Liber Primus Samuelis

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 23
  • Post haec David percussit cor suum, ( S1, 24, 6) etc. Facta quippe praepositorum oris gladio ferienda non sunt,etiam cum reprehendendarecte judicantur. Si quid vero contra eos vel in minimis lingua labitur, necesse est ut perafflictionem poenitentiae comprimatur, quatenus ad semetipsum redeat. Et cum praepositae potestati detraxerit, contra se judicium ejus qui illipraelatus est, perhorrescat: nam cum in praepositis delinquimus ejus ordinationi, quieos nobis praetuerit, obviamus. Unde Moyses quoque, cum contra se et Aaron conqueri populum cognovisset, ait: Nos enim quid sumus? ( Ex, 16) Nec contra nos est murmur vestrum, sed contra Dominum.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 24
  • Ascendit ergo David inde, et habitavit in locis tutissimis, Engaddi, ( S1, 24, 1) etc. (voir: Isid, sl) In eremo Engaddi, cum persequendum David Saul appeteret, ingressus est David speluncam, et ibi latitabat. Sed rex improvisis exceptus insidiis, quod innocuo moliebatur, inciderat. Scriptum est enim: Qui fodit foveam proximo suo, incidet in eam. ( Si, 27) David bona pro malis retribuens, inimicum non occidit, sed pro testimonio facti, oram regiae chlamydis amputans abstulit. Cum utique facilius esset exceptum insidiis adversarium perdere magis quam fallere. Quid ergo est quod iste fugiens a facie Saul in spelunca latuit? Quare autem latuit, nisi, ut occultaretur et non inveniretur? Quid est contegi spelunca, nisi contegi terra? Qui enim fugit in speluncam terra tegitur, ne videatur. Portabat Jesus terram, carnem, quam acceperat de terra, et in ea se occultabat, ne ab Judaeis inveniretur Deus. Si enim cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent. ( 1Co, 2) Quare ergo Dominum gloriae non invenerunt? Quia spelunca se texerat, id est, carnis infirmitatem oculis objiciebat, et majestatem divinitatis in corporis tegmine, tanquam speluncae abdito, contegebat. Illi non cognoscentes Deum, persecuti sunt hominem, nec mori potuit, nisi in homine, quia nec teneri potuit, nisi in homine. Opposuit ergo male quaerentibus terram, servavit bene quaerentibus vitam. Fugit ergo secundum carnem in speluncam a facie Saul, quia passus est, usque adeo se occultans coram Judaeis, ut moreretur. Sed quare usque ad mortem esse patiens voluit, ut fugeret a facie Saul in speluncam, quae inferior pars terrae potest accipi? Et certe manifestum et notum est omnibus, eum in monumento positum esse quod excisum fuerat in petra (voir: Mt, 27) . Hoc ergo monumentum spelunca erat. Illuc fugit noster David a facie Saul. Tandiu enim persecuti sunt illum Judaei, quousque poneretur in spelunca. Sed quid est quod Saul persecutor ad purgandum ventrem speluncam ingreditur, nisi quod Judaei conceptam in Christum malitiam mentis, quasi odorem fetidum emiserunt, et cogitata apud se noxia factis deterioribus, dum Christum perimunt, ostenderunt? Sed tamen David Saulem occidere noluit. Et cum eum in abdito occultatus antro haberet in potestate, servare potius quam occidere maluit. Ita et Christus dum esset in spelunca carnis, persecutorem populum in potestate habuit, et non occidit. Scriptum enim erat de eis per prophetam: Ne occideris eos. ( Jr, 41) Denique David tantummodo summitatem chlamydis ejus silenter abscidit, ut ostenderet prophetia Christum Judaeos non occidisse, sed eis tantum regni gloriam abstulisse, sicque eos pro persecutione sua vacuos sede vel imperio reliquisse. Chlamydis enim abscisio regni est amputatio. Hoc etiam alio loco idem Saul cum per inobedientiam peccasset, ostendit. Nam cum veniam precaretur, rogaretque Samuelem ut reverteretur cum illo ad placandum Deum, et noluisset, atque convertens faciem suam abiret, tenuit Saul pinnulam vestimenti ejus, et disrupit eam, et dixit ad eum Samuel: Disrupit Dominus regnum Israel de manu tua hodie, et dabit illud proximo tuo, et dividetur Israel in duos populos. ( S1, 15, 28) [mauvais référencement: S1, 15] Ergo rex iste personam figurate gerebat Judaeorum, significans quod inde amissurus erat regnum dum persequitur Christum. Item moraliter hujus rei gestum si quis quaesierit, ita accipere potest, ut per Saul mali rectores designentur. (voir: Greg, sl) Saul igitur ventrem purgare est pravos praepositos conceptam in corde malitiam usque ad opera miseri odoris extendere, et cogitata apud se noxia factis exterioribus exsequendo monstrare. Quem tamen David ferire metuit; quia piae subditorum mentes ab omni se peste obtrectationis abstinentes, praepositorum vitam nullo linguae gladio percutiunt, etiam cum de imperfectione reprehendunt. Qui et si quando propter infirmitatem sese abstinere vix possunt, ut extrema quaedam atque exteriora praepositorum mala, sed tamen humiliter loquantur, quasi oram chlamydis silenter incidunt. Quia videlicet dum praelati dignitati saltem innoxie et latenter derogant, quasi regis superpositi vestem foedant. Sed tamen ad semetipsos redeunt, seque vehementissime vel de tenuissima verbi laceratione reprehendunt. Unde et bene et illic scriptum est: Post haec David percussit cor suum, eo quod abscidisset oram chlamydis Saul ( S1, 24, 6). Facta quippe praepositorum oris gladio ferienda non sunt, etiam cum reprehendenda certe judicantur. Si quando vero contra eos vel in minimis lingua labitur, necesse est ut afflictione poenitentiae comprimatur, quatenus ad semetipsam redeat, cum praepositae potestati deliquerit, ejusque contra se judicium, qui sibi praelatus est, perhorrescat. Nam cum praepositis delinquimus, ejus ordinationi qui eos nobis praetulit, obviamus. Unde Moyses quoque cum contra se et Aaron populum conqueri cognovisset, ait: Nos enim quid sumus? Nec contra nos est murmur vestrum, sed contra Dominum. ( Ex, 16)

Auctor incertus

• Liber 1, Caput 25
  • Dehinc in eremo Engaddi cum persequendum David Saul appeteret, ingressus estDavid in speluncam, et ibi latebat. Sed et rex improvisis exceptus insidiis, quod innocuo moliebatur inciderat:scriptum est enim: Qui fodit foveam, incidet in eam. David autem bona pro malis retribuens, inimicum non occidit, sed protestimonio oram chlamydis regiae abstulit, cum facilius esset exceptum insidiisadversarium perdere magis quam fallere. Quid ergo est quod iste fugiens a facie Saul in spelunca latuit? Quare autemlatuit? nisi ut occultaretur et non inveniretur. Quid est contegi spelunca, nisi contegi terra? qui enim fugit in spelunca,terra tegitur ne videatur. Portabat autem terram Jesus carnem quam acceperat de terra, et in ea seoccultabat, ne a Judaeis inveniretur Deus; si enim cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent ( 1Co, 2, 8). Quare ergo Dominum gloriae non invenerunt? Quia in spelunca se texerat, idest, carnis infirmitatem solum objiciebat, et majestatem divinitatis corporistegmine tamquam speluncae abdito contegebat. Illi ergo non cognoscentes persecuti sunt hominem, nec mori potuit nisi inhomine, nec crucifigi potuit nisi in homine, quia nec teneri potuit nisi inhomine. Opposuit ergo male quaerentibus terram, servavit bene quaerentibus vitam:fugit ergo secundum carnem in speluncam a facie Saul, quia passus est, usqueadeo se occultans Judaeis, ut moreretur. Sed quare usque ad mortem voluit esse patiens, ut fugeret a facie Saul inspeluncam? Etenim spelunca inferior pars terrae potest accipi: et certe quodmanifestum est, et notum omnibus corpus ejus in monumento positum est, quoderat excisum in petra. Hoc ergo monumentum spelunca erat, illuc fugit nosterDavid a facie Saul; tamdiu enim persecuti sunt illum Judaei, quoadusqueponeretur in spelunca. Sed quid est quod Saul persecutor ad purgandum ventrem speluncam ingreditur,nisi quod Judaei in Christum conceptam mentis malitiam, quasi odorem fetidumemiserunt, et cogitata noxia factis deterioribus, dum Christum perimunt,ostenderunt: sed tamen David Saulem occidere noluit, et cum eum in abditooccultatus antro haberet in potestate, reservare potius quam occideremaluit. Ita et Christus dum esset in spelunca carnis, persecutorem populum inpotestate habuit, et non occidit. Scriptum enim erat de his per prophetam, Ne occideris eos. Tamen denique David summitatem chlamydis ejus silenter abscidit, utostenderet prophetia Christum Judaeos non occidisse, sed tamen ejus regnigloriam abstulisse, sicque eos persecutione sua vacuos sede vel imperioreliquisse; chlamydis enim abscisio regni est amputatio. In eo autem quod tantum veneratus est Saul ipse David, ut percusso cordepoenituerit, quando, in tenebroso occultatus antro quo etiam Saul urgenteintraverat necessitate naturae, exiguam particulam vestis ejus retrorsumlatenter abscidit, ut haberet unde monstraret quomodo ei pepercerit, cum possetoccidere, atque ita suspicionem de animo ejus, qua sanctum David putansinimicum suum vehementer persequebatur, auferret, futuri regni erat umbra inaeternitate mansuri. Oleum quippe illud quo unctus est pro charismate, ab eo christus estdictus. Ne itaque reus esset tanti sacramenti in Saule violati, quia vel indumentumejus sic attrectavit, extimuit; ita enim scriptum est, Et percussit cor Davidsuper eum, quia abstulit pinnam chlamydis ejus. Viri autem qui cum illo erant, ut Saulem in manus suas traditum interimeret,suadebant. Non mihi, inquit, contingat a Domino ut faciam verbum hoc domino meo christoDomini, inferre manum meam super eum, quia christus Domini hic est. Huic ergo umbrae futuri non propter ipsam, sed propter illud quodpraefigurabat, tanta veneratio exhibebatur. Moraliter vero quid per Saul, nisi mali rectores; quid per David, nisi bonisubditi designantur? Saul igitur ventrem purgare, est pravos praepositosconceptam in corde malitiam usque ad opera miseri odoris extendere, et cogitataapud se noxia factis deterioribus exsequendo monstrare. Quem tamen David ferire metuit, quia subditorum mentes ab omni se pesteobtrectationis abstinentes, praepositorum vitam nullo linguae gladiopercutiunt, etiam cum de imperfectione reprehendunt. Qui etsi quando propter infirmitatem sese vix abstinere possunt, ut extremaquaedam atque exteriora praepositorum mala, si tamen humiliter loquantur, quasioram chlamydis silenter incidunt: quia videlicet dum praelatae dignitati salteminnoxie et latenter derogant, quasi regis superpositi vestem foedant. Sed tamen ad semetipsos redeunt, seque vehementissime vel de tenuissima verbilaceratione reprehendunt. Unde bene et illic scriptum est: Post haec David percussit cor suum, eo quod abscidisset oram chlamydis Saul ( S1, 24, 6); facta quippepraepositorum oris gladio ferienda non sunt, etiam cum reprehendenda rectejudicantur. Si quando vero contra eos vel in minimis lingua labitur, necesse est ut perafflictionem poenitentiae cor prematur, quatenus ad semetipsum redeat, et cumpraepositae potestati deliquerit, ejus contra se judicium a quo sibi praelatusest perhorrescat. Nam cum praepositis delinquimus, ejus ordini qui nobis eos praetulitobviamus. Unde Moyses quoque cum contra se et Aaron conqueri populum cognovisset, ait: Nos enim quid sumus? Nec contra nos est murmur vestrum, sed contra Dominum ( Ex, 16, 8).

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Caput 1
  • Sed quid est quod Saul persecutor ad purgandum ventrem, speluncam ingreditur, nisi quod Judaei in Christum conceptam malitiam, quasi odorem fetidum emiserunt, et cogitata apud se noxia, factis deterioribus, dum Christum perimunt, ostenderunt. Sed tamen David Saulem occidere noluit: et cum eum, in abdito occultatus antro, haberet in potestate, reservare quam occidere maluit: ita et Christus dum esset in spelunca carnis, persecutorem populum in potestate habuit, et non occidit. Scriptum enim erat de his per Prophetam: Ne occideris eos ( Ps, 58, 12). Tantum denique David summitatem chlamidis ejus silenter abscidit, ut ostenderet prophetia Christum Judaeos non occidisse, sed eis tantum regni gloriam abstulisse: chlamidis enim abscissio regni est amputatio. In eo autem quod tantum Saul veneratus est ipse David, ut percusso corde pavitaverit, quando in tenebroso est occultatus antro, quo etiam Saul intraverat urgente necessitate naturae, et exiguam particulam vestis ejus retrorsum latenter abscidit, ut haberet, unde monstraret, quomodo ei pepercerit, cum posset occidere, atque ita suspicionem de animo ejus, qua sanctum David, putans inimicum suum, vehementer persequebatur, auferret, futuri regni erat umbra in aeternitate mansura: oleum quippe illud, quo unctus est chrismate, ab eo Christus est dictus. Ne itaque reus esset tanti sacramenti in Saule violati, quia vel indumentum ejus, sic attrectavit, extimuit, ita enim scriptum est: Et percussit cor David super eum, quia abstulit pinnam chlamidis ejus ( S1, 24, 6). Viri autem, qui cum illo erant, et ut Saulem in manus suas traditum interimere suadebant, non mihi, inquit, contingat a Domino, si fecero hoc verbum Domino meo Christo Domini, inferre manum meam super eum, quia Christus Domini est hic ( S1, 24, 7); huic ergo umbrae futurae non propter ipsam, sed propter illud, quod praefigurabat tanta veneratio exhibebatur. Moraliter vero, quid per Saul, nisi mali rectores? quid per David, nisi boni subditi designantur? Saul igitur ventrem purgare, est pravos praepositos conceptam in corde malitiam, usque ad opera miseri odoris extendere, et cogitata apud se noxia, factis exterioribus exsequendo demonstrare. Quem tamen David ferire metuit, quia piae subditorum mentes ab omni se peste obtrectationis abstinentes, praepositorum vitam nullo linguae gladio percutiunt, etiam cum de imperfectione reprehendunt. Qui, et si quando propter infirmitatem sese abstinere vix possunt, ut extrema quaedam, atque exteriora praepositorum mala, sed tamen humiliter, loquantur, quasi oram chlamidis silenter incidunt; quia videlicet dum praelatae dignitati saltim innoxie, et latenter derogant, quasi regis superpositi vestem secant: sed tamen ad semetipsos redeunt, seque vehementissime, vel de tenuissima verbi laceratione reprehendunt. Unde bene, et illic scriptum est: Post haec David percussit cor suum, eo quod abscidisset oram chlamidis Saul: ( S1, 24, 6) facta quippe praepositorum oris gladio ferienda non sunt, etiam cum reprehendenda recte judicantur. Si quando vero contra eos, vel in minimis lingua labitur, necesse est, ut per afflictionem poenitentiae comprimatur, quatinus ad semetipum redeat, et cum praepositae potestati deliquerit, ejus contra se judicium, a quo sibi praelatus est, perhorrescat. Nam cum praepositis delinquimus, ordini ejus, qui eos nobis praetulit, obviamus. Unde Moises quoque, cum contra se, et Aaron conqueri populum cognovisset ait: Nos enim quid sumus? nec contra nos est murmur vestrum, sed contra Dominum ( Ex, 16, 8).