Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 1
  • Quasi aperta ostensione clementiae dicat: Sic audi voces eorum, ut tamen ipsi prius de jure regis, quem petunt, audiant quod expavescant; et velut tunc male coepta deserant, cum, quam sit res onerosa, cognoscitur, quam petebant. Sequitur: Dixit itaque omnia verba Domini ad populum, qui petierat a se regem, et ait: Hoc erit jus regis, qui imperaturus est vobis. Filios vestros tollet et ponet in curribus suis, facietque sibi equites, et praecursores quadrigarum suarum: et constituet sibi tribunos, et centuriones, et aratores agrorum suorum, et messores segetum, et fabros armorum, et curruum suorum: filias quoque vestras faciet sibi unguentarias, et focarias, et panificas. Agros quoque vestros, et vineas, et oliveta optima tollet, et dabit servis suis. Sed et segetes vestras, et vinearum reditus addecimabit, ut det eunuchis et famulis suis. Servos etiam vestros, et ancillas, juvenes optimos, et asinos auferet, et ponet in opere suo. Greges quoque vestros addecimabit, vosque eritis ei servi ( S1, 8, 10, S1, 8, 11, S1, 8, 12, S1, 8, 13, S1, 8, 14, S1, 8, 15, S1, 8, 16 et S1, 8, 17).
• Liber 4, Caput 2
  • Sequitur: Agros quoque vestros tollet, et vineas, et oliveta, et dabit servis suis ( S1, 8, 14). Qui sunt agri bonorum, nisi devotae mentes subditorum? quae dum eorum verba libenter audiunt, bonorum operum uberem fructum reddunt. Quae autem vineae eorum, nisi mentes eorum ita imitatione proficientium, ut etiam aliis verbum vitae praebeant, et quos loquendo in amorem Conditoris accendunt, velut potando ebrios faciant? Quae vero oliveta sunt, nisi corda auditorum, qui bonorum exemplo, et exhortatione proficiunt in opus misericordiae? Sed dum rex constituitur, agri tolluntur: quia dum carnales perveniunt ad culmen regiminis, nonnulli bonorum auditores exempla suscipiunt pravitatis. Tolluntur ergo agri, cum nuper devota corda seducuntur, quando ex nequitiae semine fructum reddunt in maligna conversatione. Oliveta et vineae tolluntur, cum exemplo mali praepositi misericordiae opera, et sanctae praedicationis verba exhibenda et loquenda deseruntur. Bene autem servis regis dari ablati agri, et vineae, et oliveta memorantur. Servi quippe sunt, qui dominorum juri semper subditi, evadere nequeunt juga dominationis. Servi itaque sunt regis, qui per abundantem iniquitatem sic se tyrannorum voluntatibus obligant, ut ab eis ulterius non recedant. Ablatos ergo agros, et vineas, et oliveta servi suscipiunt: quia reprobi fautores praelatorum carnalium, dum decepta corda in propositum transferunt pravi operis, velut electorum agris, vineis, et olivetis titulum imponunt tyrannicae potestatis. Sequitur: Sed et segetes vestras, et vinearum reditus addecimabit, ut det eunuchis et famulis suis ( S1, 8, 15). Cum mali praesunt, difficile valde est, ut qui eis subjicitur, nulla religionis damna patiatur. Aliorum namque mentes omnino pereunt: sed ii quos pervertere penitus nequeunt, dum incessanter et verba et opera eorum prava conspiciunt, qualicunque sorde maculantur. Bene ergo dicitur: Segetes vestras, et vinearum reditus addecimabit ( S1, 8, 15). Quasi dicat: Sub pastore reprobo electorum etiam bona integra non sunt. Sed quod bonis demitur, eunuchis et famulis regis datur. Eunuchi, et famuli carnalium praelatorum, sunt ejus auditores hypocritae. Eunuchi quidem sunt, quia saecularem voluptatem se abjecisse ostendunt: sed regis sunt famuli, quia per omne, quod de virtutibus se habere simulant, in se reproborum praepositorum jugum portant. Bene autem segetum, et vinearum decima eunuchorum esse refertur: quia hypocritarum virus leviter non agnoscitur. In quo dum sancti etiam viri possunt decipi, quod perdunt, illis adscribitur, quorum fraude capiuntur. Sequitur: Servos etiam vestros et ancillas, et juvenes optimos, et asinos auferet, et ponet in opere suo ( S1, 8, 16). Servi et ancillae sanctorum sunt, qui eis temporalia necessaria subministrant. Servi et ancillae sunt, quia dum eis corporum necessaria tribuunt, in eodem opere misericordiae, alii aliis robustiores sunt. Et optimi juvenes: quia et qui multum, et qui parum possunt, dum omne quod praevalent, in opere misericordiae expendunt, velut electi juvenes, divina servitia valenter operantur. Asini quoque electorum sunt, quibus ferenda onera obedientiae imponuntur, ut eorum fragilitatem adjuvent, dum ea cum eis portant, quae sine eis portare nequaquam possent. Quid est autem, quod in opere regis ponendi praedicuntur? Sed qui in opere regis ponuntur, diebus constitutis debitum persolvunt angariae, juri publicae potestatis. Quid est ergo, quod in opere regis servi et ancillae, et juvenes optimi ponendi praedicuntur; nisi quia praeeminentibus carnalibus, et electorum ministri, et devote obedientium corda, plerumque maculantur? Nam dum reprobam eorum vitam indesinenter aspiciunt, paulatim sic decidunt, ut aliquid de eorum factis imitentur. Ex longo quidem usu electis serviunt; sed dum saepe vident eorum excellentiam culminis, serviri sibi ab aliis quandoque appetunt per impulsum elationis. Sua quoque misericorditer tribuunt, sed tyrannorum saepe exemplo aliena tollunt. Sed quia servi sanctorum sunt, de jure eorum exire, non possunt. Ad horam quidem possunt deseri, sed ab errore, in quem decidunt, per divinam misericordiam facile sublevantur. Quia ergo per exempla pravorum corruunt, qui cito resipiscunt, velut per angariam ponuntur in regis opere: in quo diu non permanent per continuam servitutem.