Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 17
  • Cumque venisset illuc, mansit in spelunca. Et ecce sermo Domini ad eum, dixitque illi: Quid hic agis, Elia? At ille respondens ait: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliqueruntpactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait ei: Egredere, et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transiit, et spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras ante Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio. Non in commotione Dominus. Et post commotionem ignis. Non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis. Quod cum audisset, Elias operuit vultum suum pallio, et egressus stetit in ostio speluncae, et ecce vox ad eum, dicens: Quid hic agis, Elia? Et ille respondit: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuumfilii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio et derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait Dominus ad eum: Vade et revertere in viam tuam per desertum in Damascum. Cumque perveneris illuc, unges Hazael regem super Syriam, Jebu filium. Nam si unges regem super Israel: Elisaeum autem, filium Saphat, qui est de Abelmehuda, unges prophetam pro te, ( R3, 19, 9, R3, 19, 10, R3, 19, 11, R3, 19, 12, R3, 19, 13, R3, 19, 14, R3, 19, 15 et R3, 19, 16) et reliqua. Spiritus autem Domini montes evertit, et petras conterit, quia pavor, qui exadventu ejus irruit, et altitudinem cordis nostri dejicit, et duritiamliquefacit. Sed in spiritu commotionis et ignis non esse dominus dicitur: esse vero in sibiloaurae tenuis non negatur, quia nimirumcum mens contemplationis sublimitatesuspenditur, quidquid perfecte conspicere praevalet, Deus non est. Cum vero subtile aliquid conspicit, hoc est, quod de incomprehensibili substantiaaeternitatis audit. Quasi enim sibilum tenuis aurae percepimus, cum saporem incircumscriptae veritatiscontemplatione subita subtiliter degustamus, tunc ergo verum est, quod de Deocognoscimus cum plene nos aliquid de illo cognoscere non posse sentimus. Unde bene illic subditur: Quod cum audisset Elias, operuit vultum suum pallio, et egressus stetit in ostio speluncae, et ecce vox ad eum dicens: Quid hic agis, Elia? ( R3, 19, 13) etc. Post aurae tenuis sibilum vultum suum propheta pallio operuit, quia in ipsasubtilissima contemplatione veritatis, quanta ignorantia homo tegatur agnoscit.Vultui namque pallium superducere est, ne altiora mens quaerere audeat, hancconsiderationem propriae infirmitatis velare, et nequaquam intelligentiae, oculos,ultra se praecipitanter aperiat, sed ad hoc quod apprehendere non valet, reverenterclaudat. Qui haec agens, in speluncae ostio stetisse describitur. Quid namque spelunca nostra est, nisi haec corruptionis habitatio, in qua adhuc exvetustate retinemur? Sed cum aliquid percipere de cogitatione divinitatis incipimus,quasi jam in speluncae nostrae ostio stamus. Quia enim progredi profecte non possumus, ad cognitionem tamen veritatisinhiantes, jam aliquid de libertatis aura captamus. In ingressu ergo speluncae stare, est represso nostrae corruptionis obstaculo, adcognitionem veritatis incipere exire. Unde et nube in tabernaculodescendente, Israelitae e longinquo cernentes, inpapilionum suorum ostiis stetisse memorantur, quia hi adventum Divinitatis utcunqueconspiciunt, quasi jam ex habitaculo carnis procedunt. Et ecce vox ad Eliam, dicens: Quid hic agis, Elia? Et ille respondens ait: Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuum filii Israel. Altaria tua destruxerunt, et prophetas tuos occiderunt gladio, et derelictus sunt ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Et ait ei: Egredere, et sta in monte coram Domino. Et ecce Dominus transiit, et spiritus grandis et fortis subvertens montes, et conterens petras ante Dominum. Non in spiritu Dominus. Et post spiritum commotio. Non in commotione Dominus. Et post commotionem ignis. Non in igne Dominus. Et post ignem sibilus aurae tenuis. Quod cum audisset, Elias operuit vultum suum pallio, ( R3, 19, 9, R3, 19, 10, R3, 19, 11, R3, 19, 12 et R3, 19, 13) etc. Certum est quod cordis sui oculum per elationis tenebras exstinguit, qui cum rectaagit, considerare meliorum merita negligit. At contra, magnae humilitatis radio semetipsum illuminat, qui aliorum bonasubtiliter pensat, quia dum ea, quae ipse fecerit, facta foris et ab aliis videt acconspicit, eum qui de singularitate intus erumpere nititur superbiae tumorempremit. Hinc est quod voce Dei ad Eliam solum se aestimantem, dicitur: Reliqui mihi septem millia virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal: ( Rm, 11)ut eum non solum se remansisse cognosceret,elationis gloriam quae ei desingularitate surgebat, inclinaret. Propheta nempe erat, et saepe mysteria superna cognoverat: quid ergo difficilefuit agnoscere in hoc mundo fideliter Deo famulos remansisse? sed hic solerterintuendum est, oculum cordis elatio quam nequiter claudat, quando qui humilis etocculta Dei noverat, elatus et aperta nesciebat. Et ait Dominus ad Eliam: Vade et revertere in viam tuam per desertum Damasci. Cumque perveneris, unges Hazael regem super Syriam et Jehu filium. Nam si unges regem super Israel, Elisaeum autem, filium Saphat, qui est de Abelmehula, unges prophetam pro te. Et erit, quicunque fugerit gladium Hazael, occidet eum Jehu: et quicunque fugerit gladium Jehu interficiet eum Elisaeus, ( R3, 19, 15, R3, 19, 16 et R3, 19, 17) et reliqua. Hoc non ita accipiendum est, quod propheta Dei Elisaeus homicida futurus sit ettyrannus, sed magis spiritaliter intelligendum, quia justitia divina quae singulisreddit secundum opera sua, punit peccata hominum, aliquando manifesta ultione,aliquando occulto judicio. VIndicat per reges et duces, vindicat per prophetas etsacerdotes cum alios nocentes facit plecti mucrone, alios transverberat gladiolinguae. Unde David et Salomon, et caeteri reges poenam aeris exigebant, cum eos trucidarijubebant. Et item alibi scriptum est de superborum et inobedientium poena: Dolavi eos (inquit) in prophetis et occidi eos in verbis oris mei. ( Os, 6)

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 19
  • Et ait Dominus ad Eliam: Vade et revertere in viam tuam per desertum Damasci. Cumque perveneris illuc, unges Azael regem super Syriam, et Jehu, filium Namsi, unges regem super Israel; Eliseum autem, filium Saphat, qui est de Abelmehul, unges prophetam pro te. Et erit, quicunque fugerit gladium Azael, occidet eum Jehu. Et quicunque fugerit gladium Jehu, interficiet eum Eliseus ( R3, 19, 15, R3, 19, 16 et R3, 19, 17). Hoc non ita accipiendum est, quod propheta Dei Eliseus homicida futurus sit et tyrannus; sed magis spiritualiter intelligendum, quia justitia divina, quae singulis reddit secundum opera sua, punit peccata hominum aliquando manifesta ultione, aliquando occulto judicio, vindicat per reges et duces, vindicat per prophetas et sacerdotes, cum alios nocentes facit plecti mucrone, alios transverberat gladio linguae. Unde David et Salomon et caeteri reges poenam a reis exigebant, cum eos trucidare jubebant. Et item alibi scriptum est de superborum inobedientium poena: Dolavi eos, inquit, in prophetis, et occidi in verbis oris mei ( Os, 6).

Auctor incertus

• Liber 4, Caput 9
  • Abelmaula urbs est una de praecipuis urbibus Salomonis; est autem nunc vicus,ut in Locorum libro legimus, in Aulone, decem ab Scythopoli milliaria distanscontra australem plagam, et nunc dicitur Bethulia. Damascus enim, qui interpretatur Sanguinem bibens, sive propinans, totiusmundi typum gerebat, in quo habitatores illius, immolando daemonibus filiossuos, sanguinem bibere ac propinare non est ambiguum: sanguis enim pro peccatoac morte ponitur in Scripturis, quam non solum sibi infelices videbanturinferre, sed et suis imitatoribus propinabant. Azahel vero, qui interpretatur Factura Dei, universarum gentium continebatfiguram, cui valde congruit interpretatio, Dei factura; opus enim Dei fuit, utobdurato Israele, et signis atque virtutibus Domini penitus nequaquam credente,nationum populi cum omni mentis alacritate crederent in Crucifixum. Sive aliter factura Dei, id est, imago Dei per fidem Christi gentibusrestituta, nulli poterit esse dubium. Nam ut in Jacob et Esau figura praecesserat, majoris quondam filii primatusac benedictio ad juniorem fratrem translata, ita etiam in istis, Azahelevidelicet et Jehu, divina dispensatione intelligimus geri, ut gentium populus,qui fuerat junior, per Azahelem praeponatur in persona Jehu primogenito, utscriptum est, Israeli; et juxta Scripturae testimonium, populus qui erat incapite, propter praevaricationes assiduas, et piaculum quod intulit Domino,factus in cauda est; translatoque ab eodem regno, ut Dominus fueratprotestatus, datum est gentium populo Dei voluntatem videlicetexsequenti. Sed quia divinae pietatis est omnes homines salvos fieri, sicuti Esau, licetjuniori fratri subjectum nequaquam benedictione privavit, ita quoque et hicEliae a Deo praedicitur, Relinquam mihi septem millia virorum quorum genua non sunt curvata ante Baal ( R3, 19, 18). Relinquam enim ad futurum tempus pertinere intelligi voluit, quod in Dominiadventu constat fuisse expletum, de illis pro certo exstitisse intelligendum,qui ex omni Israele per apostolos Christi fidem susceperunt, et septiformigratia Spiritus sancti sunt. Jehu vero, cujus vocabulum interpretatur Ipse vel Est, filius videlicetNamsi, qui interpretatur Attrectans vel Palpans, apostolorum spiritaliterpraefigurabat personam. Illis quippe horum nominum valde congruit interpretatio. Beati enim apostoli semper pro certo sunt, qui pro Trinitatis confessione etveridica praedicatione Deo et universo orbi perpetuo vivunt. Joannes quoque in Epistola sua, cum de Verbo vitae, hoc est Dei Filio, quicarnem assumpsit scriberet, ita effatus est, Quem nostris oculis vidimus, et auribus nostris audivimus, et manus nostrae tractaverunt (voir: 1Jn, 1, 1) . Quod autem dicitur Eliae, Elisaeum filium Saphat Abelmaula unges prophetam pro te ( R3, 19, 16), ita intelligendum est, Elisaeus enim interpretaturDei mei salus, Saphat autem Judicans, Abelmaula vero Luctus parturiens. Dei enim Filius, qui est vera fidelium salus, cui omne judicium tradiditPater, in quo judicio impiis et incredulis erit luctus parturiens, gehennae videlicet cruciatus, quia in substantiae suae splendore atque virtute non poterat ab hominibus contemplari ex deitate, ut Apostolus ait, se ex inaniens majestate, in Elisaei praefiguratione servi dignatus est suscipere formam, quiverus homo ex Virginis utero procreatus, sanctoque Spiritu est unctus. Quod autem ait historia, Qui effugerit gladium Azahel, occidet eum Jehu, et qui effugerit gladium Jehu, interficiet eum Elisaeus ( R3, 19, 17), hoc modointelligi potest, gladius enim Azahel Syri, illorum doctrina accipienda est,qui ex gentibus Dominicae incarnationis, et passionis, ac resurrectionis vatesinspirati divinitus exstiterunt, ad confutandos videlicet Judaeorum doctores,qui hoc mysterium populis occultabant. Gladius vero Jehu, qui super Israel unctus est, praedicatio intelligenda estJoannis Domini praecursoris qui, Saducaeos et Pharisaeos venientes ad baptismum suum increpans, dixisse scribitur, Genimina viperarum, quis vobis ostendit fugere futuram iram? ( Lc, 3, 7) Gladius praeterea Elisaei, Evangelica accipienda est praedicatio, de qua dixisse scribitur: Non veni pacem mittere, sed gladium ( Mt, 10, 34): quia fideles et justos quodammododi vidit et separat ab infidelibus et injustis, et quia in cordibus credentiumcupiditates interimit noxias, et vitia universa atque peccata. Interea ait Dominus ad Eliam: Reliqui mihi septem millia virorum qui non curvaverunt genua ante Baal, et omne os quod non adoraverit eum osculans manum (voir: R3, 19, 18) . Certum est quod cordis sui oculum per elationis tenebras exstinguit, qui cumrecte agit, considerare meliorum merita negligit. Ac contra magno humilitatis exemplo semetipsum illuminat, qui aliorum bonasubtiliter pensat, quia dum ea quae ipse fecerit facta foris et ab aliisconspicit, eum qui de singularitate intus erumpere nititur, superbiae tumorempremit. Hinc est quod voce Domini ad Eliam solum se aestimantem dicitur, Reliqui mihi septem millia virorum qui non curvaverunt genua ante Baal (voir: R3, 19, 18) : ut dumnon solum se remansisse cognosceret, elationis gloria, quae ei de singularitatesurgebat, inclinaret. Propheta namque erat, et saepe mysteria superna cognoverat. Qui ergo difficile fuit agnoscere, in hoc mundo fideliter Dei famulos etalios remansisse? Sed hinc solerter intuendum est, oculum elatio quam nequiter claudat, quia qui humilis occulta Dei noverat, elatus et aperta nesciebat.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 4, Caput 2
  • Et dixit Dominus ad Heliam, vade revertere in viam tuum per desertum in Damascum. Cumque perveneris, unges Azahel Regem super Syriam, et Hieu filium Namsi unges Regem super Israel, et Heliseum filium Saphat qui est de Abelmeula, unges Prophetam pro te. Et erit, quicunque fugerit gladium Azabel, occidit eum Hieu: Et quicunque fugerit gladium Hieu, interficiet eum Heliseus. ( R3, 19, 15, R3, 19, 16 et R3, 19, 17) Abelmeula urbs est una de principibus Salomonis. Est autem nunc vicus (ut in locorum libro legimus), in Auleone, decimo ab Scythopoli milliario distans contra australem plagam, et nunc dicitur Betula. Damascus enim, qui interpretatur sanguinem bibens, sive propinans, totius Mundi typum gerebat, in quo habitatores, illius, immolandi daemonibus filios suos sanguinem bibere, ac propinare non est ambiguum. Sanguis enim pro peccato, ac morte ponitur in Scripturis: quam non solum sibi infelices videbantur inferre, sed et suis imitatoribus propinabant. Azahel vero, qui interpretatur factura Dei, universarum gentium continebat figuram, cui valde congruit interpretatio: Dei factura. Opus enim divinum fuit, ut obdurato Israele, et signis, atque virtutibus Domini penitus nequaquam credente, nationum populi cum omni mentis alacritate crederent in crucifixum. Sive aliter factura Dei, id est imago Dei per fidem Christi gentibus constituta, nulli poterit esse dubium. Nam, ut in Jacob, et Esau figura praecesserat majoris quondam filii, primatus, ac benedictio ad juniorem fratrem translata, ita etiam in istis, Azahele videlicet, et Hieu, divina dispensatione intelligimus geri, ut gentium populus, qui fuerat junior, per Azahelem praeponatur in persona Hieu primogenito, ut scriptum est, Israeli, et juxta Scripturae testimonium, populus, qui erat in capite, propter praevaricationes assiduas, et piaculum, quod intulit Domino, factus in cauda est, translatoque ab eodem regno, ut Dominus fuerat protestatus, datum est gentium populo, Dei voluntatem videlicet exsequenti. Sed quia divinae pietatis est omnes homines salvos fieri ( 1Ti, 2, 4), sicuti Esau, licet juniori fratri subjectum, nequaquam benedictione privavit, ita quoque et hic Heliae a Deo praedicitur: relinquam mihi septem millia virorum, quorum genua non sunt curvata ante Bahal ( Rm, 11, 4). Relinquam enim, ad futurum tempus pertinere, intelligi voluit, quod in Domini adventum constat fuisse expletum. Illud pro certo exstitisse intelligendum est, quod qui ex omni Israeli per apostolos Christi fidem susceperunt, septiformi spiritu Christi uncti sunt. Hieu vero, cujus vocabulum interpretatur ipse, vel est, filius videlicet Namsi, qui interpretatur adtrectans, vel palpans, Apostolorum specialiter praefigurabat personam: illis quippe horum nominum valde congruit interpretatio. Beati enim Apostoli semper esse pro certo est, qui pro Trinitatis confessione, et veridica praedicatione, Deo et universo Orbi perpetuo vivunt. Joannes quoque in epistola sua cum de verbo vitae, hoc est de Dei filio, qui carnem assumpsit, scriberet, ita effatus est : quem nostris oculis vidimus, et auribus nostris audivimus, et manus nostrae tractaverunt. Quod autem dicitur Heliae, Heliseum filium Saphat de Abelmeula unges prophetam pro te: ita intelligendum est: Heliseus enim interpretatur Dei mei salus, Saphat autem judicans. Abelmeula vero luctus parturiens: Dei enim filius, qui est vera fidelium salus (voir: Jn, 5, 22), et cui omne judicium tradidit pater, in quo judicio impiis, et incredulis erit luctus parturiens, Gehennae videlicet cruciatus, qui in substantiae suae splendore, atque virtute non poterat ab omnibus contemplari, ex deitate, ut Apostolus ait (voir: Ph, 2, 7) suam inaniens majestatem, in Helisei praefiguratione, Servi dignatus est suscipere formam, qui verus homo ex virginis utero procreatus, Sanctoque Spiritu unctus. Quod autem ait historia, qui effugerit gladium Azahel, occidet eum Hieu, et qui effugerit gladium Hieu, occidet eum Heliseus ( R3, 19, 17), hoc modo intelligi potest. Gladius enim Azahel Syri, illorum doctrina accipienda est, qui ex gentibus dominicae Incarnationis, et Passionis, ac Resurrectionis vates inspirati divinitus exstiterunt, ad confutandos videlicet judaeorum doctores, qui hoc mysterium populis occultabant. Gladius vero Hieu, qui super Israel unctus est, praedicatio intelligenda est Joannis Domini praecursoris, qui Saducaeos, et Phariseos venientes ad baptismum suum, increpans dixisse scribitur : Genimina viperarum: quis vobis ostendit fugere a ventura ira? ( Lc, 3, 7) Gladius praeterea Helisei, evangelica accipienda est praedicatio, de qua Dominus dixisse scribitur : Non veni pacem mittere in terram, sed gladium ( Mt, 10, 34) [mauvais référencement: Mt, 10, 54]: quia fideles, et justos quodammodo dividit, ac separat ab infidelibus et injustis, et quia in cordibus credentium cupiditates interemit noxias, et vitia universa, atque peccata.