Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Quasi dicat: Hoc applicare praecepit, quod esse cognovit. Ab irreligiosis quidem religionis consilium, aut sapientiae a stultis petere, non est consilium accipere, sed praecipitare. Bene ergo dicitur: Erat enim ibi arca Dei, ( S1, 14, 18) quia in rebus dubiis illos debemus consulere, quibus aperte scimus spiritualia dona non deesse. Sed quaedam sunt quae per consilium, quaedam vero quae per auxilium meliorantur. Ubi enim aperta et indubitata necessitas est, illic non est idonea mora consilii, sed celeritas subventionis. Ambigua quidem, et obscura melius consulendo peragimus, sed aperta et cognita subveniendo et festinando sublevamus. Unde et subditur: Cumque loqueretur Saul ad sacerdotem, tumultus magnus exortus est in castris Philistiim, crescebatque paulatim, et clarius resonabat. Et ait Saul ad sacerdotem: Contrahe manum tuam. Conclamavit Saul, et omnis populus qui cum eo erat, et venerunt usque ad locum certaminis. ( S1, 14, 19 et S1, 14, 20)
• Liber 5, Caput 4
  • Quid enim aliud signat quod prius Saul applicare arcam petiit, deinde sacerdotem contrahere manum jussit, nisi quia et obscura debemus consulendo disponere, et quae clarius innotescunt, cum festinatione complere? Sed praedicatori tumultum crescentem paulatim audire, est conversorum peccatorum devotionem cognoscere. Quod paulatim crescere dicitur, quia dum mentem nostram ad bona opera spiritus dirigit, hanc ad meliora per quotidianos profectus leniter ducit. Quid vero est, quod Saul et omnis qui cum eo est populus clamat, nisi, quia se praeliatoribus sociant? Sed et usque ad locum certaminis veniunt. Locus certaminis cor est verbum Dei audientis. Certaminis vero locus dicitur quia verbum quod recipitur, cum praeterita conversatione praeliatur. Placent enim ei jam coelestia quae audit, sed vetus consuetudo insurgit, et ut audita contemnat, suggerit. Fit pugna item gravior, quia quod praedicator laudat, hoc maligni spiritus dissuadendo vituperant, et quasi praeliando se contra sanctos erigunt, dum illud bellando destruunt, quod istorum voce praedicatur. Quid est ergo venire usque ad locum certaminis, nisi per exquisitionis aditum pervenire ad secreta cordis auditoris, ubi hostes celeriter inveniat, et potenter caedat? Nam qui discutere interna nesciunt, ad locum certaminis pervenire non possunt. Vel locus certaminis est, ubi crebra fama magnae religionis est. Illuc quippe dum ab innumeris curritur, qui et vitam deponere veterem, et induere novam concupiscunt, certaminis locus recte nuncupatur, quia quotidie illic spiritualium virtutum exercitus pugnat cum numerositate vitiorum. Illic quidem quanto graves pugnae, tanto gloriosae victoriae. Illic quo frequentius accessus hostium, eo et laudabilior numerus triumphorum: ubi non solum magnorum alta virtus extollitur, sed communis omnium strenuitas mira fortitudinis ostensione monstratur. Unde et sequitur: Et ecce versus fuerat gladius uniuscujusque ad proximum suum, et caedes magnanimis. ( S1, 14, 20)
• Liber 5, Caput 4
  • Quis est hic gladius, nisi gladius spiritus, quod est verbum Dei? Qui enim innumerabilibus locis ad omnipotentis Dei servitium conversi sunt, quia verbo Dei inseparabiliter inhaerent, quasi juxta se quisquis gladium tenet. Gladius ergo uniuscujusque ad proximum vertitur, quando hi qui in monasteriis conversi sunt, et vicissim se verbo Dei perforant, et carnalitatem in se penitus necant. Velut enim alterutro vulnere interficiuntur, dum alter alterum verbo Dei percutit, et quidquid in se carnaliter vivit, exstinguit. Qui, quia nuper conversi, a seculari vita ceciderant, Philistinorum typo signati sunt. Vel gladius alterius ad proximum vertitur, quando per conversorum exhortationem, nondum conversi peccatores ad Dominum convertuntur; quando non solum hi qui praesunt verbo praedicationis alios lucrifaciunt, sed multitudo subditorum quotquot possunt verbis et exemplis instruere, et praesentis vitae desideriis conantur velut interfectos subducere, et aeternae vitae vivos exhibere. Haec quidem lucra peremptorum jam in tota Ecclesia per orbem universum diffusa conspicimus, quia quicunque per divinam gratiam jam Deo vivunt, alternae charitatis mucrone huic mundo mortui videntur. Gladius quippe uniuscujusque ad proximum vertitur, quia omnes electi se in sancta Ecclesia vicissim roborant, et ad coelestem patriam studio alternae praedicationis inflammant. Et quia innumerabilis populus quotidie Deo acquiritur, bene illic subditum est: Et caedes magna nimis. ( S1, 14, 20) Magnum utique nimis est, quod in magnitudine potest quomodocunque dignosci, sed excellentia non valet comprehendi. Ad hanc quidem magnam nimis caedem oculos extulerat, qui dicebat: Mihi autem nimis honorificati sunt amici tui, Deus, nimis confortatus est principatus eorum; dinumerabo eos, et super arenam multiplicabuntur. ( Ps, 138, 17 et Ps, 138, 18) [mauvais référencement: Ps, 138, 17] Potest etiam magna nimis caedes intelligi, non solum ut multi, sed etiam ut bene interfecti videantur. Quod quidem in conversione peccatorum fieri cernitur, cum sic praeterita deserunt, ut ad eadem delectamenta nunquam reviviscant. Caedi utique peccatoribus, est ad tempus a turpi vita separari. Vehementer ergo, sive nimis caedi, est temporalis vitae illecebras perfecte deserere, et futurae gaudiis inhiare. Ipsorum vero, qui convertuntur, quia multa diversitas est, sequitur: Sed et Hebraei, qui fuerant cum Philistiim heri et nudiustertius, ascenderantque cum eis in castris, reversi sunt, ut essent cum Israel, et his qui erant cum Saul et Jonatha. ( S1, 14, 21)