Evangelium secundum Matthaeum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 19
  • « Lapidatus est itaque Naboth extra civitatem, instigante Jezabel, ut eo mortuo,Achab vineam ejus possideret. » Sic et Salvator extra portam passus est, crucifixusvidelicet in loco Calvariae, excitante per zelum Synagoga populum, ut peterent mortemChristi, quatenus, eo occiso, securius viverent. Unde quasi sibi consulentes, aiebant: Ecce mundus totus post eum abiit. ( Jn, 12, 19) [mauvais référencement: Jn, 2] Et si dimittimus eum sic, omnes credent in eum. ( Jn, 11, 48) [mauvais référencement: Jn, 2] Haereditas ergo Christi Ecclesia est, conjunctis ei data est de gentibus, quamnon moriens illi pater reliquit, sedipse sua morte mirabiliter acquisivit, quiaresurgendo possedit. Hanc autem, occiso eo, mali coloni praeripere moliebantur, cum crucifigentes eumJudaei, fidem quae per eum est, exstinguere, et suam magis quae ex lege est, justitiampraeferre, ac gentibus imbuendis conabantur inserere. Extra vineam haeres vineae trucidatur (voir: Mt, 21) , quia Jesus ut sanctificaret per suum sanguinem populum extra portam passusest. Et bene convenit huic mysterio quod in loco hoc quo linxerunt canes sanguinemNaboth, secundum prophetae sententiam lambebant etiam sanguinem Achab. Et in agro Jezrael canes comederunt carnes Jezabel, quia cum canes illi de quibusscriptum est: Circumdederunt me canes multi, ( Ps, 21, 17) [mauvais référencement: Ps, 21] sanguinem Redemptoris nostri linguavenenata expetebant: ipsi etiam a canibusillis, de quibus item Scriptura dicit: Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus, ( Mt, 15, 26) [mauvais référencement: Mt, 15] ut nequissimi raptores et scelestissimi possessores vineae Domini, in eodemloco quo Dominus passus est, trucidabantur, et carnes eorum bestiis et volucribuscomedendae tradebantur. Et ita impia gens illa, quae in passione Domini profana voce clamabat: Sanguis ejus super nos et super filios nostros, ( Mt, 27, 25) [mauvais référencement: Mt, 27] ibidem sanguinem suum foetidissimum meruit fundi, ubi Salvatorem suum expetebatoccidi. Refert quidem Josephus quod ex omni Judaea populi in die solemni paschae,Hierosolymam velut exitiali quadam manu cogente convenerunt, quos tricies centenamilliahominum dicit fuisse justo, scilicet Dei judicio, tempore hoc ultionis electo,ut qui in diebus Paschae Salvatorem suum et salutare Christum Domini cruentis manibuset sacrilegis vocibus violaverant, in ipsis diebus velut in unum carcerem omnismultitudo conclusa, feralis poenae exitium quod merebatur, exciperet.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 21
  • Post verba autem haec, vinea erat Naboth Jezrahelitae, quae erat in Jezrael juxta palatium Achab regis Samariae. Locutus est ergo Achab ad Naboth, dicens: Da mihi vineam tuam, ut faciam mihi hortum olerum, quia vicina est et prope domum meam ( R3, 21, 1 et R3, 21, 2), etc. Narrat Scriptura quod Achab rex concupiverit vineam Naboth Jezrahelitae, qui erat in Jezrael juxta palatium regis, ut faceret sibi in ea hortum olerum. Quo nolente eam illi dare, per consilium impiissimae uxoris ejus, Jezabel videlicet reginae, idem Naboth, subintroductis falsis testibus, lapidatus est, et mortuus; ejusque vinea direpta a rege et possessa est. Quis ergo iste Naboth Jezraelita fuerit, et quae ejus vinea, consideremus. Interpretatur ergo Naboth conspicuus, sive sessio, Jezrael honesta Dei, sive semen Dei. Et quem melius honestatem vel semen Dei dicere possumus, quam Filium Dei, qui est splendor gloriae, et figura substantiae ejus, quem constituit Deus haeredem universorum, per quem fecit et saecula ( He, 1)? Ad quem Psalmista deprecans ait: Qui sedes super cherubim, appare coram Ephraim, Benjamin et Manasse, excita potentiam tuam et veni, ut salvos facias nos ( Ps, 79, 2) [mauvais référencement: Ps, 79]. Iste Naboth habuit vineam, de qua Isaias plenissime per canticum loquitur, ad extremum inferens: Vinea Domini sabaoth, domus Israel est ( Es, 5). Et in Psalmo: Vineam, inquit, de Aegypto transtulisti, ejecisti gentes, et plantasti eam ( Ps, 79, 9) [mauvais référencement: Ps, 79]. Cui sepem circumdedit, ut in Evangelio legitur (voir: Mt, 21) , id est, vel murum urbis, vel angelorum auxilia. Et fodit in ea torcular ( Mt, 21, 33) [mauvais référencement: Mt, 21], aut altare, aut illa torcularia quorum et tres Psalmi titulo praenotantur, id est, octavus et octogesimus, et octogesimus sextus. Et aedificavit turrem ( Mt, 21, 33) [mauvais référencement: Mt, 21], haud dubium templum de quo dicitur per Michaeam: Et tu, turris nebulosa, filia Sion ( Mi, 4). Et locavit eam agricolis ( Mt, 21, 33) [mauvais référencement: Mt, 21]. Quos alibi vineae operarios appellavit vel colonos. Hanc vineam concupivit Achab, qui interpretatur frater patris: populus videlicet Judaicus, de quo Christus carnem assumere dignatus est; « ut fecisset in ea hortum olerum, » hoc est ut ubi vinum gratiae spiritalis germinare debuit, ibi fragilia quaeque dogmata per Pharisaicam superstitionem transplantaret. Sed Naboth hanc vineam dare nolenti, id est Christo Pharisaeorum superstitionibus non consentienti, impia uxor Jezabel, hoc est Synagoga Judaeorum machinata est mortem. Interpretatur enim Jezabel cohabitatrix, sive fluxus vanus, quod bene convenit Synagogae, quae habitare videbatur in domo Domini, sed per varia desideria vanitatis defluebat. Misit ergo Jezabel litteras ad majores natu, et ad optimates qui erant in civitate, ut, subintroductis falsis testibus, testimonium falsum contra Naboth ponerent, quod benedixisset Deum et regem; et sic eductum de civitate lapidarent ut moreretur, cum Synagoga per pontifices, Scribas et Pharisaeos meditata est mortem Christi. De qua item scriptum est in Evangelio: Principes autem sacerdotum et omne concilium quaerebant falsum testimonium contra Jesum, ut eum morti traderent, et non invenerunt, cum multi falsi testes accessissent; novissime autem venerunt duo falsi testes, et dixerunt: Hic dixit: Possum destruere templum Dei, et post triduum reaedificare illud ( Mt, 26, 59, Mt, 26, 60 et Mt, 26, 61) [mauvais référencement: Mt, 26]. Duo ergo falsi testes contra Naboth falsum testimonium dicebant, quod benedixisset Deum et regem. Et Judaei per duos falsos testes Christo opponebant, quod potentiam et naturam sibi divinitatis ascriberet. Unde Pilato ad Judaeos ita dicente: Accipite eum vos, et crucifigite. Ego enim non invenio in eo causam. Responderunt ei Judaei: Nos legem habemus, et secundum legem debet mori, quia filium Dei se fecit ( Jn, 19, 6 et Jn, 19, 7) [mauvais référencement: Jn, 19]. Lapidatus est itaque Naboth extra civitatem, instigante Jezabel, ut, eo mortuo, Achab vineam ejus possideret. Sic et Salvator noster extra portam passus est; crucifixus videlicet in loco calvariae, excitante per zelum Synagoga populum, ut peterent mortem Christi, quatenus eo occiso securius viverent. Unde quasi consulentes aiebant: Ecce totus mundus post eum abiit ( Jn, 12, 19 et Jn, 12, 20) [mauvais référencement: Jn, 12]. Et si dimittimus eum sic, omnes credent in eum ( Jn, 11, 48) [mauvais référencement: Jn, 11]. Haereditas ergo Christi Ecclesia est, cunctis ei data de gentibus, quam non moriens illi Pater reliquit, sed ipse sua morte mirabiliter acquisivit, resurgendo possedit. Hanc autem, occiso eo, mali coloni praeripere moliebantur (voir: Mt, 21) , cum crucifigentes eum Judaei fidem, quae per eum est, exstinguere, et suam magis, quae ex lege est, justitiam proferre, ac gentibus imbuendis conabantur inserere (voir: Rm, 10) . Extra vineam haeres vineae trucidatur (voir: Mt, 21) , quia Jesus, ut sanctificaret per suum sanguinem populum, extra portam passus est ( He, 13). Et bene convenit huic mysterio, quod in loco hoc in quo linxerunt canes sanguinem Naboth, secundum prophetae sententiam, lambebant etiam sanguinem Achab, et in agro Jezrael carnes comederunt Jezabel, quia cum canes illi, de quibus scriptum est: Circumdederunt me canes multi ( Ps, 21, 17) [mauvais référencement: Ps, 21], sanguinem Redemptoris nostri lingua venenata expetebant, ipsi etiam a canibus illis de quibus item Scriptura dicit: Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus ( Mt, 15, 26) [mauvais référencement: Mt, 15], ut nequissimi raptores et sceleratissimi possessores vineae Domini, in eodem loco quo Dominus passus est, trucidabantur, et carnes eorum bestiis et volucribus comedendae tradebantur. Et ita impia gens illa, quae in passione Domini profana voce clamabat: Sanguis ejus sit super nos et super filios nostros ( Mt, 27, 25) [mauvais référencement: Mt, 25], ibidem sanguinem suum fetidissimum meruit fundi, ubi Salvatorem suum expetebat occidi. Refert quidem Josephus quod ex omni Judaea populi in die solemni paschae Jerosolymam, velut exitiali quadam manu cogente, convenerint, quos tricies centena millia hominum dicit fuisse, justo scilicet Dei judicio, tempore hoc ultionis electo, ut qui in diebus paschae Salvatorem suum et Salutare Christum Domini cruentis manibus et sacrilegis vocibus violaverant, in ipsis diebus velut in unum carcerem omnis multitudo conclusa feralis poenae exitium quod merebatur exciperet.

Auctor incertus

• Liber 4, Caput 6
  • Factum est, inquit, inquit, Vide cur etiam Elias hoc faciat, et diligenter adverte. Habebat beatus Elias et pro gratia propheticae dignitatis, et pro divinicultus studio scientiam omnium quae in templis daemonum agebantur. Noverat inter caetera inepta potius quam commenta callidam etiam hujusmodicompositam fraudem, qua facilius irretirentur animae miserorum, ut arae eorumnon simpliciter ante delubri pedes statuantur, sed pendens crepido supra quastructae sunt, rogus subterranea fornice bajuletur; ad quas ex adversa parteconcavi parietis, occulto aditu descendatur, ac per patulas cavernaspraeparatos ignes doli minister sacrificii tempore clandestinis officiissubministret; quo attonitus miserorum animus, dum nullas desuper videtadhibitas flammas, hostiamque cernit ex improviso comburi, per invisibilempotestatem ignes coelo credat esse delatos. Ne ergo hoc incredulae mentes de divinis suspicarentur altaribus, vallum quodfieri praeceperat aqua jussit impleri, ut si qua esset sub altario prodereturfovea, vel descendens deorsum aqua latentes utique ignes exstingueret. Nec sufficit semel rigasse locum, tertio id agitur; sed nec hoc est contentuspropheta: ipsa altaris ligna praecepit inundari, ut omnis fraudis suspicionesubmota, divinae potestatis esse virtutem, nec rex, nec populi, nec ipsidubitarent sacerdotes. inquit, clamante eo, Clementissimus enim Deus qui non obliviscitur misereri, nec in ira continetmiserationes suas, rursum ad Israelem Filium suum dignatus est mittere, uteisdem pluviam evangelicae praedicationis tribueret. Tres anni famis, scientiam sanctae Trinitatis populo Judaeorum vel in totomundo defuisse praesignabant. Achab vero, qui interpretatur Frater patris, a quo etiam Dei prophetasinterfectos Scriptura pronuntiat, principum sacerdotum typum gerebat. Quod autem dicit Achab ad Eliam, Tune es ille qui conturbas Israel? ( R3, 18, 17) hoc ipsum et de Domino principes sacerdotum dixisse Pilato leguntur: Invenimus hunc subvertentem , sive conturbantem, gentem nostram ( Lc, 23, 2); ii enim, ut Dominus legitur eis exprobrasse, filii fuerepatris sui diaboli, cujus opera facere studuerunt, ut vitae suae auctoremcrucifigendum impie proclamarent. Vos enim , ait Dominus, de diabolo patre estis, et opera patris vestri facere vultis; ille enim homicida est et ab initio mendax, et in veritate numquam stetit ( Jn, 8, 44). Abdias autem, cujus nomen interpretatur Servus Domini, qui etiam eo tempore quo Achab prophetas Domini praeceperat trucidari, centum prophetas in speluncis celaverat, victum eisdem quotidie administrans, illos quodammodo praesignabat qui ex principibus Judaeorum occulte discipuli Domini erant, hoc est, Nicodemus, et caeteri quos evangelista pronuntiat. Prophetae Baal et prophetae lucorum, scribarum et pharisaeorum typum gerebant, qui sacrae legis negligentes praecepta, populum propriis traditionibus perverterant (voir: Mt, 21) , quibus, Vae futurum Dominus legitur praedixisse (voir: Lc, 11) . Carmelus vero mons, qui interpretatur Scientia circumcisionis, Christifigurabat / Ecclesiam, in qua non praeputii circumcisio, sed qualitercircumcisio accipienda sit, scire praecipimur. Per circumcisionem enim praeputii carnis libidinem atque luxuriam sciendumest abscindendam: per cordis vero circumcisionem immundae cogitationesintelligendae sunt amputandae. Bovem vero, quem Elias mactavit in holocaustum atque in frusta concidit,vetus intelligendum est Testamentum, ex quo ad confutandas Judaicassuperstitiones, ea quae de illo scripta fuerunt in multis locis excussisseevangelica praedicatione manifestatur, cum dixisse scribitur. inquit, scribae et pharisaei ( Mt, 23, 2) quod de illis diceret, etc., quae in Evangelio reperiuntur. Bovem vero alterum a falsis prophetis electum, populum significat reprobumper Pharisaeos atque Scribas, seu haereticos non Deo, sed diabolo auctori eorumab ipsis oblatum, transacti meridiei tempus urgentis mundi significabat cursum,in cujus vesperum Dominus Jesus Christus in verum sacrificium, quod ipse est,se ipsum Patri ad deponenda humani generis delicta obtulit. Altare quod ab Elia curatum est et ex duodecim lapidibus restauratum, sanctaeTrinitatis accipienda est confessio, quae in Judaeis olim vel in haereticisdestructa fuerat, a Domino per apostolos in Ecclesia reformata est. Ligna vero quae super altare composita fuerant, crucis patibulumpraesignabant, in qua Dominicum affixum est corpus, quod verum et acceptabileDeo Patri fuit holocaustum. Quatuor hydriae repletae aqua, totidem numero signabant Evangelia, in quibusbaptismi sacramentum, quod in nomine sanctae Trinitatis datur, habeturpraeceptum. Ignis quoque, qui lapides altaris et quae super eum fuerant, necnon et aquamvoravit, sanctum Spiritum praesignabat, qui non solum apostolos, sed cunctoscredentes per lavacrum regenerationis in Dei sacrificium absumit etsanctificat. Falsi vero prophetae qui ab Elia interfecti leguntur, adversariae accipiendaesunt potestates, de quibus Dominum in cruce pronuntiat Apostolus triumphasse:sive illi accipiendi sunt, qui adversus Dominum impie proclamasse leguntur, Sanguis ejus super nos et super filios nostros ( Mt, 27, 25); quod utique temporibus Vespasiani et Titi expletum, qui legit Josephumhistoriographum, non ambigit ambiguum. Deinde sequitur historia et dicit: Quod enim Elias exorat ut pluvia tribuatur a Deo, hoc quoque Dominum fecissepro suis discipulis et qui per verbum illorum credituri erant, evangelistapronuntiat. Ministrum Eliae, cui jussum est contemplari contra mare, omnium prophetarumqui ante adventum Salvatoris fuerunt, typum gestasse non dubium est; quibus ingratia Spiritus sancti per omne tempus quod ante adventum Salvatorispraecessit, incarnationem illius praestolare datum est. Nubecula parva, quae velut vestigium hominis ascendisse de mari describitur,Dominus ac Redemptor noster accipiendus est; sicut enim vestigium extremumcorporis membrum est, ita quoque Dominus Jesus humilis et parvus ac puer inmundo existere voluit, qui nos a peccato mundaret. Coeli contenebrati sunt, quia sancti praedicatores divini verbi occultissacramentis sunt repleti. Pluvia facta est magna, quia evangelicus imber per apostolorum praedicationemtotius mundi rigavit fines. Currus Achab, quem Elias accinctus lumbis praeibat, diaboli accipiendapotestas est, cui a Domino dicitur, Vade retro, Satanas, non tentabis Dominum Deum ( Mt, 4, 10 et Mt, 4, 7) (Matth. V); in tantum enim diaboli potestas in adventuDomini inanis exstitit et infirma, ut nec in porcos intrandi haberet licentiam,nisi ei fuisset permissum.
• Liber 4, Caput 20
  • Jam. nunc historia Naaman Syri prosequenda est. Superius ostendimus Elisaeum typum habuisse Domini Salvatoris. Naaman vero princeps militiae Syriae ( R4, 5, 1), qui leprosus fuerat (voir: R4, 5, 1) , etsuggerente ancilla ab beatum Elisaeum sanandus advenit, populum gentiumfiguravit. Puella vero parvula, quae de terra Israel ab Assyriis capta, et in Syriamducta, uxori Naaman servitium exhibebat, et dominae suae suggesserat quod si adbeatum Elisaeum suus dominus pergeret, sanitatem consequeretur, legis accipienda est fama: idcirco videlicet parvula nuncupata est, quia, ut Apostolus ait (voir: He, 7) , nullum ad perfectum perducere valuit: omnisenim perfectio in Domino Jesu Christo est: fama quippe eorum quae in lege decastitate et sobrietate, patientia, justitia, hospitalitate, pietatecaeterisque virtutibus habebantur, ad universas pervenerat nationes: quia licetin tempore illo in sola Judaea prophetia floruerit, fieri tamen non poterat,nisi ut etiam ad illas vicinas gentes beata ejus notitia perveniret; etquamquam eamdem custodire contenderent, tamen velut captiva eisdem serviebat,quia idololatriae cultui deditae erant. Audivit Naaman puellam, et venit ad Elisaeum sanandus a lepra; et populusgentium audivit famam legis prophetiae, et venit ad Christum ab omniumpeccatorum lepra sanandus. Quid tamen dixit beatus Elisaeus per nuntium ad Naaman, videamus. Ait enim ei, Vade , inquit, lavare septies in Jordane ( R4, 5, 10). Quod cum audisset Naaman, tantum ut lavaretur septies in Jordane, indignatusest, et volebat renuere; sed ab amicis suis consilio accepto, acquievit utlavaretur, et purgatus est. Hoc significavit quia populus gentium, antequam Christus crucifigeretur, ipsoper se Christo loquente non crediderunt, sed postea docentibus apostolis adsacramentum baptismi fideliter venit. Elisaeus namque in praefiguratione futurorum Naaman Syrum videre noluit, ettamen minime despexit; sic nimirum Dominus Jesus Christus populum gentium, quieum carnalibus oculis minime vidit, exterum a sua salute non fecit. Dixit ergo Elisaeus ad Naaman ut lavaretur septies in Jordane. Notandum quod Elisaeus mittit Naaman ad Jordanem fluvium; ita Christuspopulum gentium missurus erat ad baptismum. Quod autem Elisaeus non per se ipsum Naaman aut tetigit aut baptizavit, hocsignificatum est, quod Christus non per se ipsum venit ad populum gentium, sedper apostolos suos, quia illis dixit: Ite et baptizate omnes gentes in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti ( Mt, 28, 19). Et hoc attendendum est, quia Naaman, qui populum gentium figurabat, in illofluvio sanitatem receperit, quem postea Christus suo baptismateconsecravit. Audiens vero Naaman ut lavaretur septies in Jordane, indignatus est dicens: Numquid non meliora sunt flumina regionis meae, flumina Damasci Abana, et Pharphar, ut in ipsis laver et munder? ( R4, 5, 12) Haec illo dicente, consiliumdederunt servi sui ut acquiesceret prophetae consilio. Quid autem hoc significet, intuendum est. Sanctus Elisaeus sicut diximus, typum habebat Domini Salvatoris, et Naamanfigurabat populum gentium. Quod vero de suis fluminibus sanitatem se recepturum esse credebat, hocindicabat quod genus humanum de libero arbitrio et de propriis meritispraesumebat. Sed propria merita sine gratia Christi libertatem habere possunt, reciperesanitatem omnino non possunt. Unde nisi ad exemplum Naaman, humanum genus consilium Elisaei audisset, idest, per Christi gratiam donum baptismatis humiliter excepisset, ab originaliet actuali lepra liberari non potuisset. Sive aliter flumina Damasci, quorum aquas Naaman Syrus meliores aquisJordanis esse opinabatur, hujus mundi sapientiam significant, quam populusgentium priusquam fidem Christi perciperet, pro magno habens, evangelicapraecepta negligens, contemnebat. Lavare septies ( R4, 5, 10), dixit, propter septiformem gratiam Spiritus sancti,quae in Christo Domino requievit. Denique quando in eo fluvio Dominus baptizatus est, Spiritus sanctus incolumbae specie super eum venit. Cum ergo in figura baptismi Naaman in fluvium descendisset, Facta est, inquit Scriptura, caro ejus tamquam pueri parvuli ( R4, 5, 14). Hanc similitudinem in populo Christiano compleri videmus, quia omnes quibaptizantur, sive senex sit, sive juvenis, omnes tamen infantes appellantur,quia per Adam et Evam veteres nascuntur, per Christum et Ecclesiam noviregenerantur. Prima generatio perducit ad mortem, secunda generatio perducit advitam. Prima generatio filiae irae, secunda generatio vasa misericordiae, sicutApostolus dicit: In Adam omnes moriuntur, in Christo omnes vivificabuntur ( 1Co, 15, 22). Quo modo Naaman senex septies lavando factus est velut puer, sic populusgentium cum esset peccatis veteribus senex, et multis iniquitatum maculis velutlepra perfusus, per gratiam baptismi ita renovatur, ut in eo nec originalis necactualis peccati lepra remaneat; et qui fuerat criminum ponderibus curvus, adexemplum Naaman salutari lavacro renovatur, ut parvulus, et prima stolainduitur. De qua Apostolus ait: Quicumque in Christo baptizati estis, Christum induistis ( Ga, 3, 27). emundatione Naaman Syri, decima virtus ponitur Elisaei. Denarius enim numerus consummationem sive perfectionem demonstrat, quia infine mundi Dominus legitur advenisse, in quo universis lepra infidelitatisaspersis cognoscitur salus attributa. Quod vero posteaquam mundatus est Naaman munera obtulit beato Elisaeo, etille accipere noluit Christi in hoc gratia figuratur, quae ideo gratia dictaest quia gratis datur; sic enim ipse Dominus in Evangelio discipulis dixit: Infirmos curate, mortuos suscitate, daemone sejicite: gratis accepistis, gratis date ( Mt, 10, 8). Dixitque interea Naaman ad Elisaeum: Obsecro, concede mihi servo tuo, ut tollam onus duorum burdonum de terra: non enim faciet ultra servus holocaustum aut victimas diis alienis, nisi Domino soli ( R4, 5, 17). Onus terrae duorum burdonum, incarnationis Christi praetendebat sacramentum,cujus mysterium uterque populus ex circumcisione videlicet et praeputio ob spemaeternae beatitudinis portare non renuit. Posthaec refert eadem Scriptura quod interrogaverit Elisaeus Jezi puerumsuum: Sic enim propheta Elisaeus puerum suum Jezi absens corpore vidit accipientemmunera, quae dedit illi Naaman Syrus, quem propheta memoratus a lepraedeformitate mundaverat, quod servus nequam, Domino suo non vidente, latenter sefecisse putaverat, quanto magis in illo corpore spiritali videbunt sanctiomnia, non solum si oculos claudant, verum etiam unde sunt corpore absentes?Tunc enim erit perfectum illud de quo loquens Apostolus ait: Ex parte ,inquit, scimus, et ex parte prophetamus; cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est ( 1Co, 13, 9 et 1Co, 13, 10) [mauvais référencement: He, 13] . Deinde ut quo modo posset aliqua similitudine ostendere quantum ab illa quaefutura est distet haec vita, non qualiumcumque hominum, verum etiam quipraecipua hic sanctitate sunt praediti: Cum essem , inquit, parvulus, quasi parvulus sapiebam, quasi parvulus loquebar, quasi parvulus cogitabam; cum autem factus sum vir, evacuavi quae parvuli erant; videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem; nunc scio ex parte, tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum ( 1Co, 13, 11 et 1Co, 13, 12) [mauvais référencement: He, 13] . Si ergo in hac vita, ubi hominum mirabilium prophetia ita comparanda est illivitae, quasi parvuli ad juvenem, vidit tamen Elisaeus accipientem munera servumsuum, ubi ipse non erat. Itane cum venerit quod perfectum est, nec jam corpus corruptibile aggravabitanimam, sed incorruptibile nihil impediet, illis sancti ad ea, quae videndasunt, oculis corporeis, quibus Elisaeus absens ad servum suum videndum nonindiguit, indigebunt? Namque, secundum interpretes septuaginta, ista sunt ad Jezi verba prophetae: Nonne cor meum erat tecum, quando conversus est vir de curru in obviam tibi, et accepisti pecuniam? et caetera. Sic autem ex Hebraeo interpretatus est presbyter Hieronymus: Nonne cor meum , inquit, in praesenti erat, quando reversus est homo de curru suo in occursum tui? ( R4, 5, 26) Corde suo ergo dixit se hoc vidisse propheta,adjutus quidem mirabiliter, nullo dubitante, divinitus; sed quanto amplius tuncomnes munere isto abundabunt, cum Deus erit omnia in omnibus; habebunt tamenetiam illi oculi corporei officium suum, et in loco suo uterque erit illisspiritus per spiritale corpus: neque enim ille propheta, quia eis non indiguit,ut videret absentem, non eis usus est ad videnda praesentia: quae tamen viderespiritu posset, etiam si illos clauderet, sicut vidit absentia, ubi cum eisipse non erat. Absit ergo ut dicamus illos sanctos in illa vita Deum clausis oculis nonvisuros, quem spiritu semper videbunt; sed utrum videbunt et per oculoscorporis, cum eos apertos habebunt, inde quaestio est: si enim tantum poteruntin corpore spiritali, eo modo utique etiam ipsi oculi spiritales, quantumpossunt isti, quales nunc habemus, procul dubio per eos Deus videri nonpoterit. Longe itaque alterius erunt potentiae, si per eos videbitur incorporea illanatura, quae non continetur loco, sed ubique tota est. Jezi, minister Elisaei, qui cupiditate argenti deceptus, pecuniam a NaamanSyro accepit, et post paululum leprae contagione est percussus, Judaeproditoris typum gessisse non dubium est: sicut enim Jezi ideo serviebat beatoElisaeo, ut pecuniam posset acquirere, ita et Judas propterea adhaeserat DominoSalvatori, ut fraudem faceret, et terrenas divitias congregaret. Denique sic de illo in Evangelio scriptum est, Quia fur erat, et loculos habebat, et ea quae mittebantur, exportabat ( Jn, 12, 6). Nam Jezi qui gratiam magistri potuerat promereri, sicut dominus suusconsecutus fuerat beati Eliae, cupiditate victus in aeternum meruit crudelilepra perfundi; Judas vero per amorem pecuniae et apostolatus gratiam perdidit,et laqueo vitam finivit. Ac sic intelligimus omnes malos sacerdotes intra Ecclesiam intus in animapeccati lepra esse perfusos, qui contra Dominica praecepta ministerium quodgratis acceperunt gratis non administrant, et pro omni opere quod in Ecclesiagerunt non futuram mercedem, sed praesentem quaerunt retributionem; potest enimJezi etiam Judaeorum populum figurare, qui eo tempore peccati lepra percutitur,quo ab ea populus gentium liberatur. Denique sic infideles Judaei in passione clamaverunt: Sanguis ejus super nos, et super filios nostros ( Mt, 27, 25): tunc enim peccati lepraperfundi meruerunt, quando super coelestem medicum ore sacrilego clamaverunt: Tolle, tolle, crucifige eum ( Jn, 19, 15)! Ergo eo tempore in illisremansit lepra, quo ad nos transiit gratia. Denique sic et apostolus Paulus ad eos locutus est dicens: Vobis ,inquit, oportuit primum loqui verbum Dei, sed quia vos indignos judicastis aeternae vitae, ecce convertimur ad gentes ( Ac, 13, 46). Quando doctrina apostolorum ad gentes transiit, tunc in miseris Judaeispeccati lepra permansit.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 4, Caput 2
  • Clementissimus enim Deus, qui non obliviscitur misereri, nec in ira continet miserationes suas, rursum ad Israelem filium suum dignatus est mittere, ut eisdem pluviam evangelicae praedicationis tribueret. Tres enim anni famis, scientiam sanctae Trinitatis populo Judaeorum, vel in toto mundo, defuisse praesignabant. Achab vero, cujus nomen interpretatur frater patris, a quo etiam Dei prophetas interfectos pronuntiat Scriptura, principum Sacerdotum typum gerebat. Quod autem dicit Achab ad Heliam: Tu ne es ille, qui conturbas Israel? ( 3, 18, 17) hoc ipsum et de Domino, Sacerdotum principes dixisse Pilato leguntur : Invenimus hunc subvertentem gentem nostram ( Lc, 23, 2). Hic enim, ut Dominus eis legitur exprobrasse, filii fuere patris sui diaboli, cujus opera facere studuerunt, ut vitae suae auctorem crucifigendum impie proclamarent: Vos enim (ait Dominus) de diabolo patre estis, et opera patris vestri facere vultis ( Jn, 8, 44). Ille enim homicida est, et ab initio mendax ( 1Jn, 3, 15): et in veritate nunquam stetit ( 1Jn, 3, 18). Abdias autem cujus nomen interpretatur servus Domini, qui etiam, eo tempore, quo Achab Prophetas Domini praeceperat trucidari, centum Prophetas in speluncis celaverat, victum eisdem quotidie administrans, illos quodammodo praesignabat, qui ex principibus Judaeorum occulti discipuli Domini erant (voir: Jn, 19, 38), hoc est Nicodemus, et caeteri, quos Evangelista pronuntiat. Prophetae Baal, et prophetae Lucorum, scribarum, et Pharisaeorum typum gerebant, qui sacrae Legis negligentes praecepta, populum propriis traditionibus pervertebant, quibus Vae futurum Dominus legitur praedixisse. Carmelus vero mons qui interpretatur scientia circumcisionis, Christi praefigurabat Ecclesiam, in qua non praeputii circumcisio accipienda sit, scire praecipimur: per circumcisionem enim praeputii, carnis libidinem luxuriae, atque luxuriam sciendum est abscindendam. Per cordis vero circumcisionem, immundae cogitationes intelligendae sunt amputandae. Bovem vero, quem Helias mactavit in holocaustum, atque in frusta concidit, vetus intelligendum est testamentum, ex quo ad confutandas Judaicas superstitiones, ea quae de illo scripta fuerant, multis in locis excussisse Dominum Jesum evangelica praedicatione manifestat, cum dixisse scribitur : Non legistis, quod dictum est, lapidem quem reprobaverunt aedificantes, hic factus est in caput anguli? Et intellexerunt ( Mt, 21, 42), inquit, scribae, et pharisaei quod de illis diceret ( Mt, 21, 45), etc., quae in Evangelio reperiuntur. Bovem vero alterum a falsis Prophetis electum, populum significat reprobum, per pharisaeos, atque scribas, seu haereticos, non Deo, sed Diabolo auctori eorum. ab ipsis oblatum. Transactum meridiei tempus, vergentis mundi significabat cursum, in cujus vesperum Dominus Jesus Christus in verum sacrificium, quod ipse est, se ipsum Patri ad deponenda humani generis delicta obtulit. Altare quod ab Helia curatum est, ex duodecim lapidibus restauratum, Sanctae Trinitatis accipienda est confessio, quae in Judaeis olim, vel in haereticis destructa fuit, a Domino per Apostolos in Ecclesia reformata est. Ligna vero, quae super Altare composita fuerant, crucis patibulum praesignabant, in qua dominicum affixum est corpus, quod verum, et acceptabile Deo Patri fuit holocaustum. Quatuor hydriae repletae aqua, totidem numero significabant Evangelia, in quibus baptismi Sacramentum, quod in nomine Sanctae Trinitatis datur, habetur praeceptum. Ignis quoque, qui lapides altaris, et quae super eum fuerant, nec non et aquam voravit, Sanctum praesignabat Spiritum, qui non solum Apostolos, sed cunctos credentes per lavacrum regenerationis in Dei sacrificium assumit, et sanctificat. Falsi vero Prophetae, qui ab Helia interfeci leguntur, adversae accipiendae sunt potestates, de quibus Dominum in cruce pronuntiavit Apostolus triumphasse, sive illi accipiendi sunt, qui adversum Dominum impie proclamasse leguntur : Sanguis ejus super nos, et super filios nostros ( Mt, 27, 25). Quod utique temporibus Vespasiani, et Titi expletum, qui legit Josephum historiographum, non habebit ambiguum.
• Liber 4, Caput 2
  • Potest enim Giezi Judaeorum populum figurari, qui eo tempore peccati lepra percutitur, quo ab eo gentium populus liberatur. Denique sic infideles Judaei in passione Domini clamaverunt: Sanguis ejus super nos et super filios nostros ( Mt, 27, 25). Tunc enim peccati lepra perfundi meruerunt, quando super coelestem medicum ore sacrilego clamaverunt: Tolle, tolle: crucifige eum ( Jn, 19, 15). Ergo eo tempore in illis remansit lepra, quo ad nos transiit gratia. Denique sic et Apostolus Paulus ad eos locutus est, dicens: Vobis, inquit, oportuit primum loqui verbum Dei: sed quia vos indignos judicastis aeternae vitae, ecce convertimur ad gentes ( Ac, 13, 46). Quando doctrina Apostolorum ad gentes transiit, tunc in miseris Judaeis peccati lepra remansit.