Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Quid est enim quod turbasse terram patrem reprehendit, nisi quia majores statuta sua per imperitiam confudisse redarguit? Terrae quidem nomine subditorum humilitas designatur, quae nimirum turbari cernitur, quando errante pastorum judicio, tranquillae veritatis ordinem deserere videtur. Et quia dum favores hominum arrogantes inhianter ambiunt, et hoc licitum esse asserere conantur, profectus suos in testimonium perducunt. Vidistis enim, ait,quia illuminati sunt oculi mei, eo quod gustaverim paululum de melle isto. ( S1, 14, 29) Quasi dicat: Ex laude subjectorum crevi, dum non esse minor laudibus studui. Nam et electorum praedicatorum mos esse solet, ut dum se laudari considerant, hoc quod de se foris audiunt, esse viribus contendant. Et idcirco paululum mellis se Jonathas comedisse retulit: quia arrogans linguae favores se excipere licenter putat ad vitae profectum, non ad intentionem vanitatis. Sed omnino aliud est laudis praeconia moribus adaequare contendere, aliud laudes appetere, ut in iisdem laudibus profectum vitae possit invenire. Laudes quippe suas moribus exaequare conantur, qui ipsas laudes despiciunt, qui laudari ab hominibus nunquam volunt. Quantum certe in eis est laudari vehementer refugiunt, sed quia non possunt omnino effugere ne laudentur, conantur esse quod audiunt. Sed quidam, bonis ostensis operibus, idcirco laudari volunt, ut laudati majus conscendant in opus virtutis. Qua profecto praesumptionis suae aestimatione falluntur, quia qui in minimis laudes appetit, cum majora opera fecerit, ardentius et valde avidius laudes quaerit. Et fortasse ideo post patrem Jonathas non potuit regnare, quia illos signabat qui dum vane se extollunt vere deficiunt. Addidit quoque ratiocinando, et dicit: Quanto magis si comedisset populus praedam inimicorum suorum, nonne major facta fuisset plaga in Philistiim? ( S1, 14, 30) Mellis paululum in virgae summitate gustare, est de doctrinae facundia qualitercunque gloriari. Praedam vero inimicorum comedere, est virtutis opera per memoriam repetere, et recolendo gaudere. Quasi enim praedam inimicorum facit, dum ea, in quibus occultis hostibus quis praevaluit, ad memoriam ducit. Ea quoque ad saturitatem comedit, qui quasi sua virtute haec fecerit, se inaniter et vehementer extollit. Dicit ergo: Quanto magis si comedisset populus praedam inimicorum suorum, nonne major facta fuisset plaga in Philistiim? ( S1, 14, 30) Quasi dicat: Cum ex brevi gustu favoris, tantus profectus sit, quid electi praeliatores facerent, si plenas operum laudes licitas ac justas haberent? Sequitur: Percusserunt ergo Philistaeos in die illo a Magmis usque in Aion. ( S1, 14, 31)
• Liber 5, Caput 4
  • Dies mentis est splendor eruditionis. Sed illi quos arrogantes erudiunt, quia ambitione temporalis gloriae accenduntur, simulationem lucis accipiunt, non veritatem. Dum ergo dies illa dicitur, quid aliud signatur, nisi quia saepe proposito temporalis gloriae fortia fieri viderentur? In die namque illa, id est doctrina, vel exemplo superborum percutiunt, quia ad hoc ministerio praedicationis inserviunt, ut splendorem gloriae temporalis adipiscantur. Et quia omnibus innotescere cupiunt, dicit: A Magmis usque in Aion. ( S1, 14, 31) Magmas, ut jam satis dictum est, humilitas, Aion vero frater meus moerens interpretatur. Humiles autem hoc loco, pusilli ac simplices in sancta Ecclesia designantur. Moerens vero frater quos alios insinuat, nisi eos quos Dominus in Evangelio collaudat, dicens: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur? ( Mt, 5, 5) Qui enim jam temporalia cuncta novit despicere, et ad aeterna magnis desideriis anhelare, dum horret teneri in corpore, et gemit in illa aeternae vitae laetitia nondum esse, frater meus moerens recte nominatur. Frater quidem, quia Christi cohaeres jam esse coepit, ad cujus beatissimam illam atque laetissimam haereditatem totis desideriis ingemiscit. Moerens autem dicitur, ut perfectorum luctus inenarrabilis esse designetur. Moerere autem non quomodolibet, sed affectuosissime flere est. Quia enim Spiritus sancti gratia repleti sunt, ad illam fletuum ubertatem pervenerunt quam egregius doctor asserit, dicens: Ipse autem Spiritus postulat pro nobis gemitibus inerrabilibus. ( Rm, 8, 26) Moerens etiam frater dicitur, quia Redemptori in magna familiaritate perfecti quique conjuncti sunt. Quem enim singulariter Redemptor diligit, quem singulari dignitate ad perpetuae haereditatis possessionem nutrit, cum frater ejus asseritur, singulari numero declaratur. Unde et ad Moysen quasi singularem amicum dicit: Novi te ex nomine. ( Ex, 33, 12) Hinc est quod de Joanne in Evangelio dicitur: Hic est discipulus ille quem diligebat Jesus. ( Jn, 21, 20) Qui enim omnes discipulos valde diligebat, dum hunc diligere dicitur, frater singulari numero demonstratur. In die illa a Magmis usque in Aion Philistaeos arrogantes percutiunt, quia ut lucem gloriae saecularis accipiant, non solum parvulis parva praedicant, sed alta quae perfectiores agnoscant. Et quia cum sibi per intentionis perversitatem obsunt nonnullis in Christo parvulis, pluribus etiam perfectioribus prosunt loquendo, a Magmis usque in Aion non pugnare, sed percutere dicuntur. Philistaeos quidem percutere, est daemonum insidias, vel vitiorum tyrannidem ab electorum corde perimere. Sed saepe elati doctores aliis per verbum prosunt, et ejusdem verbi laudes nullas accipiunt quas concupiscunt. Unde et frequenter accidit, ut dum laudari et efferri se non considerant, velut fatigati magnis laboribus obmutescant. Quare et subditur: Defatigatus est autem populus nimis. ( S1, 14, 31) Mos quoque esse elatorum solet ut cum ab eorum laudibus lingua aliena silet, aestimatio sua non sileat. Tacentibus quidem aliis clamant, quia aestimationis suae praeconia in corde portant. Bene ergo de eodem populo subditur: Et versus populus ad praedam, tulit oves, et boves, et vitulos, et mactavere in terra, comeditque populus cum sanguine. ( S1, 14, 32)

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 14
  • Defatigatus est populus nimis, et versus ad praedam, tulit oves, et boves, et vitulos, et mactaverunt in terra, comeditque populus cum sanguine. Nuntiaverunt autem Saul, dicentes quod populus peccasset Domino, comedentes cum sanguine. Qui ait: praevaricati estis, volvite ad me jam nunc saxum grande. Et dixit Saul: Dispergimini in vulgus, et dicite eis ut adducat ad me unusquisque bovem suum et arietem, et occidite super istud, et vescimini, et non peccabitis Domino comedentes cum sanguine. Adduxit itaque omnis populus, unusquisque bovem in manu sua, usque ad noctem, et occiderunt ibi, ( S1, 14, 31, S1, 14, 32, S1, 14, 33 et S1, 14, 34) etc. Peccasse Domino et comedisse cum sanguine dicuntur, quia mactatis victimis non obtulerunt ad sanctuarium sacerdotibus, juxta legis praeceptum, adipem et sanguinem, cum videlicet sanctuarium secum haberent. Quando locus sanctuarii procul fuerat, jubebatur sanguis victimarum fundi in terram, de his videlicet victimis quas ad suos esus praeparabant. Quando vero sanctuarium praesens erat, sanguis hostiarum super altare Domini jubebatur fundi, sicut est illud in libro Deuteronomii: Sanguinem hostiarum tuarum fundes in altari, carnibus autem ipse vesceris; ( Dt, 12) quod praefatus populus non fecit, et idcirco dicitur Domino peccasse, et cum sanguine dicitur comedisse. Sequitur.