Liber Psalmorum

Gregorius I (540-604)

• Liber 6, Caput 3
  • Sama, audiens, interpretatur. Quid ergo Sama designat, nisi obedientes et simplices? Audire quidem eis, est ea quae a majoribus jubentur, obediendo perficere. Unde et de obedientia gentilis populi per Psalmistam dicitur: Populus, quem non cognovi, servivit mihi, in auditu auris obedivit mihi. ( Ps, 17, 45) Quid est autem, quod non eligi a Domino dicuntur: nisi quia in Ecclesiae culmine non ponuntur imperiti humiles, sed humiles sapientes, qui et facere jussa sciant, et quae facienda sunt, sapienter jubeant? Facere quidem eum oportet, et docere. Faciat ergo humiliter, doceat sapienter. Quia ergo qui facere per humilitatem sciunt, et jubere per eruditionem nesciunt, in dignitatem regiam assumendi non sunt, Sama ad regnum a Domino non eligi perhibetur. Hinc ergo, hinc simplices et inobedientes colligant, quam poenaliter ad praeeminendum se ingerunt, si omnipotens Deus nec illum ad regimen suscipit, qui per humilitatem obedientiae audiens vocatur. Et quia plures sancta Ecclesia hujusmodi tam simplices et bene viventes, quam humiles sapientes habet, sequitur: Adduxit itaque Isai omnes filios suos coram Samuele. Et ait Samuel: Non elegit Dominus ex istis. ( S1, 16, 10)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 2, Caput 6
  • Ob causam ergo sacerdotis occisi, David noluit divertere ad se arcam Domini, in civitatem David: sed tulerunt eam in domum Obededom Gethaei. ( S2, 6, 10) Quia respuentibus verbum Judaeis, ne amplius audita, et non susceptapraedicatio noceret, apostoli ab eis ablati, et ad gentes Evangelio imbuendossuntmissi. VIdelicet locus areae Nachon, quae gentium fidei Domini gratiaepraeparatam demonstrat, percussio Oza nuncupatur: videlicet quia illorumdelictum salus est gentibus. Obededom namque interpretatur serviens homo: ille est utique de quoDominus ad Patrem: Constitues, inquit, me in caput gentium, populus quem non cognovi servivit mihi. ( Ps, 17, 44 et Ps, 17, 45) [mauvais référencement: Ps, 17] Ubi et Judaeorum actionem quasi Ozae mortem praemittens, ait: Eripies me de contradictionibus populi. ( s, 17, 44) [mauvais référencement: Ps, 17] Nomen quoque urbis congruit, Geth enim interpretatur torcular:significans crucem, in qua Christus vitis vera calcari et exprimi dignatus est. A qua cunctus gentium populus merito Gethaeus appellari potest, cum dicitur: Mihi autem absit gloriari nisiin cruce Domini nostri Jesu Christi. ( Ga, 6) Tres autem menses quibus ibidem arca demoratur, fides, spes, et charitasest. Sicut enim diebus adimpletur mensis, ita singulae virtutes suis quaeque passibusad perfectionem perveniunt: menses quousque plenitudo gentium intret, currere noncessant. Tandem rediens David arcam in civitatem inducit, quia Dominus, Enoch et Eliapraedicantibus, convertet corda patrum in filios, boves et arietes immolans, hoc est,eos qui aream Domini triturant, et ovium ejus ducatum gerunt, martyrii sanguinecoronans, et ipse quoque suae incarnationis et passionis exemplum eo usque Judaeis noncreditum, palam manifestans: hoc enim significat quod et ipse David accinctus eratephod lineo. Nam linum, quodde terra procreatum, multiplici labore ad candorem vestis pervenit,veritatem humanae carnis inter flagella triumphantis ostendit. Verum cunctis exsultantibus et ad arcem coelestis introitus hymnos resonantibussola Michol filia Saul ad arcam ducentibus abest, quinetiam spectaculis Davidhumiliatum despicit: quia credentibus in mundi fine Judaeis, erunt nonnulli quiChristum tantum professione, sed opere sequentur Antichristum, quibus merito congruit,quod eadem Michol quae ob figurandam instabilitatem carnalium a qua omnis viriiniquitas procedit, praeter morem non uxor David, sed filia Saul appellatur: quia quiChristo fidetenus tantum serviunt, non illius regno coronandi, sedpersecutorum ejus,quos imitati sunt, anathemate damnandi. Verum licet pravi succenseant, humilitatem Ecclesiae contemnant, nihilominus arcaDomini suum locum ingreditur: ponitur in medio tabernaculi, quod tetenderat ei David,id est, fides Ecclesiae praedicatur, proficit, inseritur cordibus omnium quos Dominusad vitam praeordinaverat aeternam. Offert David holocausta et pacifica coram Domino, et fidem devotionemque Ecclesiaecommendat Patri Christus, qui est ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pronobis. Qui in exemplum David, fideles humilesque benedicens, salutaris mysterii pascitalimentis.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 2, Caput 6
  • Et tenuit , inquit, eam, quoniam calcitrabant boves. ( S2, 6, 6) Boves quippe calcitrare est praedicatores Evangelii liberius circa fidem agere, neque secundum consuetudinem legis ingredi, sed sabbata, neomenias, circumcisionem, victimasque spiritualiter interpretari. Quos velut errantes corrigere tentabant, qui descendentes de Judaea docebant fratres: quia nisi circumcidamini secundum morem Moysi, non potestis salvi fieri. ( Ac, 15) Et de quibus Jacobus ad Paulum: Vides, inquit, frater, quot millia sunt in Judaeis, qui crediderunt, et omnes hi aemulatores sunt legis. ( Ac, 21) Ob causam ergo sacerdotis occisi, David noluit divertere ad se arcam Domini in civitatem David, sed divertit eam in domum Obededom Gethaei: quia respuentibus verbum Judaeis, ne amplius audita et non suscepta praedicatio noceret, apostoli ab eis ablati et ad gentes imbuendas sunt missi. Unde et locus areae Nachon, quae gentium fidem, domum gratiae, praeparatam demonstrat, percussio Oza nuncupatur: videlicet, quia illorum delicto salus contigit gentibus. ( Rm, 11) Obededom namque, qui interpretatur serviens homo, homo est utique de quo Dominus ad Patrem. Constitues, inquit, me in caput gentium. Populus, quem non cognovi, servivit mihi: ( Ps, 17, 44 et Ps, 17, 45) [mauvais référencement: Ps, 17] ubi et Judaeorum abjectionem, quasi Ozae mortem promittens, ait: Eripies me de contradictionibus populi . ( Ps, 17, 44) [mauvais référencement: Ps, 17] Nomen quoque urbis congruit. Geth enim interpretatur torcular: significans crucem, in qua vitis vera ( Jn, 15, 1) [mauvais référencement: Jn, 15] calcari et exprimi dignata est; a qua cunctus gentium populus merito Gethaeus appellari potest, cum dicit: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi, ( Ga, 6) Tres autem menses, quibus ibidem arca demoratur, fides, spes et charitas est. Sicut enim diebus adimpletur mensis, ita singulae virtutes suis quaeque passibus ad perfectionem perveniunt. Hi menses, quousque plenitudo gentium intret, currere non cessant. Tandem rediens David arcam in civitatem David inducet, quia Dominus, Enoch et Elia praedicantibus, convertet corda patrum in filios (voir: Lc, 1) .

Auctor incertus

• Liber 2, Caput 4
  • Congregavit autem David omnes electos ex Israel triginta millia. Surrexit itaque et abiit, et universus populus qui erat cum eo de viris Juda, ut adducerent arcam Dei super qua invocatum est nomen Domini exercituum, sedente cherubin super eam ( S2, 6, 1 et S2, 6, 2). Congregavit David omnes electos ex Israel triginta millia, quia DominusEcclesiam primitivam ex Israel instituit, non quidem omnem Israel, sed electosquosque sibi consocians; non enim omnes, qui ex Israel, ii sunt Israelitae; sed filii promissionis deputantur in semine (voir: Rm, 9, 8) . Qui triginta millia fuisse referuntur, id est fidei, operis, et speifirmitate perfecti; tria enim propter confessionem sanctae Trinitatis ad fidempertinent, decem propter decalogum legis opera, mille propter sui perfectionemad spem vitae aeternae, qua superius aliquid non est, sicut numero millenariomajor nullus est; si enim decem millia, si triginta millia, si etiam millemillia dixeris, non ipsum mille numerando transcendendo, sed per se vel perminores numeros saepius ducendo multiplicas. Tria ergo per decem multiplica, ne fides sine operibus mortua sit. Item triginta per mille multiplica, ut fides quae per dilectionem operatur,non alibi quam in coelis retributionem speret. Electi igitur ex Israel, populos recte credentes, operantes, sperantesinsinuant. Viri autem Juda qui erant cum David, ipsos populos et doctores, qui lateriChristi quasi familiarius adhaerebant, indicant; quo utroque stipatus exercitu,Domini arcam adducere, id est, Ecclesiam dilatare, et in eorum qui noncrediderunt cordibus inserere gaudet. Imponitur autem arca plaustro novo, ut novi Testamenti gratia renovatis inbaptismo mentibus infundatur, vinumque novum novis utribus mandetur. Erat quidem prius arca in domo Amminadab, qui erat in Gabaa; quia eadem quaenunc praedicatur Ecclesiae fides, et ante incarnationis Dominicae tempusflorebat in his qui patriarcharum prophetarumque sunt devotionem secuti. Amminadab enim, qui interpretatur Pater meus spontaneus, vel Abraham patremfidei, vel Moysen legislatorem significat, qui uterque in Gabaa custodit arcam,quia sublimi virtutis exemplo credentium pectora munit. Unde et Gabaa Collis interpretatur, qui est locus in civitateCariathiarim. Allata ergo foris arca, ludebat David et omnis Israel coram Domino ( S2, 6, 5)diversis musicorum generibus: quia mox inchoante novae gratiae praeconio,Dominus ad exhibendas Deo patri landes humilitatis omnes invitat dicens, Qui mihi ministrat, me sequatur ( Jn, 12, 26) ; alii dando per Spiritum sermonem scientiae, alii genera linguarum, alii gratiam curationum, etc. (voir: 1Co, 12, 8, 1Co, 12, 9 et 1Co, 12, 10) . Sed his atque hujusmodi charismatum generibus progrediente arca, id est,crescente Ecclesia primitiva, ventum est ad aream Naor, id est, areampraeparatam, gentium videlicet Ecclesiam fidei veritate consecrandam; de quaJoannes ait, Et permundabit aream suam ( Mt, 3, 12). Ibi sacerdos qui arcam incautius, quasi corrigendo tetigit, mox a Dominopercussus, occubuit: quia Judaeorum populus dum gentibus invidet, salutis semunere privat, dumque legem vult Evangelio miscere, utriusque sibi gratiamtollit. Et tenuit , inquit, eam, quoniam calcitrabant boves ( S2, 6, 6). Boves quippe calcitrare est, praedicatores Evangelii liberius circa fidemagere, neque secundum consuetudinem legis ingredi, sed sabbata, neomenias,circumcisionem victimasque spiritaliter interpretari. Quos velut errantes corrigere tentabant, qui descendentes de Judaea docebantfratres, quia nisi circumcidamini secundum morem Moysi, non potestis salvi fieri ( Ac, 15, 1); et de quibus Jacobus ad Paulum, Vides ,inquit, frater, quot millia sunt in Judaeis qui crediderunt, et omnes aemulatores sunt legis ( Ac, 21, 20)? Ob causam igitur sacerdotis occisi,noluit David ad se divertere arcam Domini in civitatem David, sed divertit eamin domo Obetedom Gethaei, quia respuentibus verbum Judaeis, ne amplius auditaet non suscepta praedicatio noceret, apostoli ab eis ablati et ad gentesimbuendas missi sunt. Unde et locus areae Naor, quae gentium fidem Domini gratiae praeparatamdemonstrat; Percussio Oza nuncupatur, videlicet quia illorum delicto salusgentibus advenit. Obetedom namque interpretatur Serviens homo; ille est utique de quo Dominusad Patrem, Constitues , inquit, me in caput gentium, populus quem non cognovi servivit mihi ( Ps, 17, 44 et Ps, 17, 45). Ubi et Judaeorum abjectionem, quasi Ozae mortem praemittens, ait: Eripies me de contradictionibus populi ( Ps, 17, 44). Nomen quoque urbis congruit, haec enim interpretatur Torcular, significanscrucem, in qua vitis vera calcari et exprimi dignata est, a qua cunctus gentiumpopulus merito Gethaeus appellari potest, cum dicitur: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi ( Ga, 6, 14). Tres autem menses quibus ibidem arca demoratur, fides, spes, et charitas est;sicut enim diebus adimpletur mensis, ita singulae virtutes suis quaequepassibus ad perfectionem veniunt. Hi menses quousque plenitudo gentium intret, currere non cessant. Tandem rediens David arcam in civitatem David inducet, quia Dominus, Enoch etHelia praedicantibus, convertet corda patrum in filios. Boves et arietes immolans, hoc est, eos qui aream Domini triturant, et oviumejus ducatum gerunt, martyrii sanguine coronans, et ipse quoque suaeincarnationis et passionis exemplum eatenus Judaeis non creditum palammanifestans; hoc enim significat quod et ipse David accinctus erat ephot lineo ( S2, 6, 14), quod de terra procreatum multiplici labore ad candorem vestispervenit, veritatem humanae carnis inter flagella triumphantis ostendit. Verum cunctis exsultantibus, et ad arcae coelestis introitum hymnosresonantibus, sola Michol filia Saul arcam ducentibus abest, quin etiam perspeculum David humiliatum despicit: quia credentibus in mundi fine Judaeis,erunt nonnulli qui Christum professione, sed opere sequantur Antichristum;quibus merito congruit quod eadem Michol, quae ob figurandam instabilitatemcarnalium, Aqua omnis interpretatur, non uxor David, sed filia Saul,appellatur, quia qui fide tenus Christo serviunt, non illius regno coronandi,sed persecutorum ejus, quos imitati sunt, anathemate sunt damnandi. Verum si despiciant humilitatem Ecclesiae, condemnantur; nihilominus arcaDomini suum locum ingreditur, et ponitur in medio tabernaculi, quod tetenderatei David, id est, fides Ecclesiae praedicatur, proficit, inseritur cordibusomnium, quos Dominus ad vitam praeordinaverat aeternam. Offert David holocausta et pacifica coram Domino ( S2, 6, 17), fidem devotionemque Ecclesiae commendat Patri Christus, qui est ad dexteram Dei, qui etiaminterpellat pro nobis, qui in exemplum David fideles humilesque benedicens,salubris mysteriis pascit alimentis, partitur singulis collyridam panis unam ( S2, 6, 19), illius utique qui de coelo descendit et dat vitam mundo. Et assaturam bubulae carnis unam ( S2, 6, 19), illius scilicet vituli saginati quipro revertente ad patrem filio juniore mactatus, et igne passionis assatus estdicens: Ex aruit velut testa virtus mea ( Ps, 21, 16). Et similam frixam oleo ( S2, 6, 19), carnem videlicet a peccati labe mundissimam,sed ob humanae salutis uberrimam dilectionem, crucis sartagine tortam. Et merito una panis collyrida, et una carnis assatura datur, quia unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et pater omnium ( Ep, 4, 5 et Ep, 4, 6). Aliter haec munera fideles accipiunt, quando unus panis, et unum corpus multi sumus in Christo, et suae carnis singuli lasciviam castigantes,ac servituti subjicientes. Spiritus sancti igne decoquunt, necnon et fructus operum bonorum oleomisericordiae pinguissimos compassione proximi fervere faciunt. At contra filia Saul frustra cubiculum regis ingressa, nullus conceptiseminis fetus datur, quia qui verbum Dei aure tenus percipiunt, absque bonioperis prole diem perpetuae mortis exspectant. In hac historia beati regis et prophetae David, qua arcam Dei adduxisse narratur, moraliter humilitas approbata, superbia damnata, et temeritas vindicata monstratur, quia et ipse David coram arca Domini humiliter saltando non erubuit, mox promissionem filii Dei ex sua stirpe nascituri suscipere promeruit; et conjunx, quae eamdem illius humilitatem despexit, ejus semine fecundari non merita, perpetuae sterilitatis poenam luit; intueri enim libetquanta virtutum munera David perceperat, atque in his omnibus quam forti se humilitate servabat; quem enim non extolleret ora leonum frangere, ursor umbrachia dissipare, despectis prioribus fratribus elegi, reprobato rege ad regni gubernacula ungi, timendum cunctis uno lapide Goliam exsternere, a rege proposita exstinctis allophylis numerosa praeputia reportare, promissum tandem regnum percipere, cunctumque Israeliticum populum sine ulla contradictione possidere (voir: Greg, 27 et Moral, 26) ? Et tamen cum arcam Dei Hierusalem revocat, quasi oblitus praelatum se hominibus, admixtus populisante arcam saltat; et quia coram arca saltare, ut creditur, vulgi mos fuerat,rex se in divino obsequio per saltatum rotat. Ecce quem Dominus cunctis singulariter praetulit, sic se sub Domino etexaequando minis, et abjecta exhibendo contemnit; non potestas regni ad memoriam ducitur, non subjectorum oculis saltando vilescere metuit, non sehonore praelatum caeteris ante ejus arcam, qui honorem dederat, recognoscit;coram Deo egit debilia vel extrema, ut illa ex humililate solidaret, quae coram hominibus gesserat fortia. Quid de ejus factis ab aliis sentiatur ignoro, ego David plus saltantem stupeo quam pugnantem; pugnando quippe hostem subdidit, saltando autem coramDomino semetipsum vicit. Quem Michol Saul filia adhuc ex tumore regii generis insana, cum humiliatumdespiceret dicens, Quam gloriosus fuit hodie rex Israel, discooperiens se ante ancillas servorum suorum, et nudatus est, quasi nudetur unus de scurris ( S2, 6, 20); protinus audivit: Ante Dominum, qui elegit me potius quam patrem tuum ( S2, 6, 21); ac paulo post ait: Et ludam et vilior fiam plus quam factus sum, eroque humilis in oculis meis ( S2, 6, 22). Ac si aperte dicat: Et vilescere coram hominibus appeto, quia me coram Deoingenuum per humilitatem quaero. Sunt vero nonnulli qui de semetipsis humilia sentiunt, quia in honoribuspositi, nihil se esse nisi pulverem favillamque perpendunt; sed tamen coramhominibus viles apparere refugiunt, et contra hoc quod de se interius cogitant,quasi rigida exterius venustate palliantur. Et sunt nonnulli qui viles videri ab hominibus appetunt, atque omne quod suntdejectos se exhibendo contemnunt; sed tamen apud se introrsus quasi ex ipsomerito ostensae vilitatis intumescunt, et tanto magis in corde elati sunt,quanto amplius in specie elationem premunt: quae utraque elationis bella, magnaDavid circumspectione deprehendit, mira virtute superavit: quia enim desemeptiso intus humilia sentiens, honorem exterius non quaerit, insinuatdicens: Ludam, et vilior fiam ( S2, 6, 22). Et quia per hoc quod vilem se exterius praebuit, nequaquam interiusintumescit, adjungit: Eroque humilis in oculis meis ( S2, 6, 22). Ac si dicat: Qualem me exterius despiciens exhibeo, talem me interiusattendo. Quid ergo acturi sunt quos doctrina elevat, si David ex carne sua venturumRedemptorem noverat, ejusque gaudia prophetando nuntiabat, et tamen insemetipso cervicem cordis valida discretionis calce deprimebat, dicens: Eroque humilis in oculis meis ( S2, 6, 22)? Sacerdos quoque, qui arcaminconsiderata temeritate tetigit, ausus sui reatum immatura morte purgavit,minores deterioresque demonstrat, qui intelligere non valent, et despiciunt velfacta vel dicta meliorum; sed eo ab eis non temere reprehendenda sunt, quoapprehendi nequaquam veraciter possunt. Saepe aliquid a majoribus dispensatorie agitur, quod a minoribus errorputatur; saepe multa a fortibus dicuntur, quae idcirco infirmi dijudicant, quiaignorant, quod bene bobus calcitrantibus inclinata illa testamenti arcasignavit, quam Levites, qui casurum credens erigere voluit, mox sententiammortis excepit. Quid est namque mens justi, nisi arca testamenti? Quae gestata bobuscalcitrantibus inclinatur, quia nonnumquam etiam qui bene praeest, dumsubjectorum populorum confessione concutitur, ad dispensationis condescensionemex sola dilectione permovetur. Sed in hoc quod dispensatorie agitur, inclinatio ipsa fortitudinis, casusputatur imperitis, unde et nonnulli subditi contra hanc manum reprehensionismittunt; sed ad vitia ipsa sua temeritate deficiunt. Levites ergo quasi manum adjuvans tetendit, sed delinquens vitam perdidit;quia dum infirmi quique fortium facta corripiunt, ipsi a viventium sortereprobantur. Aliquando etiam sancti viri quaedam minimis condescendentes dicunt, quaedamvero summa contemplantes proferunt, dumque vim vel condescensionis velaltitudinis nesciunt, audacter haec stulti reprehendunt. Ecquid est justum de sua condescensione velle corrigere, nisi inclinatamarcam superba reprehensionis manu relevare? Quid est justum de inconditalocutione reprehendere, nisi motum ejus fortitudinis lapsum putare? Sed perditvitam qui arcam Dei tumide sublevat, quia nequaquam sanctorum recta corrigerepraesumeret, nisi de se prius meliora sensisset, unde et Levites isdem recteOra dicitur, quod videlicet Robustus Domini interpretatur, quia praesumptoresquique nisi audaci mente robustos se in Domino crederent, nequaquam meliorumfacta vel dicta velut infirma judicarent.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 2, Caput 3
  • Ob causam ergo sacerdotis occisi David noluit diverti ad se arcam Domini in civitatem David, sed divertit eam in domum Obethedom Gethaei, quia respuentibus verbum Judaeis, ne amplius audita et non suscepta praedicatio noceret, apostoli ab eis ablati et ad gentes imbuendas sunt missi. Unde et locus areae Nachor, quae gentium fidem Domini gratiae praeparatam demonstrat, percussio Oza nuncupatur, videlicet quia illorum delicto salus contigit gentibus ( Rm, 12, 12) [mauvais référencement: Rm, 12] . Obethedom namque interpretatur serviens homo: ille est utique de quo Dominus ad Patrem: (Psal. XVII) Constitues , inquit, me in caput gentium, populusque quem non cognovi servivit mihi ( Ps, 17, 44 et Ps, 17, 45). Ubi et Judaeorum abjectionem, quasi Ozae mortem praemittens, ait: Eripies me de contradictionibus populi; ( Ps, 17, 44) nomen quoque urbis congruit: Geth enim interpretatur torcular, significans crucem, in qua vitis vera calcari et exprimi dignata est; a qua cunctus gentium populus merito Gethaeus appellari potest, cui dicitur: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi ( Ga, 6, 14).
• Liber 2, Caput 3
  • Constituet me in caput gentium. Populus quem non cognovi, serviet mihi ( Ps, 17, 44 et Ps, 17, 45). Populus gentium, quem corporali praesentia non visitavi, servivit mihi. In obauditu auris obedivit mihi ( Ps, 17, 45). Nec oculis me vidit, sed recipiens praedicatores meos in obauditu auris obaudivit mihi.