Evangelium secundum Matthaeum

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Inimici praedicatorum illi sunt, de quibus Psalmista obsecrat, dicens: Eripe me de inimicis meis, Deus meus, et ab insurgentibus in me libera me. ( Ps, 58, 2) [mauvais référencement: Ps, 58, 1] Inimici quidem sanctorum recte immundi spiritus dicuntur, quia mundi blandimenta quae illi suggerunt, amplecti isti magno studio detestantur. Nam quibus adhuc aliquid de maligni spiritus consiliis placet, ejus utique inimicus non est, quia odisse nondum novit, cujus blandimenta non respuit. Inimici etiam sanctorum dicuntur, ut ex sacro eloquio detegantur. Nam per omne quod suggerunt, per omne quod blandiuntur, eas animas quibus delectabiliter favent, perdere conantur. Quid est ergo quod populum adjurat, ne usque ad vesperum comedat, donec de inimicis suis ultionem sumat? Sed notandum quia jam devictis hostibus ista loquebatur. Quid vero est comedere victoribus, nisi de peracto virtutis opere cibos vanae laudis delectanter excipere? Maledictus, inquit, omnis, qui ante vesperum comederit, quia qui modo vanas laudes gratanter excipit, tunc aeternas Creatoris laudes amittit. Adjuratur ergo populus ne comedat, quia doctorum praecepto constringitur, ut de bono opere inaniter nunquam glorietur. Fortia bene vivendo agat, sed quandiu vixerit, appetere de fortitudine laudes caveat, ut laudari post mortem aeternaliter non amittat. Qui enim ante vesperum populum manducare prohibuit, ad vesperum utique esse comedendum concessit. Et quia in vespere finis diei est, in vesperum comedunt qui abstinere ante vesperum possunt, quia qui laudari modo de magna actione despicit, cum ad vitae finem ducitur, aeternis dignus laudibus invenitur. Hoc est, quod Dominus se daturum electis in Evangelio repromittit, dicens: Euge, serve bone et fidelis, quia in pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam, intra in gaudium Domini tui. ( Mt, 25, 23) Hinc iterum ad judicium veniens, dicit: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est a constitutione mundi. ( Mt, 25, 34) Tunc quidem de inimicis nostris ulciscimur, quia omnes tunc diabolicae tentationes evanescunt. Quia enim ultra daemonum insidiae tentando nihil obsunt, cum per carnem morimur, de inimicis nostris ulciscimur, quos jam velut interfectos penitus non pavemus. Vel ergo usque ad vesperum comestionem differimus, si laudis nostrae praeconia in fine venturo judici reservemus. Tunc quidem manducandum est, quia qui judex tunc venit, modo dux nostri exercitus commilitonibus repromittit, dicens: Faciet illos discumbere, et transiens ministrabit illis. ( Lc, 12, 37) Tunc quippe victores discumbunt, quia internae quietis alta sede recepti, perennis vitae laudibus delectantur, quando ipsis tacentibus omnium bonorum operum praeconia concinunt, et simul proferuntur ad gloriam quae hic magna virtute ferebantur ad pugnam. Sequitur: Omneque terrae vulgus venit in saltum, in quo erat mel super faciem agri. Ingressus est itaque populus saltum, et apparuit fluens mel, nullusque applicuit manum suam ad os suum. ( S1, 14, 25 et S1, 14, 26)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 6
  • Aedificavit quoque viginti cubitorum ad posteriorem partem templi tabulata cedrina, a pavimento usque ad superiora, et fecit interiorem domum oraculi in Sanctum sanctorum. ( R3, 6, 16) Posteriorempartem templi, occidentalem dicit: ab ortu enim solis ingressumhabebat templum, et ab occasu domum interiorem, hoc est Sanctum sanctorumingrediebatur. Quod autem tabulata quae interiorem domum ab exteriore separabant, a pavimentousque ad superiora esse dicuntur aedificata, non usque ad laquearia (quae trigintacubitis erant in sublime a pavimento suspensa, ut supra jam dictum est), sed tantumusque ad cubitos viginti altitudinis, ut in sequentibus aperte legitur, intelligendumest: reliquum vero erat super haec tabulata apertum et inane usque ad laquearia,cubitorum decem altitudinis, et cubitorum viginti longitudinis, juxta latitudinemdomus: per quam nimirum januam fumus incensorum de altari thymiamatis solebat inSancta sanctorum ascendereatque ad arcam Domini operiendam penetrare. In qua distinctione domus Domini patet figura mysterii: et Apostolo exponente (voir: He, 9) luce clarior est, quia prior domus in quam semper introibant sacerdotessacrificiorum officia consummantes, praesens est Ecclesia, ubi quotidie piisinsistentes operibus, Domino sacrificia laudis offerimus. Interior vero domus quae ad posteriorem partem templi erat facta, ipsa estpromissa nobis vita in coelis. Exterior quidem haec conversatio nostri exsilii: interior vero est quae inpraesentia Regis summi, ubi perpes beatorum et angelorum et hominum solemnitasagitur. Unde ea bene merito servo dicitur: Intra in gaudium Domini. ( Mt, 25, 21 et Mt, 25, 23) [mauvais référencement: Mt, 25] Sed haec posterior est tempore,quia post hujus saeculi labores ad illiusingressum perducimur. Tabulata autem quae utramque domum ab invicem dividunt, ipsa sunt claustra coeli,quorum nobis apertionem quotidie suspiramus: et quantum Dominus donaverit, pia semperinstantia, donec aperiantur et intrare liceat, pulsamus. Ubi etsi necdum ante solutionem corporum intrare permittitur, apertam tamenhabemus januam divinae pietatis, qua orationum nostrarum, eleemosynarum, jejuniorum,caeterorumque operum bonorum thymiamata, praemittamus. Hinc est enim quod parietibus cedrinis domus interioris aedificata, januam habetin superioribus per totum, ubi fumus incensorum intraret, quia oculi Domini apertisunt super domum ejus nocte ac die, et aures ejus in orationes servorumsuorumintendentes, et hoc per totam latitudinem diffusae per orbem. Ecclesiae altare namque thymiamatis, quod in domo quidem exteriori, sed propeostium stabat domus interioris, typus fuit perfectorum, qui carne quidem adhuc inmundo retenti, sed omni desiderio sunt ad coelestia suspensi: et velut incenso thure,fumum ascendentem in Sancta sanctorum emittunt, quia superno amore flagrantes, crebrisorationum vocibus, aures sui pulsant auctoris. Apertaque late janua fumus incensorum in superioribus venit: quia quanto mundioresquique in terris, et quasi viciniores coelesti patriae commorantur, tanto citiuscuncta quae poscunt, accipiunt. Bene autem interior domus viginti cubitis longa facta est, propter mysteriumscilicet geminae dilectionis(de quo et supra diximus), quae in hac interim vita exparte maxima electorum mentes illustrat, sed in illa patria cessantibus aliarumvirtutum operibus, sola perpetuo regnat.

Beda (672-735)

• Liber 1, Caput 30
  • Et transtulit omnem Jerusalem ( R4, 24, 14), etc. Quod referens de Nabuchodonosor, qui transtulerit omnem Jerusalem, et universos principes, et omnes fortes exercitus, decem millia, in captivitatem ( R4, 24, 14); addidit Scriptura, dicens: Et omnem artificem et clusorem ( R4, 24, 14). Hoc est quod supra eidem populo Israeli Philisthiim regnantes fecisse narrantur, cum dicitur: Porro faber ferrarius non inveniebatur in Jerusalem et in omni terra Israel. Caverant enim Philisthiim, ne forte facerent Hebraei gladium aut lanceam ( S1, 13, 19) . Sicut enim tunc illi caverant, ne habentes fabros ferrarios Hebraei, arma ad repugnandum facerent; ita nunc Chaldaei, destructa Jerusalem et vastata omni terra repromissionis, satagunt ut nullus in ea remaneat artifex, nullus inclusor, qui vel foedata urbis moenia componere, vel possit resarcire dirupta; quin potius quidquid apud gentem exterminatam artis invenerant, totum in Babyloniam transferunt; ut vel ad nihilum valeat ultra, vel illius civitatis utilitatibus proficiat. Cujus tam deflendae historiae, quia multum negligentiae nostri temporis congruit, non opinor allegoriam esse reticendam. Constat namque, quod Jerusalem et terra Israel civitatem Christi, id est, Ecclesiam sanctam; Babylon autem et Chaldaei sive Philisthaei, civitatem diaboli, id est, omne malignorum sive hominum seu angelorum multitudinem designant; servitque Israel Philisthaeis sive Chaldaeis, cum fideles quique nomine tenus in Ecclesia consistentes, caeterum ab immundis vel spiritibus vel hominibus decepti, aut avaritiae, aut luxuriae, aut alteri cuilibet peccato mentis colla submittunt. Abducit autem Nabuchodonosor Israel, et universos principes, fortesque exercitus, decem millia, in captivitatem ( R4, 24, 14), cum aut magistros populorum, et eos qui invincibili animo Domino servire, ac decalogum legis fideliter in Dei ac proximi videbantur amore conservare, subito sive illecebris mundi, seu adversitatibus subacti, aut majoribus se facinoribus polluunt, aut certe in haeresim declinando, apertae apostasiae notam incidunt. Arma vero, quibus contra diabolum repugnantes, libertatem a Deo nobis donatam defendamus, quae sunt alia, nisi eloquia Scripturarum? In quibus et ipsius Domini, et sanctorum ejus exemplis, quo ordine bella vitiorum superari debeant, luce clarius discimus. Sed Philisthaei filios Israel fabris armorum privant, cum maligni spiritus animas fidelium a meditatione sacrae lectionis, saecularia illis negotia inserendo retardant, ne vel ipsi per hujus exercitium resistendi fiduciam sumant, vel alios forte qui legere nesciunt, ad resistendum vitiis exhortando aut corripiendo accedant. Tollunt fabros armorum, cum eos qui sacra eloquia norunt, in tantum sceleribus obruunt, ut dicere bona quae didicerant, prorsus erubescant. Transferunt omnem artificem et inclusorem in Babyloniam de Jerusalem, cum eos qui multifaria virtutum operatione pluribus prodesse, et civitatem Dei contra irruptiones tentationum munire solebant, a proposito deflectunt; atque ingenium quod tuitioni sanctae Ecclesiae impendere debuerant, ad voluntatem potius regis vitiorum dispensare compellunt. Quod si inclusorem hoc loco non ostiorum sive murorum, sed auri potius gemmarumque intelligere voluerimus, ad unum profecto, eumdemque spiritualis expositio finem respicit. Dictum quippe est de sapientia, quia aurum est et multitudo gemmarum ( Pr, 20, 15); atque ideo inclusores horum non alios aptius quam doctores intelligere valemus, qui quandiu recte vivunt ac docent, in ornatum sanctae civitatis industriam suae artis impendunt. At si forte erraverint, quid nisi a gente Chaldaeorum captivi Babyloniam transferuntur? Et quoniam artificem et inclusorem ab Jerosolymis Babyloniam transmigrare, hoc est talentum verbi coelitus acceptum in terram defodi, id est, scientiam spiritualem ad peccatorum opera converti. Obsecro, lector, ut si quid tibi in his explanatiunculis gratum dixi, ad laudem donantis Dei referas. Sin autem alias, ita imperitiae vel praesumptioni meae veniam tribuas, ut ipse cum omnibus quibuscunque potes crebrae meditationi, continuae observationi, opportunae praedicationi divinarum insistas Scripturarum; communique labore satagamus, ut nos negotiatores dominicae pecuniae fideles, nos artifices et inclusores spiritualium gemmarum sive moeniorum, nos propugnatores sanctae civitatis, nos coelestium inveniamur fabri armorum; nobis reversus a nuptiis summus Paterfamilias dicere dignetur: Quia super pauca fuistis fideles, super multa vos constituam, intrate in gaudium Domini vestri ( Mt, 25, 21 et Mt, 25, 23). Amen.