Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 4
  • Saltus, silvosus atque clivosus locus est. Quo nimirum nomine apte corda saecularium designantur, quia dum tota intentione curis exterioribus serviunt, velut silvosa loca, culta ad fructum boni operis praedicationis vomere non sunt. Qui vero vulgus [ Forte leg. vulgi] nomine hoc loco signantur, nisi religiosi viri et simplices? Terrae quidem vulgus dicitur: quia in bono opere magni sunt, sed tamen altissima contemplatione magni non sunt. Nobiles quidem actione, sed vulgus summorum virorum comparatione. Quid ergo est quod vulgus terrae venit in saltum, ( S1, 14, 25) nisi quia religiosi et simplices viri per exempla bonorum operum, saepe ad notitiam saecularium deducuntur? Ubi mel in agro apparet, quia de exemplo boni operis apud saeculares inveniunt, et devotionis latitudinem, et fructum venerationis. Quid enim est ager in saltu, nisi devotio in inculto et inexpurgato corde saecularium? Et quid mel super faciem agri, nisi dulcedo favoris? Qui merito post ingressum vulgi apparere dicitur, quia videlicet aspera saecularium corda, si prius religiosorum exempla non vident, nec latitudine devotionis se valent distendere, nec alienae sanctitatis gloriam praedicare. Ante ingressum quidem, tantum saltus est, nec agrum habet, nec fluens mel. Post ingressum vero, et latitudinem agri habet, et dulcedinem mellis, quia saepe qui mundum diligunt, sanctorum exempla ferventi amore recipiunt, ut bonum quod vident, sibi non solum placeat, sed etiam praedicare attentius concupiscant. Ipsa tamen sanctorum vita laudanda est, et laus ista ab eis, quorum est, per vanam gloriam nullatenus capienda. Videri tantum debet, excipi non debet, ut glorificari Deum quisque in suo opere gaudeat, sed de Dei gratia extolli contemnat. Unde et caute expressum est, quia fluens mel super faciem agri apparuit, et tamen manum cum melle ad os nemo applicuit. Mel quidem fluit, quia dulcis fama sanctorum dulciter velociterque currit. Sed manus ad os nullus ducit, quia de opere bono dulcedinem laudis non accipit. Manum quidem cum melle ad os applicare est laudem operis sui gratanter accipere. Decurrat ergo mel, et nemo ad os manum applicet, ut sanctorum fama dulciter fluat, et ipsos a quibus defluit non extollat. Fluat, ut alios satiet, sed non sumatur, ne mortem propinet. Unde et subditur: Timebat enim populus juramentum. ( S1, 14, 26) Juramentum regis est: Omnis qui se exaltat, humiliabitur. ( Lc, 18, 14) Item juramentum regis est, quod contra hypocritas profert, dicens: Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. ( Mt, 6, 16) Juramentum ergo populus timet, quia ne aeternas amittat, temporales recipere laudes cavet. Sequitur: Porro Jonathas non audierat, cum adjuraret pater ejus populum, extenditque summitatem virgae quam habebat in manu, et intinxit in favo mellis, et convertit manum suam ad os suum, et illuminati sunt oculi ejus. ( S1, 14, 27)

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 14
  • Interea Saul, dum pergeret dimicaturus adversus Philisthiim, indixit cuncto exercitui jejunium, quousque reverterentur a praelio. Sed Jonathas filius ejus, super faciem agri mel videns, extendit summitatem virgae, et intinxit in favum mellis, et gustavit, et illuminati sunt oculi ejus ( S1, 14, 27), etc. (voir: Isid, sl) Non utique ad videndum illuminati, qui ante videbat; sed ad discernendum, quia vetita tetigerat. Tunc enim casus ille, sicut et Adam, fecit illum attentum, reddiditque confusum. Quo facto monetur omnes illecebras voluptatum in saeculo debere contemnere is qui Deo nititur militare, et Spiritus sancti particeps jam factus, spiritalibus castris se inserit pugnaturus. Quod bene Jonathae nomen exprimit. Interpretatur enim, columbae donum, vel donum Domini. Recte quidem ille columbae vel Domini donum dicitur, qui, gratia Spiritus sancti accepta, mundi parat spernere illecebras. Non enim potest contra Allophylos spiritales, id est adversus principes tenebrarum, virilibus animis incurrere, qui adhuc hujus mundi negligit dulcedinem declinare: Mel enim distillant labia meretricis, ( Pr, 5) hoc est voluptas carnalis delectationem ingerit illicitam, de qua putatur (juxta mysticos intellectus) hunc gustasse Jonatham, et sorte deprehensum vix populi precibus liberatum. Unde manifeste patet indigere illum qui voluptatibus atque illecebris mundi superatur, sanctorum suffragiis et fraternis orationibus, quia quanto majore protervia contra unanime consilium ecclesiasticae regulae refragatus est, tanto majore eget auxilio plurimorum: ut qui suo merito salvari non potest, aliorum devotis precibus reconciliatus ab instante periculo liberetur.

Auctor incertus

• Liber 1, Caput 13
  • Tollunt fabros armorum, cum eos qui sacra eloquia norunt, in tantissceleribus obruunt, ut dicere bona quae didicerant, prorsus erubescant. Saul autem post haec dum pergeret dimicaturus adversus Philistiim, indixitcuncto exercitui jejunium, quousque reverterentur a praelio; sed Jonathanfilius ejus videns supra faciem agri mel, extendit summitatem virgae, et intinxit in favum mellis, et gustavit, et illuminati sunt oculi ejus ( S1, 14, 27). Non utique ad videndum illuminati, quia antea videbat, sed ad discernendum,quia vetita tetigerat; tunc enim casus ille, sicut et Adam, fecit illumattentum, reddiditque confusum; quo facto admoneremur omnes illecebrasvoluptatum in saeculo debere contemnere, qui Deo nitimur militare; non enimpotest contra allophylos spiritales, id est, adversus principes tenebrarumviribus animi concurrere, qui adhuc hujus mundi negligit dulcedinemdeclinare. Mel enim distillant labia meretricis (voir: Pr, 3) , quod estdelectatio voluptatis carnalis; de quo putatur juxta mysticos intellectus huncgustasse Jonathan, et forte deprehensum vix precibus populi liberatum.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Proemium, Caput 3
  • Quare de Jonathan scribitur: quod extenderit manum, et intinxerit in favum mellis, quem cum comedisset, illuminati sunt oculi ejus. ( S1, 14, 27) Quomodo intinxit, si non vidit? Si videbat, quomodo illuminatus est ? Et reliqua.
• Liber 1, Caput 1
  • Saul autem post haec, dum pergeret dimicaturus adversus Philistiim, indixit cuncto exercitui jejunium, quousque reverterentur a praelio. (voir: S1, 14, 25 et S1, 14, 27) Sed Jonathan filius ejus videns super faciem agri mel, extendit summitatem virgae, et intinxit in favum mellis, et gustavit et illuminati sunt oculi ejus ( S1, 14, 27). Non utique ad videndum illuminati, quia antea videbat, sed ad discernendum, quia vetita tetigerat. Tunc enim casus ille, sicut et Adam fecit illum attentum, reddiditque confusum. Quo facto ammonemur, omnes illecebras voluptatum in saeculo debere contemnere qui Deo nititur militare. Non enim potest contra allophilos spirituales, id est adversus principes tenebrarum, virilibus animis concurrere, qui adhuc hujus mundi negligit dulcedinem declinare. Mel enim distillant labia meretricis ( Pr, 5, 3), quod est delectatio voluptatis carnalis, de quo putatur juxta mysticos intellectus hunc comedisse Jonathan, et sorte deprehensum vix precibus populi liberatum.