Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 1
  • Sanctorum virorum facta praecedentium saepe electorum sequentium solatia sunt. Mira etenim dispensatione divini consilii, et altissimae conversationis arce sic sublimati sunt, ut fortia agerent sibi, recta subditis providerent; sic sibi quandoque derelicti, ut ea quae recta intentione disponerent, secundum Dei providentiam recta non essent; quatenus illorum infirmitas, electorum sequentium firmitas fieret: quia etsi ut homines in disponendis sanctae Ecclesiae negotiis falli possunt, ipsae tamen ecclesiasticae dispositiones deserendae non sunt. Ecce etenim dicitur: Factum est autem cum senuisset Samuel, posuit filios suos judices Israel, fuitque nomen filii sui primogeniti, Johel, et nomen secundi, Abia, judicum in Bersabee. Et non ambulaverunt filii sui in viis ejus ( S1, 8, 1, S1, 8, 2 et S1, 8, 3).
• Liber 4, Caput 4
  • Has profecto difficiles vias plerique dum sacros ordines ambiunt, se ambulare profitentur: sed dum ad id quod ambiunt, perveniunt, sponsionis suae tenere fortitudinem praetermittunt. Unde et Samuelis filii non ambulasse in viis ejus, sed accepisse munera, et pervertisse judicium apte relati sunt. Samuelis enim viae sunt, quia praedicatoris officio exponuntur. Filii ergo in viis patris sui non ambulant, quando ii qui ad sacros ordines ambitiose perveniunt, ardua religionis itinera a majoribus sibi ostensa deserunt, et perversa intentione in appetitu terrenarum rerum altius immerguntur. Unde et post avaritiam declinare, munera accipere, et judicium pervertere, aperte perhibentur. Qui enim laborare pro coelestibus negligunt, necesse est, ut in appetitu terrenorum arctius inserantur. Declinare quidem post avaritiam, est ambitione rerum terrenarum tota intentione defluere. Nam nonnulli sunt, qui terrena lucra per avaritiam expetunt, sed tamen post avaritiam non declinant: quia et temporalia appetunt, sed in appetitu eorum incurrere crimen vitant. Declinant ergo post avaritiam, qui pro terrenis, quae ardenter ambiunt, incurrere crimen nequaquam pertimescunt. Animam quippe suam aestimant inferiorem omni re quam possunt concupiscere. Hinc namque est rapina violenta, hinc fiunt furta latentia: quia eos quibus avari praevalent, violenter opprimunt, et quorum rebus inferre violentiam nequeunt, furta inferre moliuntur. Saepe et quibus non praevalent furto manuum, insidiantur falsitate verborum. Unde et filii Samuelis, ordinato processu, in inordinata avaritiae confusione denotantur, cum dicitur: Declinaverunt post avaritiam, accepere munera, perverterunt judicium ( S1, 8, 3).
• Liber 4, Caput 4
  • Qui enim ut munera acciperent, judicium perverterunt, ad inferendum furtum concupitae rei, non quaesierunt obscuritatem noctis, sed tenebras rationis. Et notandum, quia ardor avaritiae causa est accipiendorum munerum, et acceptio munerum causa est pervertendi judicii: ut prophetae narratione hujus vitii pravitas ostendatur, non solum qualiter in reproborum cordibus proficit, sed a sanctorum mentibus qualiter exstirpari funditus possit. Nam si perversitas ista judicii ex acceptione munerum nascitur, qui munera non accipit, judicium non pervertit, et oblata munera leviter respuit, qui avaritiae radicem a corde suo penitus extirpavit. Sed istam culpam filiorum Samuelis, plenius videndo, quam loquendo, colligimus. Nam si ad destituta Ecclesiarum loca respicimus, ubi pater senescit, notam avaritiae, suscepti muneris, et perversi judicii filii incurrunt: quia ubi per lucra turpia rectoris persona dissolvitur, subjecti gregis corda facile dissipantur, ut in se nequiter vivant, et aliis exempla pravitatis praebeant. Sed libet in iis valde admirari judicia omnipotentis Dei. Nam filii Samuelis, dum post avaritiam declinant, dum causa pervertendi judicii munera suscipiunt, populo, cui praesunt, exempla pravitatis impendunt. Ipse autem populus, dum regem petit, de culmine potestatis prophetae filios abjicit. Deus vero omnipotens et regem petentium preces suscipit, et irascitur, quod petatur. Quibus profecto rebus turbari possumus, si eorum rationem non subtiliter videamus. Quid enim justius est, quam, ut populi judicio corruat, qui reprobo mentis suae judicio sic studuit, ut se sequens populus periret? Sed tamen cum sacerdotes male vivunt, a laicis judicandi non sunt. Digne ergo indigniorem recipiunt, qui indignum indigne ejicere praesumpserunt. Nam de filiis Samuelis dicitur: Acceperunt munera, et perverterunt judicia ( S1, 8, 3). De eo autem rege, quem filii Israel petunt, terribiles valde minae proferuntur, quia dicitur: Agros vestros tollet et oliveta, et dabit servis suis ( S1, 8, 14) . Et quis sapiens non attendat, quia nequius sit publica violentia agros et vineas tollere, quam ut acciperent munera, praetextu veritatis judicium permutare? Haec culpa quadam verecundia tegitur, pudore obumbratur. Culpa vero illa tanto nequior cernitur, quanto manifestius, atque atrocius perpetratur. Sed nos nondum ad illa regni tempora discutienda pervenimus, in quibus ista fieri mala etiam ad litteram describuntur: dum ergo juxta propositum nostrum de electo et bono loquimur, utile videtur, ut etiam jus regis, quod praedicitur, qualiter in bona parte possit accipi, subtiliter videamus. Nam si aliquid boni spiritualiter non ostenderet, nequaquam in hac sacra historia diceretur: Locutus est Samuel ad populum legem regni, et scripsit in libro et reposuit coram Domino ( S1, 10, 25) [mauvais référencement: S1, 10, 15] .

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 8
  • Factum est autem, cum senuisset Samuel, posuit filios suos judices Israel. Fuitque nomen filii ejus primogeniti Joel, et nomen secundi Abia, judicum in Bersabee. Et non ambulaverunt filii illius in viis ejus, sed declinaverunt post avaritiam, ( S1, 8, 1, S1, 8, 2 et S1, 8, 3) etc. De hoc Josephus ita refert: « Igitur illo tempore inter Israelitas et reliquos Chananaeos propheta Samuel ita decrevit, ut deposito populo Chananaeorum, Judaeisque reddita civitate, in ea eos convenire praecepit, et diversis artibus ad invicem operam dare. Ipse vero secundo in anno circumiens civitates judicabat, et multo tempore sub aequitate omnia expLevit. Deinde senectute gravatus, et agere solemnia praepeditus, filiis suis tribuit principatum, quorum senior quidem dicebatur Joel, junior autem Abia. Praeposuit autem alium quidem in Bethlehem civitate, ut illic sederet et judicaret; alium vero in Bersabea. Sed ut boni quidem et moderati ex malis, ita et pravi producuntur ex bonis. Nam et patris sui studium non recordantes, et viam contrariam ambulantes, et muneribus turpibusque lucris justitiam comprimebant, et judicia non vera, sed secundum praemia proferebant, ad epulas et pretiosa convivia declinantes. Primum quidem, quae erant inimica Deo gerebant; secundo etiam patri reddebantur adversi, qui multo studio ac providentia gesserat ut etiam plebs sciret servare justitiam. Populus itaque, dum contumeliam priori conversationi prophetae filii fecerunt, graviter hoc ferens, ad patrem denuo remeavit, qui in Ramatha civitate commorabatur, eique injustitias filiorum omnes exposuit. Et quia cum senex esset, et tempore jam defectus, rebus praeesse non poterat: supplicabant eum atque rogabant, ut aliquem eorum regem eligeret, qui et contra principatum gentis haberet, et Palaestinos affligeret qui eis erant prioris injustitiae debitores. » Joel interpretatur incipiens, vel fuit Dei. Abia interpretatur pater Dominus, vel pater fuit. Recte ergo qui non in inchoata justitia permanserunt, et paternitatem Domini servare neglexerunt, fuit Dei vel pater fuit, nominantur, ut significetur paternitate Dei eos esse indignos qui, justitia relicta, in iniquitatem corruerunt. Sed quia filii Samuel (sicut superius dictum est) declinaverunt post avaritiam, et acceperunt munera, et tam iniqui judices exstiterunt, ut populus nequaquam eos ferens, regem sibi in similitudinem caeterarum gentium postularet, his petitionibus Deus irritatus ad dolentem prophetam ita locutus est:

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Liber 1, Praefatio 0
  • • - De Alchana, Elcana, et duabus uxoribus ejus, et nativitate Samuelis. Cap. I.
    • - De Cantico Annae.
    • - De propheta ad Heli destinato, et malo filiorum ejus, atque morte ipsorum.
    • - De sacerdote fideli, quem spondet Deus, quod juxta cor suum sit.
    • - De caligine oculorum Leli, Heli, et augmento Samuelis: et verbis Domini, quae non ceciderunt in terram.
    • - De arcae captivitate, et idolo Dagon, nec non et morte Heli, atque nuru sua.
    • - De spiritu maligno, qui irruebat in Saul.
    • - De David, et unctione ejus.
    • - De certamine David, et Goliae.
    • - De eo quod Saul pro centum praeputiis Philistinorum, David filiam promittit dare uxorem.
    • - De fuga David et salute ejus, et simulacro, quod in lecto ejus inventum est.
    • - De adventu David ad Samuelem, et nuntiis Saul, qui missi sunt, ut apprehenderent David, qui accepto spiritu Dei prophetaverunt.
    • - De reversione arcae Domini ad terram Israelitarum, et percussione Bethsamitarum.
    • - De eo quod scriptum est: Ex qua die mansit arca Domini in Cariathiarim, multiplicati sunt dies. ( S1, 7, 2)
    • - De eo quod scriptum est: Congregato omni populo Israel, oravit Samuel Dominum, et exaudivit eum. ( S1, 8, 4)
    • - De filiis Samuel, qui declinaverunt post avaritiam, et acceperunt munera. ( S1, 8, 3)
    • - De unctione Saul regis, et adventu Samuelis in Galgala.
    • - De jejunio indicto a Saule.
    • - De praelio Saul contra Amalech, et Agag regem; et de eo quod scriptum est: poenitere Dominum, quod constituerit Saul regem. ( S1, 15, 11)
    • - De objurgatione Samuelis in Saul, cur non audisset vocem Domini, et scissione pallii Samuelis, nec non et morte Agag regis.
    • - De adjuratione David et Jonathan.
    • - Ubi David ad Abimelech sacerdotem venit, et gladium Goliae sustulit, seu panes propositionis accepit.
    • - Ubi David ad regem Achis fugit, et mutavit os suum.
    • - Ubi in spelunca David, Saulis chlamydem abscidit.
    • - De descensione David in solitudine Machon, ubi habitabat Nabal, ubi David, dormiente Saul, et exercitu ejus, hastam, scyphumque abstulit.
    • - De praelio David in Amalech.
    • - De phitonissa, quam consuluit Saul, et suscitatione Samuelis.
    • - De praelio Philistinorum, et plaga in Israel, morteque Saul, et Jonathae filii ejus.
    • - De luctu David pro morte Saul, et Jonathae, et interemptione Israel, maledictioneque montium Gelboe.
• Liber 1, Caput 1
  • Judicavit autem Samuel Israel omnibus diebus vitae suae ( S1, 7, 15), fueruntque usque ad eum judices et principes super Israel. Porro filii Samuel declinaverunt post avaritiam, et accipiebant munera ( S1, 8, 3): et tam iniqui judices exstiterunt, ut populus nequaquam ferens, regem sibi in similitudinem caeterarum gentium postularet. Quibus dedit Dominus Saul regem: (voir: S1, 9 et S1, 10) qui cum quaereret asinas patris sui, et veniret ad Samuel in Ramatha, inter caetera, quae locuti sunt simul, praedixit ei signa Samuel, quae ventura erant ei eo die, cum recederet ab eo.