V. 30 :
In resurrectione enim neque nubent, neque nubentur: sed erunt sicut
angeli Dei in caelo.
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 1, Caput 3
Si vero in cornu aliquis vult regnum intelligi, per regnum Christi
sancta Ecclesia designatur. Quod profecto cornu sublimabitur,
quia ima nostra ad angelorum aequalitatem perducentur. Quare
et de electis in Evangelio Dominus dicit:
Erant sicut angeli Dei in coelo
(
Mt, 22, 30). De ista cornu sui sublimitate iterum dicit:
Fulgebunt justi sicut sol in regno Patris eorum
(
Mt, 13, 43). Sublimabitur ergo cornu Christi, quia sancta Ecclesia
in aeterna contemplatione sui Redemptoris extolletur; et quae nunc in
hac valle miseriae depositionis suae poena deprimitur, absorpta tunc
morte, renovata aeterni gaudii culmine, sublevabitur. Sed
haec jam typica explanatione protulimus, restat ut in sequenti volumine
moraliter exprimamus.
Auctor incertus
Liber 3, Caput 10
Fecitque in templo fenestras obliquas
(
R3, 6, 4).
Fenestrae templi doctores sunt docti, et spiritales quique in
Ecclesia,quibus mente excedentibus Deo, arcana secretorum coelestium
specialius caeterisvidere conceditur, qui dum ea quae in occulto vident,
publice fidelibuspandunt, quasi suscepto lumine solis fenestrae cuncta
templi penetraliareplent.
Unde bene eaedem fenestrae obliquae, id est, intus latiores et
forisangustiores fuisse perhibentur, quia nimirum necesse est ut
quisquis jubarsupernae contemplationis vel ad momentum percepit, mox
sinum cordis ampliuscastigando, dilatet, atque ad majora capessenda
solerti exercitationepraeparet.
Haec tabulata in Evangelio, ubi Dominus tentatur a diabolo, pinnacula
templivocantur
(voir:
Mt, 4)
.
Sed et Jacobum fratrem Domini apostolum in pinnacula templi, unde ad
populumconcionaretur, levatum esse audivimus.
Utrum autem moris fuerit doctoribus, ut in his sedentes tabulatis
adcircumstantem inferius turbam fecerint sermonem, nusquam in
Scripturisinvenimus.
Patet ergo ratio sacramenti, quia tabulata haec tria, totidem
fideliumgradus, conjugatorum videlicet, continentium et virginum
designant; distinctosquidem altitudine professionis, sed societate fidei
et veritatis omnes ad domumDomini pertinentes, eique fixa mente
inhaerentes; ubi pulchre dicitur quiatabulatum quod super erat quinque
cubitos habebat latitudinis, medium sex,tertium septem.
Supremum ergo tabulatum erat caeteris angustius, quia nimirum altior
professio virtutis altiorem debet viam tenere vivendi.
Nam quicumque, abrenuntiato vinculo conjugali, virginitatem suam Domino
consecraverunt, mores simul oportet virginitati condignos ostendant,
abstineant ab otiosis eloquiis, ira, rixa, detractione, habitu impudico,
comessationibus,potationibus, contentione et aemulatione; et econtrario
vigiliis sanctis, orationibus, lectionibus divinis et psalmis, doctrinae
et eleemosynis, caeterisque sanctis fructibus operam impendant; ut qui
futurae statum vitae inprofessione tenent, in qua
non nubent, nec nubentur, sed sunt sicut angeli in
coelo
(
Mt, 22, 30); hujus quoque statum, quantum mortalibuspossibile est, in
praesenti contendant imitari.
At vero infimum tabulatum amplioris erat latitudinis, quia non Deus
conjugatis, Vade et vende quae habes, et da pauperibus; sed
si vis
, inquit,
ad vitam ingredi, serva mandata. Non homicidium
facies, non adulterabis, non facies furtum, non falsum
testimonium dices
(
Mt, 19, 17 et
Mt, 19, 18), etc.
Medium inter hos locum tenent continentes, qui quantum virginibus
inferiores,tantum eminentiores conjugatis; quorum postea gloriosissimam
primitivam inHierosolymis aedificabat Ecclesiam, scribente beato Luca,
quia
multitudinis credentium erat cor unum, et anima una
(
Ac, 4, 32), etc.
Quorum maximam partem eos reliquisse complexus, testatur historia
sanctiStephani, ubi feminas eadem religione pellentes non conjuges, sed
viduasappellat eorum.
Singula autem tabulata in circuitu habebant latera, id est, luricas, ne
quisin eisdem tabulatis consistens, sive residens posset ad inferiora
decidere,quod Oziae regi contigisse legimus in Samaria.
Quae nimirum latera non incongrue quotidiana divinae protectionis erga
nosmunimina designant.
De quibus psalmista,
Immittet
, inquit,
angelus Domini in circuitu timentium eum, et eripiet
eos
(
Ps, 33, 8).
Ascendit quidem in coenaculum Ozias rex Samariae, qui se a domo
Davidseparaverat, sed per cancellos decidit, quia etsi haeretici sive
schismaticialiquam bonae actionis arcem conscendere videntur, tamen
compagem unitatisEcclesiae non habent, quasi patentibus et non solidis
laterum praesidiis,semper ad vitiorum infima relabuntur, dum divino
destituti auxilio suaepertinaciae fastu intereunt.
Qua autem arte praefata tabulata parietibus templi sint affixa,
declaratur cum subditur:
Trabes autem posuit in domo per circuitum forinsecus, ut non
haererent muris templi
(
R3, 6, 6).
Trabes ergo quae intrinsecus domum muniebant et ornabant, tantae
erantlongitudinis, ut capita carum forinsecus prominerent, in infimo
quidem ordinecubitorum septem, in medio sex, in supremo quinque, atque
in eisdem capitibusearum tabulata componerentur, nequaquam muris templi
infixa, sed juxta murostrabibus, quae de muris exierant,
superposita.
Quid itaque per trabes domus quae tabulata portabant, nisi
praedicatores sunttypice designati? qui dum ipsi sublimem atque
honorabilem in Ecclesia Dei locumtenent, infirmiores quosque ac fragiles
suis praedicationibus ab infirmorumappetitu sustollunt, atque ad
coelestia desideranda ac speranda suspendunt,suis etiam
intercessionibus, ut in coeptis persistant, adjuvant.
Legimus autem in libro Paralipomenon quod trabes templi, sicut et
caeteraejus interiora, fuerint auro vestitae.
Quod ita factum esse non dubium est, ut illae trabium partes, quae
intus intemplo aureis essent laminis vestitae; quae vero foris patebant,
hae minimedeauratae ipsam cedri speciem formamque cunctis
ostenderent.
In qua tamen imposita sibimet tabulata gestabant.
Quod ergo extrinsecus eminebat trabium, vitam sanctorum, quae nobis in
terrisinnotescere potuit, designat; quod intus in templo deauratum
fulgebat,claritatem illam, qua in coelesti patria in aspectu sui
Creatoris justigaudent, figurare denuntiat.
Quae nimirum claritas trabium aurearum illis solummodo, qui templum
intrabant, patebat, quia quam sit magna multitudo dulcedinis Dei, quam
abscondit timentibus se
(voir:
Ps, 30)
, et perfecit sperantibus in se, solinorunt illi qui regnum
coeleste meruerunt intrare.
Et tamen cum nos vitam, passiones, doctrinas sanctorum cernentes, sive
inScripturis legentes, ad benefaciendum exemplo eorum excitamur, quasi
incapitibus trabium foris apparentium a terra sublevamur: quia quamvis
internamsanctorum gloriam perspicere necdum valeamus, ex eo tamen quod
exterius viderevaluimus, sublimibus Ecclesiae membris fideliter
adhaeremus.
Possumus haec etiam de sanctis in hac vita adhuc positis intelligere,
quorumpuritatem dilectionis, qua in secreto cordis coram Domino
refulgent, inspicerenequimus; attamen ex eis quae loquendo, vel agendo,
vel patiendo forisostendunt, auxilium nostrae salutis invenimus.
Domus autem cum aedificaretur, de lapidibus dolatis atque
perfectis aedificata est; et malleus et securis et omne
ferramentum non sunt audita in domo cum aedificaretur
(
R3, 6, 7).
Haec ad illam Ecclesiae partem quae post hujus saeculi labores et
certaminaad aeterna praemia meruit introduci, proprie pertinent; ibi
etenim nemo aliquid coinquinatum faciet, vel abominationem et
mendacium,
(voir:
Ap, 21, 27)
sicut in Apocalypsi scripsit Joannes.
Malleus et securis et omne ferramentum non auditur, quia hic
tundimuradversitatibus, et disciplina veritatis exercemur, ut illic
locis juxta meritumcongruis disponamur, et castigatione cessante, solo
amoris glutino quo adinvicem copulemur, uno impleti spiritu perfundamur;
hic enim foris tundimur, utillic sine reprehensione inveniamur.
Hic malleus, hic securis, hic omnia tunsionum resonant ferramenta; in
domoautem Dei nulli istus audiuntur, quia in aeterna patria omnes jam
percussionumstrepitus conticescunt.
Nequaquam ibi malleus percutit, quia nulla animadversio affligit;
nequaquamsecuris incidit, quia receptos interius nulla foris sententia
severitatisprojicit.
Nequaquam ibi ferramenta perstrepunt, quia nec quaelibet minima ultra
jamflagella sentiuntur.
Lapides ergo extra tunsi sunt, ut in constructione templi Domini
absquemallei sonitu ponerentur, quia videlicet nunc foris per flagella
tundimur, utintus in templum Dei postmodum sine disciplinae percussione
disponamur:quatenus quidquid in nobis est superfluum modo percussio
resecet, et tunc solanos in aedificatione concordia charitatis liget: ut
hic diversis adversitatibusextra contusus atque expiatus homo erroribus
meritorum, ita jam ibi purus purumvideat Deum, quo ornamentis ipsius
civitatis mereatur affigi, post transitumhabens locum sibi solummodo a
Domino praeparatum.
Liber 3, Caput 21
Et finxit duas columnas aereas, decem et octo cubitorum
altitudinis columnam utramque
(
R3, 7, 15).
Eae sunt columnae de quibus Paulus ait: J
acobus, et Joannes, et Cephas, qui videbantur columnae esse,
dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos in
gentibus, illi autem in circumcisionem
(
Ga, 2, 9).
Quibus verbis quasi exponere videtur mysterium columnarum materialium,
etquid videlicet figuraverint, et quare duae sint factae.
Apostolus namque et doctores cunctos spiritales significant, fortes
nimirumfide et opere et contemplatione ad superna erectos.
Duae sunt autem, ut et gentes et circumcisionem praedicando in
Ecclesiamintroducant.
Stabant in porticu ante fores templi, et ingressum illius suo decore
acpulchritudine ex utraque parte mirabiliter ornabant.
Ostium autem templi Dominus est, quia
nemo venit ad Patrem nisi per ipsum
(
Jn, 14, 6); et sicut alibi dicit,
Ego sum ostium, per me si quis introierit, salvabitur
(
Jn, 10, 9).
Quod videlicet ostium, columnae ab utroque latere coram positae
circumstantcum minister sermonis utrique populo introitum regni
coelestis ostendit, ut sia luce scientiae legalis quisque seu ex rigore
gentilitatis, ad fidem Evangeliivenerit, habeat paratos eos qui sibi
iter salutis et verbo demonstrent etexemplo.
Vel certe quia de eis columnis in libro Paralipomenon ita scriptum est:
Ipsasque columnas posuit in vestibulo templi, unam a dextris
et alteram a sinistris
(
Ch2, 3, 17).
Ideo factae sunt duae columnae, atque ita dispositae, ut nobis et
inprosperis et in adversis ingressum patriae coelestis ante oculos
mentishabendum esse doceant: hinc enim Paulus, columna utique domus
Dominiexcellentissima, per arma justitiae nos a dextris et a sinistris
communiendosesse suis suorumque sedulis hortatur exemplis: ut nec
prosperis delectati, necfracti adversis, a regia vitae via, qua ad
promissam nobis haereditatem patriaecoelestis gradiendum est, ulla in
parte declinemus.
Notandum sane in hac sententia Paralipomenon quam posui, quod eadem
porticustempli etiam vestibulum templi vocabatur; et quod in prophetis
legimus, intervestibulum et altare orabant sacerdotes, inter porticum et
altera holocaustorumdebemus intelligere.
Bene autem utraque columna decem et octo cubitorum altitudinem
haberememoratur; ter etenim seni decem et octo faciunt, tria vero ad
fidem pertinerepropter sanctam trinitatem, sex ad operationem, quod in
eo dierum numero mundussit factus, luce clarius est.
Et tria per sex multiplicantur, cum justus ex fide vivit, et
cognitionem piaecredulitatis exsecutione bonae actionis accumulat.
Columna namque ante fores templi decem et octo cubitorum alta est,
cumpraedicator quisque egregius palam cunctis insinuat, non nisi per
fidem etopera justitiae nos ad supernae gaudia vitae posse pervenire;
quamvis possit ethis altius intelligi, quod nomen JESU apud Graecos ab
hoc numeroincipiat.
Prima littera nominis Jesus apud eosdem decem secunda octo
significat.
Et apte decem et octo cubitorum altae sunt columnae domus Dei, quia
doctores sancti, immo omnes electi ad eum finem bene vivendo intendunt,
ut Conditorem suum facie ad faciem videre mereantur; neque enim ultra
quid quaerant habebunt,cum ad eum qui est super omnia pervenient.
Et linea cubitorum duodecim ambiebat columnam
utramque
(
R3, 7, 15).
Linea duodecim cubitorum norma est apostolicae institutionis, quae
nimirumlinea ambit columnam utramque, cum doctor sive Judaeis, sive
gentibuspraedicare missus, ea tantum facere curat ac docere, quae sancta
per apostolosaccepit ac didicit Ecclesia: nam si quis aliter vivere sive
praedicarevoluerit, et vel apostolica decreta spernere, vel pro suo
libitu nova quaelibetstatuere maluerit, non est talis columna templo Dei
apta, quae dum apostolicastatuta sequi contemnit, quasi vel exilitate
inertiae suae, vel elationistumidae crassitudine, duodecim cubitorum
lineae non convenit.
Has nimirum lineas Dominus columnis sui templi circumdedit, cum missis
addocendas baptizandasque omnes gentes discipulis ait,
Docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis
(
Mt, 28, 20).
Quisquis ergo servat ac docet omnia quaecumque mandavit apostolis
Dominus,nec alia superadjiciens, neque horum quippiam praeteriens, ipse
profecto columna in domo Dei, quae est Ecclesia, et firmamentum est
veritatis, qualemfore Timotheum monuit apostolus Paulus
(voir:
1Ti, 3)
.
Verum quia absque scientia Scripturarum non potest esse firma vel vita
velloquela doctorum, apte subditur:
Duo quoque capitella fecit, quae ponerentur super capita
columnarum fusilia ex aere, quinque cubitorum altitudinis
capitellum unum, et quinque cubitorum altitudinis capitellum
alterum
(
R3, 7, 16); capita etenim columnarum, hoc est, suprema pars earum, cordasunt
fidelium doctorum; quorum Deo devota cogitatione, sicut capite membra,
itaipsorum omnia et opera diriguntur et verba.
Duo autem capitella, quae his capitibus erant superposita, duo
suntTestamenta, quorum meditationi atque observantiae doctores toto
animo subdunturet corpore.
Unde bene utrumque capitellum quinque cubitos habebat altitudinis:
quianimirum quinque libris Scriptura Mosaicae legis comprehensa est,
quinque etiamsaeculi aetates tota veteris Instrumenti series complexa
est.
Novum vero Testamentum non alia nobis aliqua praedicat, quam quae
Moysespraedicanda esse praedixerat, et prophetae.
Unde Dominus Judaeis veteris Testamenti litterae frustra adhaerentibus,
etgratiam novi spernentibus ait:
Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi; de me enim
ille scripsit
(
Jn, 5, 46): scripsit enim de DominoMoyses, et multa figuraliter, et illud
apertissime, cum promissum narratAbrahae per Dominum, quia
in semine tuo benedicentur omnes familiae terrae
(
Gn, 22, 18); et cum per se ipse dicit filiis Israel, quia prophetam vobis
suscitabit Dominus Deus vester de fratribus vestris; tamquam me ipsum
audietis, juxta omnia quaecumque locutus fuerit vobis
(voir:
Dt, 18) [mauvais référencement: Dt, 28]
.
Cujus praesagii discipulos vox Patris de coelo monuit, cum apparente
illisDomino in gloria, inter ipsum Moysem et Eliam in monte sancto, ita
intonuitdicens:
Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui;
ipsum audite
(
Mt, 17, 5)
(voir:
Mt, 3, 17)
.
Cum admirabili divinae operationis concordia, primo novi gratia
Testamenti invelamine erat veteris abscondita, et nunc sacramenta
veteris Testamenti suntper lucem novi revelata, quasi capitellum
utriusque columnae quinque estcubitis altum, quia videlicet manifestum
est quod in Testamento veteri ejussacramenta, vel in quinque libris
legis praesignata, vel in quinque aetatibussunt omnia plenius
comprehensa, evangelicae quoque perfectionis est insitagratia; sicque
fit ut praedicator quisque egregius sive ad Judaeos, sivemittendus ad
gentes, consono divinorum eloquiorum testimonio confirmatis,certam fidei
et operis rectitudinem absque errore conservet, noveritque
docensproferre de thesauro suo nova et vetera.
Non solum autem Testamenta sibi invicem divinorum sacramentorum
relationeconsentiunt, sed et omnes qui in eorumdem Testamentorum libris
scripticontinentur electi, una fide praediti, eademque sunt ad invicem
charitateconnexi.
Unde apte de ipsorum capitellorum factura subinfertur:
Et quasi in modum retis et catenarum sibi invicem
miro opere contextarum, utrumque capitellum columnarum
fusile erat
(
R3, 7, 17) [mauvais référencement: Ch2, 3]
.
Quod in libro Paralipomenon ita scriptum est:
Necnon et quasi catenulas in oracula, et superposuit eas
capitibus columnarum
(
Ch2, 3, 16).
Species namque virtutum et similitudo in capitellis, varietas est
virtutumspiritalium in sanctis; de qua Domino canitur in psalmo:
Astitit regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata
varietate
(
Ps, 44, 10): hocest, in vestitu fulgidae dilectionis, circumamicta varietate
diversorumcharismatum; vel certe multiplex contexio catenarum et retis
expansiomultifarias electorum personas insinuat; quae cum verbis
sanctorumpraedicatorum fideliter auscultando atque obediendo adhaerent,
quasi columnarumcapitibus superpositae retis e catenulae, miraculum suae
connexionis cunctisaspectantibus praebent.
Eae etenim catenae miro sibi in vicem sunt opere contextae, quia
admirabiliprorsus gratia sancti Spiritus actum est ut vita fidelium et
locis, et tempore,et gradu, et conditione, et sexu, et aetate multum
secreta ad alterutrum, unaeademque fide ac dilectione sit conjuncta; nam
quia haec conjunctio fraternajustorum, et locis et temporibus
disjunctorum adunatione fiat doni spiritalis,sequentibus quoque verbis
ostenditur, cum de factura capitellorum adjungitur:
Septena versuum retiacula in capitello uno, et septena
retiacula in capitello altero
(
R3, 7, 17).
Septenario namque numero Spiritus sancti gratia solet designari, Joanne
attestante in Apocalypsi; qui cum vidisse se diceret
agnum habentem cornua septem, et oculos septem
(
Ap, 5, 6), mox exponendo subjunxit,
qui sunt septem spiritus Dei missi in universam
terram
(
Ap, 5, 6).
Quod propheta Isaias apertius explicat, cum de nascituro in carne
Dominoloquens,
Et requiescet
, inquit,
super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiae et
intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus
scientiae et pietatis; et replebit eum spiritus timoris
Domini
(
Es, 11, 2 et
Es, 11, 3).
Septena ergo versuum retiacula erant in capitello utroque, quia
Patresutriusque Testamenti per gratiam unius ejusdemque Spiritus
septiformis, utessent electi, acceperunt.
Et perfecit columnas et duos ordines per circuitum
retiaculorum singulorum, ut tegerent capitella
(
R3, 7, 18).
Duo quidem ordines erant retiaculorum in gyro capitelli, sed uterque
ordoseptemplici versuum numero currebat, donec circumacto capitello,
rursum in seipsum quasi circulo facto rediret.
Haec figura testamenti in abdito est quare duo sint ordines
retiaculorum, cumconstet geminae dilectionis esse virtutem, quando
videlicet Deum ex toto corde,et tota anima, tota virtute, et proximum
tamquam nos ipsos amarepraecipimur.
Sed uterque ordo septem habet versuum retiacula, quia nec Deus absque
gratiaSpiritus sancti potest amari, nec proximus; manet namque sententia
veridica,quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris, non ex
merito nostro, sedper Spiritum sanctum, qui datus est nobis.
Ubi autem charitas Dei, ibi profecto et proximi diffunditur in
cordibusfidelium, quia nimirum una sine altera nequaquam valet
haberi.
Facta sunt autem retiacula haec ut tegerent capitella, hoc est undique
ingyro circumdarent: quia omnis Scripturae sanctae pagina, cum
recteintelligitur, gratiam per omnia charitatis sonat ac pacis:
capitella etenimvolumina divinorum eloquiorum, retiacula sunt vincula
mutuae dilectionis.
Et retiaculis teguntur capitella, cum sacra eloquia, ut ita dixerim,
donocharitatis undique probantur esse vestita: nam et in eis quae in
Scripturis nonintelligimus, charitas late patet.
Bene autem de eisdem retiaculis sive capitellis adjungitur:
Quae erant super summitatem malogranatorum
(
R3, 7, 18).
Malogranata namque, quorum natura est uno foris cortice multa grana
interiuscircumdare, apte in figura sanctae ponuntur Ecclesiae, quae
catholico uniusfidei munimine, innumera electorum agmina solet
includere.
Potest autem et uniuscujusque justi vitam moresque designare, velut
plurimauno cortice grana circumplectens, multa cogitationum virtutumque
spiritaliuminsignia, ne forte diffluant, firma fidei et humilitatis
vallat custodia.
Et apto prorsus mysterio capita columnarum malogranatis erant in
gyrocircumdata, quia doctores sanctos necesse est vitam fidelium ad
memoriamrevocare, eorumque semper exemplis actus suos ac sermones omni
ex partecommunire; ne si aliter forte quam illorum habet regula vixerint
aut docuerint,errent.
Sicut ergo retiaculorum admiranda connexio unitatem designat fidelium,
quaeest in vinculo pacis, ita etiam malogranatum eamdem ipsam typice
insinuatunitatem; quae et innumeros per orbem populos, in una fidei
catholicae regulacohibet.
Vel certe mirabilis retiaculorum concatenatio manifestam omnium
fideliumconcordiam demonstrat.
Malogranatorum vero positio internas animi virtutes, quae ab aliis
nequaquamvideri queunt, exprimit, patientiam videlicet, humilitatem,
benignitatem,modestiam et caetera hujuscemodi.
Et quasi pulcherrima foris pomorum superficies apparet, sed inclusa
intusgranorum copia non apparet, cum pia sanctorum operatio palam
cunctisostenditur, sed ea quae intus est, fidei, spei, ac dilectionis,
caeterorumqueanimi bonorum gratia non cernitur.
Cum vero dictum sit de retiaculis ut tegerent capitella quae erant
supersummitatem malogranatorum, videtur, juxta ordinem operis ipsius,
quiamalogranata fuerint facta in circuitu capitellorum a parte
inferiori, atque exeisdem malogranatis orirentur retiacula, quibus
capitella ex parte aliquategerentur.
Patetque figura mysterii, quare facta sint retiacula, quibus
capitellafuerint malogranatorum annexa: quae ad unam pene
significationem, sivepersonarum, sive virtutum pertinent, spiritalium;
scimus enim virtutes devirtutibus nasci, et sanctos ambulare de virtute
in virtutem, donec videaturDeus deorum in Sion, qua virtute nulla potest
major largiri.
Unde et Apostolus,
Scientes
, inquit,
quia tribulatio patientiam operatur, patientia vero
probationem, probatio vero spem
(
Rm, 5, 3 et
Rm, 5, 4).
Sed in ipso universali electorum collegio varie sibimet invicem
succeduntpersonae justorum, minoresque majorum ac praedecessorum suorum
gaudentfideliter adhaerere vestigiis, eorumque dictis sive scriptis, ne
forte inerrorem labi possint, inniti.
Retiacula ergo super summitatem malogranatorum sunt posita, cum
concordiacharitatis perfectis fuerit superadjecta operibus; et cum
utroque virtutismunere et operatione videlicet et charitate sanctorum
vita clarescit, quasicirculum malogranatorum in capitellis columnae
concatenatio retiaculorumsuperaddita comitatur.
Et quoniam omnia virtutum dona praesentia ad aeternae gloriam
remunerationis,quae per Evangelium nobis est promissa ac ministrata,
respiciunt, aptesubjungitur:
Capitella autem quae erant super capita columnarum, quasi
opera lilii fabricata erant, in porticu quatuor
cubitorum
(
R3, 7, 19).
Quid per lilia, nisi supernae claritatis patria, atque
immortalitatisfloribus redolens, paradisi designatur amoenitas? Quid per
quatuor cubitos,nisi evangelicus sermo, qui introitum nobis aeternae
beatitudinis illiuspromittit, et iter quo ad hanc perveniatur, ostendit?
Cum ergo sancti doctorespromissa nobis limina regni coelestis in quatuor
sancti Evangelii librisostendunt, quasi capita columnarum opus in se
lilii quatuor cubitosexhibent.
Ubi notandum, juxta litteram, quia cum opus lilii in capitellis
quatuorcubitorum esse memoratur, neque additur latitudinis aut
altitudinis, lectorisutique judicio, utrum in altitudine an in
latitudine intelligi debeat, relictumest.
Constat autem, absque ulla prorsus dubietate, quia columna quam
duodecimcubitorum restis ambiebat, quatuor cubitos habebat
crassitudinis: omnis etenimcirculus quantum habet spatii in diametro,
tantum habet ter in gyro.
Denique mare aeneum, quod in diametro erat decem cubitorum, ut in
sequentibuslegitur, consequenter habebat triginta cubitos in gyro.
Verum quia dicitur opus lilii quatuor fuisse cubitorum, sive
latitudinem, seudesignet altitudinem, nihilominus ratio figurae
perspicua est, quia non nisiper Evangelium ex optatissima illa vox mundo
insonuit,
Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum
coelorum
(
Mt, 3, 2).
Quod vero sequitur,
Et rursum alia capitella in summitate columnarum desuper,
juxta mensuram columnae ejus
(
R3, 7, 20), retiaculum juxta mensuramcolumnae dicitur, tantae altitudinis
quantae erat et columna: cujus tamenaltitudo quanta fuerit, minime
narratur.
Haec autem capitella, qualiacumque et quantacumque fuerint, non enim
mensurameorum aperte Scriptura designat, more liliorum videntur apposita
esse.
De quorum factura si quid mysticum inquirere delectat, illam regni
perennis sublimitatem potest non incongrue designare, quam nec
oculus vidit, et caetera, usque diligentibus se.
Post lilia etenim quatuor cubitorum, alia sunt apposita capitella,
quorumaltitudo quanta fuerit, non dicitur: quia multa quidem de coelesti
beatitudinein Evangelio legimus: quod videlicet ibi mundicordes
Deum videbunt
(
Mt, 5, 8); quod
erunt aequales angelis Dei
(
Lc, 20, 36); quod
non nubent, neque nubentur
(
Mt, 22, 30) [mauvais référencement: Lc, 20]
, quia nec mori ultra poterunt
(voir:
Jn, 12)
; quod ubicumque est Christus, et ministri ejus erunt
(voir:
Jn, 14)
; quod manifestabit seipsum illis quod
palam de Patre annuntiavit eis
(
Jn, 16, 25); quod
gaudium
visionis ejus
nemo tollet a vobis
(
Jn, 16, 22); sed ipsae species horum quae diximus,ipse status et conversatio
illius patriae coelestis, quo modo sese habeat,solis eis qui hanc
intrare meruerint, ejus civibus patet.
Unde bene factura sive altitudo horum capitellorum supra lilium erant,
utincomprehensibilis esse terrestribus qualitas coelestis
habitationisinsinuetur.
De qua tamen hoc minime latet, quod omnes ibi communi felicitate
divinaevisionis fruuntur, tanto quisque sublimius, quanto mundiores ad
videndum eumoculos cordis habuerit; qui enim dixit, Omnes timentes
Dominum, pusilli cum majoribus
(voir:
Ap, 19, 5)
, ipse dixit,
Quia tu reddes unicuique secundum opera ejus
(
Rm, 2, 6).
Communis ergo ibi benedictio omnium erit electorum; attamen pro
distinctaqualitate operum multae sunt mansiones beatorum in una eademque
domo Patrisaeterna in coelis.
Quod in harum quoque factura columnarum mystice reor esse designatum,
cumdicitur,
Et rursum alia capitella in summitate columnarum
desuper
(
R3, 7, 20).
Juxta mensuram quippe columnae fiunt capitella desuper, cum sancti
doctores,immo omnes electi eorumdem doctorum vestigia sequentes, praemia
supernaeretributionis secundum merita piae recipiunt operationis.
Retiacula quoque fiunt secundum capitella, quia juxta modum dilectionis
quasibi ad invicem in hac vita fraternitatis sancta copulata est,
supernorumquoque civium societati, in praesentia sui Conditoris
conjungitur incoelis.
Verum quod eadem supernorum societas civium, utriusque populi
fidelibustribuitur, recte subjungitur,
Malogranatorum autem ducenti ordines erant in circuitu
capitelli secundi
(
R3, 7, 20).
Diximus autem malogranata totius sanctae Ecclesiae typum tenere.
Centenarius vero numerus, qui ad dexteram manum primus pervenit,
nonnumquamin aeternae beatitudinis figura poni consuevit.
Duplicatur autem hic numerus malogranatorum in circuitu capitelli
secundi, utinsinuetur mystice quod utriusque Testamenti populus
adunandus in Christo, adaeternae vitae sit introducendus coronam.
Cui figurae convenit hoc quod de apostolis post resurrectionem
Dominipiscantibus scriptum est, eum ipsum in littore stantem viderent:
Non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis,
trahentes rete piscium
(
Jn, 21, 8); per ducentos etenim cubitos rete plenum magnis piscibusdiscipuli
ad Dominum trahunt, effectum suae resurrectionis in littore
jammonstrantem: cum sancti praedicatores et Judaeis et gentibus verbum
fideicommittunt, atque utriusque populi electos a fluctibus saeculi
praesentisextractos, ad futurae gloriam pacis et immortalitatis
perducunt.
Et statuit duas columnas in porticum templi. Cumque
statuisset columnam dexteram, vocavit eam nomine Jachim
(
R3, 7, 21), Firmitas;
similiter erexit columnam secundam, et vocavit nomen ejus
Booz
(
R3, 7, 21), In robore.
Dextera columna, ut supra diximus, exprimit figuram doctorum qui
primitivamin Hierosolymis instituerunt Ecclesiam; secunda eorum qui ad
praedicandumgentibus destinati sunt.
Vel certe dextera columna eos significat qui venturum in carne
Dominumprophetando praedixerant; secunda illos qui hunc jam venisse et
mundum sanguinesuo redemisse testantur.
Et apte vocabulo simili ambae censebantur columnae, cum una Firmitas,
alteraIn robore dicta est: ut una fidei et operis fortitudo cunctis
inesse doctoribusmonstraretur, nostrisque temporibus inertia
taciturnitatis notaretur.
Ubi se nonnulli doctores, sacerdotes et columnas domus Dei videri
atqueappellari volunt, cum nihil in se prorsus firmae Dei ad
contemnendas saeculipompas ac desideranda bona invisibilia, nil habeant
roboris ad corrigendum, nilindustriae saltem ad intelligendos eorum
quibus praelati sunt errores.
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Auctor incertus