Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Et cum eligendus rex peteretur, dictum est: Et erat vir nomine Cis filius Abiae. ( S1, 9, 1) Quia vero ista stirpis regiae nomina quid significent, plenius exposuimus; hoc tantummodo exprimamus, quomodo Abner patruelis Saul esse referatur. Sed Saul filius Cis, id est duri esse cognoscitur; Abner etiam lucernae filius perhibetur. Durum hunc, austerae nimis conversationis viros ostendimus designare, Ner lucernam interpretari. Quid est igitur quod lucerna, et durus ejusdem patris esse filii dicuntur, nisi quia a Deo est, et quod Scriptura sancta austerum praecipit, et virtus exterior durae conversationis? Frater quippe lucernae durus est, quia gratiam implendae legis ab eo habet a quo ipsa lex ortum habet. Unde et Psalmista confidenter repromittit, dicens: Etenim benedictionem dabit, qui legem dedit. ( Ps, 83, 8) [mauvais référencement: Ps, 83, 7] Legem quippe dare est praecepta vitae electis proferre, benedictionem etiam dare est gratiam implendae legis impendere. Quia ergo ab uno sunt tam lumen Scripturae quam asperitas vitae nostrae, Cis et Ner unius patris filii esse referuntur. Abner ergo filius Ner, Saul regis patruelis esse recte dicitur, quia qui ad curam animarum eligitur, durae et asperae vitae debere esse judicatur. Sed qui praedicatorum adjutores esse cupiunt, nunquam agunt, quod cupiunt, si lumen Scripturae sanctae, in quo per cognitionem concepti sunt, in bona operatione atque sancta praedicatione, velut nascendo, non perficiunt. Cum vero Scripturarum sanctarum cognitio magis summis doctoribus quam eorum adjutoribus subditis adscribatur, et exempla conversationis sequi magis minoribus quam majoribus convenire videantur; quid est quod duri filius rex dicitur, lucernae vero filius dicitur princeps regis? Sed his verbis non significat quod summi doctores et eorum adjutores habent, sed suppresso quod habent, exponit quod singulis agendum est. Rex quippe, videlicet summus et electus praedicator, quia jam per altissimae eruditionis scientiam, Scripturae lumen habet, non sic confidat de scientia, ut aliorum exempla minime sequatur. Princeps quoque, id est magni doctoris adjutor, quia exemplis ejusdem sui praepositi subditur, ad lumen innitatur, ut qui exempla sequitur, in doctrinae altioris eruditionem, quasi in magna lucernae luce nascatur. Qui ergo eruditus ad majorum exempla per humilitatem reducitur, exemplis instructus ad Scripturarum splendorem discendo sublevatur, bene rex filius duri, et princeps lucernae filius esse perhibetur. Tales viri, quia electis fidelibus utiliter praeeminent, quia subjectos ad virtutum victorias fortiter provehunt; sequitur: Erat autem bellum potens adversus Philistaeos omnibus diebus Saul. ( S1, 14, 52)
• Liber 5, Caput 4
  • Debile et omnino infirmum bellum illorum doctorum est, qui nec lumen habent divinae cognitionis nec fortitudinem boni operis. Potens ergo bellum dicitur, quando electis plebibus duri filii dominantur, quia ille potest aliis utiliter bona dicere, qui consuevit verba magna operatione praeire. Sed et subtiliter est intuendum quod implexius dicitur: Cunctis diebus Saul. Quid sunt dies Saul, nisi lucis opera? Quod bellum doctoris est aliud quam quod lingua conficitur? Omnibus itaque diebus pugnat, qui multa alios docet, sed nil docendo profert, nisi quod suo prius fulget opere. In die etenim sua pugnat, qui verba praedicationis ex propria trahit luce virtutis. In die ergo alieno pugnare vult, qui contraire reprobis spiritibus satagit, non loquendo quae agit, sed praedicando quae novit. Sed omnibus diebus pugnat: quia omnia praecepta Dei ostendit in luce operis, quae subsequendo vult pandere per curam praedicationis. Merito itaque bellum potens dicitur, in quo cum omnimoda virtutum, vel operum luce pugnatur. Potest etiam per hoc quod omnibus diebus pugnare dicitur, agonis spiritualis instantia designari. Qui enim vitam ducit plenam virtutibus, in diebus vivit. Cunctis ergo diebus bellum potens electi doctoris agnoscitur, quia is semper malos spiritus superare cernitur, qui a luce virtutum nunquam separatur. Sed habent electi viri virtutem praeliandi, habent et humilitatem timoris. Per virtutem triumphant, sed per timorem auxilia congregare non cessant. Unde tanto fortius praeliantur, quanto et vires confligendi congregare non desinunt. Bene ergo causa potentis belli subjungitur: Nam quemcunque videbat Saul virum fortem et aptum ad praelium, sociabat eum sibi. ( S1, 14, 52)