Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 7
  • Et stabat super duodecim boves. E quibus tres respiciebant ad aquilonem, et tres ad occidentem, et tres ad meridiem, et tres ad orientem. ( R3, 7, 25) Duodecimergo boves duodecim sunt apostoli, et omnes qui vice eorum regendam inChristo susceperunt Ecclesiam sanctam. Qui nimirum boves mare sibi super impositum portant, cum apostoli apostolorumquesuccessores injunctum sibi evangelizandi officium, prompta implere devotionesatagunt. Tres ad aquilonem, et tres ad occidentem, et tres ad meridiem, et tres ad orientemrespiciunt, cum universis quadrati orbis partibus fidem praedicant sanctaeTrinitatis. Quorum posteriora universa intrinsecus latitabant. ( R3, 7, 25) Quia qua mercede sancti praedicatores in perpetuum donentur, in interni arbitriexamine dispositum est, sed nobis qui adhuc foris sumus manet omnimodo occultum:quibus tamen hoc esseoccultum nullatenus potest, quia qui lavacrum baptismi ad salutemaccipit, et veram fidem, spem, et charitatem debet habere, nec sine his tribusvirtutibus quisque aliquid jam operari, neque intrare ad vitam valet: unde rectesubjungitur:

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 7
  • Et stabat super duodecim boves: e quibus tres respiciebant ad Aquilonem, et tres ad Occidentem, et tres ad Meridiem, et tres ad Orientem. ( R3, 7, 25) Duodecim ergo boves duodecim sunt apostoli et omnes qui vice eorum regendam in Christo susceperunt Ecclesiam sanctam. Qui nimirum boves mare sibi super impositum portant, cum apostoli, apostolorumque successores, injunctum sibi evangelizandi officium prompta implere devotione satagunt. Tresque ad Aquilonem, et tres ad Occidentem, et tres ad Meridiem, et tres ad Orientem respiciunt, cum in universis quadrati orbis partibus fidem praedicant sanctae Trinitatis.
• Liber 3, Caput 7
  • Quorum posteriora universa intrinsecus latitabant. ( R3, 7, 25) Intrinsecus namque latitant universa boum posteriora, quia qua mercede sancti praedicatores in perpetuum donentur, in interni arbitris examine jam dispositum est, sed nobis, qui adhuc foris sumus, manet omnimodis occultum. Quibus tamen hoc esse occultum nullatenus potest, quod omnis qui lavacrum baptismi ad salutem accipit et vitam, fidem, spem et charitatem debet habere, nec sine his tribus virtutibus quisque aliquid jam operari neque intrare ad vitam valet. Unde recte sequitur:

Auctor incertus

• Liber 3, Caput 22
  • Mare hoc fusile in figuram lavacri salutaris, quo in remissionem peccatorumemundamur, factum est. Namque sacerdotes in eo lavabantur, ut Verba dierum aperte testantur. Sacerdotes autem constat omnes electos typice in Scripturis vocari, eo quodsint membra summi sacerdotis Domini Jesu Christi. Et recte huic vasi Scriptura maris nomen indidit, in memoriam videlicet marisRubri, in quo prius per exstinctionem Aegyptiorum, et populi Dei liberationem,baptismi forma praecessit; exponente Apostolo ac dicente, Quoniam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt, et omnes in Moyse baptizati sunt in nube et in mari ( 1Co, 10, 1 et 1Co, 10, 2). Sacramentum autem baptismi et vitae a nobis munditiam quaerit in hoc saeculo,et vitae nobis aeternae gloriam promittit in futuro. Quod utrumque in mari hoc aeneo una sententia designatur, cum esse decemcubitorum a labio usque ad labium perhibetur. Decem namque praeceptis in lege Dominus omnia quae facere debeamus expressit;denario aeque mercedem benefactorum signavit, cum hunc in vinea laborantibusdandum esse praedixit. Erat ergo mare decem cubitorum a labio usque ad labium ( R3, 7, 23); quia a primobaptizato usque ad ultimum, qui in nomine Jesu Christi in fine saeculibaptizandus est et crediturus, omnis fidelium chorus unam eamdemque viamveritatis ingredi, et communem a Domino debet coronam sperare justitiae. Rotundum erat in circuitu, ut orbis universus in gyro, lavacro vitae a sordepeccatorum designaretur esse mundandus. De quo bene subditur, Quinque cubitorum altitudo ejus ( R3, 7, 23), quia nimirumquidquid visu, quidquid auditu, quidquid olfactu, quidquid gustu, quidquidtactu delinquimus, totum hoc nobis gratia Dei per ablutionem vivifici fontisrelaxat. Sed non sufficit praeteritorum remissio peccatorum, si non quisque bonisdeinceps insistere studuerit operibus. Alioquin diabolus qui exierit ab homine, si hunc a bonis vacare actibus viderit, multiplicius redit, facitque novissima hominis illius pejora prioribus. Unde apte subditur: Et resticula triginta cubitorum cingebat illud per circuitum ( R3, 7, 23). Per resticulam namque disciplina praeceptorum coelestium, qua a nostrisvoluptatibus religamur, potest apte signari, Scriptura dicente, Quia funiculus triplex difficile rumpitur ( Ec, 4, 12): quia nimirumobservatio mandatorum Dei, quae in cordibus electorum, fide, spe et dilectionesupernae retributionis firmata est, nullo temporalium rerum potest obstaculo dissolvi. Et resticula mare ambit, cum sacramentum baptismi quod accipimus, piiscommunire operibus studemus. Quae nimirum retiacula apte triginta dicitur esse cubitorum; quinquies etenimseni triginta faciunt. Senario autem numero in quo Dominus hominem et fecit cum non esset, et cumperiisset refecit, recte bona operatio etiam nostra figuratur. Et sex per quinque multiplicantur, ut ad triginta pervenias, cum omnes nostricorporis sensus divinis humiliter subjugamus imperiis. Possumus autem et aliter hunc tricenarium mystice maris numerum noninconvenienter accipere: ter enim deni faciunt triginta, et genus humanum postdiluvium ex progenie trium filiorum Noe latitudinem totius orbisimplevit. Seni quippe prosapia Asiam, Cham posteri Africam, Japhet soboles Europam etinsulas maris obtinuit: quia et mysterium baptismi cum exsecutione bonorumoperum et spe coelestium praemiorum cunctis erat nationibus ministrandum, apteresticula triginta cubitorum mare illud in quo baptismatis unda figurabatur,cingebat. Sed hoc dicendum, quod Dominus triginta habebat annos aetatis, cum venit adJordanem baptizandus a Joanne: qui quoniam suo baptismate, quod tricenariusaccepit, undam nobis lavacri salutaris consecravit, recte mare, quod nostrumbaptisma figurabat, triginta cubitorum restis circuibat: ut significaretur donoillius qui baptisma sine peccato subiit, baptisma nobis omnibus in eumcredentibus in remissionem peccatorum dedicari. Et sculptura subter labium circuibat illud decem cubitis ambiens mare, et duo ordine sculpturarum striatarum erant fusiles ( R3, 7, 24). Cum praedictum sit supra quod resticula triginta cubitorum mare circuierit,et nunc addatur quia sculptura haec subter labium posita decem cubitisambierit, patet ex utraque relatione, quia vas erat in modum phialae, repandumac diffusum; quod a triginta cubitis circuitus, quos habebat in labio, usque addecem est cubitos coaptatum. Sculptura autem striata est quae historias rerum aliquas imitatur. Unde et recte per sculpturas striatas quibus mare circumdabatur, exempla suntpriorum temporum designata, quae necesse est nos solerter intueri, ut videamusquibus operibus sancti Deo placuerunt ab initio; qua obstinatione in sceleribusperdurarunt, quantave iniquitate ob scelera perierunt reprobi; quomodo exordionascentis saeculi, Cain ob malitiam invidiae damnatus, Abel sit ob justitiaemerita coronatus, Lamech ob adulterium et homicidium maledictus, Enoch obgratiam pietatis ad paradisum deductus; quomodo post diluvium Cham obimpietatem a patre detestatus, Sem et Japhet ob obsequium reverentiae perpetuasint benedictione donati, Abraham ob meritum fidei haeres sit divinaepromissionis effectus, et caetera gentium multitudo inaudita sit infidelitaterelicta; qualiter adveniente in carne Domino, Judaea ob perfidiae noxamrepulsa, et gentilitas sit ob gratiam fidei ad salutem reducta; et caeterahujusmodi, quae in utroque Testamento solerter ac pie considerata multumstudiosis quibusque prosunt. Et ideo forsitan duo sunt ordines sculpturarum striatarum in mari aeneofacti, ut hi qui in fonte baptismatis imbuti sunt, utriusque Testamentidiligenter auscultent historias. Ideo decem cubitorum erant in gyro, ut quoscumque in eisdem historiis deditosjussis coelestibus, ac tota intentione ad superna praemia suspensos esseperspexerint, hos imitari contendant. Bene autem sequitur, Et stabat super duodecim boves, quorum tres respiciebant ad aquilonem, et tres ad occidentem, et tres ad meridiem, et tres ad orientem ( R3, 7, 25). Per boves quippe apostolos et evangelistas, immo omnes verbi ministros debereintelligi, Apostolo docente, cognoscimus, qui exponens mandatum legis, quodictum est, Non alligabis os bovi trituranti (voir: Dt, 25, 4) ; Numquid de bobus , inquit, cura est Deo? an propter nos utique dicitur? nam propter nos scripta sunt, quoniam debet in spe, qui arat, arare, et qui triturat, spei suae fructum percipere ( 1Co, 9, 9 et 1Co, 9, 10). Duodecim ergo boves, duodecim sunt apostoli, et omnes qui vice eorum regendamEcclesiam in Christo susceperunt. Qui nimirum boves mare sibi superimpositum portant, cum apostoliapostolorumque successores injunctum sibi evangelizandi officium promptaimplere devotione satagunt. Tresque ad aquilonem, tresque ad occidentem, tres ad meridiem, et tres adorientem respiciunt, cum in universi quadrati orbis partibus fidem praedicant sanctae Trinitatis; nam et apostoli eo mysterio duodecim, hoc est quaterni suntelecti, ut fidem et confessionem sanctae Trinitatis per quatuor mundi partes evangelizantes, baptizarent omnes gentes in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti; quorum apostolorum, successorumque eorum verba, actus et passiones perfacile in praesenti videre vel legendo cognoscere possumus; quaevero illos in futuro maneat gloria retributionis, nec dum videre valemus. Unde apte subditur, Quorum posteriora universa, intrinsecus latitabant ( R3, 7, 25). Intrinsecus namque latitant universa bonorum posteriora, quia qua mercedesancti praedicatores in perpetuum donentur, in interni arbitri examine jamdispositum est; sed nobis, qui adhuc foris sumus, manet omni modo occultum,quod tunc esse occultum nullatenus potest. Sed omnis qui lavacrum baptismi accepit ad salutem et vitam, fidem, spem etcharitatem debet habere; nec sine his tribus virtutibus quisque aliquid bonijam operari vel intrare ad vitam valet. Unde recte subjungitur, Crassitudo autem luteris trium unciarum erat ( R3, 7, 26). Crassitudo etenim luteris in mari firmitas est virtutis in baptismo. Et trium unciarum est haec crassitudo, dum robore fidei, spei et dilectionisperceptio baptismi communitur. Neque aliter proficuum esse accipientibus ostenditur, nisi harum firmacertitudo virtutum mentem accipientium simul et opera confirmet. Accipitur autem et celebratur baptismi lavacrum in exemplum Dominicae passionis et resurrectionis a mortuis, juxta quod Apostolus exponens ait, Quia quicumque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus; consepulti enim sumus cum illo per baptismum in mortem, ut quemadmodum surrexit Christus a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus; si enim complantati facti sumus similitudini mortis ejus, simul et resurrectionis erimus ( Rm, 6, 3, Rm, 6, 4 et Rm, 6, 5). Quod in factura quoque maris aenei typice signatum est, cum sequenteradjungitur: Labiumque ejus quasi labium calicis, et folium repandi lilii ( R3, 7, 26). Per labium namque calicis, gustus Dominicae passionis, per folium repandililii, patefacta claritas resurrectionis exprimitur: nam quod in calice poculum passionis designetur, testatur ipse Dominus, qui veniens ad passionem oravitPatrem, dicens, Pater, si vis, transfer calicem istum a me ( Lc, 22, 42) [mauvais référencement: Mc, 4] . Lilium vero quod comitante odoris jucundissimi gratia candidum foris calicem,intus aureolum ostendit, apte gloriam resurrectionis ejus insinuat, qui etcorporis immortalitatem foris ostendit discipulis, et animam divina lucecoruscam sibi simul inesse perdocuit. Potest etiam in lilio repando ipse Mediator Dei et hominum propter passionemmortis gloria et honore coronatus non inconvenienter accipi; qui ante passionemquidem suam, quasi clausum adhuc lilium fuit, cum signis miraculorum quae fecitclarus homo refulsit; post resurrectionem vero et ascensionem suam repandum selilium supernae patriae civibus exhibuit, quod in assumpta humanitate potentiamdivinae claritatis, quam habuit apud Patrem priusquam mundus esset,ostendit. Unde in amoris Cantico, lilii se vocabulo designare voluit, dicens, Ego flos campi, et lilium convallium ( Ct, 2, 1) (Cant. II). Labium ergo maris, in quo sacerdotes lavabantur, quasi labium fuit calicis, et folium repandi lilii; quia lavacrum salutarequo membra summi Sacerdotis efficimur, in fide nos sacrosanctae passionis ejusa peccatorum omnium labe purificat, ac purificatos ad visionem gloriae ipsius perennis intromittit. In quo nimirum lavacro uterque populus, et circumcisionis videlicet, et praeputii, per fidem, spem et dilectionem unum in Domino efficitur, ipso attestante, qui circumcisionem post praedicans, ait inter alia, et alias oves habeo quae non sunt ex hoc ovili; et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile et unus pastor ( Jn, 10, 16): quodin hoc quoque mari typice figurabatur: nam subditur: Duo millia batos capiebat ( R3, 7, 26). Millenarius namque numerus pro significatione perfectionis solet poni inScripturis, quia nimirum denarii numerus quadratum solidum facit. Decem quippe decies ducta, centum faciunt, quae videlicet figura jamquadrata, sed adhuc plana est. Verum ut in altitudine surgat, et solida efficiatur, multiplicata centum perdecem fiunt mille; quo profecto numero stabilis et insuperabilis, et velutconquadrata justorum conscientia designatur: quocumque enim verteris quadratum,stabit, sic et animus electorum nullo tentationum occursu novit a statu suaerectitudinis inclinari. Batus autem Hebraeorum mensura est, quam ipsi bath nominant, habens modiosquatuor. Ipsa et ephi, quam epha nuncupant. Sed ephi ad mensuram pertinet variarum frugum, tritici, hordei, leguminum:batus vero est speciebus liquidis, vino, oleo, aqua. Itaque batus, qui certa norma mensurae, opera designat aequitatis etjustitiae, quibus hi qui in remissionem peccatorum baptizantur, necesse habentinstitui. Batos mille illud capiebat mare, cum aqua baptismatis plebem Judaeorumabluens, ad regnum coeleste transmisit. Recipiebat et alios mille, cum etiam turbas nationum eodem fonte renatas etoperibus justitiae confirmatas, ejusdem regni perennis fecit esseparticipes.