam Domini. Dignum quippe fuerat, ut quia
Philisthaeos, qui digni non erant arcam Dei retinere, praesumentes pro sua temeritate
percussos audierant: ipsi quoque infirmitatis suae memores cum magna reverentia, et
timore ad illam respiciendam accederent. Quia igitur pro sua praesumptione
percussi sunt: innuit eosdem percussos nominans. Hinc est quod Oza in sequentibus,
cum
ad eamdem arcam sustentandam manum extenderet, percussus periit, quia inclinato
vehiculo, et ruinam minitanti auxilium laturus majestatem praesidentis non
cogitavit.
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)
Liber 1, Caput 4
Erat autem ibi lapis magnus: et conciderunt ligna plaustri
(
S1, 6, 14).
Lapidem istum Hebraei aram ab Abraham aedificatam intelligunt.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Hugo de Sancto Victore -1141
Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)