Liber Tertius Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 8
  • Et intulerunt sacerdotes arcam foederis Dominiin locum suum, in oraculum templi, in Sanctum sanctorum subter alas cherubim. Siquidem cherubim expandebant alas super locum arcae, et protegebant arcam, et vectes ejus desuper. Cumque eminerent vectes et apparerent summitates eorum foris sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra extrinsecus, quia et fuerunt ibi usque in praesentem diem. In arca autem non erat aliud nisi duae tabulae lapideae quas posuerat in ea Moyses in Horeb, quando pepigit foedus Dominus cum filiis Israel, cum egrederentur de terra Aegypti, ( R3, 8, 6, R3, 8, 7, R3, 8, 8 et R3, 8, 9) etc. Quod illata arca in Sancta sanctorum ducitur, cumque eminerent vectes, etapparerent summitates eorum foris sanctuarium, non apparebant ultra extrinsecus, hocmanifestius in Paralipomenonvolumine scribitur: Vectium, inquit, quibus portabant arcam, quia paululum longiores erant, capita parebant ante oraculum. ( Ch2, 5) Si vero quis paululum fuisset extrinsecus, eos videre non poterat. Ubi notandum, quia etsi vectium capita accedentibus propius ac diligentiusintuentibus parebant ante oraculum, non tamen eminerent. Quia nimirum necesse erat ut clauso oraculo et appenso ante ostia velo, ipsiquoque vectes toti cum arca et cherubim abducerentur interius: quod fieri non poterat,si prominentes ulterius vectes producendis ad claudendum ostiis locum nondarent. Quorum positionem vectium Scriptura, non sine causa, sed magis intuitu sacramentitam diligenter expedire curavit. Constat enim quia domus templi exterior peregrinantem interris Ecclesiam, Sanctaautem sanctorum internam supernae patriae felicitatem designant. Item illata in Sancta sanctorum arca, assumptam Christi humilitatem, et intravelum regiae coelestis inductam. Vectes vero quibus eadem arca portabatur, praedicatores verbi (per quos ipse mundoinnotuit) typice nuntiant. Erat autem in arca urna aurea habens manna, quia in homine Christo habitat omnisplenitudo divinitatis corporaliter. Erat virga Aaron quae excisa denuo floruerat, quia potestas omnis judicandi peneseum est, cujus judicium in humilitate passionis videbatur esse sublatum. Erant et tabulae testamenti, quia in illo sunt thesauri sapientiae absconditi. ( Col, 2) Adhaerebant ei vectes quibus portabatur, quia doctores qui quondam laboraruntinverbo Christi, nunc praesenti visione congaudent gloriae Christi. Quod enim unus eorum de se dixit: cupio dissolvi et cum Christo esse, ( Ph, 1) de omnibus utique sui operis consortibus intelligendum reliquit. Apparebant summitates vectium foris ante oraculum, non semper, sed cum ostiaejusdem oraculi aperiri contingeret. Neque hoc omnibus, sed his solummodo qui propius accedentes attentius ea quaeintus erant satagebant intueri. Ipsa autem arca qualis et quomodo esset posita, solis eis qui oraculum intrassent,videre licebat. Quia nullus sanctorum in hac adhuc vita positus tametsi in altitudine se mentisattollens, sed soli illius patriae cives gloriam inibi sui Redemptoris plenecontuentur. Sunt et vectes cum arca inoraculo conditi, quia absconditi sunt nunc perfectiquique electi, qui nos processerunt de mundo, in abdito vultus Dei a conturbationehominum. Quorum tamen summitates vectium aperto oraculo his qui appropiant visuntur, cumperfectioribus quibusque oculum sui cordis tota intentione purificantibus, divinagratia aliquid extremum de supernorum civium gaudio contemplandum donaverit, quianimirum contemplatio his qui paulo longius recesserint minime conceditur. Quia quanto exterius mente vaga remanent, tanto minus quae sint interna gaudiavident.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 8
  • Et intulerunt sacerdotes arcam foederis Domini in locum suum, in oraculum templi in Sanctum sanctorum subter alas cherubim. Si quidem cherubim expandebant alas super locum arcae, et protegebant arcam et vectes ejus desuper. Cumque eminerent vectes et apparerent summitates eorum foris sanctuarium ante oraculum, non apparebant ultra extrinsecus, qui et fuerunt ibi usque in praesentem diem. In arca autem non erat aliud, nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moyses in Horeb, quando pepigit foedus Dominus cum filiis Israel, cum egrederentur de terra Aegypti, ( R3, 8, 6, R3, 8, 7, R3, 8, 8 et R3, 8, 9) etc. Quod illata arca in Sanctum sanctorum dicitur, cumque eminerent vectes et apparerent, summitates eorum foris sanctuarium non apparebant ultra extrinsecus, hoc manifestius in Paralipomenon volumine scribitur: « Vectium, inquit, quibus portabant arcam, quia paululum longiores erant, capita parebant ante oraculum. Si vero quis paululum fuisset extrinsecus, eos videre non poterat. » Ubi notandum quod etsi capita vectium accedentibus propius ac diligentius intuentibus patebant ante oraculum, non tamen fieri poterat, ut ipsa eorum capita ante oraculum eminerent, quia nimirum necesse erat ut, clauso oraculo et appenso ante ostia velo, ipsi quoque vectes toti cum arca et cherubim abderentur interius. Quod fieri non poterat, si prominentes ulterius vectes producendis ad claudendum ostiis locum non darent. Quorum positionem vectium Scriptura non sine causa, sed magni intuitu sacramenti, tam diligenter expedire curavit. Constat enim quia domus templi exterior peregrinantem in terris Ecclesiam, sancta autem sanctorum internam supernae patriae felicitatem designat. Item illata in sancta sanctorum arca assumptam Christi humanitatem et intra velum regiae coelestis inductam, vectes vero, quibus eadem arca portebatur, praedicatores verbi, per quos ipse mundo innotuit, typice denuntiant. Erat autem in arca urna aurea habens manna, quia in homine Christo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter ( Col, 2). Erat virga Aaron, quae excisa denuo floruerat (voir: Nb, 17) , quia potestas omnis judicandi penes eum est, cujus judicium in humilitate passionis videbatur esse sublatum. Erant et tabulae testamenti, quia in illo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi ( Col, 2). Adhaerebant ei vectes, quibus portabatur, quia doctores, qui quondam laborabant in verbo Christi, nunc praesenti visione congaudent gloriae Christi. Quod enim unus eorum de se dixit: Cupio dissolvi, et cum Christo esse, ( Ph, 1) de omnibus utique sui operis consortibus intelligendum reliquit. Apparebant summitates vectium foris ante oraculorum non semper, sed cum ostia ejusdem oraculi aperiri contingeret; neque hoc omnibus, sed his solummodo qui prius accedentes, attentius ea quae intus erant satagebant intueri. Ipsa autem arca qualis et quomodo esset posita, solis eis qui oraculum intrassent videre licebat, quia nullus sanctorum in hac adhuc vita positus tametsi multum in altitudine se mentis attollens, sed soli illius patriae cives gloriam inibi sui Redemptoris plene contuentur. Sunt et vectes cum arca in oraculo reconditi, quia absconditi sunt etiam nunc perfecti quique electi, qui nos praecesserunt de mundo in abdito vultus Dei, a conturbatione hominum ( Ps, 30, 21) [mauvais référencement: Ps, 30]. Quorum tamen summitates vectium nunquam aperto oraculo his qui appropiant visuntur, cum perfectioribus quibusque atque oculum sui cordis tota intentione purificantibus divina gratia aliquid extremum de supernorum civium gaudio contemplandum donaverit. Quae nimirum contemplatio his qui paulo longius recesserint minime conceditur; quia quanto exterius mente vaga remanent, tanto minus quae sint interna gaudia vident.

Auctor incertus

• Liber 3, Caput 30
  • In arca autem non erat aliud nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moyses in Oreb, quando pepigit foedus Dominus cum fillis Israel, cum egrederentur de terra Aegypti ( R3, 8, 9). Quaeri potest quo modo dicat hic quod in arca non esset aliud nisi duaetabulae testimonii, cum apostolus Paulus, magister gentium in fide et veritate,Hebraeis, id est, filiis Israel scribat, dicens: Tabernaculum enim factum est primum, in quo erat urna aurea habens manna, et virga Aaron quae fronduerat, et tabulae testamenti ( He, 9, 2 et He, 9, 4). Ecce, teste Apostolo, didicimus quod et ista ibidem fuerint: non enim aususest aliud eis scribere, nisi quod certum tenebant illi, omnia haec in ipsa arcafuisse: sed non plenius apparet quando intromissa ibidem sint, excepto quod inlibro Numeri scriptum est, Denique et de manna in Exodo ita scriptum est, Erat autem in arca urna aurea, habens manna: quia in homine Christo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter ( Col, 2, 9). Erat virga Aaron, quae excisa denuo floruerat: quia potestas omnis judicandipenes eum est cujus judicium in humilitate passionis videbatur essesublatum. Erant et tabulae testamenti, quia in illo sunt omnes thesauri sapientiaeabsconditi. Adhaerebant ei vectes quibus portabatur, quia doctores qui quondam laborabantin verbo Christi, nunc praesenti visione, gaudent gloriae Christi; quod enimunus eorumdem dixit, Cupio dissolvi et esse cum Christo, de omnibus utique sui operis consortibus intelligendum reliquit.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Proemium, Caput 3
  • Cum legatur expressius in libro Regum (voir: R3, 8, 9) . Absque Paralipomenon (voir: Ch2, 5, 10) . Quod in arca non esset aliud, nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moises. Et reliqua: cum Apostolus scribat ad Hebraeos. (voir: He, 9, 4) Quod in arca sunt tabulae, Virga Aaron, et Manna. ( He, 9, 4) Si non erant, cur Apostolus dixit ? Et si erant, quis ea misit ibi ? Et si fuerit ista virga Aaron, unde in Aegipto fuere signa facta, et in mari, atque in heremo, an alia ? et quid de ipsa Arca factum est ? vel si sit unquam ( videnda ut puto ) visura ab omnibus.
• Liber 3, Caput 2
  • Deinde sequitur: In arca autem non erat aliud, nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moyses in Oreb, quando pepigit foedus Dominus cum filiis Israel, cum egrederentur de terra Aegypti ( R3, 8, 9) [mauvais référencement: R3, 8, 10] . Quaeri potest quomodo hic dicat quod in arca non esset aliud, nisi duae tabulae testimonii, cum apostolus Paulus, magister gentium in fide et veritate, Hebraeis, id est filiis Israel, scribat dicens : Tabernaculum enim factum est primum, in quo erant candelabra, et mensa, et propositio panum, quae dicitur sancta. Post velamentum autem secundum, tabernaculum, quod dicitur sancta sanctorum: aureum habens thuribulum, et arcam testamenti circumtectam ex omni parte auro, in qua erat urna aurea habens manna, et virga Aaron, quae fronduerat, et tabulae testamenti ( He, 9, 2, He, 9, 3 et He, 9, 4). Ecce teste Apostolo didicimus, quod et ista ibidem fuerunt: non enim ausus est aliud eis scribere, nisi quod certum tenebant illi: omnia haec in ipsa arca fuisse, sed non plenius apparet, quando intromissae ibidem sint: excepto quod in libro Numeri scriptum est (Num. XVII, 9 et 10): Protulit Moyses omnes virgas de conspectu Domini ad cunctos filios Israel: videruntque, et receperunt singuli virgas suas. Dixitque Dominus ad Moysen, refer virgam Aaron in tabernaculum testimonii, ut servetur ibi in signum rebellium filiorum Israel: et quiescant querelae eorum a me, ne moriantur ( Nb, 17, 9 et Nb, 17, 10). Denique et de manna, ita in Exodo scriptum est : Dixitque Moyses ad Aaron, sume vas unum, et mitte ibi man, quantum potest capere Gomor, et repone coram Domino ad servandum in generationes vestras, sicut praecepit Dominus Moysi. Posuitque illud Aaron in tabernaculo reservandum ( Ex, 16, 33 et Ex, 16, 34). Erat autem in arca urna aurea habens manna, quia in homine Christo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter ( Col, 2, 9). Erat autem virga Aaron, quae excisa denuo floruerat, quia (voir: Jn, 5, 22, Jn, 5, 27, Jn, 5, 29 et Jn, 5, 30) potestas omnis judicandi penes eum est, cui judicium in humilitate passionis videbatur esse sublatum. Erant et tabulae testamenti, quia in illo sunt omnes thesauri sapientiae, et scientiae absconditi ( Col, 3, 3). Adhaerebant ei vectes, quibus portabatur, quia doctores, qui quondam laborabant in verbo Christi, nunc praesenti visione gaudent gloriae Christi: quod enim unus eorumdem dixit : Cupio dissolvi, et cum Christo esse ( Ph, 1, 23), de omnibus utique sui operis consortibus intelligendum reliquit.