Liber Quartus Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 4, Caput 18
  • In tempore illo misit Berodach Baladan filius Baladan, rex Babyloniorum, litteras et munera ad Ezechiam. Audierat enim quod aegrotasset Ezechias. Laetatus est autem in adventu eorum Ezechias, et ostendit eis domum aromatum, et aurum et argentum et pigmenta varia, unguenta quoque et domum vasorum suorum, et omnia quae habere poterat in thesauris suis. Non fuit verbum quod non monstraret eis Ezechias in domo sua, et in omni potestate sua. ( R4, 20, 12 et R4, 20, 13)Supra legimus (voir: R4, 18) decimo quarto anno regis Ezechiae ascendisse Sennacherib regem Assyriorum superomnes civitates Juda munitas, et cepisse eas, et postea obsedisse Lachis, transisseLobnam, misisse Hierusalem partemexercitus sui, caesaque per angelum centum octogintaquinque millia exercitus ejus, et ipsum fugisse Niniven, interfectumque a filiis infano dei sui, et regnasse pro eo Asarhaddon filium ejus. Aegrotasse Ezechiam, et recepisse prophetae nuntio sospitatem, factum signumincredibile, ut sol horarum spatiis reverteretur ad ortum suum, et pene duplex diesfieret. Nunc legimus quod in tempore illo, hoc est, in eodem anno quo haec gesta suntomnia, miserit Berodach Baladan, filius Baladan rex Babylonis, libros et munera adEzechiam, non Asarhaddon, qui Sennacherib patri apud Syrios in regnum successerat, decujus seu morte seu vita Scriptura conticuit. Ex quo perspicuum est, aliud fuisse tunc regnum Assyriorum, et aliudBabyloniorum.Denique Samariam, id est, sex tribus cepere Assyrii, Judam autem et Hierusalempostea legimus cepisse Chaldaeos, quorum rex Nabuchodonosor fuit.. Et quia apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus, longo usu etexercitatione cognitus, quod et in Domini nativitate monstratur, intellexerunt solemreversum, diei spatia duplicata, serviere ei quem solum deum, id est, solemputabant. Cumque causas hujus miraculi rationemque perquirerent, fama per omnes gentesvolitante, didicerunt propter aegrotationem regis Ezechiae, etiam cursum signiclarissimi commutatum, quam non esse opinationem meam, sed Scripturae sanctae fidemDierum verba testantur (voir: Ch2, 32) , quae dixere post alia: Ipse est Ezechias qui obturavit superiorem fontem aquarum Gihon, et avertit eas subter ad occidentem urbis David. In omnibus operibus suis fecit prospere quae voluit. ( Ch2, 32) Attamen in legatione principum Babylonis, qui missi fuerant ad eum, utinterrogarent de portento quod acciderat super terram, dereliquit eum Deus uttentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde ejus. Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam et solisregressum, et congratulationem regni potentissimi, cor illius elevatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias et sacrificia in Hierusalem Domino, et munera Ezechiae regi Juda, qui exaltatus est post haec coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit Ezechias usque ad mortem, et oravit ad Dominum. Et exaudivit eum,et dedit ei signum, sed non juxta beneficia quae acceperat, retribuit: quia exaltatum est cor ejus. Et facta est contra eum ira, et contra Judam, et Hierusalem. ( Ch2, 32) Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigatam,inferens: « Et humiliatus est postea, eo quod exaltatum esset cor ejus, tam ipse quamhabitatores Hierusalem, et idcirco non venit ira super eos Domini in diebus Ezechiae.» Laetatus est ergo in adventum legatorum Berodach, quem patrem fuisse NabuchodonosorHebraei autumant, et in datione munerum, et congratulatione sanitatis suae ostenditquae eis juxta Septuaginta domum νεχοθὰ pro quaSymmachus transtulit aromatum suorum, et thesauros auri etargenti, et adoramentorum etunguenti optimi, quod in Hebraico scribitur olei boni, et omnes thesauros vasorumGazae, sive, ut ibi legitur, vasorum suorum. Gaza autem lingua Persarum divitiae nuncupantur, nec est Hebraeus sermo, sedbarbarus. « Non fuit, inquit, verbum. » Quod juxta Hebraicam consuetudinem, pro refrequenter accipitur, quod non ostenderet eis in domo sua, et in omni potestatesua. Unde Dei ira justissima, quoniam non solum thesauros suos atque palatii, sed ettempli ostenderit, quod certe fuit potestatis ejus, de cujus valvis atrii laminas antejam tulerat.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 4, Caput 20
  • In tempore illo misit Merodach Baladam, filius Baladam, rex Babyloniorum, litteras et munera ad Ezechiam. Audierat enim, quod aegrotasset Ezechias. Laetatus est autem in adventu eorum Ezechias, et ostendit eis domum aromatum, et aurum et argentum, et pigmenta varia. Unguenta quoque et domum vasorum suorum, et omnia, quae habere poterat in thesauris suis. Non fuit, quod non monstraret eis Ezechias in domo sua, et in omni potestate sua ( Es, 39, R4, 20, 12 et R4, 20, 13). Supra legimus (voir: R4, 18) , decimo quarto anno regis Ezechiae ascendisse Sennacherib, regem Assyriorum, super omnes civitates Juda munitas, et cepisse eas, et postea obsedisse Lachis, transisse Lobnam, misisse Jerusalem partem exercitus sui, caesaque per angelum centum octoginta quinque millia exercitus ejus, et ipsum fugisse Niniven, interfectumque a filiis in fano Dei sui, et regnasse pro eo Asarhadon filium ejus; aegrotasse Ezechiam, et recepisse, propheta nuntio, sospitatem; factum signum incredibile, ut sol decem horarum spatiis reverteretur ad ortum suum, et pene duplex dies fieret (voir: R4, 19) ; nunc legimus quod in tempore illo, hoc est, in eodem anno, quo haec gesta sunt omnia, misit Merodach Baladam, filius Baladam, rex Babylonis, litteras et numera ad Ezechiam, Asarhaddon, qui Sennacherib patri apud Assyrios in regnum successerat, de cujus seu morte seu vita Scriptura conticuit. Ex quo perspicuum est aliud fuisse tunc regnum Assyriorum, et aliud Babyloniorum. Denique Samariam, id est, decem tribus cepere Assyrii. Judam autem et Jerusalem postea legimus cepisse Chaldaeos, quorum rex Nabuchodonosor fuit. Et quia, apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus longo usu et exercitatione cognitus, quod et in Domini nativitate monstratur, intellexerunt solem reversum, diei spatia duplicata, servire ei quem solum Deum, id est, solem putabant. Cumque causas hujus miraculi rationemque perquirerent, fama per omnes gentes volitante, didicerunt propter aegrotationem regis Judaeae etiam cursum signi clarissimi commutatum. Quam non esse opinationem meam, sed Scripturae sanctae, Dierum Verba testantur, quae dixere post alia: Ipse est Ezechias, qui obturavit superiorem fontem aquarum Gion, et avertit eas subtus ad occidentem urbis David. In omnibus operibus suis fecit prospere quae voluit; attamen in legatione principum Babylonis, qui missi fuerant ad eum, et interrogarent de portento, quod acciderat super terram, reliquit eum Deus, ut tentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde ejus ( Ch2, 32). Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam, et solis regressum, et congratulationem regni potentissimi: cor illius elevatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias et sacrificia Domino in Jerusalem, et munera Ezechiae regi Judae; et exaltatus est coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit usque ad mortem, et oravit Dominum, et exaudivit eum, et dedit ei signum (voir: R4, 20) . Sed non juxta beneficia quae acceperat retribuit: quia exaltatum est cor ejus, et facta est contra eum ira, et contra Judam et Jerusalem ( Ch2, 32). Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigatam, inferens: Et humiliatus est postea, eo quod exaltatum fuisset cor ejus, tam ipse, quam habitatores Jerusalem; et idcirco non venit ira Domini super eos in diebus Ezechiae ( Ch2, 32). Laetatus est ergo in adventu legatorum Merodach, quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autumant, et in oblatione munerum et congratulatione sanitatis suae. « Ostenditque eis (juxta Septuaginta) domum Nechotha » pro qua Symmachus transtulit, « aromatum suorum, et thesauros argenti et auri et odoramentorum et unguenti optimi (quod in Hebraico scribitur, olei boni ), et omnes thesauros vasorum Gazae, » sive (ut ibi legitur) « vasorum suorum. » Gaza autem, lingua Persarum, divitiae nuncupantur; nec est Hebraeus sermo, sed barbarus. « Non fuit, inquit, verbum (quod, juxta Hebraicam consuetudinem, pro re frequenter accipitur:) quod non estenderet eis in domo sua et omni potestate sua. » Unde Dei ira justissima, quod non solum thesauros suos atque palatii, sed et templi ostenderit; quod certe fuit potestatis ejus, de cujus valvis auri laminas jam tulerat.

Auctor incertus

• Liber 4, Caput 28
  • Ne elevaretur cor Ezechiae post incredibiles triumphos et victoriam demedia capitivitate, infirmitate corporis visitatur, et audit se esse moriturum,ut conversus ad Dominum flectat sententiam ejus. Sed nulla quae in hoc mundo hominibus eveniunt, absque omnipotentis Deiocculto consilio fiunt: nam cuncta Deus futura praesciens, ante saeculadecrevit qualiter per saecula disponantur. Statutum quippe jam homini est vel quantum hunc mundi prosperitas sequatur,vel quantum unumquemque adversitas feriat, ne electos ejus aut immoderataprosperitas elevet, aut nimia adversitas gravet. Statutum quoque est in aeterna veritate quantum in ista vita mortaliunusquisque temporaliter vivat, quia, etsi annos quindecim Ezechiae regi advitam addidit, omnipotens tamen Deus, cum eum mori permisit, tunc eumpraescivit esse moriturum. Qua in re quaestio oritur quo modo ei per prophetam dicatur: Dispone domui tuae, quia morieris tu et non vives ( Es, 38, 1), cui mortis sententia dictaest, sed protinus ad ejus lacrymas est addita vita. Sed per prophetam Dominus dixit quo tempore mori ipse debebat, per largitatemvero misericordiae illo eum tempore a morte distulit, quo ante saecula ipsepraescivit. Nec propheta igitur fallax, quia tempus mortis innotuit, quo vir ille morimerebatur, nec Dominica instituta convulsa sunt, quia ut largitate Dei annivitae crescerent, hoc quoque ante saecula praefixum fuit, atque spatium vitaequod inopinate foris est additum, sine augmento praescientiae fuit intusstatutum. Convertitque Ezechias faciem suam ad parietem ( Es, 38, 2). Quia ad templum ire non poterat, ad parietem templi juxta quod Salomonpalatium exstruxerat; vel absolute ad parietem, ne lacrymas suas assidentibussibi ostentare videretur. Et ait: Obsecro, Domine, memento, quaeso, quo modo ambulaverim coram te in veritate et in corde perfecto, et quod placitum est coram te fecerim ( Es, 38, 3). Perfectionem cordis nunc in eo dicit, quod idola destruxerit, templi valvasaperuerit, serpentem aeneum comminuerit, et caetera fecerit quae Scripturalibris Regum et Paralipomenon commemorat. Flevitque fletu magno ( Es, 38, 3), propter promissionem Domini ad David, quamvidebat in sua morte perituram. Eo enim tempore Ezechias filios non habebat; post tertium enim annumconcessae vitae, Manassen genuit. Ergo iste omnis est fletus, quia desperaverat Christum de suo seminenasciturum: plerumque enim justi aliquibus necessitatibus afflicti sua operacoguntur fateri, sed cum eorum dicta injusti audiunt, haec per elationem potiusquam per veritatem existimant prolata: ex suis enim cordibus verba justorumpensant, et dici humiliter posse vera bona non existimant. Sicut enim gravis culpa est sibi hoc hominem arrogare quod non est, sicplerumque culpa nulla est, si humiliter bonum dicat quod est. Unde saepe contingit ut justi et injusti habeant verba similia, sed tamen corsemper longe dissimile: et ex quibus dictis Dominus ab injustis offenditur, ineisdem quoque a justis placatur: nam Pharisaeus ingressus templum dicebat: Jejuno bis in sabbato, decimas do omnium quae possideo ( Lc, 18, 12), sed justificatus magis publicanus quam ille exiit. Ezechias quoque rex cum molestia corporis afflictus ad extremitatem venisset,in oratione compunctus dixit: Obsecro, Domine, memento quomodo ambulaverim coram te in veritate et corde perfecto ( Es, 38, 3). Nec tamen Dominus hanc confessionem perfectionis ejus despexit aut renuit,quem mox in suis precibus exaudivit. Ecce Pharisaeus se justificavit in opere, Ezechias justum se asseruit etiamin cogitatione; atque unde ille offendit, inde iste Domino placuit. Cur itaque hoc, nisi quia omnipotens Deus singulorum verba ac cogitationespensat, et in ejus auribus superba non sunt, quae humili cordeproferuntur? Vocatur quoque Ezechias dux populi et filius David, cujus opera sectabatur:fecerat enim rectum juxta omnia quae fecit. David pater ejus; et auditur ejus oratio, videnturque lacrymae quo modoambulaverat coram Domino in veritate et corde perfecto, et fleverat fletu magnoet quod placitum est in oculis ejus fecerat. Et addam diebus tuis quindecim annos, sed et de manu regis Assyriorum liberabo te et civitatem hanc, et protegam urbem istam propter me et propter David servum meum ( R4, 20, 6). Secundum quasdam causas futurorum moriturus erat Ezechias, cui Deus addiditquindecim annos ad vitam, id utique faciens quod ante constitutionem mundi sefacturum esse praesciebat, et in sua voluntate servabat. Non ergo id fecit quod futurum non erat, hoc enim magis erat futurum quod sefacturum esse praesciebat: tamen illi anni additi non recte dicerentur, nisi adaliquid adderentur, quod se aliter in aliis causis habuerat. Secundum aliquas igitur causas inferiores jam vitam finierat; secundum illasautem quae sunt in voluntate et praescientia Dei, qui ex aeternitate noveratquid illo tempore facturus erat, et hoc vere futurum erat, tunc erat finiturusvitam quando finivit vitam; quia etsi oranti concessum est, etiam sic eumoraturum ut tali orationi concedi oporteret, ille utique praesciebat cujuspraescientia falli non poterat, et ideo quod praesciebat, necessario futurumerat. Quindecim anni Ezechiae regi, miserante Deo, protelati ad vitam sunt ei,mystice figurantes quia quicumque utriusque Testamenti plenitudinem custodiunt,aeternae salutis praemium consequuntur, ac per legis consummationem etEvangelii plenitudinem ad vitae aeternae transeunt beatitudinem. Dixitque Isaias: Afferte mihi massam ficorum: quam cum attulissent et posuissent super ulcus ejus, sanatum est ( R4, 20, 7). Ac per hoc non spernendam esse medicinam quae usu constet et experimento,quia et hanc fecerit Deus. Posthaec ait Isaias: Idem nomen graduum quod et linearum significat, id est, distinctionemhorarum, quas duodecim per diem in horologio notare solemus. Ita erant exstructi gradus arte mechanica, ut per singulos umbra descendens,horarum spatia terminaret. Erat autem hora die decima, quando haec regi loquebatur. Vis ergo , inquit, ut ascendat umbra decem lineis ( R4, 20, 9) procedentesole super terram per boreales plagas usque ad orientem, quod subtus terramquotidiana consuetudine cursus sui erat facturus; an ut revertatur umbratotidem gradibus conversa retrorsum, sole ipso quoque per australem plagam adorientem regresso? At rex: Facile est , inquit, umbram crescere decem lineis; nec hoc volo ut fiat, sed ut revertatur retrorsum decem gradibus ( R4, 20, 10). Vidit namque quia majoris miraculi esse poterat, si sol contrarium suo moricursum ageret, quam si consueto processu incedens, tametsi multo altius, idest, supra terras elatus ad orientem, quasi secundi diei mane nullainterveniente nocte facturus advolaret. Nam et hoc qui in insula Thyle, quae ultra Britanniam est, in ultimisScytharum finibus degunt, omni aestate diebus aliquot fieri vident; quia solcaetero orbi in occasu et sub terra positus, nihilo minus tota nocte supraterrum appareat, et quo modo aperte occidens ad orientem humilis redeatmanifeste videatur, donec tempore opportuno denuo toto orbi communi exortureddatur: sicut et veterum historiae et nostri homines aevi, qui illis departibus adveniunt abundantissime produnt. Numquam autem ii qui interiora austri incolunt, videre solem per meridianasplagas queunt ad orientem ab occasu redire. Ut manifestiorem enim sensum legentibus faceret, quod signum et praesentistemporis et futuri typus erat, ut quo modo sol revertebatur ad exordium sui,ita et Ezechiae vita addita annos redderet, nobis quoque in hebdomade etogdoade viventibus, per resurrectionem Christi vitae spatia protelentur. Vel certe decem gradus in descensu solis temporum ordines sunt, per quosumbra figurarum Christi descenderat, et per quos iterum Sol justitiae Christusper resurrectionem ascendit. Primus itaque gradus descensionis in angelis fuit, in quo antiquis patribusapparere dignatus est, quia magni consilii nuntius erat; denique et ad Jacobsic loquitur: Et dixit, inquit, angelus Dei: Ego sum Deus cui unxisti titulum et vovisti votum (voir: Gn, 31, 13) , ut et angelum et Deumostenderet. Secundus gradus descensionis in patriarchis fuit, quia in omnibus, utApostolus ait, ipse est operatus. Tertius in legis datione, quia et in lege ipse locutus est. Quartus gradus in Jesu Nave, qui populum in terram repromissionisintroduxit. Quintus in judicibus, quia eumdem populum per eos ipse regebat. Sextus in regibus Judaeorum, quia in eis ipse regnabat. Septimus inprophetis, quia per eos est nuntiatus. Octavus in pontificibus, quia ipse summus Sacerdos est Patris. Nonus inhomine. Decimus in passione. Per hos enim gradus decem, quos ipse per umbram legis Christus descendit, acrursus post resurrectionem suam Sol justitiae Christus per eosdem gradusascendit in coelum, et omnem illam umbram legis veritatis radiis illustravit,obscura revelans, clausa reserans, et omnia recta denudans. In tempore illo misit Marodachaladan rex Babylonis litteras et munera ad Ezechiam; audierat enim quod aegrotasset ( R4, 20, 12). In tempore illo, hoc est, in eodem anno quo haec gesta sunt quae superiusnarrantur, misit Marodochaladan rex Babylonis libros et munera ad Ezechiam,quia apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus longo usu etexercitatione cognitus, quod et in Dei nativitate monstratur. Intellexerunt solem reversum, diei spatia du licata, servire ei quem solumDeum putabant. Cumque causas hujus miraculi rationemque perquirerent, fama per omnes gentesvolitante, didicerunt propter aegrotationem regis Judae etiam cursum signiclarissimi commutatum. Quod etiam liber Paralipomenon plenissime testatur dicens: Ipse est Ezechias, qui fecit in omnibus suis prospere quae voluit; attamen in legatione principum Babylonis qui missi fuerunt ad eum, ut interrogarent de portento quod acciderat super terram, reliquit eum Deus, ut tentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde ejus ( Ch2, 32, 30 et Ch2, 32, 31). Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam et solisregressum et congratulationem regni potentissimi, cor illius clatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias et sacrificia Domino in Hierusalem, et munera Ezechiae regi Judae, et exaltatus est coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit usque ad mortem, et oravit Dominum, et exaudivit eum, et dedit ei signum; sed non juxta beneficia quae acceperat retribuit, quia exaltatum est cor ejus, et facta est contra eum ira, et contra Judam et Hierusalem ( Ch2, 32, 23, Ch2, 32, 24 et Ch2, 32, 25). Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigataminferens: Humiliatus est postea, eo quod exaltatum esset cor ejus, tam ipse quam habitatores Hierusalem; et idcirco non venit super eos ira Domini ( Ch2, 32, 26). In diebus illis Ezechias laetatus est in adventu legatorum Marodachaladan, quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autumant, et in oblatione munerum etcongratulatione sanitatis suae.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 4, Caput 2
  • In tempore illo misit Merodach Baladan rex Babylonis litteras, et munera ad Ezechiam: audierat enim quod aegrotasset Ezechias ( R4, 20, 12), etc. In tempore illo; hoc est in eodem anno, quo haec gesta sunt, quae superius narrantur, misit Merodach filius Baladan rex Babylonis litteras, et munera ad Ezechiam, quia apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus longo usu, et exercitatione cognitus, quod et in Domini nativitate monstratur. Intellexerunt Solem reversum diei spatia duplicata, servire ei quem Deum solum putabant: cumque causas hujus miraculi, rationemque perquirerent, fama per omnes gentes volitante, didicerunt propter aegrotationem regis Judae etiam cursum signi clarissimi commutatum: quod etiam liber Paralipomenon plenissime testatur dicens: Ipse est Ezechias, qui fecit in omnibus suis prospere quae voluit. Attamen in legatione principum Babylonis, qui missi fuerunt ad eum, ut interrogarent de portento, quod acciderat super terram, reliquit eum Deus, ut tentaretur, et nota fierent omnia, quae erant in corde ejus ( Ch2, 32, 30 et Ch2, 32, 31). Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam, et Solis regressum, et congratulationem regni potentissimi, cor illius elatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias, et sacrificia Domino in Hierusalem, et munera Ezechiae regi Judae: et exaltatus est post haec coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit usque ad mortem: et oravit Dominum, et exaudivit eum, et dedit ei signum. Sed non juxta beneficia, quae acceperat, retribuit, quia exaltatum est cor ejus, et factum est contra eum ira, et contra Juda, et Hierusalem ( Ch2, 32, 23, Ch2, 32, 24 et Ch2, 32, 25). Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigatam, inferens: et humiliatus est postea, eo quod exaltatum est cor ejus, tam ipse, quam habitatores Hierusalem; et idcirco non venit ira Domini super eos in diebus Ezechiae ( Ch2, 32, 26).
• Liber 4, Caput 2
  • In diebus illis Ezechias laetatus est in adventu legatorum Merodach Baladan ( R4, 20, 12): quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autumant, et in oblatione munerum, et congratulatione sanitatis suae. Ostenditque eis domum aromatum suorum, et thesauros argenti, et auri, et odoramentorum, et unguenti optimi, et omnes thesauros vasorum suorum: non fuit res; quam non ostenderit eis in domo sua et in omni potestate sua ( R4, 20, 13): Unde iram Dei justissime merebatur, quod non solum thesauros suos, atque palatii, sed et templi ostenderet, quod certe fuit potestatis ejus, de cuius valvis aureas laminas ante jam tulerat.