Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Inimici praedicatorum illi sunt, de quibus Psalmista obsecrat, dicens: Eripe me de inimicis meis, Deus meus, et ab insurgentibus in me libera me. ( Ps, 58, 2) [mauvais référencement: Ps, 58, 1] Inimici quidem sanctorum recte immundi spiritus dicuntur, quia mundi blandimenta quae illi suggerunt, amplecti isti magno studio detestantur. Nam quibus adhuc aliquid de maligni spiritus consiliis placet, ejus utique inimicus non est, quia odisse nondum novit, cujus blandimenta non respuit. Inimici etiam sanctorum dicuntur, ut ex sacro eloquio detegantur. Nam per omne quod suggerunt, per omne quod blandiuntur, eas animas quibus delectabiliter favent, perdere conantur. Quid est ergo quod populum adjurat, ne usque ad vesperum comedat, donec de inimicis suis ultionem sumat? Sed notandum quia jam devictis hostibus ista loquebatur. Quid vero est comedere victoribus, nisi de peracto virtutis opere cibos vanae laudis delectanter excipere? Maledictus, inquit, omnis, qui ante vesperum comederit, quia qui modo vanas laudes gratanter excipit, tunc aeternas Creatoris laudes amittit. Adjuratur ergo populus ne comedat, quia doctorum praecepto constringitur, ut de bono opere inaniter nunquam glorietur. Fortia bene vivendo agat, sed quandiu vixerit, appetere de fortitudine laudes caveat, ut laudari post mortem aeternaliter non amittat. Qui enim ante vesperum populum manducare prohibuit, ad vesperum utique esse comedendum concessit. Et quia in vespere finis diei est, in vesperum comedunt qui abstinere ante vesperum possunt, quia qui laudari modo de magna actione despicit, cum ad vitae finem ducitur, aeternis dignus laudibus invenitur. Hoc est, quod Dominus se daturum electis in Evangelio repromittit, dicens: Euge, serve bone et fidelis, quia in pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam, intra in gaudium Domini tui. ( Mt, 25, 23) Hinc iterum ad judicium veniens, dicit: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est a constitutione mundi. ( Mt, 25, 34) Tunc quidem de inimicis nostris ulciscimur, quia omnes tunc diabolicae tentationes evanescunt. Quia enim ultra daemonum insidiae tentando nihil obsunt, cum per carnem morimur, de inimicis nostris ulciscimur, quos jam velut interfectos penitus non pavemus. Vel ergo usque ad vesperum comestionem differimus, si laudis nostrae praeconia in fine venturo judici reservemus. Tunc quidem manducandum est, quia qui judex tunc venit, modo dux nostri exercitus commilitonibus repromittit, dicens: Faciet illos discumbere, et transiens ministrabit illis. ( Lc, 12, 37) Tunc quippe victores discumbunt, quia internae quietis alta sede recepti, perennis vitae laudibus delectantur, quando ipsis tacentibus omnium bonorum operum praeconia concinunt, et simul proferuntur ad gloriam quae hic magna virtute ferebantur ad pugnam. Sequitur: Omneque terrae vulgus venit in saltum, in quo erat mel super faciem agri. Ingressus est itaque populus saltum, et apparuit fluens mel, nullusque applicuit manum suam ad os suum. ( S1, 14, 25 et S1, 14, 26)
• Liber 5, Caput 4
  • Saltus, silvosus atque clivosus locus est. Quo nimirum nomine apte corda saecularium designantur, quia dum tota intentione curis exterioribus serviunt, velut silvosa loca, culta ad fructum boni operis praedicationis vomere non sunt. Qui vero vulgus [ Forte leg. vulgi] nomine hoc loco signantur, nisi religiosi viri et simplices? Terrae quidem vulgus dicitur: quia in bono opere magni sunt, sed tamen altissima contemplatione magni non sunt. Nobiles quidem actione, sed vulgus summorum virorum comparatione. Quid ergo est quod vulgus terrae venit in saltum, ( S1, 14, 25) nisi quia religiosi et simplices viri per exempla bonorum operum, saepe ad notitiam saecularium deducuntur? Ubi mel in agro apparet, quia de exemplo boni operis apud saeculares inveniunt, et devotionis latitudinem, et fructum venerationis. Quid enim est ager in saltu, nisi devotio in inculto et inexpurgato corde saecularium? Et quid mel super faciem agri, nisi dulcedo favoris? Qui merito post ingressum vulgi apparere dicitur, quia videlicet aspera saecularium corda, si prius religiosorum exempla non vident, nec latitudine devotionis se valent distendere, nec alienae sanctitatis gloriam praedicare. Ante ingressum quidem, tantum saltus est, nec agrum habet, nec fluens mel. Post ingressum vero, et latitudinem agri habet, et dulcedinem mellis, quia saepe qui mundum diligunt, sanctorum exempla ferventi amore recipiunt, ut bonum quod vident, sibi non solum placeat, sed etiam praedicare attentius concupiscant. Ipsa tamen sanctorum vita laudanda est, et laus ista ab eis, quorum est, per vanam gloriam nullatenus capienda. Videri tantum debet, excipi non debet, ut glorificari Deum quisque in suo opere gaudeat, sed de Dei gratia extolli contemnat. Unde et caute expressum est, quia fluens mel super faciem agri apparuit, et tamen manum cum melle ad os nemo applicuit. Mel quidem fluit, quia dulcis fama sanctorum dulciter velociterque currit. Sed manus ad os nullus ducit, quia de opere bono dulcedinem laudis non accipit. Manum quidem cum melle ad os applicare est laudem operis sui gratanter accipere. Decurrat ergo mel, et nemo ad os manum applicet, ut sanctorum fama dulciter fluat, et ipsos a quibus defluit non extollat. Fluat, ut alios satiet, sed non sumatur, ne mortem propinet. Unde et subditur: Timebat enim populus juramentum. ( S1, 14, 26) Juramentum regis est: Omnis qui se exaltat, humiliabitur. ( Lc, 18, 14) Item juramentum regis est, quod contra hypocritas profert, dicens: Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. ( Mt, 6, 16) Juramentum ergo populus timet, quia ne aeternas amittat, temporales recipere laudes cavet. Sequitur: Porro Jonathas non audierat, cum adjuraret pater ejus populum, extenditque summitatem virgae quam habebat in manu, et intinxit in favo mellis, et convertit manum suam ad os suum, et illuminati sunt oculi ejus. ( S1, 14, 27)