Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 4
  • Ter decem triginta fiunt. Ternarius vero numerus fidem sanctae et individuae Trinitatis insinuat. Denarius vero per decem praecepta legis, boni operis perfectionem designat. Tricenarius ergo numerus eos designat, qui eam fidem tenent, quae per dilectionem operatur. In horum capite Saul ponitur, quando per divinam gratiam is, qui futurus est pastor Ecclesiae, sublimior fit merito, quibus debet esse superior dignitate. Hunc sublimem locum Samuel tribuit: quia qui tantam vitae meretur celsitudinem, ad eam majorum proficit institutione. Cui nimirum quia jam magna, quae agat, et non minima demonstrantur, subditur: Dixit Samuel coquo: Da partem, quam dedi tibi, et praecepi, ut reponeres seorsum apud te. Tulit ergo coquus armum, et posuit ante Saul. Dixitque Samuel: Ecce quod remansit, pone ante te, et comede: quia de industria servatum est tibi, quando populum vocavi: et comedit Saul cum Samuele in die illa ( S1, 9, 23 et S1, 9, 24).
• Liber 4, Caput 4
  • Quid in armo pectoris, nisi fortitudo signatur actionis? Quae a Samuele coquo tribuitur, quando a summis praedicatoribus minoribus demonstratur. Coqui etenim sacerdotes sunt: quia dum electis fidelibus in fervore spiritus loquuntur, cibos mentis, velut per ignem coquunt. Sed pars, quae datur, posita seorsum dicitur: quia fortitudo boni operis in praedicatore debet esse singularis. Quam ante Saul ponit, quando ordinandum pastorem sanctae Ecclesiae, quantae fortitudinis esse debet, considerare praecipit. Sed et de eo, quod coquus apposuit, Samuel Saul dicit: Ecce quod remansit, pone ante te ( S1, 9, 24). Remansit quidem, quia non omnia nostra Christus explevit, per crucem quidem suam omnes redemit, sed remansit, ut qui redimi et regnare cum eo nititur, crucifigatur. Hoc profecto residuum viderat, qui dicebat: Si compatimur, et conregnabimus ( 2Ti, 2, 12) . Quasi dicat: Quod explevit Christus, non valet, nisi ei, qui id, quod remansit, adimplet. Hinc beatus Petrus apostolus dicit: Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum ut sequamini vestigia ejus ( 1P, 2, 21) . Hinc Paulus ait: Adimpleo ea, quae desunt passioni Christi, in corpore meo ( Col, 1, 24).
• Liber 4, Caput 4
  • Sed notandum quia armum ante Saul coquus posuit, et tamen Samuel Saul praecipit, ut ante se eum ponere debeat. Quid est hoc? Sed ponere ante discumbentes dapifer in mensa ferculum solet: quod dum is, qui discumbit, trahit ad se, illud ponit ante se vicinius, quod paulo longius erat ante se. Coquus ergo ponit armum ante Saul, Samuel Saul praecipit, ut ponat ante se: quia hoc quod novo praedicatori injungitur de fortitudine boni operis, velut ad se propius debet trahere per studium considerationis. Quod etiam postquam ad se traxerit, comedit: quia diu consideratum agere disponit. Armum quippe manducare, est quod exterius de forti actione praecipitur, per propositum in mente recondere. Quasi enim armum ante se ponere et manducare electo cuique suadebat, qui dicebat: Si sederis ad mensam potentis, sapienter attende, quae apponuntur tibi: quia similia oportet te praeparare ( Pr, 23, 1) . In mensa quippe potentis virtutem armi designavit. Et dum dixit: Sapienter attende, quae opponuntur tibi: armum ante se eum, cui dixit, ponere docuit. Sed manducare eum debere insinuavit, quia dixit: Similia oportet te praeparare. Similia enim praeparando manducamus; quia dum fortia, quae audimus, proponimus agere, velut comedentes, in cordis ventre reponimus cibos vitae. Sed ipsis summis doctoribus vas electionis sub unius discipuli eruditione imperat, dicens: Manum cito nemini imponas ( 1Ti, 5, 22) . Quia enim magna retractatione consilii eligendi sunt, qui in culmine sublimentur, apte subjectum est: Quia de industria servatum est tibi, quando populum vocavi ( S1, 9, 24). Quasi dicat: Pone ante te, quod antequam apponeretur, ego posui ante me; considera quod ego consideravi. De industria quippe pars armi servatur; quia fortissima praedicatoris actio illi bene committitur, qui a summis viris magna consideratione dignus tanto ministerio judicatur. Ista vero pars tunc servata est de industria, quando populus vocatur; quia cum ad suscipiendum praedicationis ministerium subditi fideles veniunt, bonis praedicatoribus non infirmis infirma, sed fortibus fortia injunguntur. Sed qui bene proficiunt, in sublimi sua conversatione ante omnia tenere student bonum obedientiae. Bene itaque subjunctum est: Et comedit Saul cum Samuele in die illa ( S1, 9, 24). Ut jam dixi, promovendo doctori comedere, est hoc quod sibi de virtute praecipitur, se ad faciendum praeparare. Bene autem cum Samuele comedisse dicitur; quia cum ii, qui noviter veniunt, magna agere proponunt, in virtute boni operis summi viri ferventiores fiunt. Potest etiam in ista comestione illa signari, de qua superius repromisit, dicens: Ascende ante me, ut comedas mecum hodie ( S1, 9, 19). Saul ergo cum Samuele comedit; quia cum intus praedicator coelestem verbi Dei suavitatem audit, quod, loquente ipso, subditi foris audiunt, de divina refectione utique satiantur. Sequitur: Et descenderunt de excelso in oppidum, et locutus est Samuel cum Saul in solario ( S1, 9, 25). Stravitque Saul in solario, et dormivit.