Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 3
  • Tunc venerunt duae mulieres meretrices ad regem Salomonem, steteruntque coram eo. Quarum una ait: Obsecro, mi Domine, ego et mulier haec habitamus in domo una, ( R3, 3, 16 et R3, 3, 17) etc. Duae mulieres inter quas Salomon primum judicium suum exercuit, quarum unadilectione ardebat, in altera simulatio subripiebat, Ecclesiam atque haereticampravitatem figurasse non dubium est: inter quas Dominus Jesus Christus spiritu orissui, dum id quod justum est dirimit, unicuique quod debetur restituit. Et bene per hanc mulierem haereticorum vel Synagogae etiam impietas generatur,quae et suos nequiter nutriendo interimunt, et alienos quousque perdant,illiciendopersuadent. Sed quia solent post virtutes vitia suboriri ut corda hominum tentando probentur,ne animus in culmine virtutum consistens tanquam Salomon in regno ex seipso glorietur:et hoc permittente Deo qui lucis suae illustratione illustrare dignetur. Ut ergo ea firmitatis dona habeat, et infirmitatem suam humiliter agnoscat peraccessum gratiae ad alta sustollitur et per recessum quid ex seipso sitprobatur. Quod in ipso demonstratur, qui divinitus accepit sapientiam, et tamen postacceptam eamdem sapientiam, duarum meretricum quaestione pulsatus est. Quia nimirum saepe cum mentem nostram concessis virtutibus, respectus intimaelargitatis illuminat, hanc protinus etiam lubricaecogitationes turbant: ut quaesublevata immenso munere exsultat, etiam tentatione pulsata quid sit inveniat. Idcirco quid istae duae meretrices (quas praelibando tetigimus secundum quod indictis doctorum invenimus) plenius significent, pandere decrevimus. Ait enim sacrae Historiae contextus: Tunc venerunt duae mulieres meretrices ad regem Salomonem, steteruntque coram eo, ( R3, 3, 16) et reliqua. In illo ergo judicio Salomonis, Christi figura fuit ubi mulier illa improba, plebsscilicet Synagogae vel haereticorum, verae matris, hoc est Ecclesiae, filiumappetebat, quem non ut servaret, sed revera ut interimeret, cupiebat. Sed sicut, gladio dirimente Salomonis, propriae matris gemitu, verus repertus estpartus, ita et spiritu Jesu Christi docente, plerumque hi quia matre seducti et captisunt errore haereticorum, nonnunquam merentur pro semetipsis gementes, recognoscereEcclesiam matrem. Unde et satis convenienterque apparet hanc mulierem Synagogae vel haereticorumfigurasse impietatem: quae suos nequiter nutriendo interimit, et alienos quousqueperdat illiciendo persuadet. Item alio modo, quantum ad simplicem historiam pertinet, perspicuum est quod puerannorum duodecim contra aetatis suae mensuram, de intimo humanae naturae judicaretaffectu. Unde bene admiratus est et pertimuit illum omnis Israel, quod scilicet eummanifesta non fugerent, qui tam prudenter abscondita deprehendisset. Quantum ad typicos pertinet intellectus dicente Apostolo: Haec omnia in figura contingebant illis. Scripta sunt autem de nobis, in quos fines saeculorum devenerunt. ( 1Co, 10) Quidam Graecorum autumant super Synagogam et Ecclesiam sentiendum, et ad illudtempus cuncta referenda, quando post crucem et resurrectionem, tam in Israel quam etin gentium populo verus Salomon, id est pacificus, regnare coeperit. Quod autem adulterae et meretrices Synagoga et Ecclesia in Scripturis dicantur,nulla dubitatio est, et hoc prima fronte videtur esse blasphemum. Caeterum si recurramus ad prophetas, Osee videlicet (voir: Os, 1) , qui accepit uxorem fornicariam, et generavit filios fornicarios, et deindeadulteram: et ad Ezechiel (voir: Ez, 16) , qui Hierusalem quasi meretricem arguit, quod secuta sit amatores suos, etdivaricaverit omni transeuntipedes, lupanarque in loco celebri exstruxerit. Animadvertimus Christum idcirco venisse, ut meretrices donaret matrimonio, etduobus gregibus unum ovile faceret medioque pariete destructo in easdem caulas ovesprius morbidas congregaret. Hae sunt virgae quae junguntur in Ezechiel, et de quibus per Zachariam Dominusrefert: Et assumpsi mihi duas virgas, unam vocavi decoram, et alteram vocavi funiculum, et pavi gregem. ( Za, 12) Mulier quoque illa meretrix in Evangelio, quae Jesu pedes lacrymis lavit, crinedetergit, et cui peccata omnia dimittuntur, manifeste significat Ecclesiam de gentibuscongregatam. Haec idcirco in prima fronte replicavi, ne cui videatur incongruumsi meretricesdicantur, quarum una Salomonis judicio filii possessione donata est. Prudens quaerat auditor, quomodo meretrix significet Ecclesiam, quae non habetmaculam neque rugam? Non dicimus Ecclesiam permansisse meretricem, sed fuisse. Nam et Simonis leprosi domo Salvator scribitur iniisse convivium. Utique non quia leprosus erat eo tempore quo habebat hospitem Salvatorem, sed quialeprosus ante fuerat. Matthaeus quoque in Catalogo apostolorum publicanus dicitur, non quod permanseritpublicanus post apostolicam dignitatem, sed quod prius fuerat publicanus: ut ubi abundavit peccatum, superabundaret gratia. ( Rm, 6) Simulque considera quid dicat Ecclesia contra Synagogam calumniatricem.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 3
  • Tunc venerunt duae mulieres meretrices ad regem, steteruntque coram eo. Quarum una ait: Obsecro, mi domine, ego et mulier haec habitabamus in domo una, et peperi apud eam in cubiculo. Tertia vero die postquam ego peperi, peperit et haec, et eramus simul, nullusque alius in domo nobiscum, exceptis nobis duabus. Mortuus est autem filius mulieris hujus nocte, dormiens quippe oppressit eum. Et consurgens intempesta nocte silentio tulit filium meum de latere meo ancillae tuae dormientis, et collocavit in sinu suo. Suum autem filium, qui erat mortuus; posuit in sinu meo. Cumque surrexissem mane, ut darem lac filio meo, apparuit mortuus, quem diligentius intuens clara luce, deprehendi non esse meum, quem genueram. Responditque altera mulier: Non est ita, sed filius tuus mortuus est, meus autem vivit. E contrario illa dicebat: Mentiris: filius quippe meus vivit, et filius tuus mortuus est. Atque in hunc modum contendebant coram rege, ( R3, 3, 16, R3, 3, 17, R3, 3, 18, R3, 3, 19, R3, 3, 20, R3, 3, 21 et R3, 3, 22) etc. (voir: Greg, sl) . Notandum quod postquam Dominus erroris nostri tenebras luce suae cognitionis illustrat, mox tentationis aculeo visitando probat: quia accedendo corda nostra ad virtutes provehit, et recedendo concuti tentatione permittit. Si enim post virtutum munera nulla tentatione concutitur, hoc jam se animus habere ex seipso gloriatur. Ut ergo ea firmitatis dona habeat, et infirmitatem suam humiliter agnoscat, per accessum gratiae ad alta sustollitur, et per recessum, quod ex ipso sit, probatur. Quod bene nobis ex historia sacrae lectionis innuitur, qua Salomon et divinitus accepisse sapientiam, et tamen, post eamdem sapientiam, meretricum statim pulsatus quaestione memoratur. Mox enim ut gratiam tantae revelationis accepit, certamen turpium mulierum pertulit. Quia nimirum saepe cum mentem nostram concessis virtutibus respectus intimae largitatis illuminat, hanc protinus etiam lubricae cogitationes turbant, ut quae sublevata immenso munere exaltatur, etiam tentatione pulsata, quid sit, inveniat. Sic Elias et visitatus desuper sermone coelos aperuit (voir: R3, 18) , et tamen probatus subito infirmus, per deserta fugiens, unam mulierem expavit (voir: R3, 19) . Sic Paulus ad tertium coelum ducitur (voir: 2Co, 12) , paradisi penetrans secreta considerat, et tamen ad semetipsum rediens, contra carnis bellum laborat: legem aliam in membris sustinet (voir: Rm, 7) , cujus in rebellione fatigari Spiritus legem dolet. Quod post donationem ergo muneris idcirco Deus hominem probat, quia collato munere sublevat, et, abstracto paululum, ipsum sibi hominem demonstrat. Quod eo usque procul dubio patimur, quo de terra funditus labe peccati ad promissae incorruptionis substantiam reformemur. Quantum ad simplicem historiam pertinet, perspicua est, quod puer annorum duodecim, contra aetatis suae mensuram, de intimo humanae naturae judicaret affectu. Unde et admiratus est et pertimuit illum omnis Israel, quod scilicet eum manifesta non fugerent, qui tam prudenter abscondita deprehendisset. Quantum ad typicos pertinet intellectus, dicente Apostolo: Haec omnia in figura contingebant illis, scripta sunt autem de nobis, in quos fines saeculorum devenerunt, ( 1Co, 10) quidam Graecorum autumant super Synagogam et Ecclesiam sentiendum, et ad illud tempus caetera referenda, quando post crucem et resurrectionem, tam in Israel quam in gentium populum, verus Salomon, id est pacificus, regnare coeperit. Quod autem adulterae et meretrices Synagoga et Ecclesia in Scripturis dicantur, nulla dubitatio est. Et hoc prima fronte videtur esse blasphemum. Caeterum si recurramus ad prophetas, Osee videlicet, qui accepit uxorem fornicariam, et generat filios fornicationis et deinde adulteram (voir: Os, 1) ; et ad Ezechiel, qui Jerusalem quasi meretricem arguit, quod secuta sit amatores suos, et divaricaverit omni transeunti pedes, lupanarque in loco celebri exstruxerit (voir: Ez, 16) ; animadvertamus Christum idcirco venisse ut meretrices donaret matrimonio, et de duobus gregibus unum ovile faceret, medioque pariete destructo, in easdem caulas oves prius morbidas congregaret. Hae sunt duae virgae quae junguntur in Ezechiel, et de quibus per Zachariam Dominus refert: Et assumpsi mihi duas virgas, unam vocavi decorem, et alteram vocavi funiculum, et pavi gregem. ( Za, 11) [mauvais référencement: Za, 2] Mulier quoque illa meretrix in Evangelio (voir: Lc, 7) , quae Jesu pedes lacrymis lavit, crine detersit, et cui peccata omnia dimittuntur, manifeste significat Ecclesiam de gentibus congregatam. Haec idcirco in prima fronte replicavi, ne cui videatur incongruum si meretrices dicantur, quarum una Salomonis judicio filii possessione donata est. Prudens quaerat auditor quomodo meretrix significet Ecclesiam, quae non habet maculam neque rugam (voir: Ep, 5) . Non dicimus Ecclesiam permansisse meretricem, sed fuisse. Nam et Simonis leprosi domo Salvator scribitur inisse convivium (voir: Mt, 26) , utique non quia leprosus erat eo tempore quo habebat hospitem Salvatorem, sed quia leprosus ante fuerat. Matthaeus quoque in catalogo apostolorum publicanus dicitur (voir: Mt, 10) , non quod permanserit publicanus post apostolicam dignitatem, sed quia prius fuerat publicanus, ut ubi abundaverat peccatum, superabundaret gratia (voir: Rm, 5) . Simulque considera quid dicat Ecclesia contra Synagogam calumniatricem: Ego et mulier haec habitabamus in domo una. ( R3, 3, 17) Post resurrectionem enim Domini Salvatoris una de utroque populo congregata est. Et quam eleganter Ecclesia, peperi , inquit, apud eam in cubiculo! ( R3, 3, 17) Ecclesia enim de gentibus, quae non habebat prius legem et prophetas, peperit in domo Synagogae, nec egressa est de cubiculo, sed ingressa. Unde dicit in Cantico canticorum: Introduxit me rex in cubiculum suum. ( Ct, 2) Et iterum equidem non spernentem assumens: Introducam te in domum matris meae, et in cubiculum ejus quae concepit me (voir: Ct, 3) [mauvais référencement: Ct, 8]

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Proemium, Caput 3
  • Quid significent illae duae mulieres meretrices, quae venerunt ante Regem Salomonem ? (voir: R3, 3, 16)