V. 21 :
et audivit Samuhel omnia verba populi et locutus est ea in auribus Domini
Poètes
Commentaires
Gregorius I (540-604)
Liber 4, Caput 2
Quibus profecto verbis mores subditorum carnalium aperte describuntur:
quia dum exteriora appetunt, interiora damna etiam exposita non
attendunt. Sed qui carnaliter praesunt, ipsa ostensione
temporalis potentiae subditis sibi minoribus magnam spem dant
tutelae. Dum ergo dicunt: Rex erit super nos, et
pugnabit bella nostra pro nobis, quid aliud, quam
reproborum subitorum mores insinuant, qui humiles et spirituales
praedicatores despiciunt, ut temporaliter a carnalibus
adjuventur? Quod certe nullatenus agerent, nisi prius lumen
cordis amisissent. Nam si spiritualium virorum humilitatem
foris despiciunt, sed qua potestatis sublimitate intus emineant, cernere
non merentur; in illis quoque externam potestatis tyrannidem vident, sed
qua infirmitate intus deprimatur, non vident. Isti, quia Deo
adhaerent, cum volunt, etiam in exterioribus potentes sunt: illi, qui a
Domino recedunt, spem, quam promittunt de potentia saeculari, exhibere
non possunt fortitudine operationis. Nam, ut de vicino
exempla capiamus, Saul ad pugnanda bella regem postulantium, fortis et
potens eligitur: ita ut, sacra hac historia teste
(voir:
S1, 9, 2)
, ab humero, et sursum populo universo
emineret. A Deo igitur ad regni gubernacula electus, cum
bonus existeret, et de filiis Israel aliquis melior illo non esset,
tamen, cum tantus ac talis vir carnali fortitudini relinquitur, bella
perdidit, quae pugnaturus acceperat, et vitam pariter amisit
(voir:
S1, 3, 1)
. Samuel autem, qui saeculi potentia sublimis
non exstitit, qui humiliter non solum Deo, sed etiam hominibus
ministravit, de exterioribus quoque bellis trophaea potenter
exhibuit. Nam non valde supra de eo dictum est:
Tulit Samuel agnum lactentem unum, et
obtulit illum holocaustum integrum Domino, et clamavit
Samuel ad Dominum pro Israel, et exaudivit eum
Dominus. Factum est autem, cum Samuel
offerret holocaustum Domino, Philisthiim iniere praelium
contra Israel. Intonuit autem Dominus fragore
magno in die illa super Philisthiim, et exterruit eos,
et caesi sunt Philisthiim a filiis Israel
(
S1, 7, 9 et
S1, 7, 10)
. Dicat ergo:
Noluit populus audire vocem Samuelis
(
S1, 8, 19), ut in eorum inobedientia superborum corda designentur,
sic divinae aequitatis judicio projecta, ut magna mala immineant quae
incursuri sunt: sed tamen ea videre non possint. Sequitur:
Et audivit Samuel omnia verba populi
(
S1, 8, 21).
Liber 4, Caput 2
Hoc profecto Samuel audivit, quod populus locutus est, sed ipsum
populus non audivit. Populo enim reprobo loqui et non audire,
fuit verba contra Dei voluntatem promere, sed poenam pravae locutionis
minime praevidere. Samuel autem populi verba audivit: quia
spirituales viri, dum superbae locutionis voces audiunt, futurum in eis
divinae ultionis meritum recognoscunt. Dicat ergo:
Audivit Samuel omnia verba populi
(
S1, 8, 21), quia sancti, ac spirituales viri, quidquid carnales
superbe foris insonant, quale sit in divino judicio intus
pensant. Sed quia, dum carnalium subditorum damnabilem vitam
reperiunt, pro delendis eorum criminibus intercedunt: Sequitur:
Et locutus est ea in auribus Domini
(
S1, 8, 21). In eorum auribus loquimur, apud quos magnae
familiaritatis gratiam habemus. Sancti autem viri, quia
omnipotenti Deo in magni amoris vinculo conjuncti sunt, ei in auribus
loquuntur: quia divinae propitiationis ejus auditum tanto fiducialius
exposcunt, quanto apud ejus misericordiam, impetrandi locum sublimius
acceperunt. Peccata vero populi loquuntur pro humilitate
confessionis, sed in auribus loquuntur Domini: quia cum magno affectu
precis januam pulsant Dominicae propitiationis. Sed fortasse
in auribus Domini loqui dicitur: quia dum sancti viri pro peccatoribus
obsecrant, preces quas pro eis Deo offerunt, hominibus non
revelant. Unde et in Evangelio Dominus prohibet discipulos,
dicens:
Cum oratis, nolite fieri sicut hypocritae tristes, qui
amant in synagogis, et in angulis platearum stantes orare,
ut videantur ab hominibus
(
Mt, 6, 5)
. Verba ergo, sive opera populi loquuntur, cum delicta
locutionis et operis orationibus delenda Domino exponunt. Ea
vero in auribus Domini loquuntur, ut dum hominum testimonia orantes
fugiunt, ab eo, qui occulta respicit, celerius audiantur. Dum
ergo in auribus Domini Samuel loqui perhibetur, modum profecto insinuat,
quo quis auditum mereatur divinae dignationis. Nam pervenire
ad Deum oratio nequaquam potest, quae ex intentione promitur, ut ab
hominibus agnoscatur. Unde et qui in auribus Domini locutus
asseritur, responsa ejus etiam percepisse perhibetur. Nam
sequitur:
Dixit autem Dominus ad Samuelem: Audi vocem populi, et
constitue super eum regem
(
S1, 8, 22).
Liber 4, Caput 2
Qua in re notandum, quia Samuel verba populi, quibus regem petierat, in
auribus Domini locutus est: et Dominus se abjectum asserit in eo, quod
populus regem petit. Dum igitur oranti respondet, et regem
facere orantem jubet, quid aliud insinuat, nisi quia devota electi viri
oratio nunquam est infructuosa? Nam si populi correctionem
non obtinuit, eruditionis suae bonum obtinuit, cum abjectum populum pro
mala petitione cognosceret, sed et nihilominus sciret, quid facere
projectis ipse debuisset. Audiri ergo propheta potuit, et non
audiri: quia orando qualis esse deberet, novit, sed a populo reproba
postulanti, duritiam cordis non abstulit. Sed hoc obtinere
ille potuit, qui in auribus Domini locutus est: quia sancti viri eo
ipso, quo devote pro peccatoribus Dominum obsecrant, divinae
propitiationis auxilio muniuntur, ut eorum criminibus nequaquam
polluantur, quorum sordes delere precibus nequeunt. Quid vero
est, quod Dominus ait:
Audi voces eorum
(
S1, 8, 22), cum superius dictum sit:
Audivit Samuel omnia verba populi
(
S1, 8, 21). Sed verba populi audierat, ut sciret quae
dicebantur, non ut quae petebantur, concederet. Dum ergo ei a
Domino dicitur: Audi vocem populi, et constitue super eum
regem, favere voluntati populi prophetam
jussit. Et ecce, ut palam cernitur, propheta orans non
auditur: populus Deum abjiciens, regemque petens, auditus
est. Quid hoc esse dixerimus, nisi quia miro et tremendo
divinae incomprehensibilitatis judicio sancti viri pro reprobis orantes
exaudiri nequeunt: in adimplendis vero suis pravitatibus, audiri ipsi
reprobi delinquentes possunt: ut illis libera iniquitas aeternae
vindictae meritum augeat, et istis ex affectu compassionis merces
perpetuae retributionis accrescat? Et statim eum ordinem, quo
ad ejusdem regis constitutionem ventum sit, ostendere incipiens, ait:
(Vers. 22.) Et ait Samuel ad universos filios Israel:
Vadat unusquisque in civitatem suam.
Liber 4, Caput 4
Quasi dicat: Pastoribus spiritalibus promissa subjectio indissolubilis
est. Facile quidem vobis regem petitis: sed quia dignitas
regia gravis est, eorum potestatem effugere facile non
potestis. Hoc quia ad historiam dicimus, notandum esse
censemus, quia omnipotens Deus, dum jus regis praedicit, religiosis
praepositis formam institutionis impendit. Quare?
Ut qui arctissimam conversationis viam imperant, noviter accedentibus
facile aditum non impendant. Quare et ejusdem arctissimae
vitae magister optimus, summae veritatis discipulus eruditus praecipit,
dicens:
Probate spiritus, si ex Deo sint
(
1Jn, 4, 1)
. Et item: Nuntientur ei dura et aspera, per
quae itur ad Deum, ut sciat ad quod
intrat. Praedicat ergo Dominus jus regis, dicat,
sciat omnia, quales carnales futuri sunt in ejus observatione: et ut ad
vitam virtutis debiles facile non accedant, fortes praepositi facile
debiles nequaquam accipiant. Celeritas quidem conversionis
plerumque oritur ex praecipitatione consilii, non ex incremento
devotionis. Nam cum infirmi fortia promittunt, non est
expertum robur animi, sed confusio discretionis. Quos omnes
sub unius denotatione sapiens admonet, qui dicit: Super te onus
ne levaveris. Qui ergo in regularis vitae
forti proposito aliis praesunt, tanto discretius debent ad eamdem vitam
conversos recipere, quanto et utilius praenoscendum est, accedentium
petitio ex virtute sit animi, an ex praecipitatione
voluntatis. Nam qui in suis actibus faciles sunt, solent
instanter vitae spiritalis asperitatem appetere, ut videantur magna
animi virtute, quod expetunt, desiderare.
Noluit autem populus audire vocem Samuelis, et
dixerunt: Nequaquam, sed rex erit super nos, et erimus nos
quoque sicut omnes gentes, et judicabit nos rex noster, et
egredietur ante nos, et pugnabit bella nostra pro
nobis
(
S1, 8, 19 et
S1, 8, 20). Hoc quia superius late expositum est, in
eorum exquisitione otiose retinemur. Sequitur:
Et audivit Samuel omnia verba populi, et locutus est ea
in auribus Domini
(
S1, 8, 21).
Commentaires
Gregorius I (540-604)