Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 2
  • Quasi dicat: Ad hoc vobis hominem elegistis, ad quod Deum habere solebatis. Quem nimirum locum si spiritualiter discutere volumus, hoc ex eo colligitur: quia qui carnalem sibi praeesse expetunt, divinam gratiam a se repellunt. Nam dum humilium doctorum exemplo vivunt, velut ab Aegypto liberantur: quia caliginem mundani amoris toto desiderio fugiunt. Quia etiam omnium vitiorum tyrannidem eorum doctrina evadunt, velut de manu Sisarae, Philistinorum, et regis Moab, missis ducibus, liberantur. In quibus Deus jam solus omnipotens regnat: quia dum humiles pastores foris imitantur, regnantis inter se divinitatis amorem gratanter excipiunt. Dicat ergo propheta: Dixistis mihi: Nequaquam, sed rex erit super nos; cum Dominus regnaret in vobis: ( S1, 12, 12) ut ostendat quia qui carnalibus se imitando subjiciunt, divinae gratiae dignitatem perdunt. Notandum etiam, quia propheta Samuel per virtutem humilitatis ubique se electis ostendit in norma rectitudinis. Nam cum Israeliticae plebis liberationem assereret, non ait: Misit Dominus Jepte et me; sed: Jepte et Samuel, et eruit vos de manu inimicorum vestrorum. ( S1, 12, 11) Se quidem quasi alium nominavit, ut virtus liberationis non ascriberetur personae missi: sed gratiae mittentis Dei. Misit, ( S1, 12, 11) inquit, Dominus Samuel, et eruit vos. ( S1, 12, 11) Quasi dicat: Quem voluit, misit; et per quem voluit, fecit. Et fortasse de se quasi de alio loquitur: quia non ipse est, qui per seipsum loquitur: sed Spiritus sanctus. Et quia permissione Dei, jam rege constituto, vir Domini ista loquebatur; ad hoc profecto loquebatur, ut regem et populum ad Dei cultum dirigeret, non ut ipsam dignitatem regiam evacuaret. Unde et subjungens, ait: Nunc praesto est rex vester, quem elegistis, et petistis. Ecce dedit Deus vester vobis regem. Si timueritis Deum, et servieritis ei, et audieritis vocem ejus, et non exasperaveritis os Domini, eritis et vos, et rex vester qui imperat vobis, sequentes Dominum Deum vestrum. Si autem non exaudieritis vocem Domini, sed exasperaveritis sermones ejus, erit manus Domini super vos, et super patres vestros. ( S1, 12, 13, S1, 12, 14 et S1, 12, 15)
• Liber 5, Caput 2
  • Haec profecto non mystica, sed historica sunt in omnibus. Nam ubi praelati et subditi reprobam vitam ducunt, divinae ultionis poenam pariter subeunt. Sed quia separatim ducuntur [ Forte legendum, dicuntur] bona, separatim mala; illa, pro quibus manus Domini super eos futura praedicitur, subtilius consideranda sunt. Quid ergo, quod ait: Si timueritis Dominum, et servieritis ei: ( S1, 12, 14) nisi quia plerique divinae districtionis judicia metuunt, et tamen prava agere non desistunt? Paventi quidem corde futura judicia cogitant, sed praesenti voluptate devicti, mala committere nequaquam vitant. Bene ergo post timorem Domini ejus servitia memorantur: quia ille solus timor probabilis est, qui dum mentem concutit, ad boni operis studium trahit. Item quia nonnulli sunt qui per timorem Domini quaedam mala respuunt, aliqua bona agunt; et tamen nec mala plene deserunt, nec bona sufficienter operantur, adjungitur: Et audieritis vocem ejus. ( S1, 12, 14) Qui vocem Domini audit, et bona plene agit, et mala penitus deserit. Eadem vero bona opera in delectatione suavitatis habenda sunt, non in aestimatione asperitatis. Nam quibus semper dura et aspera videntur quae a Domino praecipiuntur, paulatim decidunt et deficiunt. Hinc enim per semetipsam Veritas dicit: Jugum enim meum suave est, et onus meum leve. ( Mt, 11, 30) Hinc Joannes ait: Mandata ejus gravia non sunt. ( 1Jn, 5, 3) Gravia quippe non sunt electis: quia dum aeternae vitae gloriam magno desiderio appetunt, praecepta Evangelica gratanter ferunt. Potest et os Domini praedicatio perfectae charitatis intelligi. Quasi enim oris sui blandimenta volebat ostendere, cum dicebat: Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem sicut dilexi vos. ( Jn, 15, 12) Hoc quippe praeceptum Domini, hoc jugum est divinae suavitatis. Quid enim levius, aut unquam gratius, quam amor fertur? Quid praeterea grave non leviter tolerat, qui amat? Quidquid enim diligitur, cum magna devotione portatur. Quia ergo vinculum perfectionis est charitas Dei et proximi, bene in ultimo loco propheta denuntiat, dicens: Si non exasperaveritis os Domini, eritis et vos, et rex qui imperat vobis, sequentes Dominum Deum vestrum. ( S1, 12, 14) Quasi dicat: Tunc bene divinam voluntatem perficitis, si et contemptum pravitatis, et boni operis studium in divina charitate solidatis. Tunc ad summam aeternae vitae beatitudinem bene post Redemptorem curritis, si ea quae carnalibus aspera sunt praecepta charitatis, usque ad vitae finem cum jucunditate deducitis.

Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)

• Liber 1, Caput 10
  • Si timueritis Dominum, et servieritis ei, et audieritis vocem ejus, et non exasperaveritis os Domini ( S1, 12, 14). Os Domini, dicit os Prophetarum, qui ex ore Domini loquebantur.