Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 17
  • Cumque venisset illuc, mansit in spelunca. Et ecce sermo Domini ad eum, dixitque illi: Quid hic agis, Elia? At ille respondens ait: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliqueruntpactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait ei: Egredere, et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transiit, et spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras ante Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio. Non in commotione Dominus. Et post commotionem ignis. Non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis. Quod cum audisset, Elias operuit vultum suum pallio, et egressus stetit in ostio speluncae, et ecce vox ad eum, dicens: Quid hic agis, Elia? Et ille respondit: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuumfilii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait Dominus ad eum: Vade et revertere in viam tuam per desertum in Damascum. Cumque perveneris illuc, unges Hazael regem super Syriam, Jebu filium. Nam si unges regem super Israel: Elisaeum autem, filium Saphat, qui est de Abelmehuda, unges prophetam pro te, ( R3, 19, 9, R3, 19, 10, R3, 19, 11, R3, 19, 12, R3, 19, 13, R3, 19, 14, R3, 19, 15 et R3, 19, 16) et reliqua. Spiritus autem Domini montes evertit, et petras conterit, quia pavor, qui exadventu ejus irruit, et altitudinem cordis nostri dejicit, et duritiamliquefacit. Sed in spiritu commotionis et ignis non esse dominus dicitur: esse vero in sibiloaurae tenuis non negatur, quia nimirumcum mens contemplationis sublimitatesuspenditur, quidquid perfecte conspicere praevalet, Deus non est. Cum vero subtile aliquid conspicit, hoc est, quod de incomprehensibili substantiaaeternitatis audit. Quasi enim sibilum tenuis aurae percepimus, cum saporem incircumscriptae veritatiscontemplatione subita subtiliter degustamus, tunc ergo verum est, quod de Deocognoscimus cum plene nos aliquid de illo cognoscere non posse sentimus. Unde bene illic subditur: Quod cum audisset Elias, operuit vultum suum pallio, et egressus stetit in ostio speluncae, et ecce vox ad eum dicens: Quid hic agis, Elia? ( R3, 19, 13) etc. Post aurae tenuis sibilum vultum suum propheta pallio operuit, quia in ipsasubtilissima contemplatione veritatis, quanta ignorantia homo tegatur agnoscit.Vultui namque pallium superducere est, ne altiora mens quaerere audeat, hancconsiderationem propriae infirmitatis velare, et nequaquam intelligentiae, oculos,ultra se praecipitanter aperiat, sed ad hoc quod apprehendere non valet, reverenterclaudat. Qui haec agens, in speluncae ostio stetisse describitur. Quid namque spelunca nostra est, nisi haec corruptionis habitatio, in qua adhuc exvetustate retinemur? Sed cum aliquid percipere de cogitatione divinitatis incipimus,quasi jam in speluncae nostrae ostio stamus. Quia enim progredi profecte non possumus, ad cognitionem tamen veritatisinhiantes, jam aliquid de libertatis aura captamus. In ingressu ergo speluncae stare, est represso nostrae corruptionis obstaculo, adcognitionem veritatis incipere exire. Unde et nube in tabernaculodescendente, Israelitae e longinquo cernentes, inpapilionum suorum ostiis stetisse memorantur, quia hi adventum Divinitatis utcunqueconspiciunt, quasi jam ex habitaculo carnis procedunt. Et ecce vox ad Eliam, dicens: Quid hic agis, Elia? Et ille respondens ait: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sunt ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait ei: Egredere, et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transiit, et spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras ante Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio. Non in commotione Dominus. Et post commotionem ignis. Non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis. Quod cum audisset, Elias operuit vultum suum pallio, ( R3, 19, 9, R3, 19, 10, R3, 19, 11, R3, 19, 12 et R3, 19, 13) etc. Certum est quod cordis sui oculum per elationis tenebras exstinguit, qui cum rectaagit, considerare meliorum merita negligit. At contra, magnae humilitatis radio semetipsum illuminat, qui aliorum bonasubtiliter pensat, quia dum ea, quae ipse fecerit, facta foris et ab aliis videt acconspicit, eum qui de singularitate intus erumpere nititur superbiae tumorempremit. Hinc est quod voce Dei ad Eliam solum se aestimantem, dicitur: Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal: ( Rm, 11)ut eum non solum se remansisse cognosceret,elationis gloriam quae ei desingularitate surgebat, inclinaret. Propheta nempe erat, et saepe mysteria superna cognoverat: quid ergo difficilefuit agnoscere in hoc mundo fideliter Deo famulos remansisse? sed hic solerterintuendum est, oculum cordis elatio quam nequiter claudat, quando qui humilis etocculta Dei noverat, elatus et aperta nesciebat. Et ait Dominus ad Eliam: Vade et revertere in viam tuam per desertum Damasci. Cumque perveneris, unges Hazael regem super Syriam et Jehu filium. Nam si unges regem super Israel, Elisaeum autem, filium Saphat, qui est de Abelmehula, unges prophetam pro te. Et erit, quicunque fugerit gladium Hazael, occidet eum Jehu: et quicunque fugerit gladium Jehu interficiet eum Elisaeus, ( R3, 19, 15, R3, 19, 16 et R3, 19, 17) et reliqua. Hoc non ita accipiendum est, quod propheta Dei Elisaeus homicida futurus sit ettyrannus, sed magis spiritaliter intelligendum, quia justitia divina quae singulisreddit secundum opera sua, punit peccata hominum, aliquando manifesta ultione,aliquando occulto judicio. VIndicat per reges et duces, vindicat per prophetas etsacerdotes cum alios nocentes facit plecti mucrone, alios transverberat gladiolinguae. Unde David et Salomon, et caeteri reges poenam aeris exigebant, cum eos trucidarijubebant. Et item alibi scriptum est de superborum et inobedientium poena: Dolavi eos (inquit) in prophetis et occidi eos in verbis oris mei. ( Os, 6)

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 19
  • Cumque venisset illuc, mansit in spelunca. Et ecce sermo Domini ad eum, dixitque illi: Quid hic agis, Elia? At ille respondit: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam, ut auferant eam. Et ait: Egredere et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transiet, et spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras ante Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio ignis. Non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis. Quod cum audisset Elias, operuit vultum suum pallio, et egressus stetit in ostio speluncae ( R3, 19, 9, R3, 19, 10, R3, 19, 11, R3, 19, 12 et R3, 19, 13), etc. (voir: Greg, sl) Spiritus ante Dominum evertit montes, et petras conterit, quia pavor, qui ex adventu ejus irruit et altitudinem cordis nostri dejicit, liquefacit. Sed spiritui commotionis et ignis non inesse Dominus dicitur; esse vero in sibilo aurae tenuis non negatur, quia nimirum mens cum in contemplationis sublimitate suspenditur, quidquid perfecte conspicere praevalet, Deus non est. Cum vero subtile aliquid conspicit, hoc est quod de incomprehensibili substantia aeternitatis audit; quasi enim sibilum tenuis aurae percipimus, cum saporem incircumscriptae veritatis contemplatione subita subtiliter degustamus. Tum ergo verum est quod Deo illo cognoscimus, cum plene nos aliquid de illo cognoscere non posse sentimus. Unde bene illic subditur:

Auctor incertus

• Liber 4, Caput 7
  • Nuntiata sunt, inquit, Sancti viri qui sublevante Spiritu ad summa rapiuntur, quamdiu in hac vitasunt, ne aliqua elatione superbiant, quibusdam tentationibus reprimuntur, utnequaquam tantum proficere valeant quantum volunt, sed ne extollantur superbia,fit in eis quaedam mensura virtutum. Hinc est quod Elias dum tot virtutibus in alta profecisset, quadam mensurasuspensus est, dum Jezabel postmodum, quamvis reginam, tamen mulierculamfugit. Perpendo quippe hunc mirae virtutis virum ignem de coelo trahere, et duosquinquagenarios viros cum suis omnibus petitione subita concremare, verbocoelos claudere, verbo ad pluvias aperire, suscitantem mortuos, ventura quaequepraevidentem, ecce rursus animo occurrit quo pavore ante unam mulierculamfugit. Considera virum timore perculsum de manu Domini mortem petere nec accipere,de manu mulieris mortem fugiendo vitare. Quaerebat enim mortem dum fugeret dicens, Sufficit mihi, tolle animam meam; neque enim melior sum quam patres mei ( R3, 9, 4). Unde ergo sic potens ut tot illas virtutes faciat, unde sic infirmus ut itafeminam pertimescat, nisi quia dispensatoris superni nutu mensura occultilibraminis appenduntur, ut ipsi sancti homines Dei et multum valeant perpotentiam Dei, et rursum quadam mensura moderati sint per infirmitatem suam? Inillis virtutibus Elias quid de Deo acceperat, in istis infirmitatibus quid dese esse poterat, agnoscebat. Illa potentiae virtus fuit, ista infirmitas custos virtutis. In illis virtutibus ostendebat quid acceperat, infirmitatibus hoc quodacceperat custodiebat. In miraculis monstrabatur Elias, in infirmitatibus servabatur. Posthaec sequitur: Quid igitur Jezabel? Haec faciant mihi dii, et haec addant, nisi posuero animam tuam ( R3, 19, 10). Et audivit Elias, et fugit viam dierum quadraginta, O violentiam verbi, oformidinis eminentiam! Audito mulieris verbo fugit Elias; et fugit non una, nonduabus, non tribus diebus; sed ingressus est in eo sermo mulieris, et quidageret nesciebat, tanti itineris spatio metu exagitante jactatus, velut cumsecundo flatibus cursu impulsae navis arborem violentus ex adverso turbocorripuit, impetumque reflexit; ita prophetae animum, virtutum velis navigantemmulieris perculit sermo, totamque ejus navem per omnes formidinum fluctusturbato rectore jactavit. Quid ergo tu, Elia? Tu enim es qui verbo clauseras coelum et frauda veras imbres, qui mandaveras aeri et divinos ignes eduxeras, qui falsos salubriterinterfici jusseras sacerdotes, qui constanter in faciem exprobraveras regi quodipse et domus sua populum everteret Israel; qui dixeras, Vivit Dominus, si erit pluvia aut ros, nisi in verbo oris mei ( R3, 17, 1); qui domum viduae spicarumaream et torcular feceras olei; qui omnibus imperaveras elementis, sermonemnunc audiens meretricis expavisti, et una muliercula profugum fecit timorisquecaptivum. O stupendam rem! Vide duos istos, Petrum et Eliam, magnificos viros etcaeteris clariores, velut duas civitatum arces in sublime porrectas, amulieribus fatigari: Petrus timet puellam, Jezabel deterret Eliam. Et quia ejusdem culpae vitio uterque subjacuit, amborum naturalis infirmitasunum sortita est proditorem. Fugit ergo Elias viam quadraginta dierum. Ubi est zeli tui ardor incontinens, ubi constantiae flamma, ubi auctoritas libertatis cum dicebas, Vivit Dominus, si erit pluvia super terram? vel cum regem cominus arguebas, et cum ultrices flammas coelitus deponebas,talia tantaque mirabilia faciens, unum adulterae non tulisti sermonem? Sed considera quid in his ostendatur, quod scilicet homini, quamdiu Domini gratia cooperatur, omnia secunda sunt, omnia fida: elementa serviunt, et principes prosternuntur, reges adorant, populi venerantur; si vero se semel perfectionisvel correptionis causa, supernum ab homine suspendat auxilium, confestim fragilitas naturae monstratur; mox insurgunt quae videbantur esse subjecta, quae prius ut Dominum metuebant, incipiunt esse terrori Jezabel quae interpretatur Fluxus vanus, Synagogae gestavit typum, quae vanis superstitionibus serviens, in evangelica praedicatione credere noluit, etauctorem vitae persequens, sicut et Jezabel Eliam exstinguere magis quam credere maluit. Puer Eliae qui in Bethsabee, quae interpretatur Puteus juramenti, dimissusest, sacerdotale accipiendum est ministerium, quod templo Domini in Hierusalemcultu divino exhibebatur. Desertum vero ad quod via unius diei Elias legitur pervenisse, et sub arborejuniperi quievisse, universus accipiendus est mundus, qui propter daemonumculturam in maligno fuerat positus, ad quem Dominus relicta Judaea perpraedicatores suos transire dignatus est; et ibi quasi dormit, dum per fidem incorde fidelium requiescit. Arbor vero juniperi agrestis atque inculta Ecclesiam praesignabat exgentibus, quae sacrarum Scripturarum nequaquam fuerat exculta praeceptis; adquam Israeliticum regnum transiturum Dominum praedixisse evangelista pronuntiat: Auferetur a vobis regnum , inquit Judaeis, et dabitur genti facienti voluntatem Dei ( Mt, 21, 43). Via vero unius diei, quam Elias egisse legitur, unitas intelligenda est Trinitatis, quam evangelica praedicatio cunctis nationibus introduxit. Panis subcinericius et vas aquae quid aliud indicant, nisi gentiumpoenitentiam et lacrymarum effusionem, quibus Dominus valde reficitur?

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 4, Caput 2
  • Post haec pervenit, inquit, Helias ad montem Dei Oreph, et mansit in spelunca. Et ecce sermo Domini ad eum dixitque illi. Quid hic agis Helias? at ille respondit: zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum Domini, filii Israel, altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio: et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam, ut auferant eam ( R3, 19, 8, R3, 19, 9 et R3, 19, 10).