V. 12 :
ibant autem in directum vaccae per viam quae ducit Bethsames et itinere uno
gradiebantur pergentes et mugientes et non declinabant neque ad dextram neque ad
sinistram sed et satrapae Philisthinorum sequebantur usque ad terminos Bethsames
Poètes
Hildebertus Cenomanensis 1056-1133
liber 1 , v. 37. 38. : Utraque vacca rudis mugit vitulo remanente, Iunctaque fert arcam Bethsamis absque duce.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 3, Caput 4
Nam si in fine deficiunt, aperte cognoscitur, quia bona eorum principia
a Domino non fuerunt. Unde et subditur: Sin autem
minime, scimus quia nequaquam manus ejus tetigit nos, sed casu
accidit. Manus Domini quid est, nisi
unigenitus Patris aeterni? Manu namque Domini non tanguntur,
qui non inspiratione divini verbi, sed subita deliberatione cordis sui a
pristina conversatione separantur. Qui certe tanto celerius
ab incoepta bonitate deficiunt, quanto quod per arctam viam ingredi ad
aeternam patriam proposuerant, qua fortitudine exsequendum esset,
praecogitare nescierunt. Quare apte dictum est: Casu
accidit. Quod enim casu accidit, subito et
sine consilio et provisione contingit. Cum ergo hi qui a
mundi amore, sive qui ab infidelitate discessisse videbantur conversi,
ad prioris vitae nequitiam reviviscunt, aperte cognoscitur, quia non
manu Domini, ut videbantur interfecti, sed accidente casu a pristina
sint conversatione separati. Sequitur:
Fecerunt illi hoc modo, et tollentes duas vaccas
junxerunt ad plaustrum, vitulosque earum clauserunt domi, et
posuerunt arcam Dei super plaustrum, et capsellam quae
habebat mures aureos et similitudines anorum
(
S1, 6, 10 et
S1, 6, 11). Quia haec supra latius exposita sunt, quid
jam in se de spiritali eruditione contineat ipsa profectio arcae,
videamus. Nam sequitur:
Ibant autem in directum vaccae per viam quae ducit
Bethsames, et itinere uno gradiebantur, pergentes et
mugientes: et non declinabant neque ad dexteram, neque ad
sinistram
(
S1, 6, 12).
Liber 3, Caput 4
Quid est autem quod de eisdem vaccis dicitur, quia
gradiebantur pergentes et
mugientes. Sed pergere dicuntur, quia sancti viri
bona incessanter faciunt: mugiunt vero, quia carnalia desideria in
semetipsis exstinguere sine magna quotidie tribulatione non
possunt. Mugire namque, ad laborem edomandae carnis pertinet;
pergere autem, ad perseverantiam bonae voluntatis. Nam dum
contra naturam caro carnales motus comprimere cogitur, velut mugit dum
graditur, quia propria desideria adimplere prohibetur. Bene
quippe duo haec in sanctorum profectione describuntur, videlicet pergere
et mugire. Quia etsi eis ad supernam patriam festinantibus,
magna est instantia desiderii, est nihilominus invincibilis patientia
laboris. Nam de his vaccis pergentibus per Ezechielem
dicitur:
Non revertebantur, cum incederent
(
Ez, 1, 12)
. Vaccarum quoque mugitum, et causam exprimit Paulus,
dicens:
Video aliam legem contradicentem legi mentis meae, et
captivum me ducentem in lege peccati. Infelix
ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
hujus
(
Rm, 7, 23 et
Rm, 7, 24)? Mugiunt ergo vaccae, sed pergunt: quia sancti viri,
etsi magna sunt tentamenta quae perferunt, viam tamen supernae patriae
non relinquunt. Pergunt item, sed mugiunt: quia etsi magnis
desideriis ad superna properant, profectum tamen superni itineris non de
quiete pacis obtinent, sed ex triumpho tentationis. Sequitur:
Sed et satrapae Philisthinorum sequebantur usque ad
terminos Bethsamis
(
S1, 6, 12).
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 1, Caput 6
Sed et satrapae Philisthinorum sequebantur usque ad terminos
Bethsames.
Porro Bethsamitae metebant triticum in valle.
Et elevantes oculos suos, viderunt arcam, et gavisi sunt cum
vidissent.
Et plaustrum venit in agrum Josue Bethsamitae, et stetit ibi.
Erat autem ibi lapis magnus.
Et conciderunt ligna plaustri,
(
S1, 6, 12,
S1, 6, 13 et
S1, 6, 14) et reliqua. Jam enim superius dictum est, quod Bethsamis domus
solisinterpretaretur. Sed nunc quae alia potest in hoc loco esse
domus solis, nisi sancta Ecclesia, aSole justitiae illustrata? Et quid est Bethsamitas
invalle frumenta metere, nisidoctores Ecclesiae annonam verbi Dei in humilitate
tractare? Quis est lapis in agroJosue, nisi Christus Dominus in Ecclesia sua? Ligna
vero illa plaustri, ipsius Christipraefigurasse crucis mysterium non dubium
est. Vaccas vero super lapidem immolare, est conversos sanctos a saeculo in
Christiimitatione mortificare.
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 1, Caput 6
Et itinere uno gradiebantur pergentes et mugientes, et non
declinabant neque ad dexteram neque ad sinistram
(
S1, 6, 12), etc. Bene dicit quod itinere uno gradiebantur
Bethsamis, hoc est, viam regiam incedentes in domum solis, in locum
videlicet justitiae et veritatis. Bethsamis enim
interpretatur domus solis, et significat coelestem Jerusalem,
ubi Sol justitiae semper lucet.
Ibant autem in directum vaccae, et non declinabant neque ad
dexteram neque ad sinistram
(
S1, 6, 12), etc. Id est, non extollebantur prosperis, neque
frangebantur adversis. Unde dicit Apostolus: « Per arma
justitiae a dextris et a sinistris, per gloriam et ignobilitatem, per
infamiam et bonam famam, ut seductores et veraces, » etc.
(voir:
2Co, 6 et
Greg, sl)
Si igitur ad aeterni Solis habitationem tendimus, dignum profecto
est ut de Dei itinere pro carnalibus affectibus non declinemus.
Tota enim virtute pensandum est quod vaccae Dei plaustro
suppositae pergunt et gemunt, dant ab intimis mugitus, et tamen de
itinere non reflectunt gressus. Amorem quidem per
compassionem sentiunt, sed colla posterius non deflectunt.
Sic nimirum praedicatores Dei, sic fideles quique esse intra
sanctam Ecclesiam debent, ut et compatiantur proximis per charitatem, et
tamen de via Dei non exorbitent per compassionem. Arcam
quippe superpositam Bethsamis pergere, est cum superna scientia ad
internae lucis habitaculum propinquare. Sed tunc vere
Bethsamis tendimus, cum via rectitudinis gradientes ad vicina erroris
latera pro affectu pignorum non declinamus. Sic namque nunc
necesse est ut incedere debeant, qui sacrae legis jugo suppositi jam per
internam scientiam Domini arcam portant, quatenus per hoc propinquorum
necessitatibus condolentes, a coepto rectitudinis itinere non declinent.
Quorum nimirum gratia mentem nostram tenere debet, sed
reflectere non debet, ne haec eadem mens aut si affectu non tangitur,
dura sit: aut plus tacta, si inflectitur, remissa. Post
reversionem arcae de terra Philisthiim sequitur Scriptura
dicens:
Auctor incertus
Liber 1, Caput 7
Cum vero de terra Philistiim arca Domini ad terram Israelitarum
rediret,plaustro superposita est, et vaccae plaustro subjunctae sunt,
quae fetae fuissememorantur, quarum filios clauserant domi, ut scriptum
est:
Ibant autem in directum vaccae per viam quae ducit Bethsamis,
uno itinere gradiebantur pergentes, et mugientes, et non
declinabant neque ad dexteram neque ad sinistram
(
S1, 6, 12). Quid igitur vaccae, nisi fideles quosque in Ecclesiasignant, qui
dum sacri eloquii praecepta considerant, quasi superimpositamDomini
arcam portant.
De quibus hoc est etiam notandum, quod fuisse fetae memorantur, quia
suntplerique qui in via Dei intrinsecus positi, foris carnalibus
affectibusligantur; sed non declinat a recto itinere, qui arcam Dei
portat in mente; ecceenim vaccae Bethsamis pergunt. Bethsamis quippe
dicitur domus solis: Propheta ait: Vobis autem, qui timetis Dominum,
orietur Sol justitiae.
Si igitur ad aeterni Solis habitationem tendimus, dignum profecto est
ut deDei itinere pro carnalibus affectibus non declinemus: tota enim
virtutepensandum est, quod vaccae Dei plaustro suppositae pergunt et
gemunt.
Dant ab intimis mugitus, et tamen de itinere non retorquent gressus.
Amoremquidem per compassionem sentiunt, sed colla posterius non
deflectunt.
Sic nimirum praedicatores, sic fideles quique intra sanctam Ecclesiam
essedebent, ut et compatiantur proximis per charitatem, et tamen de via
Dei nonexorbitent per compassionem.
Arca quippe superposita Bethsamis pergere est, cum superna scientia
adinternae lucis habitaculum appropinquare.
Sed tunc vere Bethsamis tendimus, cum viam rectitudinis gradientes, ad
vicinaerroris latera non pro affectu pignorum declinamus.
Sic namque, sic necesse est ut incedere debeant, qui sacrilegiis
suppositi,jam per internam scientiam Domini arcam portant, quatenus per
hoc quodpropinquorum necessitatibus condolent, accepto rectitudinis
itinere nondeclinent.
Quorum nimirum gratia mentem nostram tenere debet, ne haec eadem mens
aut, siaffectu non tangitur, dura sit, aut, plus tacta si inflectitur,
remissa.
Isidorus Hispalensis
565-636
Liber 2, Caput 34
Ibant autem in directum vaccae per viam quae ducit Bethsames,
pergentes, et mugientes, et non declinabant neque ad dexteram, neque ad
sinistram
(
S1, 6, 12).
Quid igitur vaccae, nisi fideles quosque in Ecclesia designant? Qui dum sacri
eloquii praecepta considerant, quasi superimpositam Domini arcam
portant.
Theutmirus; Claudius Taurinensis
Proemium, Caput 3
Viri quoque, qui mortui non fuerant, percutiebantur in secretiori parte
natium,
(
S1, 5, 12) usque dum dicit:
Sed et satrapae Philistinorum sequebantur arcam Domini, usque ad terminos
Bethsame.
(
S1, 6, 12).
Liber 1, Caput 1
(voir:
S1, 6, 1,
S1, 6, 2 et
S1, 6, 3)
Cum vero de terra Philistiim arca Domini ad terram Israelitarum rediret,
(voir:
S1, 6, 7,
S1, 6, 8 et
S1, 6, 9)
plaustro superposita est, et vaccae plaustro subjunctae sunt, quae fetae fuisse
memorantur;
(voir:
S1, 6, 10)
quarum filios clauserunt domi, ut scriptum est.
Ibant autem in directum vaccae per viam, quae ducit Bethsames: uno itinere
gradiebantur pergentes, et mugientes, et non declinabant neque ad dexteram, neque
ad
sinistram.
(
S1, 6, 12) Quid igitur vaccae, nisi fideles quosque in Ecclesia significant, qui dum sacri eloquii
praecepta considerant, quasi superimpositam Domini arcam portant? de quibus hoc est
etiam
notandum, quod fuisse fetae memorantur: quia sunt plerique, qui in via Dei intrinsecus
positi,
foris carnalibus affectibus ligantur: sed non declinant a recto itinere qui arcam
Dei portant
in mente. Ecce enim vaccae Bethsamis pergunt. Bethsamis quippe dicitur Domus solis.
Et propheta ait :
Vobis autem, qui timetis Deum, orietur sol justitiae
(
Ma, 4, 2). Si igitur ad aeterni solis habitationem tendimus, dignum profecto est, ut de Dei
itinere pro carnalibus affectibus non declinemus. Tota enim virtute pensandum est,
quod vaccae
Dei plaustro suppositae pergunt, et dant ab intimis mugitus, et tamen de itinere non
detorquent gressus: amorem quidem per compassionem sentiunt. Sed colla posterius non
deflectunt. Sic nimirum praedicatores Dei, sic fideles quique intra sanctam Ecclesiam
agere
debent, ut et compatiantur proximis per charitatem, et tamen de via Dei non exorbitent
per
compassionem. Arca quippe superposita Bethsames pergere est, cum superna scientia
ad internae
lucis habitaculum propinquare: sed tunc vere Bethsames tendimus, cum viam rectitudinis
gradientes, ad vicina erroris latera, nec pro affectu pignorum declinamus. Sic namque
sic
necesse est, ut incedere debeant, qui sacrilegiis suppositi jam per internam scientiam,
Domini
arcam portant, quatenus per hoc quod propinquorum necessitatibus condolent, accepto
rectitudinis itinere non declinent. Quorum nimirum gratia mentem nostram tenere debet,
sed
reflectere non debet, ne haec eadem mens, aut si affectu non tangitur, dura sit, aut
tacta,
plus, si inflectitur, remissa.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Auctor incertus
Isidorus Hispalensis 565-636
Theutmirus; Claudius Taurinensis