Liber Secundus Samuelis

Caput 23

Liens vers les chapitres : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Liens vers les versets : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
PrécédentSuivant

V. 8 : Haec nomina fortium David. Sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres, ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus, qui octingentos interfecit impetu uno.

Poètes

Commentaires

Angelomus Luxovensis(-c.895)

  • Liber 2, Caput 22
    • Haec nomina fortium David sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres: ipse est quasitenerrimus ligni vermiculus, qui octingentos interfecit impetu uno. ( S2, 23, 8) Quod dicitur de sapientissimo principe fortium David, cujus quidem nomen inRegum libro tacetur, at vero in libro Paralipomenon Jesbaam nominatur. Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus. ( S2, 23, 8) Virtus in hoc bellica, simul et modesta viri designatur civilitas: quiavidelicet sicut vermiculus ligni, tener quidem et fragilis toto suo corpore, nec nonet permodicus apparet, nihilominus tamen fortissimum ligni robur exedens consumit, etscabrosum et cariosum reddit. Unde et a terendo ligna teredonis nomen habet. Sic ille affabilis omnibus domi, et quietus atque humilis videbatur: at incertamine publico robustum se atque intolerabilem hostibus exhibebat. Sed huncprincipem Hebraeus ipsum suspicatur esse David. Ecce historiam tetigimus, sed quid spiritaliter significet, breviterindagemus. Ait enim: Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus. ( S2, 23, 8) David ligni vermiculus fuisse scribitur, quod utique Dominico hominispecialiter congruit: ex cujus persona Psalmographus cecinit: Ego autem sum vermis et non homo. ( Ps, 21, 7) [mauvais référencement: Ps, 11] Quemadmodum enim lignum ex se vermiculum procreat, ita quoque beata Mariavirgo, videlicet de radice Jesse, absque opere nuptiali, florem protulit Dominum etSalvatorem: qui octingentos interfecisse impetu uno dicitur: quia ut Evangelistapronuntiat de homine uno, qui universarum gentium typum praeferebat, uno impetu, ( S2, 23, 8) id est sermonis imperio, legionem expulit daemonum.
  • Liber 2, Caput 22
    • Abisai quoque frater Joab, filius Sarviae, princeps erat de tribus. Ipse levavit hastam suam contra trecentos quos interfecit, nominatus in tribus, et inter tres nobilior, eratque eorum princeps, sed usque ad tres primos non pervenerat. ( S2, 23, 18 et S2, 23, 19) Sciendum est quod isti tres primi (ad quos Abisai, qui eratinter tres nobilioret princeps, non pervenisse dicitur) neque in hoc volumine, neque in Paralipomenonlibro qui fuerint leguntur: necnon etiam ferventi aestu, libros Antiquitatum Josephiperlustrantes, minime invenire potuimus, nisi forte illi intelliguntur (sicut Hebraeitradunt) quos superius jam nominavimus: aut illi, quos Josephus narrat aquam David decisterna Bethlehem attulisse, quos nominat Jesbaam filium Accamoni, quem alibiEusebius filium Achimei nuncupat, et Eleazarum filium Ochoi, quem dicit esse filiumDodim, atque Semma filium Age, quem appellat alibi filium Heli, de quibus sacraScriptura nil loquitur. Unde nonnulli non solum Hebraeorum, verum etiam Latinorum, tropice tres primos,tres virtutesDavid, intellige volunt, sapientiam videlicet, humilitatem, etfortitudinem, sicut in praecedentibus dicitur, sedens in cathedra sapientissimus, ( S2, 23, 8) ecce sapientiam. Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus, ( S2, 23, 8) ecce humilitatem. Qui octingentos interfecit impetu uno, ( S2, 23, 8) ecce fortitudinem. Ad has tres virtutes nemo fortium David pervenit, ideoque ipse est princepsfortium suorum. Verum si quis aliam expositionem invenerit, promulgare studeat et nos libenter eiobsequium dabimus, qui profecto aliam invenire non potuimus: his enim expletis, quidspiritaliter significet, innuamus. Iste enim Abisai, qui levavit manum suam contra trecentos, figuram praetendisseSalvatoris sive sanctorum praedicatorum non dubium est: qui vexillo crucis atque hastapraedicationis,inimicos fidei, velut trecentos viros, convincunt atqueprosternunt.

Rabanus Maurus (780-856)

  • Liber 2, Caput 23
    • Dehinc texitur catalogus virorum fortium in figura sanctorum, qui quamvis virtutum sublimitatem perficiant, tamen usque ad excellentiam divinae Trinitatis nequaquam attingunt. Inde est, quod scriptum est ibi: « Usque ad tres primos non pervenit. » Quis enim aequabitur Domino, aut quis similis erit Deo inter filios Dei? ( Ps, 88, 7) [mauvais référencement: Ps, 88] Igitur quod dicitur de principe fortium David (cujus quidem nomen in Regum libro tacetur, at vero in libro Paralipomenon Jesbaam nominatur (voir: Ch1, 11) , et fuisse filius Achamom commemoratur): Ipse est tenerrimus ligni vermiculus ( S2, 23, 8), virtus simul bellica et modesta viri designatur civilitas, quia videlicet sicut vermiculus ligni tener quidem et fragilis toto suo corpore, nec non et permodicus apparet, nihilominus tamen fortissimum ligni robur exedens consumit, et cavernosum [ Al., vel cariosum] reddit, unde et terendo ligna teredonis nomen habet: sic ille affabilis omnibus domi et quietus atque humilis videbatur, at in certamine publico robustum se atque intolerabilem hostibus exhibebat. Sed hunc principem fortium, Hebraeus ipsum suspicatur esse David; de quo ita scriptum est: Sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres, ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus, qui octingentos interfecit impetu uno. ( S2, 23, 8)

Hugo de Sancto Victore -1141

  • Liber 1, Caput 2
    • Haec sunt verba novissima quae dixit David. ( S2, 23, 1) Haec videlicet quae supradicta sunt, vel haec quae sequuntur: Dixit David filius Isai, ( S2, 23, 1) More Scripturarum de se loquitur quasi de alio: Dixit vir cui constitutum est Christo Dei Jacob, ( S2, 23, 1) id est, cui gratia vel officium concessum est de Christo Dei Jacob; ut videlicet sit Christus Dei Jacob. In Hebraeo sic est: Dixit vir levatus super Christo Dei Jacob, id est vir qui est Christus Dei Jacob; quem ipse Deus Jacob superlevavit, id est exaltavit, ut esset superior omnibus. Egregius psaltes sive psalmista in Israel. ( S2, 23, 1) Quid dixit? Hoc scilicet, Spiritus Domini locutus est per me: et sermo ejus per linguam meam: Deus Israel dixit mihi et fortis Israel locutus est mihi. ( S2, 23, 2 et S2, 23, 3) Quid dixit mihi? hoc videlicet quod ille qui justus est debet esse dominator hominum. Ita tamen quod dominator sit in timore Dei; ut sic per justitiam homines inferiores regat, quatenus semper per timorem Deo se subdat superiori. Vel hoc dixit mihi, quod dominator hominum justus et dominator in timore Dei rutilat et germinat. Hoc dixit mihi ut sciam qualiter praeesse debeam, et qualiter subesse, et per hoc factus sum splendidus. Sicut lux aurorae quae rutilat clare absque nubilo mane oriente sole; et factus sum germinans, sicut pluviis, ( S2, 23, 4) id est irrigatione pluviarum germinat herba de terra. Quod tamen factum non est meritis meis: quia apud Deum cujus est totus mundus, non est tota domus mea, ( S2, 23, 5) id est familia et progenies mea, ut pactum aeternum iniret mecum, ( S2, 23, 5) ita firmum in omnibus atque munitum ( S2, 23, 5) nisi gratia sua hoc fecisset. Ex qua gratia est cuncta salus mea et omnis voluntas mea., ( S2, 23, 5)id est quidquid volo et desidero per eam datur et impletur, et non est quidquam ( S2, 23, 5) circa me vel ad me pertinens, quod non germinet ( S2, 23, 5) et proficiat. Praevaricatores autem, ( S2, 23, 6) qualis Saul fuit, quasi spinae evellentur universi, ( S2, 23, 6) quoniam indigni sunt ut permaneant in agro Dei, quia spinae non tolluntur manibus, ( S2, 23, 6) quia intractabiles sunt et per rebellionem pungunt tangentes. Et si quis eas tangere voluerit ( S2, 23, 7) increpando scilicet et castigando, armabitur ferro et ligno lanceato. ( S2, 23, 7) Hasta lignum est, lancea ferrum quasi diceret. Quin in eos saevire voluerit, utetur non solis verbis quibus erudiantur, sed vindicta exstirpentur, ut exstirpati comburantur igne scilicet, inexstinguibili usque ad nihilum consumendi. Nota autem quod ligno percussio fit, ferro sectio; lignum ergo lanceatum est vindicta non solum crucians, sed exterminans. Haec sunt nomina fortium David. ( S2, 23, 8) Hic enumerat eos qui in exercitu David fortitudine excellentes erant; quibus et ipsum David annumerat; quia perfecta gloria regis non esset fortes habere milites, nisi et ipse fortis esset. Propter quod ipsum caeteris omnibus praefert, quasi fortibus fortiorem, quatenus etiam ipsorum commendatio ad gloriam illi cedat. Numerat autem primum tres seorsum per se, quasi excellentiores omnibus, in quibus David primum ponit, ac primum ponit ac principem, secundum Eleazarum; tertium Semmaa. Hi primi tres. Deinde ponit alios tres et virtutem eorum exponit, quod per media hostium castra irrumpentes aquam de cisterna, quae erat in Bethlehem, attulerunt; quos tamen licet inter alios triginta insignes effulserint, primis tribus nequaquam aequandos esse testatur. Deinde adnumerat reliquos et in summa triginta sex, et cum Uria, triginta septem, qui sunt hi.
  • Liber 1, Caput 2
    • David in cathedra sedens. ( S2, 23, 8) Ecce magisterium, merito quia sapientissimus. Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus. ( S2, 23, 8) Vermiculus ligni in se tener et mollis, durum lignum perforat. Quando tangitur, nihil mollius illo; quando tangit, nihil durius. In eo igitur quod tenerrimus appellatur, notatur humilitas et mansuetudo; in eo quod vermiculus ligni dicitur, fortitudo signatur. David quando laedebatur, nihil mansuetius; quando laedere volebat, nihil ferocius. Tres principales virtutes: sapientia, humilitas, fortitudo. Has omnes nullus aliorum habere potuit, nisi ille solus, in quo directus est Spiritus Dei. Has sequuntur tres quasi imagines aliarum: disciplina, sapientiae; mansuetudo, humilitatis; constantia, fortitudinis. Has autem secundas tres novissimae sequentes perverse imitantur. Disciplinam, hypocrisis; mansuetudinem, pigritia; constantiam, pertinacia. David sedens in cathedra, qui octingentos interfecit impetu uno. ( S2, 23, 8) Ubi hoc factum sit, non legimus, nisi quantum hic commemoratur. In Hebraeo sic est: Octingentos una vice. Quod sic intelligi potest, quasi diceret David ligni vermiculo comparatur propter fortitudinem; qua omnia penetrat, et nihil ei resistere potest; in tantum ut super octingentos una vice irruere possit, et vincere. Post hunc Eleazar, ( S2, 23, 9) secundus scilicet in fortitudine post David. Inter tres fortes, qui erant cum David quando Philisthini exprobraverunt ( S2, 23, 9) Israel, scilicet timiditatem, et quod eis resistere non poterant: et congregati sunt ( S2, 23, 9) ipsi Philisthaei illuc ( S2, 23, 9) (ubi erat David) in praelium. ( S2, 23, 9) Hoc Judaei dicunt ibidem factum ubi Goliath agminibus Israel exprobravit. Aliud non legimus nisi quantum hic dicitur: Et post hunc Semmaa filius Aggae de Arari. Et congregati sunt Philisthiim in statione. ( S2, 23, 11) Hoc cohaerere non videtur; sed sic legendum est: Post hunc, Semmaa. Et ipse similiter Philisthaeos percussit, et ubi subjungit: quia congregati sunt Philisthiim in statione; id est in loco ubi castris positis stabant et morabantur. Cumque fugisset populus Israel a facie Philisthiim, stetit ille in medio agri; ( S2, 23, 11 et S2, 23, 12) id est in campo unde populus fugerat: et tutatus est, ( S2, 23, 12) id est defendit eum; scilicet campum ut cum obtineret fugatis vel prostratis hostibus. Nec non, et ante; ( S2, 23, 13) in alio scilicet praelio, quod ante hoc factum fuerat. Descenderant tres fortes, qui erant principes inter triginta ( S2, 23, 13) [non adnumerato Uria] id est aliis triginta excellentiores. Et venerant tempore messis ad David in speluncam Odollam. ( speluncam) Horum omnium, quae dicuntur aliam notitiam habere non possumus, nisi quantum conjicimus ex his quae in hoc loco commemorantur. Ipse percussit duos leones Moab. ( S2, 23, 20) In Hebraeo evidentius legitur duos principes Moab. Et ipse descendit, et percussit leonem in media cisterna. ( S2, 23, 20) Magna audacia ad tam ferocem aggrediendum solum descendere. Verumtamen usque ad tres, ( S2, 23, 23) scilicet primum nominatos, non pervenerat, ( S2, 23, 23) ut illis aequalis esset. Fecitque eum David sibi auricularium, ( S2, 23, 23) id est consiliarium, a secreto, ( S2, 23, 23) vel pro una dictione accipiendum est, vel a secreto, id est de secreto, quasi diceret de secretis, vel in secretis fecit eum consiliarium sibi.

Beda (672-735)

  • Liber 1, Caput 9
    • Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus ( S2, 23, 8). Quod dicitur de sapientissimo principe fortium David, cujus quidem nomen in Regum libro tacetur, at vero in libro Paralipomenon Jesbaam nominatur, et fuisse filius Hachamoni commemoratur (voir: Ch1, 11, 11) . Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus ( S2, 23, 8). Virtus simul bellica et modesta viri designatur civilitas, quod videlicet sicut vermiculus ligni tener quidem et fragilis toto suo corpore, nec non et permodicus apparet, nihilominus tamen fortissimum ligni robur exedens consumit, et cariosum reddit. Unde et a terendo ligna teredinis nomen habet. Sic ille affabilis omnibus domi, et quietus atque humilis videbatur; at in certamine publico robustum se atque intolerabilem hostibus exhibebat leonem.

Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)

  • Liber 2, Caput 22
    • Sedens in cathedra sapientissimus ( S2, 23, 8): Ecce sapientia. Ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus ( S2, 23, 8): Ecce humilitas. Qui octingentos interfecit impetu uno ( S2, 23, 8): Ecce fortitudo. Ad has tres virtutes nemo fortium David pervenit. Idcirco autem Eleazar inter tres fortes, qui erant cum David fuisse dicitur: quia in eo praelio, in quo David interfecit octingentos impetu uno, et Jonathan filius Semma virum habentem digitos viginti quatuor interfecit. In eo etiam praelio idem Eleazar percussit Philistaeos, donec deficeret manus ejus, et obrigesceret cum gladio.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

  • Proemium, Caput 2
      1. 1. Et suscitabo mihi Sacerdotem fidelem. ( S1, 2, 35)
      2. 2. Et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram. ( S1, 3, 19)
      3. 3. Et percussit de populo septuaginta viros, et quinquaginta plebis ( S1, 6, 19) (Vulgatus tamen interpres habet: quinquaginta millia plebis .)
      4. 4. Ex qua die mansit area ( S1, 7, 2) (Vulgatus addit: Domini ) in Cariathiarim, multiplicati sunt dies ejus ( S1, 7, 2) etc.
      5. 5. Quod ait Jonathan ad David: Si vixero, facies mihi misericordiam ( S1, 20, 14) etc.
      6. 6. Fecit Salomon festivitatem celebrem et omnis Israel cum eo. ( R3, 8, 65)
      7. 7. In diebus ejus aedificavit de Achiel de Bethel Hierico. ( R3, 16, 34) (At Vulgatus habet: Hiel de Bethel. )
      8. 8. Haec faciant mihi dii, et haec addant, si suffecerit pulvis Samariae pugillo universi populi, qui sequitur me. ( R3, 20, 10) (Sed Vulgatus habet pugillis. )
      9. 9. Tertia pars vestrum introeat Sabbato, et observet excubitum domus regis. ( R4, 11, 6) (At in nostra versione legitur excubias.)
      10. 10. Quod ait Abigail ad David: Si enim surrexerit homo aliquando persequens te, ( S1, 25, 29) etc.
      11. 11. Et praecepit, ut docerent filios Juda arcum. ( S2, 1, 18)
      12. 12. Et percussit Moab, et mensus est eos funiculo. ( S2, 8, 2)
      13. 13. Ipse esset quasi tenerrimus ligni vermiculus. ( S2, 23, 8) (Vulgatus habet est .)
      14. 14. Ipse descendit, et percussit leonem in media cisterna. ( S2, 23, 20)
      15. 15. De templo, quod habebat triginta cubitos in altitudinem. ( R3, 6, 2) Et in libro Paralipomenon habebat centum viginti ( Ch2, 3, 4).
      16. 16. Ostium medii lateris in parte erat domus dexterae ( R3, 6, 8).
      17. 17. Texitque domum laqueariis cedrinis ( R3, 6, 9). (At in Vulgata habetur: texit quoque. ).
      18. 18. Cumque imminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris sanctuarium, ( R3, 8, 8) etc. (At legendum eminerent, uti habet communis lectio.)
      19. 19. Produxitque filium regis, et posuit super eum diadema, et testimonium. ( R4, 11, 12).
      20. 20. Et non fiebat ratio iis hominibus, qui accipiebant pecuniam. ( R4, 12, 15).
      21. 21. Ipse percussit Edom in valle Salinarum. ( R4, 14, 7).
      22. 22. Ipse restituet terminos Israel ab introitu Emath. ( R4, 14, 25) .
      23. 23. Et unaquaeque gens fabricata est deum suum. ( R4, 17, 29) (Lectionem hanc proponit rectissime Vulgata, et sequitur clariss. Zacharias: at in exemplari ad me misso legitur domum suam .)
      24. 24. Ubi est deus Emath, et Arphath ! Ubi ( R4, 18, 34) etc. (Vulgata Arphad .)
      25. 25. Ascendit umbra decem lineis. ( R4, 20, 9) (At legendum est cum Vulgata: Vis, ut ascendat, etc. nisi vis indicari versic. 11. jam descenderat, ( R4, 20, 11) etc.)
      26. 26. Quae habitabat Jerusalem in secunda. ( R4, 22, 14).
      27. 27. Contaminavit quoque Topheth, quod est in valle filii Ennon. ( R4, 23, 10).
      28. 28. Abstulit quoque equos, quos dederant reges Juda Soli. ( R4, 23, 11).
      29. 29. Excelsa quoque, quae erant in Jerusalem, ad dexteram partem montis offensionis, ( R4, 23, 13) [mauvais référencement: R4, 23, 15] etc.
      30. 30. Et transtulit omnem Jerusalem, et universos principes ( R4, 24, 14) etc.
  • Liber 2, Caput 3
    • (Vers. 8.) Haec nomina fortium David: sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres, ipse est quasi tenerrimus ligni vermiculus, qui octingentos interfecit impetu uno ( S2, 23, 8). Non Gesbaa, ut quidam putant, sed ipse David est dictus quasi tenerrimus ligni vermiculus ( S2, 23, 8). Per quem virtus simul bellica, et modesta viri designatur civilitas. Quia videlicet sicut vermiculus ligni tener quidem, et fragilis toto suo corpore, nec non et permodicus apparet, nihilominus tamen fortissimum ligni robur exedens, consumit, et cariosum reddit. Unde a terendo ligna, teredenis nomen habet: sic ille affabilis omnibus domi, et quietus, atque humilis videbatur, at in certamine publico robustum se, atque intolerabilem hostibus exhibebat. Absurdum non est, ut hi tres fortissimi, David, et Eleazar, et Samaa, intelligantur Trinitas, Deus Pater, et Filius, et Spiritus sanctus: ad quorum aequalitatem caeteri fortissimi non pervenerunt. (voir: S2, 23, 14) Item ipse David in praelio Philistinorum cum sitiens versaretur in bello, et aquam quaereret: Quis mihi potum dabit, ait, de lacu, qui est in Bethleem? ( S2, 23, 15) Et ad portas erat iter cisternae: et David interfusus hostibus, et eum media hostilium cinxerant septa castrorum. Praeciderunt tres viri multitudinem adversariorum, et hauserunt aquam de lacu, qui erat in Bethleem, et obtulerunt regi bibendam, sed rex noluit bibere, et profudit illam Domino: dixitque, non contingat mihi hoc facere, ut sanguinem virorum, qui abierunt, ex animis illorum bibam ( S2, 23, 17). Vicit ergo naturam, ut sitiens non biberet, et exemplum de se praebuit, quo omnis exercitus tolerare sitim disceret. Quod si altius velis spectare, et introspicere mysterium, sitiebat David, non aquam quae est in Bethleem, sed oriundum in eadem Bethleem ex Virgine Christum in spiritu praevidebat. Ergo volebat bibere, non aquam fluminis, sed lavacrum ex latere Christi pluentem: hoc est, non aquarum sitiebat elementum, sed sanguinem Christi: unde etiam non bibit aquam oblatam, sed Domino fudit significans sitire se Christi sacrificium, non naturae fluentem, sed illud sacrificium, in quo esset remissio peccatorum, illum sitire fontem aeternum, non qui periculis quaereretur alienis, sed pericula aliena deleret.