Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 5
  • Et osculatus est eum, et ait: Ecce unxit te Deus super haereditatem suam in principem, et liberabis populum ejus de manu inimicorum ejus, qui in circuitu ejus sunt. ( S1, 10, 1, S1, 14, 45 et S1, 14, 47)
• Liber 5, Caput 4
  • Tacentibus quidem doctoribus, in loca sua daemones abeunt; quia per pastorum silentium non pereunt, nisi quia ad vitam aeternam praedestinati non sunt. Loca etenim daemonum sunt, quia divina praescientia in habitaculum Dei praeordinati non sunt. Hinc est quod praedicantibus primis doctoribus dicitur: Credebant quotquot praedestinati erant ad vitam aeternam. ( Ac, 13, 48) Hinc Paulus ait: Quos praescivit, et praedestinavit, et quos praedestinavit, vocavit. ( Rm, 8, 30) Hinc est quod volentes apostoli transire in Asiam, a Spiritu sancto prohibiti sunt (voir: Ac, 16) . Qui ergo non praedestinati sunt, sive audiant doctorum verba, sive non audiant, vocari in Dei habitaculum nequeunt, quia per nequitiam, in qua sunt ante constitutionem mundi praecogniti, locum in se malignis spiritibus paraverunt. Bene igitur, dum insequi Philistaeos cessare [Forte cessari] dicitur, in loca sua daemones abiisse referuntur, quia aliquando Dei dispensatione doctores tacent, ut illis tacentibus hi qui Domini non sunt, a malis spiritibus recipiantur. Sed, ut dixi, cum post culpam pastores tacent, semetipsos humiliant, ut purgati in ministerium praedicationis potenter surgant. Dum tacent, infirmitatem suam pensant, sed considerando semetipsos, contra occultos hostes se validius roborant. Unde et bene subjungitur: At Saul, confirmato regno super Israel, pugnabat per circuitum contra inimicos ejus. ( S1, 14, 47)
• Liber 5, Caput 4
  • Debilitatur quidem regnum, quando pastores in aliquibus culpis cadunt. Sed debile confirmatur cum per satisfactionem poenitentiae ad opus magnae virtutis eriguntur. Et super Israel confirmari dicitur, quia dum ad vitae altitudinem proficit, eos quibus praeeminet ordine, vincit conversatione. Videntibus Deum praelatus est, sed supra Deum videntes extollitur, cum prae caeteris in divina assumitur contemplatione. Merito ergo dicitur: Pugnabat contra omnes inimicos ejus, et quocunque se vertebat superabat: ( S1, 14, 47) quia qui aeterna altius conspicit, facile conterit quidquid de infimis sibi ad pugnam venit. Quia enim nulla terrena sibi jam placent, qui per magnam charitatem super Israel, id est in coelestibus regnat, quocunque se vertit, superat. Quid enim huic malignus spiritus suggerat, qui terrena nulla considerat, qui laeta saeculi nulla jam amat? Pugnat doctor, dum praedicat, sed superat, quia quod praedicando prohibet de mundi delectatione contingere, conversationis virtute persuadet. Et quia pugnare in circuitu contra inimicos dicitur, magnae laudis ejus victoria esse demonstratur. Ex omni quidem parte perfectum esse doctorem docet, qui ex omni parte fortissimos habet inimicos. Dum ergo ubique verti et superare dicitur, quanta ejus gloria praedicatur? Quid est ergo quod in circuitu hostes habere dicitur, nisi quia maligni spiritus omnibus sensibus nostris insidiantur? Nam loquendo alios, alios videndo decipiunt. Alios per auditum, alios per gustum vel olfactum fallunt. Alios etiam per insidias illecebrosae delectationis vel cogitationis pertrahere ad immunditias satagunt. Aliis foris obscoena offerunt, quae mentis deliberatione sequantur. Sed ut rectius hunc circuitum demonstremus, hunc dum ad laeta pertrahunt, eis quasi ad dexteram insidias ponunt. Illum dum per adversa dejiciunt, quasi a laeva parte constringunt. Nos dum ad praeterita oblectamenta invitant, quasi a retro praecipitant. Illis quasi ab anteriori parte obviant, quia saepe infirmorum mentibus districtae conversationis et vitae longitudinem quasi consulendo monstrant. Ab ante enim veniunt, quia proficisci ad coelum animas non permittunt. In circuitu ergo inimicos habemus, quia ante, retro, in dexteram et sinistram malignorum spirituum certamen patimur. Unde et beatus Petrus apostolus nos cohortatur, dicens: Adversarius vester diabolus, tanquam leo rugiens, circuit, quaerens quem devoret; cui resistite fortes in fide. ( 1P, 5, 8)
• Liber 5, Caput 4
  • Sed jam belli circuitum novimus, qualiter per circuitum reges vincant, videamus. In circuitu quidem vincunt, qui linguam, et os, et oculos, et omnia corporis membra ab illicita actione custodiunt. Dum enim linguam perfecte per silentium muniunt, quasi in una parte victores sunt, et dum vident oculis quae concupiscere dedignantur, ex alia parte victores fiunt. Saepe etiam mala audiunt et repellunt, et quia noxia reprobant, et reprobando triumphant. Cunctis ergo sensibus victores sunt, qui per eorum aliquem subdi malignis spiritibus nolunt. Sed et dum cordi inepta cogitatio offertur, hostis qui reprobatur eliditur. Qui enim noxia quaeque abjicit, hostem potenter premit. Et quia item laeta contemnit, et adversa non metuit, quae reliquit aliquando perversa non repetit, et ad coelestia ferventer currit, hostes, quos in circuitu patitur, superare declaratur. In quibus profecto adversariis, quia insidiae oppositae quinque corporalibus sensibus designantur, apte per quinarium numerum exprimuntur. Contra Moab, ( S1, 14, 47) inquit, et filios Ammon, et Edom, et regem Suba, et Philistaeos. ( S1, 14, 47)
• Liber 5, Caput 4
  • Qui enim quinque gentium nomina posuit, oppositas quinque sensibus corporis fraudes daemonum designavit. Sed quia doctor non solum vivendo, sed etiam docendo dimicat, cum contra omnia vitia disputat, cum ea verbi gladio in auditorum suorum mentibus necat, nimirum in circuitu et pugnare cernitur, et quocunque se vertit superare. Sed quaedam specialiter nominantur, quae sibi principaliter obstant: Contra Moab, ( S1, 14, 47) inquit, et filios Ammon, Edom, et regem Suba, et Philistaeos. ( S1, 14, 47) Moab, ex patre interpretatur, Ammon, populus moeroris, Edom, rufus, Suba, incensa, sive convertens, Philistaeus, poculo cadens. Quid enim his nominibus nisi gradus pessimae vitae exprimitur? In Moab quippe, qui ex patre dicitur, concupiscentia designatur. In mente quidem reproba, quia a diabolo ponitur, quasi a patre generatur. Quid vero per Ammon, qui populus moeroris interpretatur, ostenditur, nisi frequentia malorum operum? Quia enim multa sunt, populus dicitur, et quia ad aeterni luctus amaritudinem reprobum unumquemque perducunt, moeroris populus recte nominatur. Edom vero, qui rufus dicitur, quid nisi peccandi nimium fervorem insinuat? Prius enim peccare quisque consuevit, deinde per usum peccandi proficit in augmentum fervoris, ut peccare saepius audeat, et hoc, quod audendo ingeminat, semper iterare ardentius concupiscat. Quo nimirum peccandi ardore agitur, ut in mente reproba quidquid virtutis aut boni operis viruit, comburatur. Incensa ergo post Edom in spirituali bello describitur, quia ita est perditae mentis casus, ut cum ferventer mala congregare nititur, bonis omnibus quasi per combustionem perditis et redactis ad nihilum spolietur. Suba etiam convertens dicitur, quia et formam Dei de reproba mente fervens peccatum tollit, et hanc ad apostatae angeli formam redigit. De qua jam per divinam sententiam dicitur: Cum venerit impius in profundum malorum, contemnit. ( Pr, 18, 3) Superba quidem mens jam divina mandata despicit, et semetipsam carnalibus desideriis subdit. Quis ergo est rex Suba, nisi ille, de quo ad beatum Job a Domino dicitur: Ipse est rex super universos filios superbiae. ( Jb, 41, 2) Philistaei vero, qui poculo cadunt, qui sunt, nisi qui omnibus supradictis malis ebrii sunt? Qui sic coelestia obliviscuntur, ut ad haec evigilare aut vix, aut nunquam videantur. Per Moab ergo concupiscentia carnis exprimitur, per Ammon, frequens usus malae operationis; per Edom, peccandi ardens desiderium; per Suba, vastatio et combustio virtutum; per Philistaeos, oblivio coelestium. Cum ergo electus doctor aliquem educere de tantorum laqueorum medio appetit, quantae virtutis certamen sumit? Et quia de omni hoc perditionis gradu per doctorum laborem ad poenitentiam redeunt, quocunque se vertit superare perhibetur. Praedicando etenim aliquando concupiscentiam in alicujus corde interficit, aliquando usum pravae operationis. Modo illos trahit, qui in usum peccandi transierant, modo illos qui combustis et ad nihilum redactis virtutibus, regi suo diabolo quasi incensi serviebant. Et quia praedicando superna memorat, cadentes poculo, et coelestium oblitos ad spiritualis vitae studium excitat et per amorem ardenter inflammat. Bene ergo dicitur: Quocunque se vertebat, superabat. ( S1, 14, 47)