Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 2
  • Quod sane, si ad nostra tempora deducimus, ut populus ad cognitionem peccatorum veniat, praedicatores pro eis ad Deum clamant: quia fidelium salutem magnis desideriis flagitant. Clamare quidem praedicatoribus, est electorum salutem magna devotione postulare. Ad quorum clamorem Dominus vocem dat: quia peccatorum corda excitat, ut pravitatis suae nequitiam recognoscant. Dat pluvias: quia excitata corda per infusionem supernae gratiae adjuvat; ut non solum deserat mala quisque quae fecit, sed etiam bona fortiter agat, quae appetit. Sed hoc in die messis tritici fieri dicitur, ut virtus miraculi designetur. Non est quidem minus miraculum immutatio cordis, quam perturbatio aeris. Non minus miraculum est arentia corda reviviscere, quam aestivis ardoribus inusitato more pluvias inundare. Majus quippe miraculum est, intimo sonitu insensibilem mentem concutere, quam, collisis per ventum nubibus, tonitruum insonare. Sed rectus ordo conversionis ostenditur in ordinata positione verborum. Nam dicit: Dedit Dominus voces et pluvias: et timuit omnis populus nimis Dominum et Samuelem. ( S1, 12, 18 et S1, 12, 19) Ordinatissima quippe conversione cum malum deseritur, bonum in mente propagatur; cum conversi mens quasi per pluviam bonum semen nutrit, et se Deo et hominibus per obedientiae virtutem subdit. Bene ergo dicitur: Timuit omnis populus Dominum et Samuelem, ( S1, 12, 19) quia qui summi Spiritus adventum suscipit, et mala deserit, et bona apprehendit, et sic Deo subditur, ut pro Deo etiam hominibus substernatur. Et quia praesumptionem in ipsa obedientiae virtute non habent, dicunt: Ora pro servis tuis ad Dominum, ut non moriamur. ( S1, 12, 19) Cum spiritus vitae se menti infundit, protinus eam ad mortis pavorem erigit: quia magisterium ejusdem spiritus est, ut timendo mens agat, ne quod timet inveniat: sed sancti viri pro eis orantes exaudiri possunt, qui et occulta peccata cordis per humilitatem revelant confessionis. Unde et subditur: Addidimus enim universis malis nostris, ut peteremus nobis regem. ( S1, 12, 19) Quia vero haec satis jam exponendo ventilata sunt, sequentia videamus. Dixit autem Samuel: Nolite timere. Vos fecistis universum malum hoc. Verumtamen nolite recedere a tergo Domini. ( S1, 12, 20)
• Liber 5, Caput 2
  • Poenitentis mens tunc bene dirigitur, si divina judicia metuat, et de Dei omnipotentis miseratione confidat. Timor quidem sine spe in desperationem praecipitat, sed cum spei conjungitur, salutem mentis operatur. Quare et summo studio invigilare optimus doctor debet, ut peccantem terreat, et territum ad veniae spem reducat: quatenus per metum peccare desinat, et per spem impetrandae indulgentiae, divinae misericordiae portum quaerat. Territos ergo subditos ad spei virtutem Samuel erigens, dicit: Vos fecistis universum malum hoc, verumtamen nolite recedere a tergo Domini. ( S1, 12, 20) Quasi dicat: Si peccare desinitis, ad obtinendam commissorum veniam pervenire citius potestis. Nolite ergo recedere a tergo Domini. ( S1, 12, 20) De justi laude promittitur. Praeibis enim ante faciem Domini parare vias ejus. ( Lc, 1, 76) Hinc Elias ait: Vivit Dominus, in cujus conspectu sto (III Reg. XVII, 1). Hinc Psalmista dicit: Exsultent justi in conspectu Dei (Ps. LXVII, 4). In conspectu quidem Domini, vel ante Dominum stare, est testimonio bonae conscientiae de amore Conditoris praesumere. Stant quidem in conspectu ejus, qui ex merito magnae actionis, de superna Conditoris sui gratia securi sunt. Peccatores autem cum mala committunt, a facie Domini fugiunt, sed cum redire poenitendo deliberant, quasi post tergum Domini sunt: quia et discedere longius nolunt, et tamen praesumere de Deo quasi amici non possunt. Hinc est, quod peccatrix mulier retro stetisse dicitur, ut pedes Domini deosculari mereretur (voir: Lc, 7, 38) . Retro etiam illa stetit, quae fimbrias ejus tetigit, et a fluxu sanguinis sui curari meruit (voir: Mt, 9, 20) . Retro quidem stat pro verecundia peccati, sed tangit per virtutem spei. Quia ergo pro commissis iniquitatibus semper erubescere debemus, et in quibus confundimur devitare, Samuel peccatoribus imperat, ut a tergo Domini non recedant. Sed quia non sufficit conversio peccatori, ut peccata non agat, subsequenter adjunxit: Et servite Domino in omni corde vestro. ( S1, 12, 20)