V. 8 :
Beati mundo corde: quoniam ipsi Deum videbunt.
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 2, Caput 4
Superius de tempore reprobi pastoris dicitur: In diebus illis
non erat visio manifesta. Cum itaque ex
sacro eloquio optimus praedicator ostenditur, apparere iterum Dominus
perhibetur, quia nimirum cognitio divini consilii, quae absconditur
reprobis, puritatis merito revelatur electis. Si enim et
hominum consilia nisi familiaribus non creduntur, omnipotens Deus
secreta suae dispositionis aestimandus est suis patefacere
inimicis? Prius ergo justi doctoris vita praedicatur, deinde
addidisse ut appareret Dominus dicitur, quia profecto divinae lucis
ostensio reprobos et fictos fugit, quae se electis, et mundis cordibus
aperit. Unde et per semetipsam vera lux loquendo, nos
illuminat, dicens:
Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
(
Mt, 5, 8)
. Igitur, ut appareret Dominus,
addidit quia mundum praedicatoris sui oculum vidit. Sed cum
addidit Ut appareret in Silo, in eodem loco illum
apparuisse vice alia designatur. Quia autem dixit ubi
apparuit, ne Heli apparuisse crederetur, subsequenter et personam ejus
cui apparuit ostendit, dicens:
Quoniam revelatus fuerat Dominus Samueli in Silo, juxta
verbum Domini
(
S1, 3, 21).
Liber 4, Caput 4
Et quia subditur: Et tunc comedent, qui vocati
sunt. Quid aliud designat, nisi quia
devotionis affectus mentis est cibus? Tunc namque comedemus,
cum hostiae benedicitur: quia cum ad praedicatorum vocem devotio nostra
in amorem Conditoris extollitur, anima, quae ad dulcedinem Conditoris
pervenit, habet jam cibum suum. Tunc ergo comedunt, qui ante
benedictionem hostiae comedere noluerunt. Nam qui summa
intentionis exspectatione ad divinae dulcedinis perceptionem se
praeparant, dum mala desideria per appetitum nulla recipiunt, velut
jejuni, refectione devotionis avidius replentur. Velut enim
benedictionem hostiae ad refectionem exspectant, qui cuncta illicita
desideria fugiunt, ut de visione internae gloriae per devotionem
satientur. Scriptum quippe est:
Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
(
Mt, 5, 8)
. Qui enim in corde inepta non recipit, dum superna
desiderat, mundus corde est: et dum per bonum praedicationis ad divinae
contemplationis dulcedinem ducitur, quasi benedictionem hostiae habet in
animae saturitate. Dicit ergo:
Deinde comedent, qui vocati sunt
(
S1, 9, 13). Jejuni quippe vocantur ad comestionem, dum
praedicator foris loquitur, qui a pravis desideriis mentem custodiunt,
et per gratiam Spiritus sancti ad internae dulcedinis experientiam
trahuntur. Vocati enim tunc erant invitati, qui
venerant. Vocati ergo jejuni tunc comedunt, quando hi
spiritualis gratiae devotione pascuntur, qui ad eam percipiendam se
magna mentis suae custodia paraverunt. Quid vero est quod
dicunt:
Ascendite, quia hodie reperietis eum
(
S1, 9, 13)?
Angelomus
Luxovensis(-c.895)
Liber 4, Caput 18
Obsecro, Domine, memento quomodo ambulaverim coram te in veritate, et in
corde perfecto, et quod placitum est coram te fecerim.
(
R4, 20, 3) Felix conscientia quae afflictionis tempore bonorum operum
recordatur.
Beati enim mundo corde quoniam ipsi Deum videbunt.
(
Mt, 5, 8) [mauvais référencement: Mt, 5] Et quomodo alibi scriptum est:
Quis gloriabitur purum se habere cor?
(
Pr, 10) quod ita solvitur: perfectionem cordis in eo nunc dici, quod idola
destruxerit,templi quoque valvas aperuerit, serpentem aeneum comminuerit, et caetera
fecerit quaeScriptura commemorat. Plerumque aliquibus justi necessitatibus
afflicti sua opera coguntur fateri, sedcum eorum dicta injusti audiunt haec per
elationem potius quam per veritatemexistimant prolata. Ex suis enim
cordibusverba justorum pensant, et dici humiliter posse vera bona
nonaestimant. Sicut gravis culpa est sibi hoc hominem arrogare quod non
est, sic plerumque culpanulla est si humiliter bonum dicat quod est. Unde
saepe contingit ut justi et injusti habeant verba similia, sed tamen corsemper
dissimile longe, et in quibus dictis Dominus ab injustis offenditur in eisdemquoque
a
justis placatur. Nam Pharisaeus, ingressus templum, dicebat:
Jejuno bis in sabbato, decimas do omnium quae possideo, sed justificatus
magis publicanus quam ille exiit.
(
Lc, 18, 12 et
Lc, 18, 13) [mauvais référencement: Lc, 18] Ezechias quoque rex cum molestia corporis afflictus ad extremitatempervenisset,
in oratione compunctus dixit:
Obsecro, Domine, memento quomodo ambulaverim coram te in veritate et in
corde perfecto.
(
R4, 20, 3)Nec Dominus hanc confessionem perfectionis ejus despexit aut renuit, quem mox
insuis precibus exaudivit. Ecce pharisaeus se justificavit in opere:
Ezechias justum se asseruit etiam incogitatione. Atque unde ille offendit,
inde iste Dominum placavit. Cur itaque hoc? nisi quia omnipotens Deus
singulorum verba ac cogitationes pensat,et in ejus auribus superba non sunt quae
humili corde proferunt?
Rabanus Maurus
(780-856)
Liber 4, Caput 20
Obsecro, Domine, memento, quomodo ambulaverim coram te in
veritate et in corde perfecto, et quod placitum est coram te
fecerim
(
R4, 20, 3), etc. Felix conscientia, quae afflictionis tempore
bonorum operum recordatur.
Beati enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
(
Mt, 5, 8) [mauvais référencement: Mt, 5]. Et quomodo alibi scribitur:
Quis gloriabitur parvum habere se cor?
(
Pr, 20) Quod ita solvitur: perfectionem cordis in eo nunc dici, quo idola
destruxerit, templi valvas aperuerit, serpentem aeneum comminuerit, et
caetera fecerit quae Scriptura commemorat.
(voir:
Greg, sl)
Plerumque aliquibus justi necessitatibus afflicti, sua opera
coguntur fateri. Sed cum eorum dicta injusti audiunt, haec
per elationem potius quam per veritatem existimant prolata.
Ex suis enim cordibus verba justorum pensant, et dici
humiliter posse vera bona non aestimant. Sicut gravis culpa
est sibi hoc hominem arrogare quod non est, sic plerumque culpa nulla
est, si humiliter bonum dicat quod est. Unde saepe contingit
ut justi et injusti habeant verisimilia, sed tamen cor semper longe
dissimile. Et in quibus dictis Dominus ab injustis
offenditur, in eisdem quoque a justis placatur. Nam
Pharisaeus ingressus templum dicebat:
Jejuno bis in sabbato, decimas do omnium quae possideo.
(
Lc, 18, 12) [mauvais référencement: Lc, 18]Sed justificatus magis publicanus, quam ille
exiit. Ezechias quoque rex cum molestia corporis afflictus ad
extremitatem pervenisset, in oratione compunctus dixit:
Obsecro, Domine, memento quomodo ambulaverim coram te in
veritate et in corde perfecto
(
R4, 20, 3); nec tamen Dominus hanc confessionem perfectionis ejus despexit
aut renuit, quem mox in suis precibus exaudivit. Ecce
Pharisaeus se justificavit in opere. Ezechias justum se
asseruit etiam in cogitatione, atque unde ille offendit, inde iste
Dominum placavit. Cur itaque hoc, nisi quia omnipotens Deus
singulorum verba ac cogitationes pensat; et in ejus auribus superba non
sunt, quae humili corde proferuntur?
Auctor incertus
Liber 3, Caput 21
Et finxit duas columnas aereas, decem et octo cubitorum
altitudinis columnam utramque
(
R3, 7, 15).
Eae sunt columnae de quibus Paulus ait: J
acobus, et Joannes, et Cephas, qui videbantur columnae esse,
dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos in
gentibus, illi autem in circumcisionem
(
Ga, 2, 9).
Quibus verbis quasi exponere videtur mysterium columnarum materialium,
etquid videlicet figuraverint, et quare duae sint factae.
Apostolus namque et doctores cunctos spiritales significant, fortes
nimirumfide et opere et contemplatione ad superna erectos.
Duae sunt autem, ut et gentes et circumcisionem praedicando in
Ecclesiamintroducant.
Stabant in porticu ante fores templi, et ingressum illius suo decore
acpulchritudine ex utraque parte mirabiliter ornabant.
Ostium autem templi Dominus est, quia
nemo venit ad Patrem nisi per ipsum
(
Jn, 14, 6); et sicut alibi dicit,
Ego sum ostium, per me si quis introierit, salvabitur
(
Jn, 10, 9).
Quod videlicet ostium, columnae ab utroque latere coram positae
circumstantcum minister sermonis utrique populo introitum regni
coelestis ostendit, ut sia luce scientiae legalis quisque seu ex rigore
gentilitatis, ad fidem Evangeliivenerit, habeat paratos eos qui sibi
iter salutis et verbo demonstrent etexemplo.
Vel certe quia de eis columnis in libro Paralipomenon ita scriptum est:
Ipsasque columnas posuit in vestibulo templi, unam a dextris
et alteram a sinistris
(
Ch2, 3, 17).
Ideo factae sunt duae columnae, atque ita dispositae, ut nobis et
inprosperis et in adversis ingressum patriae coelestis ante oculos
mentishabendum esse doceant: hinc enim Paulus, columna utique domus
Dominiexcellentissima, per arma justitiae nos a dextris et a sinistris
communiendosesse suis suorumque sedulis hortatur exemplis: ut nec
prosperis delectati, necfracti adversis, a regia vitae via, qua ad
promissam nobis haereditatem patriaecoelestis gradiendum est, ulla in
parte declinemus.
Notandum sane in hac sententia Paralipomenon quam posui, quod eadem
porticustempli etiam vestibulum templi vocabatur; et quod in prophetis
legimus, intervestibulum et altare orabant sacerdotes, inter porticum et
altera holocaustorumdebemus intelligere.
Bene autem utraque columna decem et octo cubitorum altitudinem
haberememoratur; ter etenim seni decem et octo faciunt, tria vero ad
fidem pertinerepropter sanctam trinitatem, sex ad operationem, quod in
eo dierum numero mundussit factus, luce clarius est.
Et tria per sex multiplicantur, cum justus ex fide vivit, et
cognitionem piaecredulitatis exsecutione bonae actionis accumulat.
Columna namque ante fores templi decem et octo cubitorum alta est,
cumpraedicator quisque egregius palam cunctis insinuat, non nisi per
fidem etopera justitiae nos ad supernae gaudia vitae posse pervenire;
quamvis possit ethis altius intelligi, quod nomen JESU apud Graecos ab
hoc numeroincipiat.
Prima littera nominis Jesus apud eosdem decem secunda octo
significat.
Et apte decem et octo cubitorum altae sunt columnae domus Dei, quia
doctores sancti, immo omnes electi ad eum finem bene vivendo intendunt,
ut Conditorem suum facie ad faciem videre mereantur; neque enim ultra
quid quaerant habebunt,cum ad eum qui est super omnia pervenient.
Et linea cubitorum duodecim ambiebat columnam
utramque
(
R3, 7, 15).
Linea duodecim cubitorum norma est apostolicae institutionis, quae
nimirumlinea ambit columnam utramque, cum doctor sive Judaeis, sive
gentibuspraedicare missus, ea tantum facere curat ac docere, quae sancta
per apostolosaccepit ac didicit Ecclesia: nam si quis aliter vivere sive
praedicarevoluerit, et vel apostolica decreta spernere, vel pro suo
libitu nova quaelibetstatuere maluerit, non est talis columna templo Dei
apta, quae dum apostolicastatuta sequi contemnit, quasi vel exilitate
inertiae suae, vel elationistumidae crassitudine, duodecim cubitorum
lineae non convenit.
Has nimirum lineas Dominus columnis sui templi circumdedit, cum missis
addocendas baptizandasque omnes gentes discipulis ait,
Docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis
(
Mt, 28, 20).
Quisquis ergo servat ac docet omnia quaecumque mandavit apostolis
Dominus,nec alia superadjiciens, neque horum quippiam praeteriens, ipse
profecto columna in domo Dei, quae est Ecclesia, et firmamentum est
veritatis, qualemfore Timotheum monuit apostolus Paulus
(voir:
1Ti, 3)
.
Verum quia absque scientia Scripturarum non potest esse firma vel vita
velloquela doctorum, apte subditur:
Duo quoque capitella fecit, quae ponerentur super capita
columnarum fusilia ex aere, quinque cubitorum altitudinis
capitellum unum, et quinque cubitorum altitudinis capitellum
alterum
(
R3, 7, 16); capita etenim columnarum, hoc est, suprema pars earum, cordasunt
fidelium doctorum; quorum Deo devota cogitatione, sicut capite membra,
itaipsorum omnia et opera diriguntur et verba.
Duo autem capitella, quae his capitibus erant superposita, duo
suntTestamenta, quorum meditationi atque observantiae doctores toto
animo subdunturet corpore.
Unde bene utrumque capitellum quinque cubitos habebat altitudinis:
quianimirum quinque libris Scriptura Mosaicae legis comprehensa est,
quinque etiamsaeculi aetates tota veteris Instrumenti series complexa
est.
Novum vero Testamentum non alia nobis aliqua praedicat, quam quae
Moysespraedicanda esse praedixerat, et prophetae.
Unde Dominus Judaeis veteris Testamenti litterae frustra adhaerentibus,
etgratiam novi spernentibus ait:
Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi; de me enim
ille scripsit
(
Jn, 5, 46): scripsit enim de DominoMoyses, et multa figuraliter, et illud
apertissime, cum promissum narratAbrahae per Dominum, quia
in semine tuo benedicentur omnes familiae terrae
(
Gn, 22, 18); et cum per se ipse dicit filiis Israel, quia prophetam vobis
suscitabit Dominus Deus vester de fratribus vestris; tamquam me ipsum
audietis, juxta omnia quaecumque locutus fuerit vobis
(voir:
Dt, 18) [mauvais référencement: Dt, 28]
.
Cujus praesagii discipulos vox Patris de coelo monuit, cum apparente
illisDomino in gloria, inter ipsum Moysem et Eliam in monte sancto, ita
intonuitdicens:
Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui;
ipsum audite
(
Mt, 17, 5)
(voir:
Mt, 3, 17)
.
Cum admirabili divinae operationis concordia, primo novi gratia
Testamenti invelamine erat veteris abscondita, et nunc sacramenta
veteris Testamenti suntper lucem novi revelata, quasi capitellum
utriusque columnae quinque estcubitis altum, quia videlicet manifestum
est quod in Testamento veteri ejussacramenta, vel in quinque libris
legis praesignata, vel in quinque aetatibussunt omnia plenius
comprehensa, evangelicae quoque perfectionis est insitagratia; sicque
fit ut praedicator quisque egregius sive ad Judaeos, sivemittendus ad
gentes, consono divinorum eloquiorum testimonio confirmatis,certam fidei
et operis rectitudinem absque errore conservet, noveritque
docensproferre de thesauro suo nova et vetera.
Non solum autem Testamenta sibi invicem divinorum sacramentorum
relationeconsentiunt, sed et omnes qui in eorumdem Testamentorum libris
scripticontinentur electi, una fide praediti, eademque sunt ad invicem
charitateconnexi.
Unde apte de ipsorum capitellorum factura subinfertur:
Et quasi in modum retis et catenarum sibi invicem
miro opere contextarum, utrumque capitellum columnarum
fusile erat
(
R3, 7, 17) [mauvais référencement: Ch2, 3]
.
Quod in libro Paralipomenon ita scriptum est:
Necnon et quasi catenulas in oracula, et superposuit eas
capitibus columnarum
(
Ch2, 3, 16).
Species namque virtutum et similitudo in capitellis, varietas est
virtutumspiritalium in sanctis; de qua Domino canitur in psalmo:
Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata
varietate
(
Ps, 44, 10): hocest, in vestitu fulgidae dilectionis, circumamicta varietate
diversorumcharismatum; vel certe multiplex contexio catenarum et retis
expansiomultifarias electorum personas insinuat; quae cum verbis
sanctorumpraedicatorum fideliter auscultando atque obediendo adhaerent,
quasi columnarumcapitibus superpositae retis e catenulae, miraculum suae
connexionis cunctisaspectantibus praebent.
Eae etenim catenae miro sibi in vicem sunt opere contextae, quia
admirabiliprorsus gratia sancti Spiritus actum est ut vita fidelium et
locis, et tempore,et gradu, et conditione, et sexu, et aetate multum
secreta ad alterutrum, unaeademque fide ac dilectione sit conjuncta; nam
quia haec conjunctio fraternajustorum, et locis et temporibus
disjunctorum adunatione fiat doni spiritalis,sequentibus quoque verbis
ostenditur, cum de factura capitellorum adjungitur:
Septena versuum retiacula in capitello uno, et septena
retiacula in capitello altero
(
R3, 7, 17).
Septenario namque numero Spiritus sancti gratia solet designari, Joanne
attestante in Apocalypsi; qui cum vidisse se diceret
agnum habentem cornua septem, et oculos septem
(
Ap, 5, 6), mox exponendo subjunxit,
qui sunt septem spiritus Dei missi in universam
terram
(
Ap, 5, 6).
Quod propheta Isaias apertius explicat, cum de nascituro in carne
Dominoloquens,
Et requiescet
, inquit,
super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiae et
intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus
scientiae et pietatis; et replebit eum spiritus timoris
Domini
(
Es, 11, 2 et
Es, 11, 3).
Septena ergo versuum retiacula erant in capitello utroque, quia
Patresutriusque Testamenti per gratiam unius ejusdemque Spiritus
septiformis, utessent electi, acceperunt.
Et perfecit columnas et duos ordines per circuitum
retiaculorum singulorum, ut tegerent capitella
(
R3, 7, 18).
Duo quidem ordines erant retiaculorum in gyro capitelli, sed uterque
ordoseptemplici versuum numero currebat, donec circumacto capitello,
rursum in seipsum quasi circulo facto rediret.
Haec figura testamenti in abdito est quare duo sint ordines
retiaculorum, cumconstet geminae dilectionis esse virtutem, quando
videlicet Deum ex toto corde,et tota anima, tota virtute, et proximum
tamquam nos ipsos amarepraecipimur.
Sed uterque ordo septem habet versuum retiacula, quia nec Deus absque
gratiaSpiritus sancti potest amari, nec proximus; manet namque sententia
veridica,quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris, non ex
merito nostro, sedper Spiritum sanctum, qui datus est nobis.
Ubi autem charitas Dei, ibi profecto et proximi diffunditur in
cordibusfidelium, quia nimirum una sine altera nequaquam valet
haberi.
Facta sunt autem retiacula haec ut tegerent capitella, hoc est undique
ingyro circumdarent: quia omnis Scripturae sanctae pagina, cum
recteintelligitur, gratiam per omnia charitatis sonat ac pacis:
capitella etenimvolumina divinorum eloquiorum, retiacula sunt vincula
mutuae dilectionis.
Et retiaculis teguntur capitella, cum sacra eloquia, ut ita dixerim,
donocharitatis undique probantur esse vestita: nam et in eis quae in
Scripturis nonintelligimus, charitas late patet.
Bene autem de eisdem retiaculis sive capitellis adjungitur:
Quae erant super summitatem malogranatorum
(
R3, 7, 18).
Malogranata namque, quorum natura est uno foris cortice multa grana
interiuscircumdare, apte in figura sanctae ponuntur Ecclesiae, quae
catholico uniusfidei munimine, innumera electorum agmina solet
includere.
Potest autem et uniuscujusque justi vitam moresque designare, velut
plurimauno cortice grana circumplectens, multa cogitationum virtutumque
spiritaliuminsignia, ne forte diffluant, firma fidei et humilitatis
vallat custodia.
Et apto prorsus mysterio capita columnarum malogranatis erant in
gyrocircumdata, quia doctores sanctos necesse est vitam fidelium ad
memoriamrevocare, eorumque semper exemplis actus suos ac sermones omni
ex partecommunire; ne si aliter forte quam illorum habet regula vixerint
aut docuerint,errent.
Sicut ergo retiaculorum admiranda connexio unitatem designat fidelium,
quaeest in vinculo pacis, ita etiam malogranatum eamdem ipsam typice
insinuatunitatem; quae et innumeros per orbem populos, in una fidei
catholicae regulacohibet.
Vel certe mirabilis retiaculorum concatenatio manifestam omnium
fideliumconcordiam demonstrat.
Malogranatorum vero positio internas animi virtutes, quae ab aliis
nequaquamvideri queunt, exprimit, patientiam videlicet, humilitatem,
benignitatem,modestiam et caetera hujuscemodi.
Et quasi pulcherrima foris pomorum superficies apparet, sed inclusa
intusgranorum copia non apparet, cum pia sanctorum operatio palam
cunctisostenditur, sed ea quae intus est, fidei, spei, ac dilectionis,
caeterorumqueanimi bonorum gratia non cernitur.
Cum vero dictum sit de retiaculis ut tegerent capitella quae erant
supersummitatem malogranatorum, videtur, juxta ordinem operis ipsius,
quiamalogranata fuerint facta in circuitu capitellorum a parte
inferiori, atque exeisdem malogranatis orirentur retiacula, quibus
capitella ex parte aliquategerentur.
Patetque figura mysterii, quare facta sint retiacula, quibus
capitellafuerint malogranatorum annexa: quae ad unam pene
significationem, sivepersonarum, sive virtutum pertinent, spiritalium;
scimus enim virtutes devirtutibus nasci, et sanctos ambulare de virtute
in virtutem, donec videaturDeus deorum in Sion, qua virtute nulla potest
major largiri.
Unde et Apostolus,
Scientes
, inquit,
quia tribulatio patientiam operatur, patientia vero
probationem, probatio vero spem
(
Rm, 5, 3 et
Rm, 5, 4).
Sed in ipso universali electorum collegio varie sibimet invicem
succeduntpersonae justorum, minoresque majorum ac praedecessorum suorum
gaudentfideliter adhaerere vestigiis, eorumque dictis sive scriptis, ne
forte inerrorem labi possint, inniti.
Retiacula ergo super summitatem malogranatorum sunt posita, cum
concordiacharitatis perfectis fuerit superadjecta operibus; et cum
utroque virtutismunere et operatione videlicet et charitate sanctorum
vita clarescit, quasicirculum malogranatorum in capitellis columnae
concatenatio retiaculorumsuperaddita comitatur.
Et quoniam omnia virtutum dona praesentia ad aeternae gloriam
remunerationis,quae per Evangelium nobis est promissa ac ministrata,
respiciunt, aptesubjungitur:
Capitella autem quae erant super capita columnarum, quasi
opera lilii fabricata erant, in porticu quatuor
cubitorum
(
R3, 7, 19).
Quid per lilia, nisi supernae claritatis patria, atque
immortalitatisfloribus redolens, paradisi designatur amoenitas? Quid per
quatuor cubitos,nisi evangelicus sermo, qui introitum nobis aeternae
beatitudinis illiuspromittit, et iter quo ad hanc perveniatur, ostendit?
Cum ergo sancti doctorespromissa nobis limina regni coelestis in quatuor
sancti Evangelii librisostendunt, quasi capita columnarum opus in se
lilii quatuor cubitosexhibent.
Ubi notandum, juxta litteram, quia cum opus lilii in capitellis
quatuorcubitorum esse memoratur, neque additur latitudinis aut
altitudinis, lectorisutique judicio, utrum in altitudine an in
latitudine intelligi debeat, relictumest.
Constat autem, absque ulla prorsus dubietate, quia columna quam
duodecimcubitorum restis ambiebat, quatuor cubitos habebat
crassitudinis: omnis etenimcirculus quantum habet spatii in diametro,
tantum habet ter in gyro.
Denique mare aeneum, quod in diametro erat decem cubitorum, ut in
sequentibuslegitur, consequenter habebat triginta cubitos in gyro.
Verum quia dicitur opus lilii quatuor fuisse cubitorum, sive
latitudinem, seudesignet altitudinem, nihilominus ratio figurae
perspicua est, quia non nisiper Evangelium ex optatissima illa vox mundo
insonuit,
Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum
coelorum
(
Mt, 3, 2).
Quod vero sequitur,
Et rursum alia capitella in summitate columnarum desuper,
juxta mensuram columnae ejus
(
R3, 7, 20), retiaculum juxta mensuramcolumnae dicitur, tantae altitudinis
quantae erat et columna: cujus tamenaltitudo quanta fuerit, minime
narratur.
Haec autem capitella, qualiacumque et quantacumque fuerint, non enim
mensurameorum aperte Scriptura designat, more liliorum videntur apposita
esse.
De quorum factura si quid mysticum inquirere delectat, illam regni
perennis sublimitatem potest non incongrue designare, quam nec
oculus vidit, et caetera, usque diligentibus se.
Post lilia etenim quatuor cubitorum, alia sunt apposita capitella,
quorumaltitudo quanta fuerit, non dicitur: quia multa quidem de coelesti
beatitudinein Evangelio legimus: quod videlicet ibi mundicordes
Deum videbunt
(
Mt, 5, 8); quod
erunt aequales angelis Dei
(
Lc, 20, 36); quod
non nubent, neque nubentur
(
Mt, 22, 30) [mauvais référencement: Lc, 20]
, quia nec mori ultra poterunt
(voir:
Jn, 12)
; quod ubicumque est Christus, et ministri ejus erunt
(voir:
Jn, 14)
; quod manifestabit seipsum illis quod
palam de Patre annuntiavit eis
(
Jn, 16, 25); quod
gaudium
visionis ejus
nemo tollet a vobis
(
Jn, 16, 22); sed ipsae species horum quae diximus,ipse status et conversatio
illius patriae coelestis, quo modo sese habeat,solis eis qui hanc
intrare meruerint, ejus civibus patet.
Unde bene factura sive altitudo horum capitellorum supra lilium erant,
utincomprehensibilis esse terrestribus qualitas coelestis
habitationisinsinuetur.
De qua tamen hoc minime latet, quod omnes ibi communi felicitate
divinaevisionis fruuntur, tanto quisque sublimius, quanto mundiores ad
videndum eumoculos cordis habuerit; qui enim dixit, Omnes timentes
Dominum, pusilli cum majoribus
(voir:
Ap, 19, 5)
, ipse dixit,
Quia tu reddes unicuique secundum opera ejus
(
Rm, 2, 6).
Communis ergo ibi benedictio omnium erit electorum; attamen pro
distinctaqualitate operum multae sunt mansiones beatorum in una eademque
domo Patrisaeterna in coelis.
Quod in harum quoque factura columnarum mystice reor esse designatum,
cumdicitur,
Et rursum alia capitella in summitate columnarum
desuper
(
R3, 7, 20).
Juxta mensuram quippe columnae fiunt capitella desuper, cum sancti
doctores,immo omnes electi eorumdem doctorum vestigia sequentes, praemia
supernaeretributionis secundum merita piae recipiunt operationis.
Retiacula quoque fiunt secundum capitella, quia juxta modum dilectionis
quasibi ad invicem in hac vita fraternitatis sancta copulata est,
supernorumquoque civium societati, in praesentia sui Conditoris
conjungitur incoelis.
Verum quod eadem supernorum societas civium, utriusque populi
fidelibustribuitur, recte subjungitur,
Malogranatorum autem ducenti ordines erant in circuitu
capitelli secundi
(
R3, 7, 20).
Diximus autem malogranata totius sanctae Ecclesiae typum tenere.
Centenarius vero numerus, qui ad dexteram manum primus pervenit,
nonnumquamin aeternae beatitudinis figura poni consuevit.
Duplicatur autem hic numerus malogranatorum in circuitu capitelli
secundi, utinsinuetur mystice quod utriusque Testamenti populus
adunandus in Christo, adaeternae vitae sit introducendus coronam.
Cui figurae convenit hoc quod de apostolis post resurrectionem
Dominipiscantibus scriptum est, eum ipsum in littore stantem viderent:
Non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis,
trahentes rete piscium
(
Jn, 21, 8); per ducentos etenim cubitos rete plenum magnis piscibusdiscipuli
ad Dominum trahunt, effectum suae resurrectionis in littore
jammonstrantem: cum sancti praedicatores et Judaeis et gentibus verbum
fideicommittunt, atque utriusque populi electos a fluctibus saeculi
praesentisextractos, ad futurae gloriam pacis et immortalitatis
perducunt.
Et statuit duas columnas in porticum templi. Cumque
statuisset columnam dexteram, vocavit eam nomine Jachim
(
R3, 7, 21), Firmitas;
similiter erexit columnam secundam, et vocavit nomen ejus
Booz
(
R3, 7, 21), In robore.
Dextera columna, ut supra diximus, exprimit figuram doctorum qui
primitivamin Hierosolymis instituerunt Ecclesiam; secunda eorum qui ad
praedicandumgentibus destinati sunt.
Vel certe dextera columna eos significat qui venturum in carne
Dominumprophetando praedixerant; secunda illos qui hunc jam venisse et
mundum sanguinesuo redemisse testantur.
Et apte vocabulo simili ambae censebantur columnae, cum una Firmitas,
alteraIn robore dicta est: ut una fidei et operis fortitudo cunctis
inesse doctoribusmonstraretur, nostrisque temporibus inertia
taciturnitatis notaretur.
Ubi se nonnulli doctores, sacerdotes et columnas domus Dei videri
atqueappellari volunt, cum nihil in se prorsus firmae Dei ad
contemnendas saeculipompas ac desideranda bona invisibilia, nil habeant
roboris ad corrigendum, nilindustriae saltem ad intelligendos eorum
quibus praelati sunt errores.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Angelomus Luxovensis(-c.895)
Rabanus Maurus (780-856)
Auctor incertus