V. 14 :
agros quoque vestros et vineas et oliveta optima tollet et dabit servis suis
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 4, Caput 1
Quasi aperta ostensione clementiae dicat: Sic audi voces eorum, ut
tamen ipsi prius de jure regis, quem petunt, audiant quod expavescant;
et velut tunc male coepta deserant, cum, quam sit res onerosa,
cognoscitur, quam petebant. Sequitur:
Dixit itaque omnia verba Domini ad populum,
qui petierat a se regem, et ait: Hoc erit jus regis, qui
imperaturus est vobis. Filios vestros tollet
et ponet in curribus suis, facietque sibi equites, et
praecursores quadrigarum suarum: et constituet sibi
tribunos, et centuriones, et aratores agrorum suorum, et
messores segetum, et fabros armorum, et curruum suorum:
filias quoque vestras faciet sibi unguentarias, et
focarias, et panificas. Agros quoque vestros,
et vineas, et oliveta optima tollet, et dabit servis
suis. Sed et segetes vestras, et vinearum
reditus addecimabit, ut det eunuchis et famulis
suis. Servos etiam vestros, et ancillas,
juvenes optimos, et asinos auferet, et ponet in opere
suo. Greges quoque vestros addecimabit,
vosque eritis ei servi
(
S1, 8, 10,
S1, 8, 11,
S1, 8, 12,
S1, 8, 13,
S1, 8, 14,
S1, 8, 15,
S1, 8, 16 et
S1, 8, 17).
Liber 4, Caput 2
Sequitur:
Agros quoque vestros tollet, et vineas, et oliveta, et
dabit servis suis
(
S1, 8, 14). Qui sunt agri bonorum, nisi devotae mentes
subditorum? quae dum eorum verba libenter audiunt, bonorum
operum uberem fructum reddunt. Quae autem vineae eorum, nisi
mentes eorum ita imitatione proficientium, ut etiam aliis verbum vitae
praebeant, et quos loquendo in amorem Conditoris accendunt, velut
potando ebrios faciant? Quae vero oliveta sunt, nisi corda
auditorum, qui bonorum exemplo, et exhortatione proficiunt in opus
misericordiae? Sed dum rex constituitur, agri tolluntur: quia
dum carnales perveniunt ad culmen regiminis, nonnulli bonorum auditores
exempla suscipiunt pravitatis. Tolluntur ergo agri, cum nuper
devota corda seducuntur, quando ex nequitiae semine fructum reddunt in
maligna conversatione. Oliveta et vineae tolluntur, cum
exemplo mali praepositi misericordiae opera, et sanctae praedicationis
verba exhibenda et loquenda deseruntur. Bene autem servis
regis dari ablati agri, et vineae, et oliveta memorantur.
Servi quippe sunt, qui dominorum juri semper subditi, evadere nequeunt
juga dominationis. Servi itaque sunt regis, qui per
abundantem iniquitatem sic se tyrannorum voluntatibus obligant, ut ab
eis ulterius non recedant. Ablatos ergo agros, et vineas, et
oliveta servi suscipiunt: quia reprobi fautores praelatorum carnalium,
dum decepta corda in propositum transferunt pravi operis, velut
electorum agris, vineis, et olivetis titulum imponunt tyrannicae
potestatis. Sequitur:
Sed et segetes vestras, et vinearum reditus addecimabit,
ut det eunuchis et famulis suis
(
S1, 8, 15). Cum mali praesunt, difficile valde est, ut
qui eis subjicitur, nulla religionis damna patiatur. Aliorum
namque mentes omnino pereunt: sed ii quos pervertere penitus nequeunt,
dum incessanter et verba et opera eorum prava conspiciunt, qualicunque
sorde maculantur. Bene ergo dicitur:
Segetes vestras, et vinearum reditus addecimabit
(
S1, 8, 15). Quasi dicat: Sub pastore reprobo electorum
etiam bona integra non sunt. Sed quod bonis demitur, eunuchis
et famulis regis datur. Eunuchi, et famuli carnalium
praelatorum, sunt ejus auditores hypocritae. Eunuchi quidem
sunt, quia saecularem voluptatem se abjecisse ostendunt: sed regis sunt
famuli, quia per omne, quod de virtutibus se habere simulant, in se
reproborum praepositorum jugum portant. Bene autem segetum,
et vinearum decima eunuchorum esse refertur: quia hypocritarum virus
leviter non agnoscitur. In quo dum sancti etiam viri possunt
decipi, quod perdunt, illis adscribitur, quorum fraude
capiuntur. Sequitur:
Servos etiam vestros et ancillas, et juvenes optimos, et
asinos auferet, et ponet in opere suo
(
S1, 8, 16). Servi et ancillae sanctorum sunt, qui eis
temporalia necessaria subministrant. Servi et ancillae sunt,
quia dum eis corporum necessaria tribuunt, in eodem opere misericordiae,
alii aliis robustiores sunt. Et optimi juvenes: quia et qui
multum, et qui parum possunt, dum omne quod praevalent, in opere
misericordiae expendunt, velut electi juvenes, divina servitia valenter
operantur. Asini quoque electorum sunt, quibus ferenda onera
obedientiae imponuntur, ut eorum fragilitatem adjuvent, dum ea cum eis
portant, quae sine eis portare nequaquam possent. Quid est
autem, quod in opere regis ponendi praedicuntur? Sed qui in
opere regis ponuntur, diebus constitutis debitum persolvunt angariae,
juri publicae potestatis. Quid est ergo, quod in opere regis
servi et ancillae, et juvenes optimi ponendi praedicuntur; nisi quia
praeeminentibus carnalibus, et electorum ministri, et devote obedientium
corda, plerumque maculantur? Nam dum reprobam eorum vitam
indesinenter aspiciunt, paulatim sic decidunt, ut aliquid de eorum
factis imitentur. Ex longo quidem usu electis serviunt; sed
dum saepe vident eorum excellentiam culminis, serviri sibi ab aliis
quandoque appetunt per impulsum elationis. Sua quoque
misericorditer tribuunt, sed tyrannorum saepe exemplo aliena
tollunt. Sed quia servi sanctorum sunt, de jure eorum exire,
non possunt. Ad horam quidem possunt deseri, sed ab errore,
in quem decidunt, per divinam misericordiam facile
sublevantur. Quia ergo per exempla pravorum corruunt, qui
cito resipiscunt, velut per angariam ponuntur in regis opere: in quo diu
non permanent per continuam servitutem.
Liber 4, Caput 4
Qui enim ut munera acciperent, judicium perverterunt, ad inferendum
furtum concupitae rei, non quaesierunt obscuritatem noctis, sed tenebras
rationis. Et notandum, quia ardor avaritiae causa est
accipiendorum munerum, et acceptio munerum causa est pervertendi
judicii: ut prophetae narratione hujus vitii pravitas ostendatur, non
solum qualiter in reproborum cordibus proficit, sed a sanctorum mentibus
qualiter exstirpari funditus possit. Nam si perversitas ista
judicii ex acceptione munerum nascitur, qui munera non accipit, judicium
non pervertit, et oblata munera leviter respuit, qui avaritiae radicem a
corde suo penitus extirpavit. Sed istam culpam filiorum
Samuelis, plenius videndo, quam loquendo, colligimus. Nam si
ad destituta Ecclesiarum loca respicimus, ubi pater senescit, notam
avaritiae, suscepti muneris, et perversi judicii filii incurrunt: quia
ubi per lucra turpia rectoris persona dissolvitur, subjecti gregis corda
facile dissipantur, ut in se nequiter vivant, et aliis exempla
pravitatis praebeant. Sed libet in iis valde admirari judicia
omnipotentis Dei. Nam filii Samuelis, dum post avaritiam
declinant, dum causa pervertendi judicii munera suscipiunt, populo, cui
praesunt, exempla pravitatis impendunt. Ipse autem populus,
dum regem petit, de culmine potestatis prophetae filios
abjicit. Deus vero omnipotens et regem petentium preces
suscipit, et irascitur, quod petatur. Quibus profecto rebus
turbari possumus, si eorum rationem non subtiliter videamus.
Quid enim justius est, quam, ut populi judicio corruat, qui reprobo
mentis suae judicio sic studuit, ut se sequens populus
periret? Sed tamen cum sacerdotes male vivunt, a laicis
judicandi non sunt. Digne ergo indigniorem recipiunt, qui
indignum indigne ejicere praesumpserunt. Nam de filiis
Samuelis dicitur:
Acceperunt munera, et perverterunt judicia
(
S1, 8, 3). De eo autem rege, quem filii Israel petunt,
terribiles valde minae proferuntur, quia dicitur:
Agros vestros tollet et oliveta, et dabit servis
suis
(
S1, 8, 14)
. Et quis sapiens non attendat, quia nequius sit
publica violentia agros et vineas tollere, quam ut acciperent munera,
praetextu veritatis judicium permutare? Haec culpa quadam
verecundia tegitur, pudore obumbratur. Culpa vero illa tanto
nequior cernitur, quanto manifestius, atque atrocius
perpetratur. Sed nos nondum ad illa regni tempora discutienda
pervenimus, in quibus ista fieri mala etiam ad litteram describuntur:
dum ergo juxta propositum nostrum de electo et bono loquimur, utile
videtur, ut etiam jus regis, quod praedicitur, qualiter in bona parte
possit accipi, subtiliter videamus. Nam si aliquid boni
spiritualiter non ostenderet, nequaquam in hac sacra historia diceretur:
Locutus est Samuel ad populum legem regni, et
scripsit in libro et reposuit coram Domino
(
S1, 10, 25) [mauvais référencement: S1, 10, 15]
.
Liber 4, Caput 4
Quid ergo est quod subdit: Filias Israelitarum unguentarias, et
focarias, et panificas esse futuras? Sed filiarum
appellatione aliquando infirmitas, aliquando fecunditas
designatur. Quae ergo Israelitarum filiae, nisi mentes
electae sunt, ad divini verbi conceptum praeparatae? Quae
regis unguentariae fiunt: quia dum praedicatoris sui institutione
proficiunt, in se abundantem gratiam Spiritus sancti percipiunt, per
quam mederi contritis cordibus salubriter possunt. Focariae
etiam fiunt: quia dum fervore sancti Spiritus plenae sunt, exemplo suo
proximorum corda in amorem Conditoris accendunt. Panificae
fiunt, quando electas mentes verbi Dei alimento reficiunt.
Unguentariae ergo fiunt filiae, quando vulnera peccatorum
curant. Focariae, quando purgata a sordibus peccatorum corda,
ad studium boni operis exemplo suae virtutis inflammant.
Panificae vero sunt, quando proficientibus per exempla, non jam exempla
proponunt, sed altae scientiae verba proferunt; ut velut solido cibo
pasti, tanto fortius agant, quanto jam spiritaliter instructi,
ferventius aeterna desiderant. Sequitur:
Agros quoque vestros, vineas, et oliveta optima tollet,
et dabit servis suis
(
S1, 8, 14).
Commentaires
Gregorius I (540-604)