Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 1
  • Prius dicuntur filii Israel egressi, deinde a Saul recensiti, quia electus praedicator, cum contra occultos hostes movere subjectorum suorum militiam tentat, prius eorum forte propositum aspicit, deinde eos in numero bellatorum ponit. Quasi enim intus sumus, et recenseri non possumus, quandiu virtus nostrae mentis nostris pastoribus occultatur. Et cum egredimur recensemur, quia cum mentium nostrarum eis fortitudinem pandimus, nos jam habere socios in spirituali pugna confidunt. Sed cum infirmas mentes ad propositum boni operis erigere appetunt, non solum majorum doctrinis nos erudire conantur, sed etiam minorum electorum exemplis accendere. Bene ergo filiorum Israel trecenta millia, virorum autem Juda triginta millia, recensita fuisse perhibentur. Tricenarius quippe numerus ad rectitudinem fidei et studium pertinet bonae operationis: quia nulla sunt praecepta legis, si ad contemplationem non tendunt summae Trinitatis. Apte ergo viri Juda dicuntur, qui triginta millibus continentur, quia confessionem habent rectae fidei, et robur bonae operationis. Patres autem nostri ejusdem fidei atque operationis fuere, sed in contemplatione divinitatis, quo longe altius quam nos profecerant, eo et opera fidei fortiora exhibebant. Quare etiam filiorum Israel trecenta millia recensentur. Triginta quidem a tribus, et decem in triginta veniunt, sed in tricenario numero tam denarius, quam ternarius simplex est; sed ut usque ad trecentos numeremus, et denarium tricesies, tricenarium decies multiplicamus, quia et si magna est contemplatio, magna sunt opera subjectae plebis, illa tamen quae praecesserunt in patribus nostris incomparabilia fuerunt. Velut enim denarius noster numerus decies in illorum perfectione glomeratur, dum eorum perfectioni valde nostra submittuntur. Triginta ergo millia virorum Juda, et trecenta filiorum Israel nobiscum recensita, ad pugnandum contra Naas praedicatores ducunt; si cum adjuvare tentatos abstinentes subditos volunt, et fortissimorum patrum eis eximia facta proponunt et minorum. Israel quidem dicitur Videns Deum, sive, in quo est Deus; quod profecto nomen infirmo adhuc aut imperito non convenit. Quotquot perfectos viros in afflictione carnis et contemplatione mentis proferimus, serpentem Naas tot armatis elidimus. Sed jam obsessos quibus verbis regis exercitus confortet audiamus. Et dixerunt iis qui venerant: Sic dicetis viris, qui sunt Jabes Galaad: Cras erit vobis salus, cum incaluerit sol. ( S1, 11, 9)
• Liber 5, Caput 1
  • Tale fortasse est illud, quod nobis sapientis illius consilio dicitur: Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum cito non deseras. ( Ec, 10, 4) Locus uniuscujusque electi est situs bonae conversationis. Quando autem permittitur, impugnans spiritus potestatem habere potest, quia impugnare electorum corda nullatenus posset, nisi hoc dispensatio divina permitteret. Praecipit ergo, ut locum nostrum non deseramus, quia si inter tentationum breves tenebras fortes sumus, cito divina lux aderit, in cujus adventu tenebrarum virtus evanescit. Bene ergo dicitur: Cras enim, cum incaluerit sol, erit vobis salus. ( S1, 11, 9) Sanctorum praedicatorum exhortatio dies est, quia dum tentata minorum corda tangit, ad spem victoriae erigit. Sed hanc nox sequitur, quia etsi divina auxilia separantur, adhuc tamen irruentes desideriorum carnalium tenebrae non discedunt. Quis est ergo dies crastinus nisi divinae visitationis adventus? Crastinus enim dies dicitur, quia tentatis electis divini auxilii splendor valde vicinus est. Unde et per prophetam Dominus dicit: Ego Deus de vicino, et non Deus de longe. ( Jr, 23, 23) Hinc Psalmista dicit: Prope est Dominus omnibus invocantibus eum in veritate. ( Ps, 144, 18) Hinc item ipse Dominus repromittit, dicens: Antequam me invocetis, dicam: Ecce, adsum ( Es, 58, 9) Dies ergo primus, lux praedicationis, crastinus divinae gratiae est. Sed notandum quia dixit: Cum incaluerit sol; ( S1, 11, 9) ut diei claritas obscuritatem sensus illuminet, et calor solis accendat amorem cordis; ut mens bonum quod cupiat per lucem videat, et quod videt per calorem mentis concupiscat. Geminum quippe hoc mentis remedium contra duplum diaboli bellum exhibetur. Nam malignus spiritus, ut mentes electorum tentando superet, prius tenebras cogitationum malarum objicit, deinde concupiscentiarum flammas accendit, quia nisi prius mentem caecaverit, ad pravitatem concupiscentiae non impellit. Electa vero mens dum tentari permittitur, ejus status in utroque turbatur, quia in tantum concupiscentiarum molestias sentire potest, in quantum, permittente Deo, cogitationum tenebras abjicere a se non potest. Sed quia a Deo tentari permittitur, in adventu ejus gratiae, ab utroque malo relevatur: dum contra tenebras lucem accipit, et per calorem advenientis spiritus, abjicit frigus mentis. Incipit enim videre coelestia qui levare mentem a carnalibus non valebat, et quae amanter aspicit ardenter cupit. Bene ergo dicitur: Cras erit vobis salus, cum incaluerit sol; ( S1, 11, 9) quia si validas antiqui hostis impugnationes viriliter ferimus, divinae gratiae celeritate sublevamur ad lucem cordis et virtutem magnae charitatis. Et quia hoc sanctorum praedicatorum consilium electa subditorum corda gratanter excipiunt, sequitur: Venerunt ergo nuntii et annuntiaverunt viris Jabes. Qui laetati sunt. ( S1, 11, 9) Sed etiam promisso sibi auxilio, quid Ammonitis respondeant audiamus. Nam sequitur: Et dixerunt: Mane exibimus ad vos, et facietis nobis omne quod placuerit vobis. ( S1, 11, 10)