Liber Quartus Regum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 4, Caput 18
  • In tempore illo misit Berodach Baladan filius Baladan, rex Babyloniorum, litteras et munera ad Ezechiam. Audierat enim quod aegrotasset Ezechias. Laetatus est autem in adventu eorum Ezechias, et ostendit eis domum aromatum, et aurum et argentum et pigmenta varia, unguenta quoque et domum vasorum suorum, et omnia quae habere poterat in thesauris suis. Non fuit verbum quod non monstraret eis Ezechias in domo sua, et in omni potestate sua. ( R4, 20, 12 et R4, 20, 13)Supra legimus (voir: R4, 18) decimo quarto anno regis Ezechiae ascendisse Sennacherib regem Assyriorum superomnes civitates Juda munitas, et cepisse eas, et postea obsedisse Lachis, transisseLobnam, misisse Hierusalem partemexercitus sui, caesaque per angelum centum octogintaquinque millia exercitus ejus, et ipsum fugisse Niniven, interfectumque a filiis infano dei sui, et regnasse pro eo Asarhaddon filium ejus. Aegrotasse Ezechiam, et recepisse prophetae nuntio sospitatem, factum signumincredibile, ut sol horarum spatiis reverteretur ad ortum suum, et pene duplex diesfieret. Nunc legimus quod in tempore illo, hoc est, in eodem anno quo haec gesta suntomnia, miserit Berodach Baladan, filius Baladan rex Babylonis, libros et munera adEzechiam, non Asarhaddon, qui Sennacherib patri apud Syrios in regnum successerat, decujus seu morte seu vita Scriptura conticuit. Ex quo perspicuum est, aliud fuisse tunc regnum Assyriorum, et aliudBabyloniorum.Denique Samariam, id est, sex tribus cepere Assyrii, Judam autem et Hierusalempostea legimus cepisse Chaldaeos, quorum rex Nabuchodonosor fuit.. Et quia apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus, longo usu etexercitatione cognitus, quod et in Domini nativitate monstratur, intellexerunt solemreversum, diei spatia duplicata, serviere ei quem solum deum, id est, solemputabant. Cumque causas hujus miraculi rationemque perquirerent, fama per omnes gentesvolitante, didicerunt propter aegrotationem regis Ezechiae, etiam cursum signiclarissimi commutatum, quam non esse opinationem meam, sed Scripturae sanctae fidemDierum verba testantur (voir: Ch2, 32) , quae dixere post alia: Ipse est Ezechias qui obturavit superiorem fontem aquarum Gihon, et avertit eas subter ad occidentem urbis David. In omnibus operibus suis fecit prospere quae voluit. ( Ch2, 32) Attamen in legatione principum Babylonis, qui missi fuerant ad eum, utinterrogarent de portento quod acciderat super terram, dereliquit eum Deus uttentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde ejus. Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam et solisregressum, et congratulationem regni potentissimi, cor illius elevatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias et sacrificia in Hierusalem Domino, et munera Ezechiae regi Juda, qui exaltatus est post haec coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit Ezechias usque ad mortem, et oravit ad Dominum. Et exaudivit eum,et dedit ei signum, sed non juxta beneficia quae acceperat, retribuit: quia exaltatum est cor ejus. Et facta est contra eum ira, et contra Judam, et Hierusalem. ( Ch2, 32) Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigatam,inferens: « Et humiliatus est postea, eo quod exaltatum esset cor ejus, tam ipse quamhabitatores Hierusalem, et idcirco non venit ira super eos Domini in diebus Ezechiae.» Laetatus est ergo in adventum legatorum Berodach, quem patrem fuisse NabuchodonosorHebraei autumant, et in datione munerum, et congratulatione sanitatis suae ostenditquae eis juxta Septuaginta domum νεχοθὰ pro quaSymmachus transtulit aromatum suorum, et thesauros auri etargenti, et adoramentorum etunguenti optimi, quod in Hebraico scribitur olei boni, et omnes thesauros vasorumGazae, sive, ut ibi legitur, vasorum suorum. Gaza autem lingua Persarum divitiae nuncupantur, nec est Hebraeus sermo, sedbarbarus. « Non fuit, inquit, verbum. » Quod juxta Hebraicam consuetudinem, pro refrequenter accipitur, quod non ostenderet eis in domo sua, et in omni potestatesua. Unde Dei ira justissima, quoniam non solum thesauros suos atque palatii, sed ettempli ostenderit, quod certe fuit potestatis ejus, de cujus valvis atrii laminas antejam tulerat.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 4, Caput 20
  • In tempore illo misit Merodach Baladam, filius Baladam, rex Babyloniorum, litteras et munera ad Ezechiam. Audierat enim, quod aegrotasset Ezechias. Laetatus est autem in adventu eorum Ezechias, et ostendit eis domum aromatum, et aurum et argentum, et pigmenta varia. Unguenta quoque et domum vasorum suorum, et omnia, quae habere poterat in thesauris suis. Non fuit, quod non monstraret eis Ezechias in domo sua, et in omni potestate sua ( Es, 39, R4, 20, 12 et R4, 20, 13). Supra legimus (voir: R4, 18) , decimo quarto anno regis Ezechiae ascendisse Sennacherib, regem Assyriorum, super omnes civitates Juda munitas, et cepisse eas, et postea obsedisse Lachis, transisse Lobnam, misisse Jerusalem partem exercitus sui, caesaque per angelum centum octoginta quinque millia exercitus ejus, et ipsum fugisse Niniven, interfectumque a filiis in fano Dei sui, et regnasse pro eo Asarhadon filium ejus; aegrotasse Ezechiam, et recepisse, propheta nuntio, sospitatem; factum signum incredibile, ut sol decem horarum spatiis reverteretur ad ortum suum, et pene duplex dies fieret (voir: R4, 19) ; nunc legimus quod in tempore illo, hoc est, in eodem anno, quo haec gesta sunt omnia, misit Merodach Baladam, filius Baladam, rex Babylonis, litteras et numera ad Ezechiam, Asarhaddon, qui Sennacherib patri apud Assyrios in regnum successerat, de cujus seu morte seu vita Scriptura conticuit. Ex quo perspicuum est aliud fuisse tunc regnum Assyriorum, et aliud Babyloniorum. Denique Samariam, id est, decem tribus cepere Assyrii. Judam autem et Jerusalem postea legimus cepisse Chaldaeos, quorum rex Nabuchodonosor fuit. Et quia, apud eos astrorum observantia est, stellarumque cursus longo usu et exercitatione cognitus, quod et in Domini nativitate monstratur, intellexerunt solem reversum, diei spatia duplicata, servire ei quem solum Deum, id est, solem putabant. Cumque causas hujus miraculi rationemque perquirerent, fama per omnes gentes volitante, didicerunt propter aegrotationem regis Judaeae etiam cursum signi clarissimi commutatum. Quam non esse opinationem meam, sed Scripturae sanctae, Dierum Verba testantur, quae dixere post alia: Ipse est Ezechias, qui obturavit superiorem fontem aquarum Gion, et avertit eas subtus ad occidentem urbis David. In omnibus operibus suis fecit prospere quae voluit; attamen in legatione principum Babylonis, qui missi fuerant ad eum, et interrogarent de portento, quod acciderat super terram, reliquit eum Deus, ut tentaretur, et nota fierent omnia quae erant in corde ejus ( Ch2, 32). Idcirco autem tentationi relictus est, quia post tantam victoriam, et solis regressum, et congratulationem regni potentissimi: cor illius elevatum est. Denique in eodem volumine scribitur: Multi deferebant hostias et sacrificia Domino in Jerusalem, et munera Ezechiae regi Judae; et exaltatus est coram cunctis gentibus. In diebus illis aegrotavit usque ad mortem, et oravit Dominum, et exaudivit eum, et dedit ei signum (voir: R4, 20) . Sed non juxta beneficia quae acceperat retribuit: quia exaltatum est cor ejus, et facta est contra eum ira, et contra Judam et Jerusalem ( Ch2, 32). Rursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus dicit poenitentia mitigatam, inferens: Et humiliatus est postea, eo quod exaltatum fuisset cor ejus, tam ipse, quam habitatores Jerusalem; et idcirco non venit ira Domini super eos in diebus Ezechiae ( Ch2, 32). Laetatus est ergo in adventu legatorum Merodach, quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autumant, et in oblatione munerum et congratulatione sanitatis suae. « Ostenditque eis (juxta Septuaginta) domum Nechotha » pro qua Symmachus transtulit, « aromatum suorum, et thesauros argenti et auri et odoramentorum et unguenti optimi (quod in Hebraico scribitur, olei boni ), et omnes thesauros vasorum Gazae, » sive (ut ibi legitur) « vasorum suorum. » Gaza autem, lingua Persarum, divitiae nuncupantur; nec est Hebraeus sermo, sed barbarus. « Non fuit, inquit, verbum (quod, juxta Hebraicam consuetudinem, pro re frequenter accipitur:) quod non estenderet eis in domo sua et omni potestate sua. » Unde Dei ira justissima, quod non solum thesauros suos atque palatii, sed et templi ostenderit; quod certe fuit potestatis ejus, de cujus valvis auri laminas jam tulerat.

Auctor incertus

• Liber 4, Caput 29
  • Ostenditque eis domum aromatum suorum, et thesauros argenti et auri, et odoramentorum et unguenti optimi, et omnes thesauros vasorum suorum; non fuit res quam non ostenderit eis in domo sua et in omni potestate sua (voir: R4, 20, 13) . Unde iram Dei justissime merebatur, quod non solum thesauros suos atquepalatii, sed et templi ostenderet; quod certe fuit potestas ejus de cujusvalvis aureas laminas ante antulerat. Introivit autem Isaias propheta ad regem Ezechiam ( R4, 20, 14). Rursumque post corporis sanitatem et signi magnitudinem offerri cernimus aliam occasionem superbiae, quam ut prudens et Dei cultor vitare debuerat, nec monstrare alieni genis divitias suas, quas Deo tribuente possederat, ex quojuxta legis tropologiam discimus non mittendas margaritas ante porcos, necdandum sanctum canibus (voir: Mt, 7) (Matth. VII): qui enim fidelis est spiritu abscondit negotia, et quicumque hoc non fecerit, omnis virtus illius enervatur,periitque posteritas; et amisso virili robore, in muliebrem redigiturmollitudinem. Ingreditur ergo Isaias ad regem; et quasi nescius sciscitatur: Quid dixerunt viri isti? et unde venerunt? ( R4, 20, 14) Duo interrogat: quid locuti sunt,et unde venerunt. Ille ad unum respondit, altero praetermisso: De terra longinqua venerunt ad me, de Babylone ( R4, 20, 14), quod quanto terra longior sit unde venerunt, tantoiste rex gloriosior propter quem venerunt. Et venerunt, inquit, ad me, quod debuerat dicere: Venerunt ad glorificandumDeum, pro signi magnitudine de Babylone, quae urbs in toto orbe potentissimaest. Rursumque Isaias, Quid , inquit, viderunt in domo tua? ( R4, 20, 15) Etille respondit ex parte verum, quod omnia viderint in domo illius; nec fueritres quam non ostenderit eis in thesauris suis; sed alterum tacuit, de quoverebatur offensam, quod ostenderit ei cuncta quae habuerit in potestate sua,haud dubium quin et templi supellectilem. Propter quae Isaias Dei sermone profert sententiam: Audi verbum Domini exercituum: Veniet tempus quando omnia haec quae in domo tua sunt, et non tua, sed patrum tuorum labore quaesita, in Babylonem transferantur, et de semine tuo fiant eunuchi in aula regis (voir: Es, 39, 5 et Es, 39, 6) . Ex quo Hebraei volunt Danielem. Ananiam, Misahelem et Azariam, qui fuerunt de regio semine, factos esseeunuchos; quos in ministerio fuisse Nabuchodonosor non dubium est. Eunuchos enim, id est, abscissos, non negamus aliquos fuisse de semine regioin palatio regis Babylonis, juxta prophetiam beati Isaiae. Daniel et socios ejus credendum nullo modo est; quod si essent, depulchritudine corporis et aspectu illorum non timeret dux ille, qui eos adhucpueros erudiebat, quia species faciei solet deperire in pueris abscissis. Fuit autem consuetudo et apud antiquos, eunuchos vocare cubicularios etcustodes palatii, qui uxores habebant, et abscissi corpore non fuerunt. Dixitque Ezechias, Bonum verbum Domini quod locutus est; fiat tantum pax in diebus meis ( Es, 39, 8). In quo ab Hebraeis reprehenditur, cur non sit imitatus bonitatem Moysis, quilocutus est ad Deum: Aut dimitte eis hanc noxam, aut si non facies, dele me de libro quem scripsisti ( Ex, 32, 31 et Ex, 32, 32). Quid hoc loco prophetae sententia contra Ezechiam regem, nisi arrogantiumhypocritarum cogitationes suas in exquirenda hominum admiratione significat?Per omne enim quod hypocritae faciunt, occultis cogitationibus laudes hominumrequirunt. Operaturi quippe laudes suas cogitant; laudati autem secum taciti incogitationibus versant, gaudent se precibus in humana veste actioneclaruisse. Cumque inflati favoribus apud semetipsos intumescunt, saepe mirantur tacitietiam ipsi quod sunt, videri quotidie semetipsis altiores cupiunt, ac mirisinventionibus in opere excrescunt: quia sicut virtutes omne vitium enervant,sic arrogantia roborat: cogit namque mentem juvenescere, et contra viresvalere: quia et quod negat vigor valetudinis, imperat amor laudis. Unde et factis suis, ut diximus, arbitros inquirunt; si vero operi testesdeesse contingat, narrant ipsi quae gesserint. Cumque efferri favoribus coeperint, saepe eisdem operibus suis, quae egissese referunt, mentiendo aliquid adjungunt. Cum vero et vera dicunt, haec dicendo aliena faciunt, quia quaesitisremunerati favoribus, a vera et intima retributione vacant. In eo enim quod bona sua patefaciunt, ostendunt malignis spiritibus quasiinsidiantibus hostibus, unde praedentur. Horum ergo vitam illa cunctis notissima Ezechiae culpa figuravit, quipostquam una prece et sub unius noctis spatio centum octoginta quinque milliahostium, angelo feriente prostravit, postquam occasui proximum, ad altioracoeli spatia solem reduxit, postquam vitam propinquante jam termino coarctatamin tempora longiora protelavit, susceptis Babylonici regis nuntiis bona omniaquae possidebat ostendit; sed prophetae protinus vocem audivit: Ecce dies veniunt, et auferentur omnia quae in domo tua sunt in Babylonem, et non relinquetur quidquam, dicit Dominus ( Es, 39, 6). Sic nimirum hypocritae, postquam magnis virtutibus excrescunt, quia caveremalignorum spirituum insidias negligunt, et celari in eisdem virtutibus nolunt,bona sua ostendendo, hostium faciunt; et prodentes subito amittunt quidquiddiutius studentes operantur. Hinc per Psalmistam dicitur: Tradidit in captivitatem virtutes eorum, et pulchritudines eorum in manus inimici ( Ps, 77, 61). Virtus quippe et pulchritudo arrogantium inimici manibus traditur, quia omnebonum, quod per concupiscentiam laudum ostenditur, occulti adversarii viribusmancipatur. Hostes namque ad rapinam provocant, qui suas eorum notitiae divitiasdenudant: quousque enim ab aeternae patriae securitate disjungimur, in latronuminsidiantium iter ambulamus. Qui ergo in itinere depraedari formidat, abscondat necesse est bona quaeportat. O miseri, qui affectantes laudes hominum, in semetipsis dissipant fructuslaborum! Cumque se ostendere alienis oculis appetunt, damnant quod agunt. Quos nimirum maligni spiritus, cum ad jactantiam provocant, eorum, sicutdiximus, opera captivantes denudant. Hinc est enim quod per Evangelium Veritas dicit: Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua, ut sit eleemosyna tua in abscondito, et Pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi ( Mt, 6, 3 et Mt, 6, 4). Hinc est quod de electorum Ecclesia per Psalmistam dicitur: Omnis gloria ejus filiae regis ab intus ( Ps, 44, 14). Hinc Paulus ait: Gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae ( 2Co, 1, 12). Filia quippe regum Ecclesia, quae in bono est opere spiritalium principumpraedicatione generata, gloriam intus habet, quia hoc quod agit inostentationis jactantia non habet. Gloriam suam Paulus testimonium conscientiae memorat, quia dum favores orisalieni non appetit, vitae suae gaudia extra semetipsum ponere ignorat. Occultanda sunt ergo quae agimus, ne haec in hujus vitae itinere incauteportantes latrocinantium spirituum incursione perdamus.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 4, Caput 2
  • In diebus illis Ezechias laetatus est in adventu legatorum Merodach Baladan ( R4, 20, 12): quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autumant, et in oblatione munerum, et congratulatione sanitatis suae. Ostenditque eis domum aromatum suorum, et thesauros argenti, et auri, et odoramentorum, et unguenti optimi, et omnes thesauros vasorum suorum: non fuit res; quam non ostenderit eis in domo sua et in omni potestate sua ( R4, 20, 13): Unde iram Dei justissime merebatur, quod non solum thesauros suos, atque palatii, sed et templi ostenderet, quod certe fuit potestatis ejus, de cuius valvis aureas laminas ante jam tulerat.
• Liber 4, Caput 2
  • Intravit autem Isaias Propheta ad Regem Ezechiam ( R4, 20, 14). Rursumque post corporis sanitatem, et signi magnitudinem, offerri videmus aliam occasionem superbiae, quam ut prudens, et Dei cultor vitare debuerat, nec monstrare alienigenis divitias suas, quas Deo tribuente possederat, ex quo juxta leges quoque tropologiae discimus, non mittendas margaritas ante porcos, nec dandum sanctum canibus ( Mt, 7, 6). Qui enim fidelis est, spiritu abscondit negotia, et quicunque hoc non fecerit, omnis virtus illius enervatur, (peritque) per id quod posteritas, amisso virili robore in muliebrem redigitur mollitudinem. Ingreditur ergo Isaias ad regem, et quasi nescius sciscitatur quid dixerunt viri isti? et unde venerunt? ( R4, 20, 14 et Es, 39, 3) Duo interrogat, quid locuti sunt, et unde venerunt: ille ad unum respondit, altero praetermisso. De terra longinqua venerunt ad me, de Babylone ( R4, 20, 14). Quod quanto terra longior sit unde venerunt, tanto iste rex gloriosior, propter quem venerunt: Et venerunt, inquit, ad me, qui debuerat dicere: venerunt ad glorificandum Deum, pro signi magnitudine de Babylone, quae urbs in toto orbe potentissima est. Rursumque Isaias: Quid, inquit, viderunt in domo tua? Et ille respondit ex parte verum, quod omnia viderint in domo illius, nec fuerit res, quam non ostenderit eis in thesauris suis ( R4, 20, 13), sed alterum tacuit, de quo verebatur offensam: quod ostenderit eis cuncta, quae haberet in potestate sua: haud dubium quoniam et templi supellectilem ostenderit: propter quae Isaias Dei sermone profert sententiam: Audi verbum Domini exercituum ( Es, 39, 5) [mauvais référencement: vers 6] . Veniet tempus, quando omnia haec, quae in domo tua sunt, et non tuo, sed patrum tuorum labore quaesita, in Babylonem transferantur, et de semine tuo fiant eunuchi in aula regis. Ex quo Hebraei volunt Danielem, Ananiam, Misahelem, et Azariam, qui fuerunt de regio semine, factos esse eunuchos, quos in ministerio Nabuchodonosor fuisse non dubium est. ( (voir: Da, 1, 6 et Da, 1, 7) Hactenus etiam Rabanus. Reliqua docet Claudius.) Eunuchos enim, id est abscissos, non negamus aliquos fuisse de semine regio in palatio regis Babylonis, juxta prophetiam beati Isaiae, sed, de Daniel et sociis ejus credendum nullo modo est: quia si essent, de pulchritudine corporis et aspectu illorum non timeret dux ille, (voir: Da, 1, 10) qui eos adhuc pueros erudiebat, quia species faciei solet deperire in pueris abscissis. Fuit autem consuetudo apud antiquos eunuchos vocare cubicularios et custodes palatii, qui uxores habebant, et abscissi corpore non fuerunt.