Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 6
  • Et aedificavit parietes domus, intrinsecus tabulatis cedrinis, a pavimento domus usque ad summitatem parietum, et usque ad laquearia operuit lignis cedrinis intrinsecus. ( R3, 6, 15) Intrinsecus quidem domus cedro erat vestita: nam forinsecus tanto nitore lapisipse, de quo facta fuerat, fulgebat, ac si calculo esset candido tecta. Juxta sensus vero mysticos, parietes templi sunt fidelium populi, ex quibussanctauniversalis consistit Ecclesia, quorum dilationem per orbem, latitudo designatparietum: spem vero et intentionem omnem ad coelestia erectam, longitudo. Vel certe altitudo parietis quae ex ordinibus lapidum super invicem positisconstat praesentis statum Ecclesiae significat, ubi electi super fundamentum Christumomnes aedificati, sibi invicem in ordine, per temporum curricula succedunt, sesequeinvicem portantes, legem Christi, quae est charitas, adimplent. Dum enim qui nunc a praecedentibus erudiuntur magistris, rursum ipsi alioserudiunt, quasi super invicem positis ordinibus, quique lapidum vivorum in domo Dei,sic ab aliis fixa constantia portantur: ut ad portandos alios et ipsi sufficiant,usque ad ultimos qui in fine mundi nascituri sunt justos, quiquasi in summo domus Deicacumine locati, docentur quidem et portantur ab aliis. Sed quos doceant, quorumve fragilitatem tolerent, ipsi non habent. Qui videlicet parietes intrinsecus tabulatis cedrinis operiuntur, cum cordafidelium amore virtutum redundant. Sicut enim cedri natura perfectos homines (ut supra docuimus) typice denuntiat:ita etiam locis opportunis celsitudinem virtutum, quibus ad eamdem perfectionemvenitur, non immerito designat. Teguntur autem omnia lignis a pavimento domus, usque ad summitatem parietum, etusque ad laquearia: cum electi a primis fidei rudimentis, usque ad perfectionem bonaeactionis, et usque ad ingressum patriae coelestis, a bonis insudare non desistuntoperibus cum a primis justis usque ad ultimos in consummationesaeculi, omnesvirtutibus student, quarum merito vere valeant protestari, quia Christi bonus odor sumus Deo in omni loco. ( Ch2, 2) Et texit pavimentum domus tabulis abiegnis. ( Ch2, 2) Hoc quomodo factum sit, plenius in libro Paralipomenon explicatur, ubi scriptumest: Stravit quoque pavimentum templi, pretiosissimo marmore decore multo. ( Ch2, 3, 6) Unde patet quia tabulas abiegnas quibus pavimentum tegeret, nequaquam in terraposuit, sed primo illud marmore praetexit, ac deinde tabulas marmori superposuit, actertium his duobus auri vestitum superaddidit, ut in sequentibus legitur. Sicut autem latitudo parietis, in altum exsurgens, atque usque ad laqueariaperveniens,profectus virtutum quibus electi ad regnum coeleste perveniunt, vel certeipsos electorum choros, sibimet per tempora varia succedentes, significant: itaaequalitas pavimenti concorditer eorumdem humilitatem, qua in temporali vita adhucpositi, socialiter invicem charitate dictante conversantur, non immeritodemonstrat. Quod videlicet pavimentum pretiosissimo erat marmore stratum decore multo. Idemque marmor in hoc tabulis tectum abiegnis, quia nimirum vita justorum primofidei firmitate praemunienda in corde, ac deinde spiritualium virtutum latitudineadornanda est in opere: alioquin quid utilitatis habebat decus marmoris pretiosissimilignorum tabulis obtectum, si non mysticum aliquid tacite signabat? hoc est bonorumamplitudinem operum, fortitudinefidei intemeratae suffulciendam docebat. Abies vero propter altitudinem sui, et robur diu durabile, mentem electorum infimaquaeque desideria spernentem, et coelestium contemplationi semper intentam, virtutequoque patientiae singulariter excellentem, non incongrue demonstrat. Auri autem laminae marmori ac tabulis abiegnis superpositae, ipsa est latitudocharitatis, de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta (voir: 1Ti, 1) , quae, sicut aurum aliis pretiosius est metallis, ita caeteris eximiorvirtutibus in templo Dei singulari luce refulget.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 6
  • Et aedificavit parietes domus intrinsecus tabulatis cedrinis a pavimento domus usque ad summitatem parietum, et usque ad laquearia operuit lignis intrinsecus, ( R3, 6, 15) etc. Intrinsecus quidem domus cedro erat vestita. Nam forinsecus tanto nitore lapis ille, de quo facta fuerat, fulgebat, ac si calculo esset candido tecta. Juxta sensus vero mysticos, parietes templi sunt fidelium populi, ex quibus sancta universalis consistit Ecclesia, quorum dilatationem per orbem latitudo designat parietum, spem vero et intentionem omnem ad coelestia erectam altitudo. Vel certe altitudo parietis, quae ex ordinibus lapidum super invicem positis constat, praesentis statum Ecclesiae significat, ubi electi, super fundamentum Christi omnes aedificati, sibi invicem in ordine per temporum curricula succedunt, seseque invicem portantes, legem Christi, quae est charitas, adimplent (voir: Ga, 6) . Dum enim qui nunc a praecedentibus erudiuntur magistris, rursum ipsi alios erudiunt, quasi super invicem positis ordinibus quique lapidum virorum in domo Dei, sic ab aliis fixa constantia portantur, ut ad portandos alios et ipsi sufficiant usque ad ultimos, qui in fine mundi nascituri sunt, justos. Qui quasi in summo domus Dei cacumine locati docentur quidem et portantur ab aliis, sed quos doceant quorumve fragilitatem tolerent ipsi non habent. Qui videlicet parietes intrinsecus tabulatis cedrinis operiuntur, cum corda fidelium amore virtutum redundant. Sicut enim cedri natura perfectos homines (ut supra Dominus) typice denuntiat, ita etiam locis opportunis celsitudinem virtutum quibus ad eamdem perfectionem venitur, non immerito designat. Teguntur autem omnia lignis a pavimento domus usque ad summitatem parietum, usque ad laquearia, cum electi a primis fidei rudimentis, usque ad perfectionem bonae actionis, et usque ad ingressum patriae coelestis, bonis insudare non desistunt operibus, cum a primis justis usque ad ultimos in consummatione saeculi, omnes virtutibus student, quarum merito jure valeant protestari quia Christi bonus odor sumus Deo ( 2Co, 2) in omni loco.
• Liber 3, Caput 6
  • Et texit pavimentum tabulis abiegnis. ( R3, 6, 15) Hoc quomodo factum sit, plenius in libro Paralipomenon explicatur ubi scriptum est: Stravit quoque pavimentum pretiosissimo marmore decore multo. ( Ch2, 3) Unde patet quod tabulas abiegnas, quibus pavimentum texerat, nequaquam in terra posuit; sed primum illud marmore praetexit, ac deinde tabulas marmori superposuit, ac tertium his duobus auri vestitum superaddidit, ut in sequentibus legitur. Sicut autem altitudo parietis in altum exsurgens atque usque ad laquearia perveniens, profectus virtutum, quibus electi ad regnum coeleste perveniunt, vel certe ipsos electorum choros sibimet per tempora variantia succedentes significat, ita aequalitas pavimenti concordem eorumdem humilitatem, qua in temporali adhuc vita positi socialiter invicem charitate dictante conversantur, non immerito demonstrat.

Auctor incertus

• Liber 3, Caput 12
  • Et aedificavit domum, et consummavit eam, texitque domum laquearibus cedrinis ( R3, 6, 9). Laquearia sunt tabulata, quae magno decore composita et ornata, ab inferioriparte trabibus affiguntur clavis. Et quia ter geminae altitudinis domus Domini facta erat, terna nimirumhabebat laquearia: prima videlicet post triginta cubitos a pavimento, secundapost cubitos sexaginta contra summitatem porticorum, tertia post cubitos centumviginti in summitate totius domus. Quid autem aptius per laquearia, quam sublimiores quosque in sancta Ecclesiajustos significari credamus, quorum opus et doctrina cunctis in exemploproposita quasi longius in alto praeeminet, quique suis intercessionibus etexhortationibus animos infirmorum, ne in tentationibus deficiant,protegunt. Quae nimirum laquearia, recte cedrina esse describuntur. Cedrus namque arbor est, imputribilis omnino naturae, odoris jucundi,aspectus nitidi, serpentes accenso nidore fugans ac perimens; quae perfectisquibusque conveniunt, quorum insuperabilis est patientia, fama virtutum eximia,prae cunctis gratissima bonis, auctoritas ad revincendos confutandosque eos quiveritati resistunt, constantissima, qui et in hac vita et in futura singulariprae caeteris sanctis eminentia fulgent. Et aedificavit tabulatum super omnem domum, quinque cubitorum altitudinis ( R3, 6, 10). Hoc est enim quod in Deuteronomio praecipit Moyses fieri in omni domo, quamquisque aedificaret: Cum aedificaveris , inquiens, domum novam, facies murum tecti per circuitum, ne effundatur sanguis in domo tua, et sis reus labente alio, et in praeceps ruente ( Dt, 22, 8); hoc enim tabulatum in supremo domus tecto per circuitum, in extremo murorum, vicecancellorum erat erectum, ne quis ad superiora conscendens, dum ad terminumtecti perveniret, incaute progrediendo dilaberetur ad ima. Quod esse passus rex Ozias in sequentibus invenitur, qui per cancellos coenaculi decidens, lethiferum incidit in languorem. Quibus tabulatis seu muris vel cancellis, cum ad tutelam viae ponuntur,vulgus luricularum nomen indidit. Haec autem tabulata sive luriculae supra sunt latera vocata. Ubi cum dictum est, Et aedificavit super parietem templi tabulata per gyrum in parietibus domus per circuitum templi et oraculi ( R3, 6, 5); continuosubjunctum est, Et fecit latera in circuitu ( R3, 6, 5). In quibus nimirum lateribus intelleximus divina esse praesidia designata,quae nos in hoc adhuc saeculo laborantes, ac pro captu nostro ad superioranitentes, quotidie ne deficiamus adjuvant; ad cujus formam sensus etiam hunclocum intelligere debemus, sed ea distinctione, quod in hac vita inter crebravel hostis impacata tentamenta, vel nostrae fragilitatis obstacula, crebro,immo continuo supernae pietatis munere, ne corruamus defendimur. In illa vero vita, quam supremum templi tectum, ut supra docuimus, insinuat,tanta Dei praesentis gratia munimur, ut nec velimus ultra peccare, necpossimus, neque ullo mortis sive doloris, sive tentantis adversarii metuafficiamur. De praesentibus Domini auxiliis quasi de lateribus tabulatorum, dicit ipseDominus loquens de populo suo: Invocabit me, et ego exaudiam eum, cum ipso sum in tribulatione, eripiam eum et glorificabo eum ( Ps, 90, 15). De futura autem ejus gratia, qua superna illa civitas illustratur, diciteidem civitati propheta, Lauda, Hierusalem, Dominum, lauda Deum tuum Sion; quoniam confortavit seras portarum tuarum, benedixit filiis tuis in te; qui posuit fines tuos pacem ( Ps, 147, 1, Ps, 147, 2 et Ps, 147, 3). Bene autem hoc tabulatum in tecto domus Domini quinque cubitis altum esse memoratur, quia nimirum ita nos in illa patria divinae praesentia claritatis adimplet, ut nihil aliud visus noster, nihil auditus, nihil olfactus, nihilgustus, nihil factus dulce habeat, nisi, Diligere Dominum Deum nostrum ex toto corde, tota anima, tota virtute et proximum tamquam nos ipsos (voir: Dt, 6) . Et operuit domum lignis cedrinis ( R3, 6, 10). Supremum enim totius structurae domus tegumentum designat, hoc est, tabulatumquod illis trabibus desuper appositum erat, quibus suprema, quae praediximus,laquearia subter erant affixa. Non autem habebat templum culmen in superioribus, sicut nec tabernaculum, sederat aequale, quo modo omnibus in Palaestina et Aegypto domus aedificantibusfacere moris est, quia ad sedendum videlicet vel deambulandum aptaconstruuntur. Unde dicit in Evangelio Dominus: Et quod in aure audistis, praedicabitur in tectis ( Lc, 12, 3). Talis namque locus aptissimus erat, de quo verbum praedicator velassistentibus sibi, vel inferius positis auditoribus proferat. De quo et in Proverbiis Salomon: Melius est , inquit, habitare in angulo domatis, quam cum muliere litigiosa in domo communi ( Pv, 21, 9 et Pv, 25, 24):quod enim Latine tectum, Graece dicitur doma. Sed et porticus ipsae circa templum trina habebant laquearia, prima postcubitos a terra viginti, secunda post quadraginta, tertia post sexaginta: planaenim et ipsorum facta erant tecta. Erant autem porticus triginta inferius, triginta in medio, triginta desuper,non muris ab invicem, sed tabulatis discretae, ita ut singulae earum quae erantnumero nonaginta, quinos cubitos in latitudine et longitudine, vicenos autem inaltitudine haberent. De quibus videlicet porticibus frequens in libro Dierum mentio fit; sed quosint ordine dispositae, plenius explicat Josephus. Id ipsum autem hoc tabulatum quo operta est domus, quod et laquearia,designat eximios quosque in resurrectionis gloria viros, et singularisanctitate ad ipsum virtutis apicem pervenientes. De quorum uno dicitur, Inter natos mulierum non surrexit major Joanne Baptista ( Mt, 11, 11). Cujus si comparem magnitudinis scire vis, audi quid patri ipsius angelus ait, Et ipse praecedet ante eum in spiritu et virtute Eliae ( Lc, 1, 17). Et aedificavit parietes domus intrinsecus tabulatis cedrinis a pavimento domus usque ad summitatem parietum, et usque ad laquearia operuit lignis intrinsecus ( R3, 6, 15). Quid est quod domus cedro erat vestita? Nam forinsecus tanto nitore lapisipse, de quo facta erat, fulgebat, ac si calculo esset candido tecta. Juxta sensus vero mysticos, parietes sunt templi, populi fideles, ex quibussancta universalis Ecclesia consistit, quorum dilatationem per orbem latitudodesignat parietum, spem vero et intentionem omnem ad coelestia erectam,altitudo. Vel certe altitudo parietis, quae ex ordinibus lapidum super invicem positis constat, praesentis statum signat Ecclesiae, ubi electi super fundamentum Christi omnes aedificati, sibi invicem in ordine per temporum curricula succedunt, seseque invicem portantes, legem Christi, quae est charitas, adimplent; dum enim hi qui nunc praecedentibus erudiuntur magistris, rursum ipsi alios erudiunt, quasi super se invicem positis ordinibus quinque lapidum vivorum in domo Dei, sic ab aliis fixa constantia portantur, ut ad portandos alios et ipsi sufficiant, usque ad ultimos, qui in fine mundi nascituri sunt,justos, qui quasi in summo Dei domus cacumine locati docentur, et portantur abaliis, sed quos doceant, quorumve fragilitatem tolerent ipsi non habent; qui videlicet parietes intrinsecus tabulatis cedrinis operiuntur, cum cordafidelium amore virtutum redundant: sicut enim cedri natura perfectos homines,ut supra docuimus, typice denuntiat, ita etiam locis opportunis celsitudinem virtutum, quibus ad eamdem perfectionem venitur, non immerito designat. Teguntur autem omnia lignis a pavimento domus usque ad summitatem parietum,et usque ad laquearia, cum electi a primis fidei rudimentis usque adperfectionem bonae actionis, et usque ad ingressum patriae coelestis bonisinsudare non desistunt operibus, cum a primis justis usque ad ultimos inconsummatione saeculi omnes virtutibus student, quorum merito jure valeant protestari, quia Christi bonus odor sumus Deo in omni loco. Et texit pavimentum tabulatis abiegnis ( R3, 6, 15). Hoc quo modo factum sit, plenius in libro Paralipomenon explicat, ubiscriptum est: Stravit quoque pavimentum templi pretiosissimo marmore stratum decore multo ( Ch2, 3, 6). Unde patet quod tabulas abiegnas quibus pavimentum tegeret, nequaquam interra posuit, sed primo illud marmore protexuit, ac deinde tabulas superposuit,ac tertium his duobus auro vestitum superaddidit, ut in sequentibuslegitur. Sicut autem altitudo parietis in altum exsurgens, atque usque ad laqueariaperveniens, profectus virtutum, quibus electi ad regnum coeleste perveniunt,vel certe ipsos electos choros sibimet per tempora variantia succedentessignificat, ita aequalitas pavimenti concordem eorumdem humilitatem, qua intemporali adhuc vita positi socialiter invicem charitate dictante conversantur,non immerito demonstrat. Quod videlicet pavimentum pretiosissimo erat marmore stratum decore multo ( Ch2, 3, 6), idemque marmor mox tabulis tectum abiegnis, quia nimirum vitajustorum primo fidei firmitate praemunienda in corde, ac deinde virtutumspiritalium latitudine est adornanda in opere; alioquin quid utilitatis habetdecor marmoris pretiosissimi lignorum tabulis obtectus, si non mysticum aliquidtacite signabat, ac bonorum amplitudinem operum fortitudine fidei intemerataesuffulciendam esse docebat? Abies vero propter altitudinem sui et roburdurabile mentem electorum infima quaeque desideria spernentem, et coelestisemper contemplationi intentam, virtute quoque patientiae singulariterexcellentem, non incongrue demonstrat. Auri autem laminae quae marmori ac tabulis sunt abiegnis superpositae, ipsaest latitudo charitatis de corde puro et conscientia bona, et fide non ficta:quae sicut aurum aliis pretiosius est metallis, ita caeteris eximior virtutibusin templo Dei singulari luce refulget. Unde bene Apostolus cum plurima virtutum bona, quae humilibus essent cordeservanda, quasi pavimenti ornatus enumeraret, dicens, Induite vos sicut electi Dei sancti et dilecti viscera misericordiae, benignitatem, humilitatem, patientiam, modestiam, sufferentes invicem, et donantes vobismetipsis, si quis adversus aliquem habet querelam: sicut Christus donavit vobis, ita et vos facite ( Col, 3, 12 et Col, 3, 13); repente velut desuperaddendo aureo velamine adjunxit, Super omnia autem charitatem habentes, quod est vinculum perfectionis ( Col, 3, 14).