Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Tacendae quidem sunt electorum virtutes, ne per jactantiam dicantur, sed aliquando ad Dei gloriam eas manifestare culpa non est. Quia vero nos in Saul magnos praedicatores expressimus, hoc profecto, quod patrem Jonathas pugnae initium celat, illud insinuat: quia magna quae agimus, quandoque propter humilitatem laudabiliter celamus. Tales quidem jam facti per corruptionem sumus, ut boni videri etiam ab illis, qui praesunt nobis, sine elatione nunquam valemus. Cum ergo de manifesto latens malum nascitur, sapienter bonum absconditur, ne malo superveniente maculetur. Sed inter haec sciendum est, quia illi virtutes celare praelatis suis ista necessitate possunt, qui bene cognoscere bonum quod agunt, sciunt. Si enim nimis sunt simplices, saepe non est bonum, quod esse bonum arbitrantur; et dum vitium quasi virtutem non indicant, in se absconditum hostem portant. Unde et Jonathas, qui patri belli propositum texit, tantus asseritur: ut sub ejus ducatu pars exercitus producta referatur. Erant, ( S1, 13, 2) inquit, duo millia virorum cum Saul in Magmas, et in monte Bethel, mille autem cum Jonatha in Gabaa Benjamin. ( S1, 13, 2) Dicatur ergo de Jonatha: Patri autem suo hoc ipsum non indicavit: ( S1, 14, 1) quia eruditi viri, dum elationis vitium incurrere de magnis operibus suis metuunt, ea nimirum ipsis abscondunt, a quibus adjuvari potuerunt. Quae nimirum praedicatoris auxilia melius discimus, si ipsos in loco suae perfectionis videamus. Nam sequitur: Porro Saul morabatur in extrema parte Gabaa sub malo granato, quae erat in Magron. ( S1, 14, 2)
• Liber 5, Caput 4
  • Gabaa, ut diximus, collis interpretatur; Magron, de fauce dicitur. Praedicatores autem sancti sublimes valde sunt, non solum opere, sed etiam contemplatione. Extrema ergo pars ista sublimitas est operis, intima vero illa, contemplationis. Per hanc quidem extremam partem suae celsitudinis, ad exemplum a nobis conspiciuntur; per illam vero intimam, in magno amore conditori conjuncti sunt. Hos quidem nobis extrema parte sublimitatis suae propheta mirandos ostendit, quando ait: Qui sunt isti, qui ut nubes volant, et quasi columbae ad fenestras suas? ( Es, 60, 8) Volant quippe ut nubes: quia a gravedine culpae sunt leves, et gratia sancti Spiritus in bono opere veloces. Quasi columbae vero sunt ad fenestras, quia ad exemplum per bona opera se nobis, quasi per foramina porrigunt, sed de ostensa vitae munditia, laudis appetitu nequaquam capiuntur. Sed et sub malo granato rex residet; quia in umbra Redemptoris praedicator requiem habet. Magno quidem labore fatigatur, sed verborum Domini consolatione reficitur. Unde et eadem malus arbor in eo loco, qui de fauce dicitur, morari perhibetur. Quid enim hoc loco istud de fauce dicitur aptius quam sancti Evangelii dulcedo designatur? Sic enim nunc morari in umbra Redemptoris possumus, si videlicet verba ejus ad consolationem de Evangeliorum meditatione capiamus. Sed in hoc residere quietius praedicatores possunt, qui quo altius et propius illud divinae faucis verbum suscipiunt, dulcius saginantur. Haec etiam causa est qua rex Saul non stare, neque sedere, sed morari sub malo granato in Magron dicitur; quia perfectus doctor Dei docibilis est: et dum pascere cibo alios nititur, ipse multiformium deliciarum spiritualium dulcedine satiatur. Nam dum Redemptoris amoena singulariter aspicit, in miram contemplationem virtutum surgit: et quasi de uno cortice plurima grana colligit, dum per ea omnia, quae in Redemptorem recolit, deliciosam mentem gratanter ducit. In hac quidem Redemptoris amoenitate sponsa se requievisse gloriatur, quae dicit: Sub umbra ejus, quem desideraveram, sedi. ( Ct, 2, 3) In umbra quippe ejus sedere est in ejus contemplatione requiescere. Ejus certe contemplatio umbra est, quia in ejus visione protegimur, ne diabolica tentatione velut solis ardore denigremur. Qui ergo tam sublimiter requiescunt, ferre se consulentibus auxilia utiliter possunt. Sed tamen nonnulli electi subditi dum infirmitatem propriam metuunt; dum solum Deum agonis sui testem requirunt, tantorum hominum judicia fugiunt, ut a solo Deo in bona sua actione videantur. Bene ergo et Saul in extrema parte Gabaa sub malo granato morari dicitur, et Jonathas belli propositum ei non indicasse: quia dum perfecte cavere elationem non possumus, bonum, de quo nasci potest, omnibus abscondi debet. Sequitur: Erat populus cum eo quasi sexcentorum virorum. ( S1, 14, 2)