Evangelium secundum Ioannem

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 5
  • Ad hoc ergo excelsum Paulum sequi non possumus, sed urbem ingredimur, in qua velut ab alto descendens, nobis obviam venit. Nam qui cernere non possumus alta quae praedicatores vident, venerabiliter audire debemus plana, quae docent. Sed cum descendunt, ante se psalterium, tympanum, tibiam, et citharam deferunt. Psalterium quippe habent, quia regnum coelorum annuntiant: tympanum habent, quia praedicant mortificationem carnis: tibiam habent, quia flere subditos jubent pro acquisitione aeternae laetitiae: citharam quoque habent, quia gaudere pios pro certitudine aeternorum bonorum edocent. Psalterium quidem, qui a superiori parte resonat, etiam aeternorum gaudiorum praedicationem designat: quia dum superna amare suggerit, quasi a superiori parte suae dulcedinis sonum mittit. Tympanum vero, quia de mortui animalis corio tenditur, in eo non inconvenienter carnis nostroe mortificatio figuratur. Tibiam autem, quia in mortuorum hominum exequiis haberi soleat, de Evangelio didicimus: quia dum Dominus archisynagogi filiam resuscitare vellet, de domo illius tibicines ejecit, et turbam tumultuantem expulit (voir: Mt, 9, 25) . Quid ergo in tibia, nisi sanctorum luctus exprimitur? Nam dum se ab illa vita aeterna, quam appetunt, projectos aspiciunt, semetipsos quasi mortuos plangunt. Cithara autem valde laetum musicum est instrumentum. Quo nimirum instrumento verbum solatii electorum apte figuratur: quia velut ad sonum citharae hilarescimus, quando nos electi praedicatores inter aerumnas praesentis exsilii consolantur. Psalterium ergo primum in promissione praedicatorum ponitur: quia ante omnia coelestis regni gloria praedicanda est; ut dum bonum agnoscimus quod amemus, laborare pro eodem bono adipiscendo cupiamus. Hinc est quod cum in Evangelio Matthaeus principia Dominicae Incarnationis assereret, dixit: Coepit Joannes praedicare, et dicere: Poenitentiam agite, appropinquabit regnum coelorum. ( Mt, 4, 17) [mauvais référencement: Jn, 4, 17] Sed quia cum coelestia noscimus, si ad ea pervenire volumus, necesse est, ut passiones carnis mortificemus, praedicatores sanctae Ecclesiae velut post psalterium, sonum tympani faciunt. Ipsa autem mortificatio corporis quid est aliud, quam praeparatio aeternae beatitudinis? Coelestia ergo praeparari diligimus, et ardentissimis fletibus ea postulare jubemur. Quasi enim tibia mortuos plangimus, quando vehementer dolemus, quia adhuc in illa aeterna vita non vivimus. Post tympanum ergo, praedicatores nostri tibiam habent, quando et membra nostra nos docent mortificare, et pro amore aeternae vitae ingemiscere. Citharam quoque post tibiam ducunt: quia praecipiunt sic deflere aerumnas praesentis exsilii, ut gaudeamus de promissione aeternae haereditatis. Nam psalterium insonabat propheta magnus, cum dicebat: Oves meaevocem meam audiunt, et vitam aeternam do eis. ( Jn, 10, 27 et Jn, 10, 28) [mauvais référencement: Jn, 10, 27] Psalterium item percutiens, ait: Exaltari oportet filium hominis, ut omnis qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam aeternam. ( Jn, 3, 14 et ) [mauvais référencement: Jn, 3, 14] Tympanum sonabat, qui dicebat: Mortificate membra vestra, quae sunt super terram: fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam. ( Col, 3, 5) Tibiam sonabat, qui dicebat: Miseri estote, lugete, risus vester vertatur in luctum, et gaudium in moerorem. ( Jc, 4, 9) Tympanum sonabat, qui dicebat: Propter te mortificamur tota die, aestimati sumus, sicut oves occisionis. ( Ps, 43, 22) Tibiam vero ante se habet, qui item Deo loquitur, dicens: Cibabis nos pane lacrymarum, et potum dabis nobis in mensura. ( Ps, 79, 6) Tibiam ante se habebat Dominus, cum dicebat: Amen dico vobis, quia plorabitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit, vos vero contristabimini. ( Jn, 16, 20) Sed velut citharae sonum subjungens, ait: Tristitia vestra vertetur in gaudium. ( Jn, 16, 20) Quasi citharam nobis sonabat, qui dicebat: Gaudete in Domino semper, iterum dico, gaudete: modestia vestra nota sit omnibus hominibus; Dominus prope est. ( Ph, 4, 4 et Ph, 4, 5) [mauvais référencement: Ph, 4, 4] Citharam nobis sonat, qui civitatis nostrae bona annuntians, ait: Gaudium et laetitia invenietur in ea, gratiarum actio et vox laudis. ( Es, 51, 3) Quia ergo praedicatores sanctae Ecclesiae coeleste regnum annuntiant, et pro eodem regno adipiscendo, mortificare carnem, flere captivitatem, in spe futurae beatitudinis nos exsultare praecipiunt: prophetae ab excelso descendentes, ante se psalterium, tympanum, tibiam, et citharam habere perhibentur. Et grex quidem prophetarum dicitur, quia multi sunt pastores sanctae Ecclesiae, et pastorem unum habent Dominum Jesum Christum.
• Liber 6, Caput 1
  • Ovis autem nomine innocentium vita significatur. Unde electi omnes Redemptoris nostri voce oves nominantur, cum dicit: Oves meae vocem meam audiunt. ( Jn, 10, 27) Quae est ergo ovis Amalech, nisi simulatio innocentiae? Nam quidam dum et ipsam formam humani corporis, et proprietates sexus utriusque, dum insitam libidinem membris considerant, quasi naturali bono se hoc posse uti licenter putant. Quasi ergo ovis Amalechita est, quando continentibus illud quasi bonum suggeritur, quod vere bonum non esse liquido comprobatur. Quid etiam in camelo signatur? Sed camelus ruminat, et ungulam nequaquam findit. Quid ergo in camelo signatur, nisi cogitatio quaedam luxuriae, quae quasi a ratione incipit, sed per discretionem non finitur? Nam dum cogitat, quasi intus camelus ruminat, sed dum quod cogitat per veritatem non disponitur, ejus ungula dividi non videtur. Nonnulli etenim continentiam professi, dum a carnis concupiscentia superantur, in conjugali vita salvari posse confidunt. Quidam et dum apostoli licentiam audiunt: Unusquisque suam uxorem habeat et unaquaeque suum virum ( 1Co, 7, 2), sine discretione personarum omnes in hoc praecepto concludi, et sacrorum ordinum viros conjugali copula uti posse fatentur. Hujusmodi enim sensus Amalechita camelus est, quia quasi ex ratione incipit, sed ad irrationabilem vitam trahit. Quid ergo asinus, nisi aperta nequitia fornicationis accipitur? Quosdam enim diabolus in apertum chaos fornicationis invehit, quibusdam per fraudes illudit. Asinus etiam aliena onera portare consuevit. Doctor vero gentium dum virum sui corporis potestatem non habere, sed mulierem docuit, item: Nec mulierem sui corporis habere potestatem, sed virum ( 1Co, 7, 4), quid aliud quam aliena onera eos portare jussit? Asini ergo nomine robur conjugalis copulae designatur, quia electi conjuges invicem onera sua fortiter portant, ne per carnis infirmitatem in fornicationis baratrum remissius corruant. Asinus ergo interficiendus est, sed Amalechita, quia copula conjugalis in honestate thalami roboranda est, sed a turpitudine interficienda. Debent quidem conjuges debitum sibi invicem reddere, sed turpiter convenire non debent. Asinus ergo Amalech interficitur, cum in bonis conjugibus charitas tenetur honestae copulae, sed omnis obscenitas vitatur in turpi conjunctione. Omnia igitur Amalech demoliri jubentur, quia qui caste proponunt vivere, de blandimento carnis in se aliquid retinere non debeant. In carne quidem esse debent, ut bona per carnem agant, sed sic debent a carnis voluptate per mentis sublimitatem discedere, ut contumelias de carne non tolerent. Tales quidem eos esse volebat, quibus Apostolus loquebatur, dicens: Vos autem in carne non estis, sed in spiritu. ( Rm, 8, 9) Sed qui Amalech delere praecipitur, quibus adjutoribus ad haec sufficiat attendamus. Nam sequitur: Praecepit Saul populo, et recensuit eos quasi agnos. ( S1, 15, 4)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 24
  • Ait Abigail ad David: Si enim surrexit homo aliquando persequens te, ( S1, 25, 29) etc. Pulcherrima comparatione, statum justorum ac reproborum sorte discernit. Horum quippe animas, id est justorum appellat viventes, ut reproborum e contrariospiritali morte praeoccupatas insinuet. Hos fasciculo, illos lapide fundae assimilat. Fasciculus enim constringitur, ut integer maneat et conservetur. Lapis infunda expeditus ponitur, ut abjiciatur: sic etenim, sic in hoc saeculoelecti pressuris tribulationum coangustantur, ut his admoniti, arctius ad invicemmutua charitate connectantur, et coadunati ad invicem manu sui Redemptoris inperpetuum conserventur. At vero reprobi, quanto latius in hac vita voluptatibus propriis, velut liberidimittuntur: tanto longius in futuro a divinae visionis gloria projiciuntur, ut de eismerito dicatur: et quidem ipsi de manu tua expulsi sunt. Mire autem omnipotentem providentiam describit superni pectoris, cum dicit: Animamviri sancti quasi in fasciculo viventium apud Deum esse custoditam. Sicut enim facillimum est cuilibet fasciculum herbae, vel feni sua manu retentumconservare: ita virtus Domini et Salvatorisnostri, omnes per orbem electos, ab initiousque ad finem saeculi, ne quis ex eis ulla ratione pereat, sine laboreconservat. Juxta quod ipse in Evangelio, sub figura ovium, de eis loquens: Et sequuntur me, inquit, et ego vitam aeternam do eis, et non peribunt in aeternum. Non rapiet eas quisquam de manu mea. ( Jn, 10, 27 et Jn, 10, 28) [mauvais référencement: Jn, 10] Sicut fasciculus unus, quibuslibet vinculis alligatur: ita omnis sanctorumcoetus, una eademque fide, spe et charitate ad invicem constringitur, uno divinaeprotectionis munimine circumdatur. Patet sane sensus: quia anima David a persequentibus licet hostibus custoditasemper fuit in sorte viventium. Porro inimici ejus insistentibus sibi adversitatibus, sicut lapis fundacircumactus, sic instabili motu perturbandi, et suisessent expellendi de finibus, veletiam ab humanis rebus auferendi. Moraliter vero quid nobis Abigail renuntiationis suae dispensatione innuit, nisiquod iracundos melius corrigimus, si in ipsa irae suae commotione declinamus?Perturbati quippe quid audiant, ignorant: sed ad se reducti, tanto libentiusexsultationis verba recipiunt, quanto se tranquillius tolerati erubescunt. Menti autem furore ebriae, omne rectum quod dicitur, perversum videtur. Unde et recte Nabal ebrio, culpam suam Abigail laudabiliter tacuit, quam digestovino laudabiliter dixit. Idcirco enim malum quod fecerat cognoscere potuit, quia hoc ebrius nonaudivit. Porro juxta historiam quod ait Abigail ad David:

Beda (672-735)

• Liber 1, Caput 6
  • Si enim surrexerit homo aliquando persequens te ( S1, 25, 29), etc. Quod Abigail interpellans pro se et pro domo sua ait ad David, quem vir ejus stultitia et ebrietate sopitus offenderat: Si enim surrexerit aliquando homo persequens te, et quaerens animam tuam, erit anima domini mei custodita, quasi in fasciculo viventium apud Dominum Deum tuum. Porro anima inimicorum tuorum rotabitur, quasi in impetu et circulo fundae ( S1, 25, 29); pulcherrima comparatione statum justorum a reproborum sorte discernit. Horum quippe animas appellat viventes, ut illorum e contrario spirituali morte praeoccupatas insinuet, juxta illud prophetae: Anima quae peccaverit ipsa morietur ( Ez, 18, 20). Hos fasciculo, illos lapidi fundae assimilat; fasciculus enim constringitur, ut integer maneat et conservetur; lapis in funda expeditus ponitur, ut abjiciatur. Sic etenim in hoc saeculo electi pressuris tribulationum coangustantur, ut his admoniti arctius se ad invicem mutua charitate connectant et coadunati ad invicem manu sui Redemptoris in perpetuum conserventur. At vero reprobi, quanto licentius in hac vita voluptatibus propriis velut liberi dimittuntur, tanto longius in futuro a divinae visionis gloria projiciuntur, ut de eis merito dicatur: Et quidem ipsi de manu tua expulsi sunt. Mire autem omnipotentem providentiam describit superni protectoris, cum dicit animam viri sancti quasi fasciculo viventium apud eum necesse custoditam. Sicut enim facillimum est cuilibet fasciculum herbae vel feni sua manu retentum conservare, ita virtus Domini et Salvatoris nostri omnes per orbem electos ab initio usque ad finem saeculi, ne quis ex eis ulla ratione pereat, sine labore tuetur. Juxta quod ipse in Evangelio sub figura ovium de eis loquens: Et sequuntur me , inquit, et ego vitam aeternam do eis, et non peribunt in aeternum, et non rapiet eos quisquam de manu mea ( Jn, 10, 27 et Jn, 10, 28). Sicut fasciculus unus quibuslibet vinculis alligatur, ita omnis sanctorum coetus una eademque fide, spe, et charitate ad invicem constringitur, uno divinae protectionis munimine circumdatus. Patet sane litterae sensus, quia anima David, persequentibus licet hostibus, custodita semper fuit in sorte viventium. Porro inimici ejus, insistentibus sibi adversitatibus, sicut lapis funda circumactus, sic instabili motu perturbandi, et suis essent expellendi de finibus, vel etiam humanis rebus auferendi.

Auctor incertus

• Liber 1, Caput 26
  • Posthaec David descendit in solitudinem Aon [Vulg. Maon], ubi Nabal habitabat, nomenque uxoris ejus Abigail (voir: S1, 25, 1 et S1, 25, 2) . Ad quem David mittens pueros suos, ut quodcumque invenisset manus ejus,misisset David et pueris suis. Quos ille stulte repellens, nuntiaverunt David. Tunc David accinctus armis,voluit eum depraedare. At Abigail abiit obviam David, interpellans pro se et pro domo sua, quem virejus stultitia et ebrietate sopitus offenderat: Si enim surrexerit homo aliquando persequens te, et quaerens animam tuam, erit anima domini mei custodita, quasi in fasciculo viventium apud Dominum Deum tuum. Porro anima inimicorum tuorum rotabitur quasi in impetu et circulo fundae ( S1, 25, 29). Pulcherrima comparatione statum justorum a reproborum sorte discernit. Horumquippe animas appellat viventes, ut illorum e contrario spiritali mortepraeoccupatas insinuet: juxta illud prophetae: Anima quae peccaverit, ipsa morietur. Hos fasciculo, illos lapidi fundae assimilat: fasciculus enim constringitur,ut integer maneat et conservetur; lapis in funda expeditus ponitur, utabjiciatur: sic etenim in hoc saeculo electi pressuris tribulationumcoangustantur, ut his admoniti arctius se adinvicem manu sui redemptoris inperpetuum conservent. At vero reprobi quanto latius in hac vita voluptatis propriis velut liberidimittuntur, tanto longius in futuro a divinae visionis gloria projiciuntur, utde eis merito dicatur, Equidem ipsi de manu tua repulsi sunt ( Ps, 87, 6) [mauvais référencement: Ps, 27] . Mire autem omnipotentem providentiam describit superni protectoris cum dicit,Animam viri sancti quasi in fasciculo viventium, apud eum esse custoditam:sicut enim facillimum est cuilibet fasciculum herbae vel feni sua manu retentumconservare, ita virtus Domini et Salvatoris nostri omnes per orbem electos abinitio usque in finem saeculi, ne quis ex eis ulla ratione pereat, sine laboretuetur, juxta quod ipse in Evangelio sub figura ovium de eis loquens, Et sequuntur me , inquit, et ego vitam aeternam do eis, et non peribunt in aeternum, nec rapiet eas quisquam de manu mea ( Jn, 10, 27 et Jn, 10, 28). Sicut fasciculus unus quibuslibet vinculis alligatur, ita omnis coetussanctorum una eademque fide, spe et charitate adinvicem constringitur, unodivinae protectionis munimine circumdatur. Patet sane litterae sensus, quia anima David persequentibus licet hostibuscustodita semper fuit in sorte viventium. Porro inimici ejus insistentibus sibi adversitatibus sicut lapis fundacircumactus, sic instabili motu perturbandi, et suis de finibus essentexpellendi, vel etiam ab humanis rebus auferendi. Et in hoc facto Abigail, quid nobis per renuntiationem suam innuit, nisi quodiracundos melius corrigimus, si in ipsa ira sua a commonitione declinamus?Perturbati quippe quid audiant ignorant, sed ad se reducti, tanto libentiusexhortationis verba recipiunt, quanto se tranquillius toleratoserubescunt. Menti autem furore ebriae omne rectum, quod dicitur, perversum videtur. Unde et recte Nabal ebrio culpam suam laudabiliter tacuit, quam digesto vinolaudabiliter dixit: idcirco enim malum quod fecerat cognoscere potuit, quia hocebrius non audivit.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Caput 1
  • (voir: S1, 25, 2) Post haec David descendit in solitudinem Maon, ubi habitabat Nabal, nomenque uxoris ejus Abigail; ad quem mittens David pueros suos, ut quodcunque invenisset manus ejus, misisset David et pueris suis. Quos ille stulte repellens, nuntiaverunt David. Tunc David accinctus armis, voluit cum depredare. (voir: S1, 25, 13) At Abigail (voir: S1, 25, 18 et S1, 25, 23) abiit obviam David, interpellans pro se, et pro domo sua, quem vir ejus stultitia et ebrietate sopitus offenderat: Si enim, inquiens, surrexerit aliquando homo persequens te, et quaerens animam tuam, erit anima Domini mei custodia, quasi in fasciculo viventium, apud Dominum Deum tuum. Porro anima inimicorum tuorum rotabitur, quasi in impetu et circulo fundae ( S1, 25, 29). Pulcherrima comparatione statum justorum a reproborum sorte discernit: horum quippe animas appellat viventes, ut illorum e contrario spirituali morte praeoccupatas insinuet; juxta illud Prophetae: Anima quae peccaverit, ipsa morietur ( Ez, 18, 4): hos fasciculo, illos lapidi fundae assimilat: fasciculus enim constringitur, ut integer maneat, et conservetur, lapis in funda expeditus ponitur, ut abjiciatur. Sic enim in hoc saeculo electi pressuris tribulationum coangustantur, uthis admoniti, arctius se ad invicem mutua charitate connectant, et coadunati ad invicem manu sui Redemptoris in perpetuum conserventur. At vero reprobi, quanto latius in hac vita voluptatibus propriis, veluti liberi dimittuntur, tanto longius in futuro a divinae visionis gloria projiciuntur, ut de eis merito dicatur: Et quidem ipsi de manu tua repulsi sunt ( Ps, 87, 6) [mauvais référencement: Ps, 87] . Mire autem omnipotentem providentiam describit superni protectoris, cum dicit: animam viri sancti quasi in fasciculo viventium apud eum esse custoditam: sicut enim facillimum est cuilibet, fasciculum herbae, vel feni sua manu retentum conservare, ita virtus Domini et Salvatoris nostri omnes per orbem electos, ab initio usque in finem saeculi, ne qui ex eis ulla ratione pereant, sine labore tuetur. Juxta quod ipse in Evangelio sub figura ovium de his loquens : Et sequuntur me, inquit, et ego vitam aeternam do eis: et non peribunt in aeternum, nec rapiet eas quisquam de manu mea ( Jn, 10, 27 et Jn, 10, 28). Sicut fasciculus unus quibuslibet vinculis alligatur, ita omnis sanctorum coetus una eademque fide, spe, et charitate ad invicem constringitur, uno divinae protectionis munimine circumdatur. Patet sane litterae sensus, quia anima David, persequentibus licet hostibus, custodita semper fuit in sorte viventium. Porro inimici ejus, insistentibus sibi adversitatibus, sicut lapis fundo circumactus, sic instabili motu perturbandi, et suis essent expellendi de finibus, vel etiam ab humanis rebus auferendi. Et in hoc facto Abigail, quid nobis per enuntiationem suam innuit, nisi quod iracundos melius corrigimus, si in ipsa irae suae commonitione declinamus; perturbati quippe quid audiant, ignorant, sed ad se reducti tanto libentius exhortationis verba recipiunt, quanto se tranquillius toleratos erubescunt. Menti autem furore ebriae, omne rectum quod dicitur, perversum videtur: (voir: S1, 25, 37) unde, et recte Nabal ebrio culpam suam Abigail laudabiliter tacuit, quam digesto vino laudabiliter dixit. Idcirco enim malum, quod fecerat, cognoscere potuit, quia hoc ebrius non audivit.