Liber Psalmorum

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 3, Caput 15
  • Et dixit Elias Thesbites de habitatoribus Galaad ad Achab: Vivit Dominus Deus Israel, in cujus conspectu sto, si erit annis his ros et pluvia, nisi juxta oris mei verba. Et factum est verbum Domini ad eum, dicens: Recede hinc et vade contra orientem, et absconde te in torrente Carith qui est contra Jordanem et ibi de torrente bibes, corvisquepraecepi ut pascant te ibi. Abiit ergo et fecit juxta verbum Domini: cumque abiisset sedit in torrente Carith qui est contra Jordanem. Corvi quoque deferebant ei panem et carnes mane: similiter panem et carnes vesperi, et bibebat de torrente. Post dies autem aliquantos siccatus est torrens, non enim pluerat super terram. ( R3, 17, 1, R3, 17, 2, R3, 17, 3, R3, 17, 4, R3, 17, 5, R3, 17, 6 et R3, 17, 7) Priusquam allegorice quid ista significent disseramus, libet inquirere juxtamoralitatem, quid est quod ait: « Vivit Dominus in cujus conspectu sto. » Sciendum estquod duobus modis in conspectum Domini venimus, cum in extremo judicio ante tribunalejus assistimus. Nam quoties Conditoris nostri potentiam ad sensum reducimus, toties in conspectuillius stamus. Unde recte nunc per virum Dei Eliam dicitur: Vivit Dominus Deus Israel in cujus conspectu sto. ( R3, 17, 1) His justus in conspectu Domini stat ut fideliter vivat, illic ut veracitercoronam vitae accipiat. Thesbi igitur unde Elias Thesbites dicitur, civitas est Galaaditis regionis. Caeterum spiritaliter Elias rectius Dei Filio assimilatus est, cui et auctoritaset nomen veri Dei congruit: Elias enim Dominus Deus interpretatur, sive fortis Deus, quod nomen substantialiter Dei Filio inest, auctoritatem sibividelicet faciendi quid velit naturaliter vindicans. De quo per Psalmistam dicitur: Fortis Dominus, potens in praelio. ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23] Thesbites autem captivans sive convertens interpretatur,sicut et de Domino scriptum est: Converte, Domine, captivitatem nostram. ( Ps, 125, 4) [mauvais référencement: Ps, 125] Et sicut Melchisedech in Scripturis (qui utique typum gessit Salvatoris) origotacetur, ita et Eliae; in illius enim praefiguratione genus minime narratur, cumsubito nomen illius introducitur, ex quo tribu vel familia ortus sit minimeprofertur. Torrens Cison qui et Carith interpretatur cognitio, sive concisio, vel divisio, quod Judaico populo congruere certissimumest. Panes vero et carnes ex quibus Elias, ministrantibus corvis, pastus est, operapietatis et obsequium, quod eidem Domino a fidelibus ex populo Judaeorum exhibitumest, praefigurasse non dubium est. Siccatio torrentis abolitionem significat legis, quam, adveniente Salvatore, incarnalibus observationibus defecisse certum est. Nonnulli volunt aliter intelligi, quod nobis dissonum esse videtur,quibusdam inlocis. Absconditus est (inquiunt) Elias noster in torrente Carith, qui interpretatur calvus, et ibi de torrente bibit, cum in calvariae loco, ubi abscondita estvirtus gloriae ejus, de torrente mortalitatis nostrae Dominus gustavit. Corvi autem pascebant Eliam, deferentes ei panem et carnes mane et vesperi, cumgentilitas de nigredine peccatorum veniens, Christo Domino salutem nostram esurienti,panem fidei et spem resurrectionis per gratiam ejus illuminata offert, mane videlicet,evangelicae praedicationis. Et item panem et carnes vesperi similiter defert, cum eamdem fidem usque ad finemmundi servans incontaminatam, cum carnis resurrectione venienti judicipraesentat. Post dies autem aliquantos siccatus est torrens, ( R3, 17) quia consummato cursu praesentisvitae, absorpta erit mors in victoria ( 1Co, 15): etiam ultra mors non erit, neque luctus, neque clamor, quae prima abierunt. ( Ap, 21) Hanc etenim intelligentiam prudenti lectori relinquimus, si hanc sibi eligerevoluerit, quia nobis de corvorum refragare videtur intellectu.
• Liber 4, Caput 16
  • Anno tertio Oseae, filii Ela regis Israel, regnavit Ezechias, filius Achaz regis Juda. Viginti quinque annorum erat cum regnare coepisset, et viginti novem annis regnavit in Hierusalem. Nomen matris ejus Abia, filia Zachariae. Fecitque quod erat bonum coram Domino, juxta omnia quae fecerat David pater suus. Ipse dissipavit excelsa, et contrivit statuas, et succidit lucos, confregitque serpentem aereum, quem fecerat Moyses. Siquidem usquead illud tempus filii Israel adolebant ei incensum. Vocavitque eum nomen ejus Nahasthan. Et in Domino Deo Israel speravit. ( R4, 18, 1, R4, 18, 2, R4, 18, 3, R4, 18, 4 et R4, 18, 5) Siquidem Nahasthan interpretatur aes eorum, ut quem illi pro numinecolebant in dictis ejus metallum eum esse non deum agnoscerent. Et quia Ezechias in hoc quod excelsa dissipavit, et statuas contrivit, atquesuccidit lucos, necnon et omnia simulacra comminuit, Salvatoris typum tenet. Interpretatur enim Ezechias apprehendens Dominum vel fortitudo Domini. In eo ipso utique quod ipsum serpentem aeneum quem Moyses fecit,comminuit, Redemptoris figuram convenienter tenet. Non solum enim Dominus noster ac Redemptor, de quo per Prophetam dicitur: Dominus fortis Dominus potens in praelio, ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23] idolagentium contrivit, et omnia simulacra eorum dissipavit, quatenus Deiomnipotentis notitiam haberet, ejusque cultui digne manciparentur, quin ipsam litteramlegis Mosaicae, quam ille populus legalis assidua lectione resonabat, ac pro magnohabebat, contrivit, ac sensum spiritualem in ea intelligere eos docuit.
• Liber 4, Caput 20
  • Reversusque est Josias Hierusalem, et praecepit omni populo, dicens: Facite Phase Domino Deo vestro, secundum quod scriptum est in libro foederis hujus, ( R4, 23, 21) etc. Quod autem praedictus rex ejectis idolis de terra, necnon pythonibus et ariolis,et omnibus immunditiis atque abominationibus ablatis, in octavo decimo anno regni suiDomino phase celeberrimum fecisse legitur, moraliter docet nos ut purgemus primumterram cordis nostri ab omnibus vitiis, et mundemus actus nostros ab omni inquinamentopeccatorum, et ab operibus mortuis, ut servire possimusDeo viventi, sicque gratumDomino celebremus Pascha, non utique in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis. ( 1Co, 5) Secundum autem allegoriam, Josias iste typum tenet Domini Salvatoris, qui saluset fortitudo Domini merito dicitur, quia ipse est de quo Scriptura dicit: Dominus fortis, Dominus potens in praelio, ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23] et alibi: Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. ( Mt, 1, 21) [mauvais référencement: Mt, 1] Ipse quidem zelo Dei mundat terram Juda et Hierusalem ab omnibus immunditiis etabominationibus, qui per Prophetam dixit: Zelus domus tuae comedit me; ( Ps, 68, 10) [mauvais référencement: Ps, 68] de quo et Joannes ait: Cujus ventilabrum in manu sua, et purgabit aream suam; ( Mt, 3, 12) [mauvais référencement: Mt, 3] de quo et Malachias dicit: Ecce venit, dicit Dominus exercituum: Et quis poterit diem cogitare adventus ejus, et quis stabit ad videndum eum? Ipse enim quasi ignis conflans, et quasi herba fullonum, et sedebit conflans, et emundans argentum, et purgabit filios Levi. Et conflabit eos quasi aurum et quasi argentum, et erunt Domino offerentes sacrificia in justitia. Et placebit Deo sacrificium Juda et Hierusalem, sicut dies saeculi, et sicut anni antiqui. Et accedam ad vos in judicio, et ero testis velox maleficis, et adulteris, et perjuris, et qui calumniabantur mercedem mercenarii et humiliabant viduas et pupillos, et opprimunt peregrinum, nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum. ( Ma, 3) Celebrat ergo Josias noster verum Pascha inoctavo decimo anno regni sui, quandoin octava aetate generali resurrectione perpetrata, sanctos suos cum perfectionebonorum operum, perducit ad aeternae beatitudinis denarium accipiendum, ejectis priusomnibus scandalis de regno ejus: de quo praedictus Propheta ait: Ecce enim dies veniet succensa quasi caminus, et erunt omnes superbi, et omnes facientes impietatem stipula. Et inflammabit eos dies veniens, dicit Dominus exercituum, quae non derelinquet eis radicem et germen. Et orietur vobis timentibus nomen meum sol justitiae, et sanitas in pennis ejus. Egrediemini et salietis quasi vituli de armento, et calcabitis impios cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum. ( Ma, 4) Et recte dictum est quod non factum (fuerit) Phase tale a diebus judicum, qui judicaverunt Israel, et omnium dierum regum Israel, et regum Juda, sicut in octavo decimo anno regis Josiae in Hierusalem: ( R4, 23, 22 et R4, 23, 23) quia, ablatis figuris, veraciter in die judicii transibunt sancti de morte advitam, de corruptione ad gloriam. Sicque in conspectu Conditoris sui in coelesti Hierusalem in aeternum gaudebunt,quia videbitur Deus deorum in Sion: Et civitas illa non eget sole neque luna ut luceant in ea. Nam claritas Dei illuminabit eam, et lucerna ejus est Agnus, et ambulabunt gentes in lumine ejus, et reges terrae afferent gloriam suam et honorem in illa, et portae ejus non claudentur per diem; nox enim non erit illic, et afferent gloriam et honorem gentium in illam. Nec intrabit in eam aliquid coinquinatum, et faciens abominationem et mendacium,nisi qui scripti sunt in libro vitae Agn. ( Ap, 21) Et nomen civitatis ex illa die Dominus ibidem. Benedictus Dominus quoniam mirificavit misericordiam suam in civitatem circumstantiae. ( Ps, 30, 22) [mauvais référencement: Ps, 10]

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 3, Caput 16
  • Et factum est verbum Domini ad eum, dicens: Recede hinc et vade contra Orientem, et abscondere in torrente Carith, qui est contra Jordanem, et ibi de torrente bibes; corvisque praecepi ut pascant te ibi. Abiit ergo, et fecit juxta verbum Domini. Cumque abiisset, sedit in torrente Carith, qui est contra Jordanem. Corvi quoque deferebant ei panem et carnes mane, similiter panem et carnes vespere, et bibebat de torrente. Post dies autem siccatus est torrens, non enim pluerat super terram ( R3, 17, 2, R3, 17, 3, R3, 17, 4, R3, 17, 5, R3, 17, 6 et R3, 17, 7), etc. Quid ergo Elias, qui interpretatur Deus Dominus, sive Deus meus, aut fortis Deus, significat, nisi Christum Dominum nostrum, de quo scriptum est: Dominus fortis, Dominus potens in praelio ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23]? Absconditus est Elias noster in torrente Carith, qui interpretatur calvus, et ibi de torrente bibit, cum in calvariae loco, ubi abscondita est virtus gloriae ejus, de torrente mortalitatis nostrae gustavit. Corvi autem pascebant Eliam, deferentes ei panem et carnes mane, panem et carnes vespere, cum gentilitas de nigredine peccatorum veniens Christo Domino, salutem nostram sitienti, panem fidei et spem resurrectionis, per gratiam ejus illuminata, offert, mane videlicet praedicationis Evangelicae; et item, panem et carnes vespere similiter defert cum eamdem fidem usque ad finem mundi servans incontaminatam cum carnis resurrectione venienti Judici praesentat. Post dies autem siccatus est torrens, quia, consummato cursu praesentis saeculi, absorpta perit, neque luctus, neque clamor, quia prima abierunt ( 1Co, 15 et Ap, 21).
• Liber 4, Caput 18
  • Anno tertio Oseae, filii Hela regis Israel, regnavit Ezechias, filius Achaz regis Juda. Viginti quinque annorum erat cum regnare coepisset, et viginti novem annis regnavit in Jerusalem. Nomen matris ejus Abia filia Zachariae. Fecitque quod erat bonum coram Domino juxta omnia quae fecerat David pater ejus. Ipse dissipavit excelsa, et contrivit statuas, et succidit lucos, confregit quoque serpentem aereum, quem fecerat Moyses. Siquidem usque ad tempus illud filii Israel adolebant ei incensum, vocavitque eum Nohestan: Et in Domino Deo Israel speravit ( R4, 18, 1, R4, 18, 2, R4, 18, 3, R4, 18, 4 et R4, 18, 5), etc. Recte ergo Ezechias serpentem, cui adolebant filii Israel incensum, et quem ipse confregit, Nohestan vocavit, quia in Domino Deo Israel, non in aeneo serpente, ipse speravit. Siquidem Nohestan interpretatur Aes eorum, ut quem illi pro numine colebant in dictis ejus, metallum eum esse, non Deum, agnoscerent. Et quia Ezechias in hoc, quod excelsa dissipavit, et statuas contrivit, atque succidit lucos, nec non et omnia simulacra comminuit, Salvatoris typum tenet; interpretatur enim Ezechias apprehendens Dominum, vel fortitudo Domini, in eo ipso utique, quod illum serpentem aeneum, quem Moyses fecit, comminuit, Redemptoris nostri figuram convenienter tenet. Non solum enim Dominus noster ac Redemptor, de quo per Prophetam dicitur: Dominus fortis, Dominus potens in praelio ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23], idola gentium contrivit, et omnia simulacra eorum dissipavit, quatenus unius Dei omnipotentis notitiam haberent, ejusque cultui digne manciparentur: quin ipsam litteram legis Mosaicae, quam ille populus legalis assidua lectione resonabat, ac pro magno habebat, contrivit, ac sensum spiritalem in ea intelligere eos docuit.
• Liber 4, Caput 23
  • Reversusque est Josias Jerusalem, et praecepit omni populo, dicens: Facite phase Domino Deo vestro, secundum quod scriptum est in libro foederis hujus ( R4, 23, 20 et R4, 23, 21), etc. Quod autem praedictus rex ejectis idolis de terra, necnon pythonibus et ariolis et omnibus immunditiis atque abominationibus ablatis, in octavo decimo anno regni sui Domino phase celeberrimum fecisse legitur, moraliter docet nos, ut purgemus primum terram cordis nostri ab omnibus vitiis et mundemus actus nostros ab omni inquinamento peccatorum, et ab operibus mortuis, ut servire possimus Deo viventi. Sicque gratum Domino celebramus pascha non utique in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis ( 1Co, 5). Secundum allegoriam autem Josias iste typum tenet Domini Salvatoris qui salus et fortitudo Domini merito dicitur, quia ipse est de quo Scriptura dicit: Dominus fortis, Dominus potens in praelio ( Ps, 23, 8) [mauvais référencement: Ps, 23]. Et alibi: Ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum ( Mt, 1, 21) [mauvais référencement: Mt, 1]. Ipse quidem zelo Dei mundat terram Juda et Jerusalem ab omnibus immunditiis et abominationibus, qui per prophetam dixit: Zelus domus tuae comedit me ( Ps, 68, 10) [mauvais référencement: Ps, 68]. De quo et Joannes ait: Cujus ventilabrum in manu sua, et purgabit aream suam ( Mt, 3, 12) [mauvais référencement: Mt, 3]. De quo et Malachias dicit: Ecce venit, dicit Dominus exercituum, quis poterit cogitare diem adventus ejus, et quis stabit ad videndum eum? Ipse enim quasi ignis conflans, et quasi herba fulloNum. Et sedebit conflans et emundans argentum, et purgabit filios Levi. Et colabit eos, quasi aurum, et quasi argentum, et erunt Domino offerentes sacrificia in justitia. Et placebit Deo sacrificium Juda et Jerusalem, sicut dies saeculi, et sicut anni antiqui. Et accedam ad vos in judicio, et ero testis velox maleficis, et adulteris, et perjuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii, et humiliant viduas et pupillos, et opprimunt peregrinum, nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum ( Ma, 3). Celebrat ergo Josias noster verum phase in octavo decimo anno regni sui, quando in octava aetate, generali resurrectione perpetrata, sanctos suos cum perfectione bonorum operum perducet ad aeternae beatitudinis denarium accipiendum, ejectis prius omnibus scandalis de regno ejus (voir: Mt, 13 et Mt, 20) . De quo praedictus propheta ait: Ecce enim dies veniet succensa, quasi caminus, et erunt omnes superbi, et omnes facientes impietatem stipula, et inflammabit eos dies veniens, dicit Dominus exercituum. Quae non relinquet eis radicem et germen. Et orietur vobis timentibus nomen meum Sol Justitiae. Et sanitas in pennis ejus. Et egrediemini, et salietis, sicut vituli de armento, et calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum ( Ma, 4). Et recte dictum est quod non factum fuerit phase tale a diebus Judicum, qui judicaverunt Israel, et omnium dierum regum Israel, et regum Juda, sicut in octavo decimo anno regis Josiae in Jerusalem, quia, ablatis figuris, veraciter in die judicii transibunt sancti de morte ad vitam, de corruptione ad gloriam: sicque in conspectu conditoris sui in coelesti Jerusalem in aeternum gaudebunt, quia videbitur Deus deorum in Sion ( Ps, 83, 8) [mauvais référencement: Ps, 83]. Et civitas illa non eget sole, neque luna, ut luceant in ea. Nam claritas Dei illuminabit eam, et lucerna ejus Agnus est, et ambulabunt gentes in lumine ejus, et reges terrae afferent gloriam suam et honorem in illam, et portae ejus non claudentur per diem. Nox enim non erit illic. Et afferent gloriam et honorem gentium in illam, nec intrabit in eam aliquid coinquinatum, et faciens abominationem et mendacium, nisi qui scripti sunt in libro vitae Agni ( Ap, 21). Et nomen civitatis ex illa die, Dominus ibidem ( Ez, 35). Benedictus Dominus quoniam mirificavit misericordiam suam in civitate circumstantiae ( Ps, 30, 22) [mauvais référencement: Ps, 30].

Auctor incertus

• Liber 2, Caput 10
  • Sequitur psalmus XVII. Et merito quaeritur cur solus iste psalmus in libris Regum reperiaturconscriptus. Nec immerito psalmus iste in Regum libris solus invenitur, quia regnum illudsignificat ubi adversarium non habebimus; titulus enim ejus est: In die qua eripuit eum Dominus de manu inimicorum ejus, et de manu Saul ( Ps, 17, 1); quis enimfiguratur in David, nisi ille qui venit secundum carnem ex semine David? Quiutique in corpore suo, quod est Ecclesia, adhuc patitur inimicos, unde illipersecutori, quem voce prostravit, et in suum corpus trajiciens quodammodomanducavit, insonuit de coelo: Saule, Saule, quid me persequeris? ( Ac, 9, 4) Quando autem meretur eripi hoc corpus de manu inimicorum ejus,nisi cum illa novissima inimica destruetur mors, ut perveniatur ad regnum Dei? Diligam te, Domine, virtus mea ( Ps, 17, 2). Diligam te, Domine, per quem fortis sum. Domine, firmamentum meum, et refugium meum, liberator meus ( Ps, 17, 3). Domine, qui me firmasti, quia refugi ad te; refugi ad te, quia liberasti me. Deus meus adjutor meus, et sperabo in eum ( Ps, 17, 3). Deus meus qui mihi adjutorium prius vocationis tuae praestitisti, ut sperarein te possim. Protector meus, et cornu salutis meae, et liberator meus ( Ps, 17, 3). Protector meus, quia non de me praesumpsi, quasi erigens adversum te cornusuperbiae; sed te ipsum cornu, hoc est, firmam celsitudinem salutis inveni,quod ut invenirem redemisti me. Laudans invocabo Dominum, et ab inimicis meis salvus ero ( Ps, 17, 4). Non meam gloriam, sed Domini quaerens, invocabo Dominum; et non erit undemihi noceant iniquitatis errores. Circumdederunt me dolores mortis ( Ps, 17, 5), hoc est dolores carnis. Et torrentes iniquitatis conturbaverunt me ( Ps, 17, 5). Turbae iniquae ad tempus commotae velut flumina pluvialia cito desitura,egerunt ut conturbarent me. Dolores inferni circumdederunt me ( Ps, 17, 6). In his qui me circumdederunt ut perderent, erant dolores invidiae, qui mortemoperantur, perducuntque ad infernum peccati. Praevenerunt me laquei mortis. Praevenerunt me ut priores nocere vellent, quod eis postea redderetur. Tales autem homines capiunt in perditionem, quibus mala persuaserintjactatione justitiae, cujus non re, sed nomine adversus gentesgloriantur. Et in pressura mea Et exaudivit de corde meo, in quo habitat, vocem meam. Et clamor meus in conspectu ejus ( Ps, 17, 7). Et clamor meus, quem non in auribus hominum, sed coram ipso intus habeo, introivit in aures ejus ( Ps, 17, 7). Et commota est, et contremuit terra ( Ps, 17, 8). Ita clarificato Filio, commoti sunt et contremuerunt peccatores. Et fundamenta montium conturbata sunt ( Ps, 17, 8). Et spes superborum, quae in hoc fuerunt saeculo, conturbatae sunt. Et commota sunt, quoniam iratus est eis ( Ps, 17, 8) Dominus, ut scilicet jam fundamentum non haberet in cordibus hominum spes temporalium bonorum. Ascendit fumus in ira ejus ( Ps, 17, 9). Ascendit lacrymosa deprecatio poenitentium, cum cognovissent quid minetur Deus impiis. Et ignis a facie ejus exardescet ( Ps, 17, 9). Et flagrantia charitatis post poenitentiam de notitia ejus exardescet. Carbones succensi sunt ab eo ( Ps, 17, 9). Quia jam mortui erant deserti ab igne boni desiderii ac luce justitiae, et frigidi tenebrosique remanserant, rursus accensi et illuminati revixerunt. Et inclinavit coelum et descendit. ( Ps, 17, 10) Et humiliavit justum ut descenderet ad hominum infirmitatem. Et caligo sub pedibus ejus ( Ps, 17, 10). Caligo ei sub pedibus est, quia non ea claritate ab inferioribus cernitur,quae in superioribus dominatur; impii enim, qui terrena sapiunt, caliginemalitiae suae non cognoverunt eum, terra enim sub pedibus eis, tamquamscabellum pedum ejus. Et ascendit super Cherubin, et volavit ( Ps, 17, 11). Cherubin quippe Plenitudo scientiae dicitur. Proinde super plenitudinem scientiae ascendisse et volasse perhibetur, quiamajestatis ejus celsitudinem scientia nulla comprehendit. Volavit ergo qui longe in altum ab intellectu nostro se rapuit, ut nemo adDeum perveniret, nisi per charitatem: plenitudo enim legis charitas. Et cito se incomprehensibilem monstravit dilectoribus suis, ne illumcorporeis imaginationibus comprehendi arbitrarentur. Super Cherubin Dominus ascendit et volavit, quia super plenitudinemscientiae, quae esse in hominibus potuit, incarnationis suae gloriam exaltaredignatus est; ut hoc ejus volare, sit potentiae suae mysterium ab intellectuhumano subducere; quantalibet enim plenitudine scientiae vita spiritaliumfulgeat, apprehendere non valet quomodo factum sit ut qui exstititconciperetur, et ante saecula auctor hominum nasceretur homo in finesaeculorum, Deus caro, Verbum infans fieret. Unde et recte illic additur: Volavit super pennas ventorum. ( Ps, 17, 11) Quia videlicet transcendit omnes intellectus animarum. Vento quippe animam figurari pro velocitate suae cogitationis, noninconvenienter accipimus. Illa autem celeritas qua se incomprehensibilem esse monstravit, supervirtutes animarum est, quibus se velut pennis, aeternis timoribus in auraslibertatis extollunt. Et posuit tenebras latibulum suum ( Ps, 17, 12). Et posuit obscuritatem sacramentorum, et occultam spem in corde credentium,ubi lateret ipse non eos deserens: quia dum caligine nostrae infirmitatisobscuramur, per ignorantiam nostram nobis absconditur, ne a nobis modo inaeterna et firma claritate videatur. In his etiam tenebris ubi per fidem adhuc ambulamus, non per speciem, quamdiuquod non videmus speramus, per patientiam exspectamus. Quia vero auctor noster nobis in hoc exsilio dejectis, lucem suae visionisabstulit, sese nostris oculis quasi in tenebrarum latibula abscondit, quasnimirum caecitatis nostrae tenebras cum studiose conspicimus, mentem ad lamentarevocamus; flet enim caecitatem quam foris patitur, si humiliter meminit, quode interiori lumine privatur. Cumque tenebras quibus circumdatur respicit, per splendoris intima ardenti sedesiderio affligit, omnique intentionis visu semetipsam concutit, et supernamlucem quam condita deseruit, repulsa quaerit. Unde fit plerumque ut in ipsis piis fletibus illa interni gaudii claritaserumpat, et mens, quae in corpore prius caeca jacuerat, ad inspectionemfulgoris intimi superius vegetata convalescat. In circuitu ejus tabernaculum ejus ( Ps, 17, 12). Conversi tamen ad ipsum ambiunt, qui credunt ei, quia in medio ipsorum est,cum omnibus aequaliter favet, in quibus tamquam in tabernaculo habitat in hoctempore. Tenebrosa aqua in nubibus aeris ( Ps, 17, 12). Nec propterea quisquam in illa luce quae futura est, cum ex fide ad speciemvenerimus, jam esse arbitretur, si Scripturas recte intelligit; in prophetisenim atque in omnibus divini verbi praedicatoribus doctrina obscura est, quiaante adventum Domini dum occultis sacramentis gravidi in ministeriis mensamgestarent, intuentium oculi eorum intelligentia caligabant. Prae fulgore in conspectu ejus ( Ps, 17, 13). In comparatione fulgoris, qui est in conspectu manifestationis ejus. Nubes ipsius transierunt ( Ps, 17, 13). Praedicatores verbi ejus non jam in Judaeae finibus continentur, sedtransierunt ad gentes, et universa mundi spatia miraculorum claritatepercurrunt. Grando et carbones ignis ( Ps, 17, 13). Objurgationes figuratas, quibus velut grandine corda dura tunduntur, si terradura et mitis, id est pius animus exceperit, duritia grandinis in aquam, id estterror fulguratae et quasi congelatae objurgationis, in doctrinam satiantemresolvitur, igne autem charitatis accensa corda reviscunt. Haec omnia in nubibus ipsius ad gentes transierunt, quia videlicet sanctiviri corda audientium et terrentes feriunt, et blandientes infundunt; nam,quemadmodum feriant propheta testatur dicens: Virtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam narrabunt ( Ps, 144, 6). Et quemadmodum blandientes rigent, secutus adjunxit: Memoriam abundantiae suavitatis tuae eructabunt, et justitia tua exsultabunt ( Ps, 144, 7). Et intonuit de coelo Dominus ( Ps, 17, 14). Et evangelica tuba de corde justi sonuit. Et Altissimus dedit vocem suam ( Ps, 17, 14), ut haberemus eam, et in profundo rerumhumanarum audiremus coelestia. Et emisit sagittas, et dissipavit eos ( Ps, 17, 15). Et emisit evangelistas pennis virtutum recta itinera transvolantes, non suis,sed ejus a quo missi sunt, ut aliis essent odor vitae in vitam, aliis odormortis in mortem. Et coruscationes multiplicavit, et conturbavit eos, et apparuerunt fontes aquarum ( Ps, 17, 15 et Ps, 17, 16). Et apparuerunt qui facti erant in praedicantibus fontes aquarum, salientiumin vitam aeternam. Et revelata sunt fundamenta orbis terrarum ( Ps, 17, 16). Relati sunt prophetae, qui non intelligebantur super quos aedificaretur orbisterrarum credens Domino. Ab increpatione tua, Domine ( Ps, 17, 16). Clamantis, Appropinquabit super vos regnum Dei ( Lc, 10, 9). Ab inspiratione spiritus irae tuae ( Ps, 17, 16). Dicentis: Nisi poenitentiam egeritis, omnes similiter moriemini (voir: Lc, 13, 3) . Misit de summo et accepit me ( Ps, 17, 17). Vocando ex gentibus in haereditatem gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam aut rugam ( Ep, 5, 27) (voir: Ct, 4, 7) . Assumpsit me de multitudine aquarum ( Ps, 17, 17). Assumpsit me de multitudine populorum. Eruit me de inimicis meis fortissimis ( Ps, 17, 18). Eruit me de inimicis meis, qui praevaluerunt ad affligendam et adpervertendam istam temporalem vitam meam. Et ab his qui oderunt me, quoniam confortati sunt super me ( Ps, 17, 18). Ab his qui oderunt me, quoniam confortati sunt super me, quamdiu sub ipsissum ignorans Deum. Praevenerunt me in die afflictionis meae ( Ps, 17, 19). Priores mihi nocuerunt in tempore, quo mortale et laboriosum corpusgero. Et factus est Dominus firmamentum meum ( Ps, 17, 19). Et quoniam amaritudine miseriarum firmamentum terrenae voluptatiscontribulatum atque convulsum est, factus est Dominus firmamentum meum. Et eduxit me in latitudinem ( Ps, 17, 20). Et quia carnales patiebar angustias, eduxit me in spiritalem fideilatitudinem. Eruit me, quoniam voluit me, quoniam voluit me, antequam illum egovellem. Eruit me de inimicis meis potentissimis ( Ps, 17, 18), qui mihi invident jam volentieum. Et ab his qui oderunt me ( Ps, 17, 18), quia volo eum. Et retribuet mihi Dominus secundum justitiam ( Ps, 17, 21) bonae voluntatis; qui prior praebuit misericordiam antequam haberem bonam voluntatem. Et secundum puritatem manuum mearum retribuet mihi ( Ps, 17, 21), et secundumpuritatem factorum meorum retribuet mihi, qui tribuit mihi ut bene facerem,educendo me in latitudinem fidei. Quia custodivi vias Domini ( Ps, 17, 22), ut latitudinem bonorum operum, quae perfidem sunt, longanimitas perseverantiae consequatur. Nec impie gessi a Deo meo, quoniam omnia judicia ejus in conspectu meo ( Ps, 17, 22 et Ps, 17, 23) sunt semper. Quoniam omnia judicia ejus, id est praemia justorum, et poenas impiorum, etflagella corrigendorum, et tentationes probandorum, perseveranti contemplationeconsidero. Et justitias ejus non repuli a me ( Ps, 17, 23). Quod faciunt deficientes sub sarcina earum, et revertentes ad vomitumsuum. Itaque non solum propter latitudinem fidei, quae per dilectionem operatur,sed etiam propter longitudinem perseverantiae retribuet mihi Dominus secundumjustitiam meam. Et secundum puritatem manuum mearum retribuet mihi in conspectu oculorum ejus ( Ps, 17, 25). Non quod homines vident, sed in conspectu oculorum ejus, quoniam quaevidentur temporalia sunt, quae autem non videntur aeterna sunt, quo pertinetaltitudo spei. Cum sancto sanctus eris ( Ps, 17, 26). Est etiam occulta profunditas qua intelligeris, cum sancto sanctus eris, quiatu sanctificas. Et cum viro innocente innocens eris ( Ps, 17, 26), quia nulli nocens, sed funiculispeccatorum suorum unusquisque constringitur. Et cum electo electus eris ( Ps, 17, 27), et ab eo quem eligis eligeris. Et cum perverso subverteris ( Ps, 17, 27), et cum perverso videris perversus, obquod eis non faves, perversus esse videris, quoniam dicunt: Non est recta viaDomini, et ipsorum via non est recta. Quoniam tu populum humilem salvum facies ( Ps, 17, 28). Hoc autem perversum videturperversis, quod confitentes peccata sua salvos facis. Et oculos superborum humiliabis ( Ps, 17, 28). Ignorantes autem Dei justitiam, et suam volentes constituere,humiliabis. Quoniam tu illuminas lucernam meam, Domine ( Ps, 17, 29), quoniam non est nostrumlumen ex nobis, sed tu illuminabis lucernam meam, Domine. Deus meus illuminabis tenebras meas ( Ps, 17, 29). Nos enim in peccatis nostris tenebrae sumus, sed Deus meus illuminabittenebras meas. Quoniam a te eripiar a tentatione ( Ps, 17, 30), quoniam non a me, sed a te eruar atentatione. Et in Deo meo transgrediar murum ( Ps, 17, 30), et non in me, sed in Deo meo,transgrediar murum, quem inter homines et coelestem Hierusalem peccataerexerunt. Deus meus immaculata via ejus ( Ps, 17, 31). Deus meus non venit in homines, nisi mundaverint viam fidei, qua veniat adeos, quia immaculata via ejus. Eloquia Domini igne examinata ( Ps, 17, 31). Eloquia Domini igne examinationisprobantur. Protector est omnium sperantium in se ( Ps, 17, 31) et omnes qui non in se ipsis,sed in illo sperant, eadem tribulatione non consumuntur: spes enim sequiturfidem. Quoniam quis Deus praeter Dominum ( Ps, 17, 32) cui servimus? Et quis Deus praeter Dominum nostrum? ( Ps, 17, 32) Et quis Deus praeter Dominum, quem post bonamservitutem tamquam haereditatem sperantes filii possidebimus? Deus qui praecinxit me virtute. Deus qui praecingit ut fortis sim, ne defluentes sinus cupiditatis impediantopera et gressus meos. Et posuit immaculatam viam meam ( Ps, 17, 33), et posuit immaculatam viam charitatis qua ad illum veniam, sicut est immaculata via fidei qua venit ad me. Qui perfecit pedes meos tamquam cervi ( Ps, 17, 34). Qui perfecit amorem meum ad transcendenda spinosa et umbrosa implicamentahujus saeculi. Cervos, spiritales viros appellat, propter alacritatem velocis cursus;robustorum enim mentes in Deo immobiliter fixae tanto adversa quaequedespiciunt, quanto cernunt, quod contra praecepta Conditoris excrescunt. Aeternitatis quoque praemia praestolantes, vires ex adversitatibus sumunt,quia, crescente pugna, gloriosiorem sibi non ambigunt manere victoriam. Sic itaque electorum desideria dum premuntur, adversitate proficiunt, sicutignis flatu premitur ut crescat, et unde quasi exstingui cernitur, inderoboratur. In eo namque ostendimus quanta ad Deum cupiditate flagramus, si non solum adeum per tranquilla et mollia, sed etiam per aspera et dura transimus. Bene ergo per psalmistam dicitur, Qui perfecit pedes meos tamquam cervi ( Ps, 17, 34). Cervus enim cum montium juga conscendit, quaeque aspera, quaeque se objiciuntsentibus illigata, dato saltu transgreditur, etiam absque ullo cursus suiobstaculo in superioribus elevatur. Ita etiam electorum mentes quae sibi in hoc mundo obsistere atque obviareconspiciunt, contemplationis saltu transcendunt, et more cervorum, despectisterrenarum rerum sentibus, in superna se evehunt. Et super excelsa statuit me ( Ps, 17, 34), et super coelestem habitationem figet intentionem meam, utimpleatur in omnem plenitudinem Dei. Qui docet manus meas ad praelium ( Ps, 17, 35), qui docet me operari ad superandosinimicos, qui nobis intercludere regna coelestia conantur. Et posuisti ut arcum aereum brachia mea ( Ps, 17, 35), et posuisti infatigabilemintentionem bonorum operum. Et dedisti mihi protectionem salutis tuae, et dextera tua suscepit me ( Ps, 17, 36), id est favor gratiae suscepit me. Et disciplina tua direxit me in finem ( Ps, 17, 36). Et correctio tua me deviare non sinens direxit, ut quidquid ago, in eum finemreferam qui cohaeret mihi. Et disciplina tua, ipsa me docebit ( Ps, 17, 36), et eadem correctio tua ipsa medocebit pervenire, quo direxit. Dilatasti gressus meos subtus me ( Ps, 17, 37); nec impedient carnales angustiae,quoniam latam fecisti charitatem meam operantem hilariter, etiam de ipsis, quaesubter me sunt, mortalibus rebus et membris. Et non sunt infirmata vestigia mea ( Ps, 17, 37). Et non sunt infirmata sive itinera mea, sive signa, quae impressi adimitandum sequentibus. Persequar inimicos meos et comprimam illos ( Ps, 17, 38). Persequar affectus carnales meos ne ab eis comprehendar; sed apprehendamillos ut absumantur. Et non convertar donec deficiant ( Ps, 17, 38). Et ab ista intentione non convertar ad quietem, donec deficiant quiobstrepunt mihi. Et confringam illos, nec poterunt stare ( Ps, 17, 39); confringam illos, nec durabunt adversum me. Cadent sub pedes meos ( Ps, 17, 39); dilectos illis praeponam amores quibus ambuloin aeternum. Et praecinxisti me virtute ad bellum ( Ps, 17, 40); et constrinxisti fluentiadesideria carnis meae virtute, ne in tali pugna praepedirer. Supplantasti insurgentes in me subter me ( Ps, 17, 40); decipi fecisti eos qui meinsequebantur, ut subter me fierent, qui super me esse cupiebant. Et inimicos meos dedisti mihi dorsum ( Ps, 17, 41); et inimicos meos convertisti etdorsum mihi eos fecisti esse, id est, ut sequerentur me. Et odio habentes me disperdidisti ( Ps, 17, 41); alios autem eorum qui in odioperdurarunt disperdidisti. Clamabunt, nec erit qui salvum faciat ( Ps, 17, 42). Quis enim salvos faceret, quos tu non faceres? Ad Dominum nec exaudiet eos ( Ps, 17, 42); nec ad quemlibet, sed ad Dominum clamaverunt, nec exauditionedignos judicavit, non recedentes a malitia sua. Et comminuam illos ut pulverem juxta faciem venti ( Ps, 17, 43); et comminuam illos,aridi enim sunt non recipientes imbrem misericordiae Dei: ut elati et inflatisuperbia, a spe firma et inconcussa, tamquam terrae soliditate et stabilitaterapiantur. Ut lutum platearum delebo eos ( Ps, 17, 43). Per latas, quas multi ambulant, vias perditionis, luxuriantes et lubricosdelebo eos. Erues me de contradictionibus populi ( Ps, 17, 44); erues me de contradictionibuseorum qui dixerunt: Si dimiserimus eum vivum, saeculum post illum abit. populus gentium quem corporali praesentia non visitavi, servivit mihi, nequeoculis me vidit; sed recipiens praedicatores meos, in obauditu auris obaudivit mihi. Filii alieni mentiti sunt mihi ( Ps, 17, 46); filii non mei dicendi, sed potiusalieni, quibus recte dicebatur: Vos a patre diabolo estis, mentiti sunt mihi. Filii alieni inveterati sunt, et claudicaverunt a semitis suis ( Ps, 17, 46); ettamquam uno pede debiles, quia vetus tenentes, novum respuerunt. Filii alieni, quibus, ut renovarentur, novum Testamentum attuli, in veterihomine remanserunt. Claudi effecti sunt etiam in ipsa veteri lege, potius suas traditionessequentes quam Dei; calumniabantur enim de manibus non lotis, quibus taleserant semitae, quasi ipsi fererant, et consuetudinem tribuerant, errando abitinere praeceptorum Dei. Vivit Dominus et benedictus Deus meus ( Ps, 17, 47). Secundum carnem autem sapere, mors est, vivit Dominus et benedictus Deusmeus. Et exaltetur Deus salutis meae ( Ps, 17, 47), et non terrena consuetudine de Deosalutis meae sentiam, sed aeternam ipsam salutem in excelso de illosperem. Deus, qui das vindictas mihi ( Ps, 17, 48); Deus, qui vindicas me, subdendo sub mepopulos. Liberator meus de inimicis meis iracundis ( Ps, 17, 48). Clamantibus: Crucifige, crucifige. Ab insurgentibus in me exaltabis me ( Ps, 17, 49). Ab insurgentibus in me Judaeis exaltabis me, resurgentem a morte. A viro iniquo eripe me ( Ps, 17, 49); a regno eorum iniquo erues. Propterea confitebor tibi in generationibus, Domine ( Ps, 17, 50). Propterea per me tibi confitebuntur gentes, Domine. Et nomini tuo psalmum ( Ps, 17, 50), et latius innotesces bonis operibus meis. Magnificans salutes regis ipsius ( Ps, 17, 51). Deus qui magnificat, ut amabiles faciat salutes, quas ejus Filius datcredentibus. Et faciens misericordiam Christo suo ( Ps, 17, 51). Deus qui facit misericordiam Christo suo. David, et semini ejus usque in saeculum ( Ps, 17, 51). Ipsi liberatori manu potenti, qui vicit hunc mundum, et eos quos credentes inEvangelio genuit in aeternum. Quaecumque in hoc psalmo dicta sunt, quae ipsi Domino non proprie, id est,capiti Ecclesiae congruere non possunt ad Ecclesiam referenda sunt; totus enimChristus hic loquitur, in quo sunt omnia membra ejus. Haec autem sunt verba novissima, quae dixit David filius Isai ( S2, 23, 1). Verba novissima David non finienda dicit, sed perficienda; non consumenda,sed quae cunctis fidelibus perfectionis plenitudinem conferant. Spiritus Domini locutus est super me, et sermo ejus per linguam meam ( S2, 23, 2). Spiritum Domini Spiritum sanctum dicit; sermo Dei. Christus Filius Dei accipitur; ipse est enim Christus Dei Jacob. Praevaricatores autem quasi spinae evellentur universi ( Ps, 23, 6). Praevaricatores Judaei atque haeretici, velut spinae de Ecclesia, quae estterra viventium, evulsi, atque incendio combusti aeterno peribunt. Non Jesbaa, ut quidam putant, sed ipse David est dictus quasi tenerrimus ligni vermiculus ( Ps, 23, 8), per quod virtus simul bellica et modesta viridesignatur civilitas; quia videlicet sicut ligni vermiculus, tener quidem etfragilis toto suo corpore, nec non et permodicus apparet, nihilominus tamenfortissimum robur exedens consumit, et corrosum reddit, unde et a terendo lignateredonis nomen habet; sic ille affabilis omnibus domi et quietus atque humilisvidebatur, et in certamine publico robustum se ac intolerabilem hostibusexhibebat. Absurdum non est ut ii tres fortissimi David, et Eleazar, et Sama,intelligantur Trinitas, Deus Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, ad quorumaequalitatem caeteri fortissimi non pervenerunt.